شهرستان سراوان

شهرستان سراوان

شهرستان سَراوان یکی از شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان ایران است. مرکز این شهرستان شهر سراوان است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۲۳۹٬۹۵۰ نفر بوده است . سراوان شرقي‌ترين شهر استان سيستان و بلوچستان است كه با مركز استان سيصد و پنجاه و دو كيلومتر فاصله دارد. بسياري از روستاهاي اطراف سراوان خاك رس مرغوبي دارد كه با بهره‌برداري از آن، كوزه‌گري و سفال‌سازي بويژه در ناحيه گليپورگان رونق يافته است آثار به دست آمده در سراوان نشان مي‌دهد كه اين شهرستان سابقه تاريخي و تمدن بسيار كهني دارد. قبل از سال هزار و سيصد و پنج شمسي نام اين محل «شستون- شصتون» بود كه به ‌تدريج بر وسعت آن افزوده شد و به سراوان معروف گرديد. شهرستان سراوان 23880 کیلومتر مربع وسعت دارد مساحت این شهرستان 2/15 درصد مساحت کل استان را تشکیل می دهد و در موقعیت 62 و35 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است . از شمال غرب به خاش ، از غرب به ایرانشهر ،از شرق و جنوب شرقی به کشور پاکستان و قسمتی از جنوب بهد شهرستان سرباز محدود می شود . شهرستان سراوان همچنین 384 کیلومتر مرز مشترک با کشور پاکستان دارد و ارتفاع ان از سطح دریا 1165 متر می باشد . و در منتهی الیه شرقی ترین نقطه کشور واقع است و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد . به طوری که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی ترین شهر کشور یک ساعت و هفده دقیقه اختلاف دارد .

شهر: سراوان : بخش جالق - دهستان جالق - دهستان کله گان - دهستان ناهوک

شهر: جالق : بخش زابلی - دهستان بیرک - دهستان زابلی

شهر: زابلی : بخش سیب و سوران - دهستان پسکوه - دهستان سیب و سوران

شهر: سوران : بخش بم پشت - دهستان بم پشت - دهستان کشتگان - دهستان کوهک اسفندک

شهر: سیرکان : بخش هیدوچ - دهستان كنت - دهستان هیدوچ

شهر: هیدوچ

بناهای تاریخی : مهم‌ترین بناهای تاریخی این شهرستان عبارت‌اند از: قلعه سب، قلعه و مسجد جامع دزک، قلعه کنت، قلعه پسکوه و...

جای‌هایدیدنی : ارگ کوه خواجه • بازار زاهدان • درخت مکرزن • دریاچه هامون • دهانه غلامان • زیارتگاه مرتضی‌علی • عمارت قدیمی پست چابهار • قلعه پرتغالی‌ها • قلعه رستم • قلعه سب • قلعه سه کوهه • قلعه ناصری • سنگ‌نگاره‌های کوه نگاران • بازار منطقه آزاد چابهار • موزه ایرانشهر • موزه چابهار • میل نادری

استانسیستان و بلوچستان مرکز : زاهدان

شهرستان‌ها : ایرانشهر • چاه‌بهار • خاش • دلگان • زابل • زابلی • زاهدان • زهک •

سراوان : سرباز • سیب و سوران • کنارک • نیک‌شهر • هیرمند

شهرها : ادیمی • اسپکه • ایرانشهر • بزمان • بمپور • بنت • بنجار • پیشین • جالق • چاه‌بهار • خاش • دوست‌محمد • راسک • زابل • زابلی • زاهدان • زهک • سراوان • سرباز • سوران • سیرکان • فنوج • قصرقند • کنارک • گلمورتی • محمد‌آباد • میرجاوه • نصرت‌آباد • نگور • نوک‌آباد • نیک‌شهر

آثار تاريخي سراوان : قلعه دزك و مسجد جامع دزك ،قلعه خير آباد دزك ،سفال سازي كلپورگان ،قلعه سيب،قلعه سرجو ،قلعه شستون ، قلعه هوشك ،قلعه و روستاي كوشان ،قلعه كنت ،قلعه جالق ، بقاياي آتشگاههاي جالق روستاي كله كان

