لباس لر بختیاری
گویش بختیاری یا گویش لری بختیاری گویش مردم بختیاری است. بختیاریها جزئی از مردم لر بشمار میآیند که به آنها لُر بزرگ میگویند و در جنوب غربی ایران ساکن هستند. [۱] گویش بختیاری از جمله گویشهای جنوب غربی ایران و یکی از شاخههای گویش لری به شمار میرود. [۱] این گویش تفاوتهای اندکی با سایر شاخههای گویش لری از جمله لری خرمآبادی و لری بویراحمدی دارد.
گویشهای لُری بختیاری
گویش بختیاری مانند دیگر گویشهای ایرانی جنوب غربی لهجههای متعددی دارد که به طور کلی از نظر جغرافیایی میتوان آن را به چهار نوع گویش تقسیم نمود:
اولمنطقهٔ شرقی که قسمتی از دنبالهٔ رودخانهٔ کارون ، شهرهای شمالی و شمال شرقی خوزستان را شامل میشود و همسایهٔ کهگیلویه و بویراحمد نیز است. برای مثال تمام بختیاریها به «شما» میگویند «ایسا» (isa) اما در این منطقه «ایشا» (ishA) میگویند.دوممنطقهٔ جنوبی که از رود زرد تا رامهرمز و هفتکل است.سوممنطقه چهار لنگ که از فریدن و فریدونشهر تا دورود را شامل میشود. اگرچه در این منطقه تأثیر پذیری صورت نگرفتهاست، اما در بعضی واژهها از دیرباز این تفاوت وجود داشتهاست. مثلاً به عمو میگویند تتا در حالی که در مناطق دیگر به عمو میگویند تاته. همچنین در گویش اصلی بختیاری ضمایر ملکی متصل به کلمه سوم شخص مفرد به جای "ش"، "س" تلفظ میشود ولی در طوایف چهارلنگ از "ش" استفاده میشود.چهارمبختیاری میانی که شامل کلیهٔ طوایف هفت لنگ میشود. این محدوده از الیگودرز شروع و تا مناطق جنوبی ادامه دارد و قسمتی هم از چهار لنگ کیان ارثی را دربر میگیرد. میتوان گفت این گویش اصلی ترین گویش بختیاری است.حروف ویژه در گویش لری بختیاری
در لری بختیاری حروفی وجود دارد که در فارسی رایج تلفظ نمیشوند. بیشتر آنها بازماندگان زبان پهلوی میباشند.[نیازمند منبع]
ذال معجم: حرف «د» وقتی که پس از a،A،o،i،e،y بیاید به گونهای دیگر تلفظ میشود («A» را «آ» فرض کنید و «a» را «فتحه») تلفظ به این طورت است که قسمت زیرین نوک زبان با دندانهای پیش فک زیرین مماس شده اما با دندانهای پیش فک بالا تماس بسیار نامحسوس است. اما «د» پس از صامتها به همان صورت معمول تلفظ میشود.
هاء میان تهی: گونهای «هـ» است که با تلفظی نرمتر از «هـ» تلفظ میشود. مانند پهل (pohl) به معنی پُل
واو غنه: کلمهٔ «نو» در فارسی رایج تقریباً با واو غنه تلفظ میشود. در گویش لری بختیاری برخی کلمات با این واو تلفظ میشوند. مثل nّon (یعنی نان)
درباره گویش بختیاری
راولینسون در سفرنامه خود مینویسد:
تاکنون این گویشهای رایج در منطقه زاگرس را بازمانده زبان پهلوی میدانستند ولی به نظر میرسد زبان لری از پهلوی باستان مشتق شدهاست که همزمان با زبان پهلوی به صورت جداگانه با آن تکلم میشده استمحسن فارسانی در مقدمه دیوان ملا زلفعلی بختیاری این گویش ظریف را از مشتقات نزدیک زبان پهلوی میداند و در این خصوص مینویسد:
خاک این منطقه به لحاظ کوهستانی بودن از هجوم اقوام بیگانه مصون مانده و گویش آنان کمتر با زبان ترکی و عربی مخلوط شدهاست.کلمهها در گویش لری بختیاری
کرنجال | خرچنگ |
تاته | پدر بزرگ |
دده | خواهر |
دا | مادر |
بئو | پدر |
گئو | برادر |
بتی | خاله |
جومه | پیراهن، جامه |
شولار | شلوار، تنبان |
چوغا | تپه |
نُفت | دماغ |
و در | بیرون |
قاش | حیاط |
بَرد | سنگ |
کِتو | سک |
گلو | گربه |
ارس | اشک |
تیگ | پیشونی |
چکهَ/کچه | چانه |
بق | قورباغه |
گادیم | عقرب |
گرگراک | مارمولک بزرگ |
هالو | دایی |
سوز | سبز |
کَلوون | قهوهای |
ضمایر
ضمایر شخصی منفصلمو (mo)... من
تو (to)... تو
هو (Ho)... او/آن
ایما (imA)... ما
ایسا (isA)... شما
هونو/اونو (ono/hono)... آنها
برای جمع در بختیاری از (ل) یا (یل) استفاده میشود.
