بهداشت حرفه ای و توسعه پایدار

در این جوامع شعار جهانی «اول ایمنی، بعد کار» بازتاب واقعی داشته و دارد و آنجا که سخن از ایمنی و بهداشت کار به میان می آید، همه و همه بدون توجه به گرایش های فکری، چه در مراجع قانون گذاری و چه در مراجع اجرایی و یا علمی آن را تأیید می کنند.
امروزه بسیاری از افراد بیش از یک سوم زندگی پس از بلوغ خود را در محیط های مخاطره آمیز می گذرانند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه در جهان 120 میلیون حادثه شغلی با 3‎/5 میلیون تلفات اتفاق می افتد که خسارات ناشی از آنها 500 میلیارد دلار برآورد شده است و نیز 68 تا 157 میلیون مورد بیماری شغلی در اثر تماس های شغلی، سلامت جهان را به مخاطره می اندازد که علاوه بر ضایعات انسانی، هزینه های مربوط به این لطمات، درصد زیادی از تولید ناخالص ملی را در برخی کشورها از جمله ایران، به خود اختصاص می دهد. هزینه درمان و خارج شدن یک نیروی کار فعال در جامعه نیز یک خسران است؛ علاوه بر این ها مسائل روانی و اثراتی که فرد از کار افتاده بر خانواده و اطرافیان خود می گذارد، در شادابی و سلامت جامعه، تأثیر خواهد گذاشت. بررسی های گروه آمار سازمان پزشکی قانونی نشان داده است آمار قربانیان محیط های کاری در ایران به شدت رو به افزایش دارد. به طوری که در سال گذشته 697 نفر در محیط های کاری جان خود را از دست داده اند که این آمار نسبت به سال 82، 34‎/8 درصد افزایش داشته است.
نتایج طرح های تحقیقاتی چند سال اخیر، ضمن اشاره به این موضوع که سن حادثه دیدگان کمتر و حوادث منجر به فوت و آمار معلولان ناشی از حوادث بیشتر شده است، بیان گر این واقعیت است که حوادث در بخش صنوف و ساختمان و مراکز مدیریت پیمان کاری بیشتر و در مراکز دارای کمیته ایمنی و کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه ای کمتر رخ داده است و با هزینه بسیار کم و حتی بدون هزینه، قابل پیشگیری بوده اند، لذا فرهنگ بهداشت حرفه ای و سلامت شغلی در سازمان ها، اداره ها، واحدهای دولتی و خصوصی و کلیه کارگاه ها و کارخانه ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد و با نگرش بر شرایط محیط های کاری و تعدد وجود عوامل زیان آور، با شدت های گوناگون و خطرات در کمین نشسته و اجرای صحیح و مؤثر ضوابط قانونی موجود در فصل چهارم قانون کار و مواد مرتبط در قوانین سازمان تأمین اجتماعی، توسط نهادهای قانونی متعهد و پیگیری در جهت اجرای تعهدات کار فرمایان به عنوان عاملان اصلی سالم سازی در محیط کار، باید مفهوم پویای سلامت و بهداشت شغلی توسعه یابد و با اتکا بر داشتن نیروی کار سالم، شاداب و ماهر، قابلیت تولید محصولاتی با کیفیت برتر و هزینه کمتر و قابل رقابت در بازارهای جهانی ایجاد شود.
در این راستا ایجاد و تقویت واحدهای تخصصی بهداشت حرفه ای در کلیه واحد های تولیدی در نیل به توسعه پایدار، جایگاه و اهمیت ویژه ای پیدا می کند. با وجود اینکه تاکنون مطالب و مقالات نسبتاً زیادی در مورد تولید، به کارگیری و توجه به اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای، جهت حفاظت و ارتقای سطح سلامتی نیروی انسانی در محیط کار و حراست از منابع مالی و سرمای های صنعتی نوشته شده، اما مدیران بسیاری از واحدهای صنعتی بهداشت حرفه ای را تنها به عنوان رشته ای هزینه زا و تشریفاتی که شاید سودی هم در بر نداشته باشد، می دانند و به ندرت درباره نقش خود در قبال پیش گیری از حوادث آگاهی داشته و یا برای آن آموزش دیده اند. البته این به استثنای برخی کارفرمایان روشن فکر و نگرش آنها برای ایجاد محیط کاری ایمن تر به منظور مطابقت با قوانین است.