تقسیمات جغرافیایی : شهرستان سراوان بر اساس آخرین آمار در سال 1384 دارای 6 بخش : 1_ مرکزی 2_ جالق 3_ بم پشت 4_ هیدوچ 5_ زابلی 6_ سیب و سوران است . تمامی مراکز بخشها به شهر تبدیل شده اند و 14 دهستان و 15 دهیاری و 1000 پارچه آبادی تشکیل دهنده این شهرستان از نظر تقسیمات کشوری است .

عوارض طبیعی و آب و هوا : آب و هوای شهرستان سراوان گرم و خشک ،بیابانی ، کویری و کم باران است در زمستان هوا معتدل و متوسط بارندگی در سال 100 میلی متر است . بسیاری از روستا ها دارای خاک مرغوب و حاصل خیزی می باشند . کوههای بیرگ زابلی ، کوه سفید گشت ، کوه سرخ در بم پشت ، از مرتفع ترین کوههای این شهرستان محسوب می شوند . رشته کوه سیاهان طولانی ترین رشته کوه در این شهرستان می باشد که از نزدیکی های تفتان شروع و تا ناهوک در محدوده پاکستان ادامه دارد . رودخانه ماشکید نیز مهمترین رود شهرستان سراوان است که از دامنه جنوبی شهرستان از نزدیکی خاش سرچشمه می گیرد که پس از عبور از بخش زابلی ، جنوب سیب وسوران و شمال بم پشت ، جنوب اسفندک و کوهک را مشروب می کند . قنات ها از دیر باز مهمترین منبع تامین آب پس از رودخانه های فصلی می باشد بطوری که تا کنون 330 رشته قنات که گویای فرهنگ کهن این دیار می باشند و هر کدام بین 100 تا 5000 سال قدمت دارند در نقاط مختلف این شهرستان ، به چشم می خورد برخی از انها بیش از 20 کیلو متر طول دارند . بنای این قنات ها از نظر فن آوری در ان زمان بهترین مهندسی را داشته اند و شیب انها طوری طراحی شده است که آب از مادر چاه تا مظهر قنات به راحتی جریان دارد .

بادها : "گوریچ " از مهمترین باد های منطقه است که در فصل زمستان از شمال به جنوب می وزد و سرما به همراه دارد . " لوار " در فصل تابستان در این منطقه می وزد و دارای گرمای سوز ناکی است که دمای هوا به 46 درجه سانتی گراد نیز میرسد .

دین و زبان : مردم شهرستان سراوان دین اسلام را دارا هستند و اکثریت دارای مذهب تسنن می باشند . زبان مردم سراوان بلوچی و در هر یک از مناطق شهرستان گویش و لهجه خاصی وجود دارد .

پیشینه باستانی و تاریخی : آثار کشف شده و شواهد تاریخی ، تپه ها و محوطه های باستانی و سنگ نگاره های به جا مانده از دوران گذشته ، قبرستان های تاریخی حکایت از سکونت های انسانی در هزاره های پیش از تاریخ در منطقه را دارد. بطوری که این آثار متعدد تاریخی و باستانی ، شهرستان سراوان را به گهواره تاریخ تمدن مبدل ساخته است . تا کنون بیش از 420 اثر فرهنگی ، باستانی و تاریخی در این شهرستان مربوط به دوران های پیش از تاریخ ، تاریخی و اسلامی شناسا یی شده است که این آثار سراوان را به یک موزه از تکامل انسان در عصر شکار ، شبانی و کشاورزی مبدل نموده است بدون شک در عصر پیش از تاریخ فرهنگ های متعددی در منطقه در حاشیه رود خانه بزرگ این شهرستان وجود داشته است که بقایای انها به صورت محوطه ها و تپه ها شناسایی گردیده است . علاوه بر دوران پیش از تاریخ در شهرستان سراوان آثار فراوانی نیز از دوره های تاریخی ( خصوصا سلسله های اشکانی و ساسا نی ) شناسایی شده اند که از مهمترین انها می توان به تپه های میر علی جالق ، تپه هوشک ، تپه کلانک بخشان ، تپه مهرگان و .... اشاره نمود . از مهمترین آثار دوره اسلامی در شهرستان سراوان نیز می توان به یکی از کهن ترین مساجد استان در روستای دزک و همچنین مجموعه ای از مقابر ، مساجد و مناره ها و گورستان ها و قلاع و استحکامات نظامی و تدافعی و مسکونی دوره اسلا می اشاره نمود که نشانگر تداوم استقرار و سکونت در این منطقه از هزاره های پیش از تاریخ تا عصر حاضر می باشد .

