موقعيت و تاريخچه:

نام اصلی این روستا " نوئه دی " به معنی " ده جدید" است . نوئه دی به سبب اینکه در مسیر راه گیلان به خلخال و اردبیل قرار داشت ودیوار های بیرونی خانه های آن برابر رسمی دیرین و بر جا مانده از دوره ایران باستان به رنگ سفید بوده ، چاروادار های ترکی زبان که مدام از میان آن آبادی در تردد بودند و اغلب شبی هم در آن محل بیتوته می کردند ، آنجا را به زبان خو یش " آق اولر " به معنی خانه های سفید می خواندند . از زمانی که نوئه دی به عنوان مقر تابستانی خاندان حکومتی مهرانلوی ترک زبان تعیین گردید ، نام آق اولر کاملا جایگزین نام کهن آن محل شد .
روستاي آق اولر از روستاهاي کوهپايه‏اي استان گيلان است و از سطح دريا 1100 متر ارتفاع دارد. اين روستا از شمال به روستاي مريان، از شمال شرق به روستاي سياهوني و از جنوب به جنگل و از غرب به روستاي حسن دگيرمان محدود مي‏شود. آب و هواي آن کوهستاني نيمه مرطوب با تابستان معتدل و زمستان‏هاي سرد است. روستاي آق اولر در بخش مياني رودخانه کرگانرود واقع شده است و ميزان بارندگي سالانه آن 1732 ميلي‏متر گزارش شده است.
گورستان‏هاي باستاني روستاي آق اولر قدمت و پيشينه تاريخي آن را نشان مي‏دهد. آثار کاخ‏هاي سردار امجد از حکام دوره قاجاري، مسجد و حسينيه شيرخان آق اولر و گورستان پيرعلي از گذشته درخشان اين روستاي ييلاقي حکايت دارد.
اقتصاد روستاي آق اولر براساس زراعت و دامداري استوار است. عده‏اي نيز به توليد صنايع دستي و امور خدماتي اشتغال دارند. گندم مهم‏ترين محصول روستاست و ديگر محصولات آن عبارتند از: توتون، ذرت، سيب‏زميني، يونجه و لوبيا. انواع ميوه‏هاي زرد‏آلو، سيب، به، گلابي از محصولات سردرختي آن است. توليد لبنيات، گوشت تازه و پرورش طيور مانند بوقلمون و مرغ در روستا رواج دارد.
مردم روستاي آق اولر به زبان‏هاي ترکي و تالشي سخن مي‏گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.

الگوي معيشت و سکونت:
روستاي آق اولر براساس سرشماري سال 1375 داراي 82 نفر جمعيت بوده است، که در سال 1385 جمعيت اين روستا، در زمستان 12 نفر و در تابستان 480 نفر گزارش شده است.
معماري روستاي آق اولر بسيار زيبا است و با معماري روستاهاي جلگه‏اي گيلان متفاوت است. بافت روستا متراکم و فاقد محله ‏بندي مشخص است. در بناي خانه‏هاي قديمي از سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است. سقف خانه‏ها، شيرواني يا لته کوبي است. در ساخت خانه‏هاي جديد از مصالح سيمان، آجر، تيرآهن و ورق گالوانيزه استفاده شده است. در خانه‏هاي مسکوني غالباً انباري و طويله‏ نيز وجود دارد.

