حشرات در برابر سموم مقاومت نشان می دهند
مفهوم مقاومت به سموم در حشرات
قدمت حشرات به 350 ميليون سال بر ميگردد. در طول اين قرون متمادي حشرات با طبيعت بصورت Coevolution زندگي ميكردند. از زماني كه انسان در صدد مقابله با حشرات برآمد از اسلحهاي بنام سموم استفاده نمود. تا كنون بيش از هزاران تركيب شيميايي، توليد و بر عليه حشرات بكار برده شده است. بديهي است حشرات نيز براي مقابله با اين فشار طبيعي كه بوسيله انسان هدايت شده است مكانيسم هايي را براي بقاء خود و نسلهاي آينده خود بكار برده اند. انتخاب طبيعي بصورت بطئي در طول تاريخ بين حشرات و محيط اتفاق ميافتد. با كشف سموم و استفاده از آن در كنترل حشرات در حقيقت روند انتخاب طبيعي (Natural selection) توسط انسان با شتاب فوق العادهاي به پيش رفته است. تعريف مقاومت از نظر سازمان جهاني بهداشت بدين صورت است:
«توانايي بقاء يك حشره به غلظتي از سم كه قبلاً توسط آن غلظت كاملاً از بين ميرفت». اين توانايي بقا بصورت ارثي به نتايج بعدي انتقال مييابد. تاكنون گزارش هاي متعددي از مقاومت به سموم در انواع و اقسام حشرات ارائه شده است.
مشكلات مقاومت به سموم در حشرات
1 ـ مقاومت به سموم در حشرات باعث بقاي حشره در طبيعت و در نهايت ادامه خسارت اقتصادي و بهداشتي خواهد بود
2 ـ مقاومت در حشرات باعث افزايش غلظت سم براي كنترل بهتر حشرات شده در نتيجه از نظر اقتصادي، بار مالي بيشتري براي انسان داشته و آلودگي محيط زيست را نيز افزايش ميدهد
3 ـ استفاده بيشتر از سموم باعث آلودگي محيط زيست شده و موجودات غيرهدف مثل حشرات مفيد و موجوداتي كه در سير تكاملي جانوران و طبيعت نقش اساسي دارند را از بين ميبرد
4 ـ سموم استفاده شده، وارد چرخه تغذيه انسان و حيوانات شده و ناهنجاري هاي متفاوتي را باعث ميگردد.
5 ـ مقاومت به سموم، انسان را وادار به سرمايهگذاري در جهت كشف سموم جديد مينمايد كه اين مسئله كاملاً مقرون به صرفه نميباشد
6 ـ مقاومت به سموم در حشرات باعث بازپديدي بيماري هاي مختلفي كه توسط حشرات به انسان منتقل ميشوند گرديده است. بطور مثال بازپديدي و تداوم مالاريا يكي از نمونههاي بارز مقاومت پشه آنوفل به سموم است.
مكانيسم هاي مقاومت به سموم در حشرات
استفاده مداوم از سموم بر عليه حشرات در طي سال هاي متمادي باعث انتخاب طبيعي و مقاومت به حشرات به سموم شده است. انسان با انواع و اقسام سموم به جنگ با حشرات پرداخته است و حشرات براي مقابله و فرار از اين هجوم انسان سپرهائي را در جهت بقاء بكار برده اند كه در جاي خود قابل بحث خواهد بود. بطور كلي مكانيسم هاي مقاومت به سموم بطور اختصار به شرح ذيل ميباشند:
1 ـ كاهش نفوذ سم (Reduced penetration)
در اين نوع مقاومت, تغييراتي در جلد حشره بوجود ميآيد كه از نفوذ سم بداخل بدن آن ممانعت مينمايد. ممانعت از ورود سريع سم به داخل بدن حشره فرصت كافي براي ساير مكانيسم هاي مقاومت را فراهم ميآورد. مثالهاي متعددي از اين نوع مقاومت و همچنين ژن هاي مسئول، در مگس خانگي گزارش شده است.
2 ـ مقاومت از طريق شكست سم توسط آنزيم هاي حشره (Metabolic resistance)
در اين نوع مقاومت , آنزيم هاي موجود در بدن حشره و يا آنزيم هائي كه در اثر تماس با سم در بدن موجود افزايش يافته و تغيير كمّي و كيفي مييابند باعث شكسته شدن سم شده و اثرات آنها را خنثي مينمايند. سه گروه از آنزيم ها در مقاومت به انواع و اقسام سموم دخيلند كه به اجمال ميتوان به آنزيم هاي ذيل اشاره نمود: Glutathione S-transferases Mixed, function oxidases و Esterases. اين گروه از آنزيم ها در فعل و انفعالات مهم شيميايي كه باعث شكسته شدن سموم ميشوند مشاركت دارند.
3 ـ تغيير در سيستم هدف در حشرات (Target site insensitivity)
همانگونه كه قبلاً اشاره شد مكانيسم عمل سموم بر روي حشرات اكثراً بر روي سيستم عصبي است. در اين نوع مقاومت كه از بدترين مكانيسم هاي مقاومت در حشرات ميباشد, حشره با تغيير در ساختمان اهداف سموم كه اكثراً كانال هاي يوني هستند باعث عدم اثربخشي سموم ميباشد. بطور مثال حشره با تغيير در تعداد كانال هاي يوني سديم و پتاسيم و كاهش آنها باعث مقاومت ميگردد. علاوه بر اين تغييرات شيميايي در واحدهاي ساختماني و مولكولي حشرات باعث كاهش affinity سم در محل هدف شده و مقاومت را باعث ميشود. مقاومت به سموم فسفره باعث تغيير ساختماني در آنزيم استيل كولين استراز شده و لذا سم به آنزيم نچسبيده و در نهايت باعث عدم انتقال پيامهاي عصبي نخواهد شد.