وجه تسمیه : شستون مرکز شهرستان سراوان است و هم اکنون شهر سراوان نامیده می شود ، در گذشته به ان سر استون ، شستون و شهستان اطلاق می شده است .

سراستون : منطقه ای که در ان بارندگی زیاد اتفاق می افتد .

شستون : چشمه جوشان با توجه به رشته قنات جاری در شهر سراوان و فراوانی آب .

شهستان : تمام حکام منطقه از این دیار برخاسته اند .

( " سرا به معنای جا و مکان و "وان " به جای مرتفع و بلند اطلاق می شود ) بطوری که در مکاتبات پس از سال 1307 رسما از این منطقه به عنوان سراوان یاد می شود .

پیدایش یا خاستگاه دوره های تاریخی : نخستین و مهمترین سکونتگاههای اولیه و آبادی های شهرستان سراوان در مناطقی همچون جالق ، زابلی ناهوک ، سب ، کنت ، کوهک ، دزک در حاشیه و یا در نزدیکی رود خانه های این شهرستان پدید آمده است . عوامل طبیعی همچون زلزله و یا قحط سالی موجب کوچ مردم از این منطقه گشته است با کاوش روی تپه های باستانی می توان زوایای دیگری از تاریخ کهن منطقه را شناسایی نمود و به ان دست پیدا کرد .

مشاهیر : از آنجایی که این منطقه از زمانهای گذشته یکی از منطق محروم و دور افتاده بوده و در نقطه صفر مرزی واقع شده است کمتر مورد توجه و از نظر علوم و فنون جدید بهره کافی را نبرده اما با این حال پس از شروع به کار مدارس حکومتی عده ای از جوانان این شهرستان از خود نبوغ نشان داده اند که از ان جمله می توان به دکتر رحمانی اشاره نمود حمید الله مراد زهی در رشته حقوق سر آمد منطقه بود بطوری که بعنوان عضو شورای تدوین قانون نظام مقدس جمهوری اسلامی در مجلس خبرگان حضور داشت . مولوی شهداد مسکانزهی نیز از مشاهیر و علمای منطقه است که از وی بیش از 20 جلد کتاب در زمینه تالیف و ترجمه علوم و معارف اسلامی به یادگار مانده است . مولوی عبد العزیز ساداتی نیز از مشاهیر منطقه است که با احیای حوزه علمیه دارالعلوم زنگیان که از ان طلاب زیادی فارغ التحصیل شدند خدمت زیادی به مردم منطقه نمود.