گرچه مدیران در امر افزایش تولید و سوددهی بیشتر کارخانه مسؤولیت خطیری دارند، اما مسؤولیت آنها در قبال حفظ جان کارگران بیشتر است؛ چرا که کاهش تولید و زیان های مادی را می توان به روش های مختلف جبران کرد.اما ضایعات انسانی از جمله مرگ و معلولیت دائمی، جبران ناپذیر است.کافی است به صفحه حوادث جراید روزانه مراجعه کنید تا شاهد حوادث صنعتی و کارگاهی و سوانح گوناگون مانند انفجارها، آتش سوزی ها، تخریب ها، تصادف های رانندگی و غیره باشید که روزانه قربانیان و خسارات بسیاری را به جا می گذارد و همگی این مسائل به مؤثر نبودن فرهنگ ایمنی و بهداشت در جامعه ما بر می گردد.
براساس آمار معاونت سلامت وزارت بهداشت، 16 میلیون کارگر در ایران در 2 میلیون کارگاه در حال فعالیت اند که هزینه سرباری آنها بسیار بالاست. بر اساس حداقل استانداردهای تعریف شده، سالانه باید از این کارگاه ها دوبار بازدید صورت گیرد که برای آن نیاز به 4 هزار نیروی متخصص بهداشت حرفه ای است. این در حالی است که فقط 700 نیروی بهداشت حرفه ای در کشور وجود دارد. برای معاینات ادواری سالانه کارگری، نیاز به 1600 متخصص طب کار است؛ در حالی که فقط 52 متخصص طب کار در کشور مشغول فعالیت هستند؛ در عین حال، حدود 60 درصد کارگران شاغل در کارگاه های تعریف شده، تحت پوشش هستند. با وجود اینکه آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در سال 1374 توسط وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تدوین شد و تمام کارگاه های بالای 25 نفر کارگر، مکلف به تشکیل این کمیته و به دنبال آن جذب یک نفر فارغ التحصیل بهداشت حرفه ای به عنوان مسؤول بهداشت حرفه ای شدند. در سال 1380 نیز آیین نامه شرح وظایف کارشناس بهداشت حرفه ای شاغل در کارخانجات، توسط وزارت بهداشت تدوین شد اما در اجرای آیین نامه های مذکور و در چارچوب مسائل مربوط به بهداشت حرفه ای، به نارسایی های گوناگون بر می خوریم که تشخیص و رفع آنها کمک مؤثری به اشاعه فرهنگ بهداشت حرفه ای و نیل به توسعه پایدار در جامعه خواهد بود.این نارسایی ها و راهکارهای آنها به شرح زیر هستند:
1- بسیج عمومی کلیه دستگاه های دولتی و حتی افراد جامعه در جهت اشاعه فرهنگ پیش گیری و رسیدن به توسعه پایدار و هماهنگی، همکاری و تقویت کلیه افراد حقیقی و حقوقی که به هر نحو باید در زمینه سلامت جامعه به ویژه نیروی کار، اقدام کنند.
2- مراکز دولتی و نظارتی، نظیر وزارت کار و امور اجتماعی، سازمان تأمین اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به ویژه اداره کل بهداشت محیط و حرفه ای این وزارت خانه و سایر ارگان های وابسته، اطلاعات و خدمات مشاوره ای مورد نیاز برای کارفرمایان و کارگران را از طریق برگزاری دوره های آموزشی، به صورت جداگانه، توسط مراکز آموزشی یا معاونت های آموزشی دستگاه های دولتی فراهم کنند و با تشریح این حقیقت مسلم برای آنها که ایجاد مراکز بهداشت کار و بهبود شرایط محیط کار، نقش مؤثری در افزایش بهره وری و کیفیت تولید خواهد داشت، زمینه را برای به کارگیری دانش اندوختگان بهداشت حرفه ای مساعد کنند.