جاذبه‏هاي گردشگري:
مهم‏ترين جاذبه‏هاي گردشگري روستاي آق اولر مشتمل بر فضاي جنگلي، مراتع سرسبز، ارتفاعات مه‏آلود، جريان رودخانه‏هاي کوچک و بزرگ، مهمان‏نوازي مردم و آثار تاريخي آن است.
محوطه باستاني گورستان آق اولر به دوره پيش از تاريخ ايران تعلق دارد. اين گورستان نشانگر تمدني است که تا دوره اسلامي تداوم داشته است.
گورهاي آن به صورت سه طبقه، دخمه‏اي و سنگچين شده است. اشياء مکشوفه نشان مي‏دهد که مردگان به زندگي بعد از مرگ اعتقاد داشتند.
حسينيه و مسجد شيرخان توسط شيرخان از مالکان روستا در دو طبقه ساخته شده که طبقه اول آن مخصوص انبار هيزم و وسايل آشپزخانه براي مراسم و اعياد و طبقه دوم براي استفاده مردان و زنان مي‏باشد. در بناي اوليه دور تا دور مسجد، ايوان کوچکي با يک متر عرض به صورت غلام گردشي ساخته شده بود، که اکنون فقط ايوان ضلع غربي آن باقي مانده است. مسجد داراي چندين پنجره و در ورودي است که به غلام گردشي گشوده مي‏شوند.
تزيينات و گچ‏بري‏هايي با نقوش اسليمي و تيرهاي چوبي ستون‏هاي غلام گردشي، که با فن خراطي مزين شده‏اند، بسيار جالب توجه مي‏باشند.
قبر پيرعلي، مردي از روستاي آق اولر، ساده و بدون بارگاه در گورستان قديمي است که بنا به منزلت و دانش شخص مدفون به مکان زيارتي تبديل شده است. در سال 1370 ضمن حفاري غيرمجاز قبر تخريب شد و مردم مسجدي بر روي آن احداث کردند که هنوز به قبر پيرعلي شفا دهنده و مشکل گشا معروف است.
کاخ‏هاي ييلاقي سردار امجد دو ساختمان مجزا است که خان نشين آن در دو طبقه بنا شده است. يکي از بناها توسط ميراث فرهنگي مرمت شده و ديگري هنوز مخروبه باقي مانده است و شامل قراول خانه، محل استقرار نظاميان و اصطبل چهارپايان است که در زمان انقلاب مشروطه، در آتش سوخته‏اند.
صنايع دستي روستاي آق اولرگليم‏بافي، جاجيم‏بافي، جوراب و شال بافي است که در طرح‏ها و رنگ‏هاي زيبا توسط زنان روستا انجام مي‏شود.
بيشتر مردم روستا مخصوصاً زنان از لباس محلي استفاده مي‏کنند. پوشش مردان شامل کلاه و شلواري شبيه شلوار کردي، جليقه، شال و پيراهن و پوشش زنان شامل روسري‏هاي رنگين با نقوش زيبا، پيراهن بلند، دامن پرچين و جليقه با رنگ تيره مي‏باشد.
تحويل سال، عيد نوروز، ديد و بازديد و سيزده بدر در روستا برگزار مي‏شود. مراسم روز سلطان، دروزه، 45 نورزو، پنجک، مراسم بند‏آوردن باران، کوبيدن بر ظرف مسي براي جلوگيري از ماه‏گرفتگي و خورشيد گرفتگي از مراسم خاص روستاست و يوله چله، قصه چله، سيومو از مراسم شب يلدا است.
مراسم عزاداري ماه محرم و بزرگداشت اعياد قربان،‏ غدير و فطر با آيين‏هاي خاص مذهبي برگزار مي‏شود.
بازي‏ها و ورزش‏هاي محلي روستا شامل اسب‏سواري، کشتي مردان قائيش گوتورمک يا قائيش چکدي، بورک قاچدي، خاله خاله و چيلينگ آقاج است که بيشتر به صورت گروهي و توسط کودکان و نوجوانان روستا انجام مي‏شود.
نواي ني چوپانان تالشي و ساز عاشيق‏هاي آذري همراه با ساز و دهل در جشن‏ها و مراسم عروسي شور و حال خاصي در افراد پديد مي‏آورد.
غذاهاي محلي روستا عبارت‏اند: از آبگوشت شوربا، آبگوشت قرمه، انواع آش‏هاي ترش آش و آش رشته، برنج و ماهي و انواع لبنيات تازه.
عسل، لبنيات، جاجيم، گليم و جوراب پشمي از مهم‏ترين سوغات روستاي آق اولر است.
دسترسي: روستاي آق‏اولر از طريق هشتپر و با جاده‏اي آسفالت قابل دسترسي است.

منطقه زيباي آق اولر به اعتبار نظر متخصصين صنعت گردشگري و هر گردشگري كه به تالش سفر كرده ، يكي از نقاط ديدني و تماشايي استان گيلان است . اين روستاي كوهستاني و ييلاقي در 35 كيلو متري غرب شهرستان تالش و در ميان دره هايي كه توسط كوههاي سر بفلك كشيده قرار دارد . اگر کسی بخواهد به آق اولر سفر كنيد پس از طي كردن خيابانهاي تالش در منتهي الي شمال شهر و عبور از روي پلي كه بر روي رودخانه گرگان رود احداث شده ، بعد از گردش به سمت چپ و در جهت غرب و پس از عبور از روستا هاي هره دشت ، نال بند ، بالده كري ، ماشين خانه ، كيش دبي ، تنگاب ، نولبلاغ ، كبلامك ، شيله وشت ، سينه هوني ، كله ور ، مريان به روستاي آق اولر مي رسد . اين مسير تماماٌ آسفالته و مانند تمام جاده هاي كوهستاني پر پيچ و خم و سر بالايي است كه گاه اين سر بالايي ها به سراشيبي نسبتاٌ تندي تبديل مي شود و در مسير راه عموماٌ كركان رود در سمت چپ جاده قرار دارد و با عبور خود كه در بستر دره هاي پر پيچ و خم كوههاي تالش است به زيبايي و لطافت ذاتي طبيعت شمال جلوه اي بديع داده و با سرو صدا و كف آلود به سمت درياي كاسپين ( خزر ) در حركت است . اين رودخانه دائمي هميشه مشتاقان طبيعت را به سوي خود جلب كرده است. جنگلهاي هيركاني با درختان برگ ريز از ديگر جاذبه هاي طبيعي منطقه آق اولر است . اين جنگلها در ايام بهار و تابستان سبز و در پاييز مانند يك تابلوي نقاشي رنگارنگ است و بادهاي پاييزي وقتي به وزش در مي آيد برگهاي سرخ و زرد و قهوه اي اين درختان را در هوا به رقص در مي آورد و سيماي زيباي طبيعت تالش را مانند هنرمندي چيره دست تزيين مي كند.