جاذبه های تاریخی و باستانی : سنگ نگاره شیر پلنگان این اثر در فاصله 12 کیلومتری شمال سراوان و در ادامه مسیر دره کندیک و در محلی بنام دره شیر و پلنگان که از رشته کوههای سیاهان سراوان می باشد واقع شده است . در داخل دره کندیک پس از طی مسافتی به محلی می رسیم که دره در ان قسمت بسیار تنگ تر و کم عرض تر می شود عرض ان به حدود 8_10 متر و حدود 5/2 متر ارتفاعد می رسد این دره را به واسطه وجود نقوش خاص دره شیر پلنگان می نامند چرا که در این نقش یک حیوان درنده همانند پلنگ یا شیر با دمی بلند برافراشته بر روی صخره ای در ارتفاع 5 متری به همراه نقوش کم رنگ ومحو چهار انسان دیده می شوند که در میان این نقش انسان نفر دوم از سمت راست دارای وضوح بیشتری است و به نظر می رسد این چهار نفر در حال دویدن به دنبال هم و یا اجرای مراسمی خاص می باشند . در سمت راست دره به طرف شمال نقش انسانی دیده می شود که بزی را شکار کرده و گردن ان را گرفته و در حال کشیدن ان با خود است در سمت چپ دره صخره اصلی در ارتفاع حدود 14 متری دیده می شود این محل به علت ارتفاع زیاد و عدم راه دسیابی به ان نقوش انسانی و حیوانی متنوع بدون نظم و انسجام و یکپارچگی در کنار هم قرار گرفته است . از جمله نقوش کهن و اولیه این صخره می توان به گله ای متشکل از هفت بز وحشی با شاخ های بلند و بدن کشیده با یک نقش انسان در کنار هم می باشند نقوش دیگری بعدا بروی این تصاویر نقش شده و جدید تر می باشند و عبارتند از نقش انسان برهنه با بدن کاملا مثلثی شکل و نقوش و پنجه های دست انسان و نقوش حیوانی همانند نقش پلنگ با شیر و یا نقش دو شمشیر و .....

سنگ نگاره دره نگاران : در هفتاد کیلو متری شمال غرب شهر سراوان و در فاصله 36 کیلو متری شمال غربی روستا ناهوک بخش جالق شهرستان سراوان در دره ای بنام دره نگاران مجموعه ای کم نظیر از نقش و نگار بر روی صخره ها ایجاد شده است این محل در انتها ی دشت سر دشت ناهوک دقیقا در انتهای دشت آبرفتی سر دشت قرار گرفته دارای آب و هوایی مصفا و دره ای پر آب می باشد . وجه تسمیه این محل بر گرفته از نگار گری ها اصیل و تحسین بر انگیزی است که نگار گران دوران گذشته از خود بر سینه صخره ها به یادگار گذاشته اند. به نظر می رسد مهاجرانی در اولین هزاره های پیش از میلاد به این سر زمین واردشده و با بومیان ان بر سر تصاحب محل به جنگ و ستیز پرداخته و عاقبت بر آنان پیروز شده اند . مهاجمان غالبا سوار بر اسب با شمشیر با تیر و کمان و کمند و در حال جنگ و شکار با مردمان پیاده بومی می باشند عمده ترین نقوش دره نگاران عبارتند از نقوش انسانی و نقوش حیوانی .

1_ نقوش انسانی به دو صورت برهنه و دیگری ملبس می باشند

2_ نقوش حیوانی ، حیواناتی همچون اسب ، خر وحشی ( گورخر نژاد ایرانی بدون خط ) قوچ ، بز ، مار ، گاو کوهاندار ، شتر دو کوهانه ، سگ ، گرگ ، رو باه ، شغال ، یوز پلنگ و .... می باشند که تمامی سطوح صخره های این دره را آذین بسته اند .

موزه زنده سفال کلپورگان : موقعیت ساختمانی کارگاه قدیمی سفال کلپورگان: بنای این کار گاه هنری به یادگار مانده از هنر سفال گری هزاره های قبل از میلاد منطقه است در روستایی به همین نام در فاصله 25 کیلو متری جنوب شرق شهر سراوان و در فاصله 100 متری قسمت جنوبی جاده آسفالته سراوان ، بم پشت واقع شده است .

مسجد جامع دزک : این مسجد در روستایی به همین نام در سه کیلومتری شرق سراوان واقع شده است و از جمله مساجد اولیه و کهن استان به شمار می رود . مصالح اصلی و اولیه مسجد از خشت خام و ملاط گل است . برای اولین بار در متون تاریخی از این بنادر در قرن چهارم هجری نام برده شده تا کنون به دفعات باسازی شده است و معمار ان سعی نموده که با استفاده از عناصر معماری ساده تزئینی بهمسجد جلوه ای خاص بدهد از جمله می توان به تزئینات داخل شبستان تابستانی در جبهه غربی اشاره نمود . دیوار های داخلی و شمالی جنوبی و غربی دارای طاق نماهای تزئینی و تزئینات دندان موشی است که میتوان ان را صورت اولیه مقرنس کاری به شمار آورد . از قسمت های اصلی می توان به شبستان های غربی و شرقی ، حیاط مرکزی و چله خانه اشاره نمود .

