انواع میتود های تدریس

v میتودلکچریاروشسخنرانی :

کلمه لکچر از لاتین گرفته شده است. در لغت به معنی سخنرانی ، خطابه ، کنفرانس وقراعت با صدای بلند میباشد. اما در اصطلاح تعلیم وتربیه لکچر عبارت ازمیتود وروشی است که معلم حقایق ، معلومات ، واقیعت ها ومفاهیم اساسی را به قسم شفاهی به شاگردان یا شنونده گان ارائه میکند.

لکچر برای اولین بار در قرن سیزدهم میلادی در اروپای غربی بسیار استفاده میشد وپروفیسوران در پوهنتون ها از آن استفاده میکردند ، بعداً لکچر از ساحه دانشگاه ها پا فراترگذاشته ووسیله تبلیغ دانشها ی مختلف گردید ویک وسیله خوب تکامل کلتوری معنوی وتماس بین مردم ها بوده میتواند.

هر قدر سویه تحصیلی بلند میرود از میتود لکچر استفاده میشود. لکچر برای توضیح مفاهیم مغلق ومهم قبل از آنکه شاگردان را در یک فعالیت مثل یک تجربهء آزمایشی عملی یا خواندن متن کتاب مشغول بسازد مفید است.همچنان لکچرقبل از یک فعالیت مقدماتی یا نمایشی که توجه شاگردان را بخود جلب و حس کنجکاوی شانرا تحریک نماید موثر است. لکچر به حیث وسیله درس باید از سخنرانی در مورد متن کتاب ، خواندن وتکرار بخشی ازکتاب درسی چیزی بیشتر باشد. معلم باید مطالب را در لکچر آنقدرخوب طرح کند تا بوسیله آن بتواند ذوق ویادگیری شاگردان را بخود جلب کند وبخاطرجلب توجه شاگردان باید در جریان لکچر بعضی سوال ها صورت گیرد.

میتود لکچر بیشتر در مضامین علوم اجتماعی ، تاریخ ، جقرافیه ، ادبیات ، جامعه شناسی وروانشناسی و درصنوف بالااستفاده میشود. بعضی اوقات درلکچر ها از مواد سمعی وبصری مانند رادیو، ریکاردر، تلویزیون و سی دی میتوان استفاده کرد. بهتر استدر هنگام لکچر سطح دانش شاگردان مدنظر گرفته شود ومعلوماتی که برای شان داده میشود ارزش علمی داشته باشد.

در جریان لکچر شاگردان باید نکات مهم وبرازنده لکچر رادر کتابچه های شان یادداشت نمایند.در لکچر باید کلمات وجملات طوری ادا گردد که شنونده ها در قسمت شنیدن آواز مشکلات نداشته باشند وهمه شان با آسانی شنیده بتوانند. لکچر باید ارزنده ترین واساسی ترین موضوعات ومطالب رادر برداشته باشد تا باعث جلب توجه شاگردان واقع گردد. لکچر باید شکل توضیحی را داشته باشد وکلمات باید موئدبانه ، قانع کننده ودلچسپ باشد ودر آخر ارزیابی صورت گیرد. لکچر ها باید دارای پلان منظم باشد. لباس ووضع ظاهری وطرز سخن گفتن معلم نقش اساسی را در جریان لکچر دارد بهتر است به سر ووضع خوب ومناسب به صنف داخل شویم وبه وضع آرام لکچر بدهیم.
مراحل سخنرانی :

بخش مقدماتی : که معلم زمینه را برای ارائه مطلب آماده می سازد و مقدمه بحث را شروع می کند .

بخش میانی :

در این بخش معلم اطلاعات و نکات لازم را درباره موضوع بیان میکند بیشترین وقت سخنرانی صرف این بخش می شود .
بخش پایانی :

سخنرانی مطالب را جمله بندی و خلاصه میکند به سوالات پاسخ میدهد و سخنرانی خود را با یک اختتام مناسب پایان می بخشد .

نکات اساسی در جریان لکچر:

داشتن پلان منظم ووضاحت هدف.

آغاز لکچر با یک محرکه ویا تولید انگیزه.

استادن معلم یا لکچر دهنده در پیش روی صنف قسمیکه همه شاگردان را دیده بتواند.