- توجه: در باره جمع بستن کلمهها گویش و زبان بختیاری به دو بخش تقسیم میگردد یکی بختیاریهای غربی(ساکن الیگودرز و دورود تا نزدیکیهای لالی و سردشت و دزفول) برای جمع بستن بیشتر از «ان» که به صورت شکسته «ون» یا «وُ» گفته میشود استفاده میکنند. اما سایر بختیاریها از«یل» برای نامهای نر(مذکر) مانند کُریل، و از «گل» برای نامهای مادینه(مونث) مانند دُرگل و زَِنگل استفاده میکنندو گاهی نیز برای برخی از کلمات از همان «ان» به شکل شکسته استفاده مینمایند. مانند گامیشو یا گامیشون، قاطرو یا قاطرون، بُزون. نکته مهم دیگر اینکه گاهی نیز از همان«ان» با حذف «ن» برای جمع بستن استفاده میکنند. مانند مدادا، قاطراو غیره... :
اُم (om-) تَوَرُم (tavarom) تبرم (تبر من)
اِت (et-) تَوَر ِت (tavaret) تبرت
اِس (es-) تَوَر ِس (tavares) تبرش
اِمون (emun-) تَوَر ِمون (tavaremun) تبرمان
اِتون (etun-) تَوَر ِتون (tavaretun) تبرتان
اِسون (esun-) تَوَر ِ سون (tavaresun) تبرشان
اسامی مختوم به مصوت هنگام گرفتن ضمیر ملکی متصل تنها m یا t یا s یا mun یا tun و یا sun میگیرد.
مثل:
دام (dAm) مادرمداسون (dasun) مادرشانضمایر اشاره
یو (yo)هه (he) این
هو (ho) آن
یونو (yono) اینها
هه نو (heno) اینها
هونو (hono) آنها
زمان افعال
مضارع اخباریشناسه + بن مضارع + -e
مثلاً خَردَن (xardan) به معنی خوردن بن مضارعش «خور» (xor) است:
میخورم: اِخورُم (exorom)
میخوری: اِخوری (exori)
میخورد: اِخوره (exore)
میخوریم: اِخوریم (exorim)
میخورید: اِخورین (exorin)
میخورند: اِخور ِن (exoren)
مضارع التزامیدستور ساختش مثل فارسی است
ماضی مطلقدستور ساختش مثل فارسی است (شناسه + بن ماضی)
ماضی استمراریشناسه + بن ماضی + -e مثل: اِخَردُم (exardom) میخوردم
ماضی نقلیe- + ماضی مطلق
خوردهام: خَردُمِه (xardome)
خوردهای: خَردیه (xardiye)
خوردهاست: خَردِه (xarde)
خوردهایم: خَردیمِه (xardime)
خوردهاید: خَردینِه (xardine)
خوردهاند: خَردِنِه (xardene)
مثل فارسی است فقط به جای «بود» از «بید» استفاده میشود. مثلاً: خورده بودند = خَردِه بیدِن (xarde biden)
آیندهبرای بیان زمان آینده معمولاً همان مضارع اخباری به کار میرود
مطالب مشابه :
لباس لر بختیاری
فروشگاه اینترنتی ستاره - لباس لر بختیاری - خوش در لری بختیاری حروفی وجود دارد که در
پژوهشی در لباس لری بختیاری و قابلیت های تبدیل شدن به لباس ملی
فرزندان زاگرس - پژوهشی در لباس لری بختیاری و قابلیت های تبدیل شدن به لباس ملی -
لباس لُری / تصاویر
شوهان:بزرگترین ایل لُرزبان استان ایلام - لباس لُری / تصاویر - منم لُر بچه ای از ایل شوهان
لباس محلي لري
قابل توجه علاقه مندان لباس های محلی زنانه لری این لباس ها به صورت اجارهای وفروشی در
294- لباس محلی لرستان
لُرِسّو(لرستان) - 294- لباس محلی لرستان - فرهنگ،هنر،شعر ،داستان، تاريخ ، فیلم ، ویدئو کلیپ و
عرضه مدلهای به روز شده لباس لُری
پایگاه فرهنگی لُرویر - عرضه مدلهای به روز شده لباس لُری - وب فرهنگی جامع اقوام لُر(فیلی
سبک لری
لرستان من - سبک لری - معرفی قومی بزرگ بنام لباس هاي محلي لرستان جا مانده در تاريخ اين
لباس محلی زنان کهکیلویه وبویراحمد...
جوانان قوم لر - لباس محلی زنان کهکیلویه وبویراحمد - به وبلاگ جوانان قوم لر خوش آمدید
برچسب :
لباس لری