قلعه سب : این قلعه از سالمترین و زیبا ترین قلعه های دوره اسلامی بلوچستان می باشد . این قلعه زیبا و مستحکم در روستایی به همین نام در فاصله 45 کیلو متری جنوب غربی شهر سراوان در بخش سیب سوران این شهرستان واقع شده است . این بنا با مصالح عمده خشت و گل بروی صخره ای طبیعی ساخته شده است . پلان و فرم اصلی ان بصورت قاعده هرم با مقطع مستطیل می باشد به صورتی که هر چه به ارتفاع بنا افزوده می شود از حجم ان کاسته می شود این بنا نزدیک به 37 متر ارتفاع دارد و از دو قسمت اصلی تشکیل شده است یکی حصار و مجموعه سازه ها و الحاقات خارجی و داخل ان و دیگری بنای اصلی قلعه که در مرکز حیاط قرار گرفته است .

قلعه کنت : در 80 کیلومتری جنوب غربی شهر سراوان در روستا ی کنت بخش هیدوچ این شهرستان واقع شده است . این مجموعه روی صخره ای طبیعی در سه طبقه ساخته شده است ورودی این قلعه در قسمت جنوبی ان در حدود 13 متر از سطح زمین ارتفاع دارد که به حیاط جنوبی قلعه منتهی می شود . اطراف حیاط مرکزی طبقه عامه نشین می باشد که دارای 11 اتاق ، شامل اصطبل ، انبار ، و .... است و پله ای در شمال قسمت حاکم نشین قلعه ارتباط انرا با سایر طبقات فراهم می کند . راهرویی در قسمت شمالی اتاق ها قسمت شرقی قلعه را به مرتبط می سازد در ضلع غربی دو برج نگبانی و همچنین دور تا دور قلعه غلامگرد جهت حفاظت قلعه و دفاع از ان است . این قلعه به دستور حاکم محلی و توسط معماران بومی در دوره افشاریه ساخته شده است .

تپه نمکی : پدیده ای طبیعی و کم نظیر آرمیده در نقطه میانی روستای گشت واقع در شهرستان سراوان است شامل تپه ای نمکین مملو از املاح معدنی است که آرام آرام از دل آب جوشیده و بر سطح زمین روان می گردد تپه حاصله نمک به جا مانده از این آب است . این مکان در گذشته مورد احترام وزیار ت مردم بوده است . در زمان زلزله از ان آب فوران میکرده و مردم محلی معتقدند در صورتی که پای دزد را در ان فرو برند در ان گیر می کند و برای رهایی از ان باید حیوانی قربانی کنند .

پوشش گیاهی منطقه :

گیاهان دارویی : گیشر ، کنا ، ترات ، زیروک ، برشتوک ، داز ، گلمروک ، پنیر باد .

داز _ از جوشانده این گیاه برای درد سینه استفاده می شود

گلمورک _ این گیاه خواص دارویی نظیر درد کشی و سم زدایی دارد هنگامی که حیوان گزندهای مثل مار فردی را نیش بزند از ان برای سم زدایی استفاده می شود .

پنیر باد _ این نوع بوته جزو پوشش گیاهی اصلی منطقه گشت است که دارای برگ های گوشتی و سبز رنگ می باشد و خاصیت درمانی دارد . همچنین از خاک در برابر طوفان محافظت می کند .

درخت گز : درختان مسن و تنومندی که در بسیاری از نقاط این منطقه روییده است در برابر طوفان های شن و خشکسالی بسیار مقاوم و جلوی گرد وخاک را نیز می گیرد .

خوراک : خوراک های محلی با استفاده از مواد اولیه موجود در منطقه تهیه می شود .