در مسير رفته رفته وجود تخته سنگ هاي بزرگ و غير منظم و سنگ هاي مطبق لايه لايه كه از ديواره ضمن اينکه كوهها بيرون آمده اند همگي نويد نزديک شدن به روستاي ييلاقي آق اولر را مي دهند كه در ارتفاع 1100 متري از سطح در ياي آزاد قرار دارد. در فصل تابستان بدليل همين اختلاف سطح و ارتفاع بلند خنكهاي نسيم و وزش باد سرمايي را با خود به همراه مي آورد كه در دل تابستان گرم طراوتي تازه به محيط مي بخشد چهره گشاده و پر تبسم نيز اهالي پذيراي گردشگراني است كه از اقصي نقاط كشور به اين روستاي زيبا آمده اند .

ديوارهاي خانه هاي روستايي آق اولر اغلب به رنگ سفيد است و پنجره هاي آن به رنگ آبي رنگ آميزي شده و بامهاي خانه ها گاه با سفال قرمز و گاه با تخته هاي حاصل از چوبهاي جنگلي كه در اصطلاح محلي به آنها لت مي گويند پوشش داده شده است . اين تصاوير زيبا ديدگان هر مسافري را به خود جلب مي كند . علاوه بر اينها وجود زندگي سرشار از اميد و تلاش ساكنان خانه ها كه به دنبال رمه گوسفندان و گاو ها در مزارع هم جوار خانه هاي توصيف شده حركت مي كنند فضايي رويايي مانند صحنه هاي نمايش به وسعت طبيعت تالش براي گردشگران با ذوق وعلاقمندان طبيعت بوجود مي آورند. صداي آبشارهاي كوچك و بزرگ اطراف روستاي آق اولر و نغمه پرندگان متعدد مانند نواي موسيقي از طبيعت بكر تالش به گوش گردشگران مي رسد. رمه هاي گوسفندان و گاوها را مي بينيد كه با پارس سگهاي گله از كنار شما عبور مي كنند و خانه هاي روستايي كه بوي نان تازه تنوري شان به همراه بوي دود هيزم به مشام مي رسد.

آثار تاريخي آق اولر مانند حمام آجري مريان با گنبد ي مدور و خانه هاي سردار امجد كه از زمان گذشته به جا مانده اند ،گردشگران را به انتظار نشسته اندو علاوه بر آن چشمان مشتاق مردم روستا با قلب هايي به روشني آفتاب كه گاه گاه شما را زير نظر گرفته اند همه وهمه تصويري به ياد ماندني از تالش و آق اولر در خاطره ها به جاي مي گذارند كه هر وقت به ياد آن مي افتيد بار ديگر آرزوي سفربه آق اولر را در سر مي پرورانيد . تالش و طبيعت زيباي آن و آق اولر با شكوه و ديدني ، منتظر قدوم شما هستند.

گور ستان هاي باستاني منطقه آق اولر منطقه که در سال هاي اخير از دل خاک سر بر آورده اند، شناسنامه قوي و معتبري براي اين منطقه محسوب مي شود ،اين گو رستانها متعلق به نيمه دوم هزاره دوم قبل از ميلاد مي باشد و آثار مختلفي مانند ابزار آلات زندگي روز مره ، سلاحهاي جنگي و سائل تزئين و زينت و… از آنها يافت شده است.

غير از اين گو رستان هاي باستاني، سه بناي معماري متعلق به دوران قاجار نيز در منطقه به چشم مي خورد که يکي از آن ها کاخ ضرغام السلطنه (سردار امجد)،حاکم منطقه بوده، که اکنون در حال مر مت است و بعنوان پا يگاه سازمان ميراث فر هنگي و گر دشگري در نظر گرفته شده است.

کاخ ييلاقي ضرغام السلطنه (سردار امجد)ياز سه قسمت تشکيل مي‌شد که عبارتند از : 1- خان نشين که محل استقرار خان و خاندان و نزديکانش بود.2- قراول خانه که محل استقرار نظاميان بود.3- اصطبل کاخ مزبور در دوران اوج نهضت مشروطيت به دست مشروطه طلبان به آتش کشيده شد و بازسازي آن توسط سازمان جهانگردي و ميراث فرهنگي استان گيلان از مدتي پيش آغاز شده است.

اين کاخ در منطقه ييلاقي آق اولر شهرستان تالش قرار دارد و از نظر مناظر طبيعي و موقعيت جغرافيايي وضعيت ويژه‌اي در جذب گردشگر دارد.

خانه ييلاقي ديگر، حمام آق اولر که با يک معماري منحصر بفرد ساخته شده است .

موقعيت و تاريخچه:

مطالب مشابه :

لباس سنتي نماد برتر حجاب ايراني

بخت یار

موقعيت و تاريخچه:

ابیانه سرزمین آبا واجدادی من

سوغات و ره آورد مناطق مختلف ایران

صنایع دستی و سوغاتی ها