4 ـ تغييرات رفتاری (Behavior change)
تحريك پذيري خيلي از سموم باعث شده است كه حشره از تماس با سم دوري نمايد و يا به مكانهائي كه سمپاشي شده است وارد نشود. اين نوع مكانيسم مقاومت در حقيقت حاصل تغييرات فيزيولوژيكي در بدن است. تغييرات رفتاري در حشرات باعث عدم تأثيرپذيري سم بر روي حشره شده و باعث شكست كنترل بيماريهاي منتقله توسط حشرات در دنيا شده است.
5 ـ دفع سم (excretion)
دفع سم يكي از مكانيسم هاي مقاومت به سموم در حشرات است. بدين معني كه سم بدون جذب شدن از طريق مقعد حشره دفع ميشود.
فاكتورهائي كه در مقاومت به سموم نقش دارند
مقاومت حشرات به سموم در طبيعت يك مسئلة چندبعدي است و بستگي به اثرات متقابل فاكتورهاي مختلف دارد . اين فاكتورها عبارتند از:
1 ـ فاكتورهاي ژنتيكي
مانند جهش , فراواني ژنهاي غالب مقاومت
2 ـ فاكتورهاي توليد مثلي
مانند تعداد نسل در سال, اندازه جمعيت حشرات, تعداد جفتگيري, بكرزائي و غيره
3 ـ فاكتورهاي رفتاري اكولوژيكي
مانند مهاجرت حشرات, فرار از حشرهكش, اثر مواد طبيعي و آنزيمهاي شكنندة سم, عادات درون خواري و برونخواري
4 ـ فاكتورهاي سمپاشي
مثل سابقه استفاده از سموم, قسمتي از جمعيت كه تحت تأثير سم قرار ميگيرند, غلظت حشرهكش استفاده شده, خاصيت ابقائي سم, راه تماس, مرحلهاي از رشد حشره كه در تماس با سم قرار ميگيرد. اثرات متقابل سموم با عوامل كنترل كننده محيطي, استفاده از مخلوط دو سم, الگوي سمپاشي, رهاسازي حشرات نر عقيم.
راههاي مقابله با مقاومت در حشرات
به منظور استفاه بهينه از سموم و براي مقابله با مقاومت، لازم است كه قبل از بروز مقاومت به سموم راهكارهاي مناسبي در جهت مقابله با اين مسئله ارائه گردد. سازمان جهاني بهداشت اقدامات ذيل را بدين منظور پيشنهاد نموده است:
1 ـ تغيير دادن غلظت حشره كش و دفعات سمپاشي
2 ـ استفاده از سموم در مواقع ضروري و بصورت منطقهاي
3 ـ استفاده از سموم در جائي كه اپيدمي حاصل ميشود
4 ـ استفاده از سموم با خاصيت ابقائي كمتر
5 ـ استفاده از سموم براي كنترل بخشي از سيكل زندگي حشره مثل لارو و يا حشره كامل
6 ـ استفاده از مخلوط دو سم
7 ـ جايگزيني سموم
8 ـ استفاده از سموم بصورت rotation
9 ـ استفاده از فرمولاسيون هاي مناسب سموم
10 ـ استفاده از سينرژيستها
11 ـ عدم استفاده از سموم کندرها
12 ـ كشف سم جديد با مكانيسم عمل متفاوت
13 ـ استفاده از روش هاي كنترل غيرشيميايي
مطالب مشابه :
راه حلهای ساده برای دفع پشه
نوشته های هفتگی - راه حلهای ساده برای دفع پشه از دفع کننده طبیعی حشرات استفاده
دفع حشرات با مواد غیر شیمیایی
دفع حشرات با محققان همچنین روغن چریش را که از درخت آن استخراج می شود، ماده طبیعی خوبی
روش طبیعی برای رهایی از شر حشرات
چه بهتر که با طبیعت و پدیده های طبیعی برخورد سازی و صابون سازی و دفع حشرات از دیر
حشره کش های طبیعی
طب اسلامی وسنتی عقیلی خراسانی - حشره کش های طبیعی - یاران سالم وصالح منجی(تغذیه درطب اسلامی
دفع حشرات و آفات با امواج
انجمن کشاورزی پیام نور اندیمشک - دفع حشرات و آفات با امواج مهندسان کشاورزی و منابع طبیعی.
راهکارهایی برای رهایی از شر پشه
از دفع کننده طبیعی حشرات شما می توانید یک دفع کننده طبیعی که هیچ ماده شیمیایی در آن به
مقاومت حشرات به سموم
حشرات و حشره طی سال های متمادی باعث انتخاب طبیعی و مقاومت به حشرات به سموم دفع سم (excretion)
حشرات در برابر سموم مقاومت نشان می دهند
动物科学论坛网站 تارنمای تخصصی علوم جانوری - حشرات در برابر سموم مقاومت نشان می 5 ـ دفع سم
مقاومت آفات به آفتکشها
قدمت حشرات به 350 میلیون های متمادی باعث انتخاب طبیعی و مقاومت به حشرات به دفع سم (excretion)
برچسب :
دفع طبیعی حشرات