1_ شو لو و کشک از آرد ذرت آرد گندم و ادویه مخصوص تهیه می شود .

2_ تباهه خوراکی از گوشت بوده است گوسفند را به مدت یک تا دو سال پروار و ذبح می کنند ، گوشت انرا تکه تکه کرده و پس از اندود نمک ، زرد چوبه و پودر انار دانه معمولا در فضای باز و یا داخل اتاق بزرگ آویخته و پس از خشک شدن در فصل زمستان از ان استفاده می گردد .

شیرینی جات ، حلوا شکری ، حلوا بری ، حلوا چنگال ، حلوا خرمه ای ، حلوا آبی

ترشی جات : حرام ( ترشی لیمو ) ترشی انبه

سوغات شهرستان : سوزن دوزی ، سفال کلپورگان ، خرما ، حصیر بافی و سکه دوزی می باشد.

فهرست آثار وابنيه تاريخى : يكى از غنی‏ترين اماكن باستانى بلوچستان، سراوان است. از جمله آثار اين شهرستان اثرى از دوران پارينه سنگى در اطراف رودخانه ماشكيل (ماشكيد) است. تپه‏ هاى باستانى ماقبل تاريخ نيز در اين شهرستان وجود دارند كه در بررسي هاى سال 1345 ه.ش مورد بررسى قرار گرفته‏ اند. در دامنه رشته كوههاى بادامكوه در مسير جاده خاش - سراوان يك قبرستان وسيع مربوط به پيش از تاريخ شناسايى شده كه بيان كننده يك تمدن كهن در اين منطقه است.

آثار باستانى و ابنيه تاريخى شهرستان سراوان عبارتنداز:

محوطه ‏هاى باستانى: كلاتك بَخشان - كله بُرْزادْ - قلعه مُلا - پير كَهورْدْ - پير كَهورْتْ - حَدُكان هُشَك - روباهك - كَلاتُك - مهتاب خزانه كوهك - ميل مارو - ميرسيّدعمر - سفيد - قبرستان قديمى گُشْتْ - قبرستان قديمى سُموكان - قبرستان قديمى كَله‏ گان - كوه كَلا

قلاع: سيب - كُهنه قلعه - بُلقيس - خيرآباد - سرجووشصتان - هُشَك - بَمْ‏پُشْتْ - هِيتَك - دِزَك - كوهك - اسفندك - دهك - جالْق - كلَه‏ گان - ناهوگ - زابُلى - پسكوه - كَنْتْ - گُشْتْ - چشمه نمك (جوشان)- هيدوچ - بَخْشانْ

ساير آثار: خانه‏ هاى قديمى كوهكن - خانه‏ هاى قديمى شيشه ريز - آرامگاه ملك شمس ‏الدين صفارى - زيارتگاه باباحاجى - خانه ‏هاى قديمى سورو - آرامگاه شيخ محمدمرشد - سنگ نوشته شيروپلنگان - درخت كهنسال سروسرجو - غار كوه ‏بيرك - آرامگاه ملابايان - آتشكده كوه ‏مهرگان - سنگ نوشته كله‏ گان - درخت سروسولان - ساختمان قديم بهدارى شهر سراوان - زيارتگاه فقير صاحب - سنگ يادبود باقر - غار مولتان

شهرستان سراوان

مطالب مشابه :

برگزاری کلاس ضمن خدمت

شناسایی کد منطقه اخذ دیپلم سراسر کشور برای ثبت در سایت دریافت کد سوابق تحصیلی

جدول ظرفیت پذیرش مدارس راهنمایی تحصیلی نمونه دولتی شهرستان ها

سیستان وبلوچستان درکدام پله ازتوسعه وپیشرفت قرار دارد ؟

کد سوابق تحصیلی

تقسیم استان سیستان و بلوچستان به چهار استان

نحوه تأیید سوابق تحصیلی (برای کنکور 1394)

شهرستان سراوان

راه اندازی 10 موزه جدید در سیستان و بلوچستان