3- با توجه به جدا ناپذیر بودن بهداشت و ایمنی در جهت نیل به سلامت نیروی کار در جامعه، یکپارچه کردن کلیه سیاست ها، برنامه ها و راهکارهای ذیربط به عنوان سلامت و عامل اساسی و مؤثر در دستیابی به توسعه ملی پیشنهاد شود.
4- برای تمامی بخش های صنعت، معدن، کشاورزی و خدمات باید معیارها و شاخص های مناسب اندازه گیری و تجزیه و تحلیل شغل، تدوین شود که این در جهت شناسایی مشاغل سخت و زیان آور نیز بسیار مؤثر خواهد بود.
5- تشکیل سازمانی با پشتوانه اجرایی قوی که مرجع تصمیم گیری، سیاست گذاری و نظارت بر ضوابط حفاظت شغلی و بهداشت کار باشد، زیر نظر بالاترین قدرت اجرایی کشور یعنی رئیس جمهور، جهت جلوگیری از فعالیت های موازی و گاهی نفی کننده سازمان ها و ارگان های مسؤول.
6- علاوه بر عوامل مربوط به فرهنگ عمومی ایمنی و بهداشت و عدم اجرای قوانین و مقررات مربوطه، کمبود آموزش و آگاهی و اطلاع رسانی در این زمینه از علل عمده انجام اعمال نا ایمن (52‎/3 درصد علل بروز حوادث شغلی در سطح کشور) است؛ لذا بدون شک در این رابطه آموزش می تواند بیشترین خدمت را انجام دهد که باید از پایین ترین تا بالاترین سطوح آموزشی را دربر گیرد. کودکان، نوجوانان و جوانان، به اقتضای سن و ظرفیت پذیرش خود، از اولین روزهای تحصیل تا آخرین مراحل تحصیلات عالی باید با این فرهنگ و بینش آشنا شده و آموزش ببینند و بهترین کسانی که می توانند این آموزش را ارائه کنند، کارشناسان بهداشت حرفه ای هستند. این آموزش می تواند به بهترین شکل از طریق رسانه های جمعی، اعم از تلویزیون، رادیو و مطبوعات ارائه شود.
7- کارفرمایان (چه دولتی و چه خصوصی) به استناد آیین نامه تأسیس مراکز بهداشت کار، موظف به تأسیس این مراکزند. بنابراین شایسته است کارخانه ها، کارگاه ها و کلیه مراکز و سازمان هایی که با ایجاد مراکز بهداشت کار و به کارگیری دانش اندوختگان بهداشت حرفه ای، به ایجاد فرهنگ ایمنی و بهداشت کار کمک می کنند، از طریق وزارت خانه ها و مراکز و سازمان های مربوطه خود، معرفی و مورد تشویق و حمایت قرار گیرند.
8- هر شغل و حرفه ای، بهداشت مخصوص به خود را دارد. بنابراین شایسته است تصمیم گیرندگان و مسؤولان روزی را به نام روز ایمنی و بهداشت کار، در جامعه نام گذاری کنند و در روز مزبور در بخش های مختلف صنعت، کشاورزی، معدن، خدمات و... با برگزاری مراسم ویژه، در زمینه معرفی و شناخت بینش بهداشت حرفه ای، توجه عموم را به اهمیت موضوع جلب کنند.
امید است مسؤولان نسبت به ایجاد و گسترش فرهنگ بهداشت حرفه ای در کلیه مشاغل و اعمال مؤثر موارد قانونی مربوط به بهداشت کار و واضح تر شدن نواقص موجود در قانون کار جمهوری اسلامی ایران، در زمینه مشخص شدن سازمان واحد در بهداشت حرفه ای و مسائل مربوط به آن، اقدام شایسته به عمل آورند تا جان و سلامتی انسان ها و سرمایه های ایران عزیز حفظ شود.

بهداشت حرفه ای و توسعه پایدار

مطالب مشابه :

پایان دوره کارآموزان رشته آشپزی آموزش فنی و حرفه ای در مشهد

بهداشت حرفه ای و توسعه پایدار

تاریخچه سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور

به مناسبت هفته ملی مهارت: آشناسازی ائمه جماعات خراسان رضوی با آموزش های فنی و حرفه ای

لیست هتل های استان اردبیل

مدیر کل واگذاری مراکز فنی وحرفه ای خراسان جنوبی منصوب شد.

مدیریت تغییر

بررسي عملكرد روساي دوره هاي اخير سازمان آموزش فني و حرفه اي(گردآورنده: یعقوب نماینده)

مقدمه ای بر جامعه شناسی سوانح

قابل توجه همکاران عزیز در سراسر کشور