وضع ظاهری لکچر دهنده از لحاظ نظافت ، لطافت ،کلمات معقول وآراستگی به حالت مطلوب وعادی داشته باشد.

گوینده با حرکات موزون دست ،سر وصورت وبدن شاگردان را متوجه نموده تا مطالب بطور موثردر اذهان شنونده جاگزین شود.

حالت گیری چهره مطابق روحیه مطلب گفتاری باشد یعنی در گفتن موضوع نشاط آور شاد ودر موضوع تائثر آورحالت غمگین بخود گیرد.

لکچر دهنده نباید بسیارسریع ویا بطی صحبت کند باید خالت میانه وعادی را انتخاب نماید.

نگاه معلم در جریان لکچردر بالای جمعیت نباید به یک نقطه یا یک شاگرد بطور همیشگی باشد.

معلم درجریان لکچربا صدای یکنواخت لکچر ندهد تا به شاگردان خسته کن تمام نشود.

معلم باید به اندازه کافی آمادگی علمی و تسلط در محتویات موضوع که لکچر میدهد داشته باشد

سطح گفتار گوینده باید به سطح برداشت شنونده باشد.

در آخر از موضوع لکچر داده شده خلاصه سازی ونتیجه گیری صورت گیرد.

در ختم لکچر باید معلم موقع سوال کردن رابه شاگردان بدهد.

جنبه های مثبت میتود لکچر:

1 - معلم میتواند در وقت کم مطالب ومفاهیم زیاد را به شاگردان تقدیم نماید.

2 - چون توضیح وتشریح قاعده وخاصیت مهم وعمده لکچر است لذا با استفاده از این میتود معلم میتواند مطالب علمی ومفاهیم مغلق وپیچیده را توضیح وتشریح کند.

3 - لکچر میتواند قوای میخانیکی ذهن را برای حفظ مطالب ومفاهیم تقویت بخشیده وانکشاف دهد.

4 - معلم میتواند با استفاده از این میتود به ارتباط درس معلومات آفاقی وعمومی را برای شاگردان انتقال دهد.

5 - با استفاده از این روش معلم میتواند در عین وقت برای چند صنف تدریس کند.

6 - معلم ازاصول لکچر در تقدیم خلاصه هر درس استفاده میکند.

جنبه های منفی میتود لکچر:

1 - در این میتود معلم فعال است وشاگردان غیر فعال.

2 - در این میتود انتقال دانش زیاد بوده ولی اخذ آن توسط شاگردان کم صورت میگیرد.

3 - در این روش فعالیت یکطرفه است معلم آن مطالب را که برای شاگردان ارائه میکند ارزیابی کرده نمیتواند.

4 - این میتود جنبه دیکتاتوری دارد ، زیرا معلم نظر خودرا بالای شاگردان تحمیل میکند.

5 - در این میتود معلم نمی تواند مطابق سویه همه شاگردان تدریس کند.

6 - در این روش تدریس شکل میخانیکی وحفظی دارد بالای دماغ شاگردان فشار زیاد بوده مطالب را زود فراموش میکنند.

7 - چون تدریس در این میتود بطور شفاهی است نه عملی ، بنا بر این انتقال تجارب توسط آن خوب صورت نمی گیرد.
عوامل موثر در سخنرانی : صدا ، رسائی کلام ، لهجه ، اشارات و حرکات بدنی ، مهارت سخنران.
موارد استفاده از روش سخنرانی : تعداد زیاد دانش آموزان ، دانش آموزان خردسال و بزرگسال کم سواد ، ارتباط دادن یک موضوع تازه به مطالب گذشته ، دانش جدیدی که در کتاب و موارد آموزشی نیامده باشد ، امکان بکارگیری روشهای دیگر نباشد یا خیلی مشکل باشد ، توضیح در مورد مطالب پیچیده و مشکل ، بازگوکردن تجارب شخص .
محاسن روش سخنرانی :

اقتصادی بودن این روش ، تا حدودی انعطاف پذیری ، تقویت قوه بیان معلم و گوش کردن دانش آموز را میتوان از محاسن آن شمر
محدودیتهای روش سخنرانی

معلم فعال و شاگردان غیرفعال می باشند ، برای آموزش مهارتهای عملی روش مناسبی نیست، جلب توجه و تمرکز فکری شاگردان مشکل است ، برای ایجاد مهارتهای ذهنی سطوح بالای یادگیری مناسب نیست ، برای ایجاد مهارتهای کلامی شاگردان و تقویت جنبه های عاطفی ، اجتماعی آنان مناسب نیست بدون در نظر گرفتن اختلافات فردی افراد مطالب به طور یکسان ارائه می گردد .

ميتودسوالوجواب:
میتود سوال و جواب یکی از مهمترین میتود تدریس به شمار میرود عبارت از ميتوديست كه معلم موضوع درس را به قسمت هاي كوچك تقسيم نموده و از هر قسمت آن سوالاتي را مطرح ميكند و در اخير شاگردان موضوع درس را از مجموعه جوابات داده شده درك نموده وياد مي ګيرند.
موثريت اين ميتود بيشتر به مهارت سوال كردن معلم ارتباط مستقيم دارد، و معلمين بايد ههارت پرسيدن سوالات را در خود انكشاف دهند و ضمناً معلم مي تواند در هر زمان و هر مضمون مطابق موضوع تدريس شده از اين ميتود استفاده كند . در تدریس هر درس وهر مضمون میتوان از این میتود استفاده نمود. چون روش سوال وجواب مهمترین وسیله تحریک فکر وآزمایش سطح دانش بوده لذا برای فعال ساختن شاگردان خاموش وزیاد شدن علاقه ودلچسپی شان به درس وجلب نمودن توجه شاگردان به درس استعمال میگردد.وهم زمینه گوش گرفتن را مساعد میسازد.
موثريت و فوايد ميتودسوال و جواب:
- سهيم ساختن و فعال ساختن شاگردان در فعاليت هاي درسي.
- تقويت جرات شاگردان.
-انكشاف و ايجاد روحيه سوال كردن در شاگردان.
- تقويت و انكشاف مهارت هاي شنيدن، گفتن، نوشتن، و پرسيدن.
- ارزيابي شاگردان و تدريس معلم، (جهت درك مطلب)
- مهمترين وسيله تحريك ذهن شاگردان
- دريافت سطح دانش شاگردان
نكات عمده كه در ميتود سوال و جواب بايد در نظر گرفته شود:

-معلم باید طوری سوال کند که شاگردان به مفهوم سوال بفهمند.
- سوالات يك نواخت نبوده، متنوع طرح شود.
- هدايت ويا سوال بايد كوتاه و واضح باشد، در صورت درك نكردن سوال، مفهوم سوال تكرار وبراي وضاحت بيشتر مثال داده شود.
- بايد به تمامي شاگردان سهم داده شود و شاگردان كه سهم نمي ګيرند بايد تشويق ګردد
- معلم به علاقمندي به شاگردان گوش دهد و جوابات آنر با كلمات و اشارات تشويقي تاييد نمايد.
- در صورت جواب غلط شاگردان نبايد تهديد شود بلكه به غلطي اش متوجه ساخته شود.
- معلم بايد همه شاگردان صنف را مورد خطاب قرار دهد (سوال طرح شده و بعدا شاگرد را مشخص سازد تا باعث وار خطايي شاگردان نشود و همه شاگردان احساس مسئوليت نموده و در مورد سوال فكر نمايند)
- معلم در وقت طرح سوال لهجه بسار دوستانه داشته باشد.
- درهنګام شوال و جواب معلم بايد از موضوع درسي خارج نشود.

- سوال یک شاگرد را به شاگردان دیگر راجع کند. در این صورت شاگردان تقریباً 75% مرکز فعالیت قرار میگیرند.

- معلم سوالات را مطابق سویه ء شاگردان طرح نماید.
هدف: در كلاس درس، يكي ديگر از روش هايي كه به كارگيري آن دانش آموزان را به سمت يادگيري فعال سوق مي دهد، روش «پرسش و پاسخ» است. در يك كلاس فعال و خوب علوم، هم دانش آموزان و هم معلم سؤال كننده و پاسخ دهنده هستند. اما نكته ي اساسي چگونه پرسيدن و چگونه پاسخ دادن است.
پرسش هاي ما، در واقع بازتاب ميل دروني ما نسبت به فهميدن و دانستن است. اصولا˝ منشأ توليد علم و دانش بشر را مي توان همين كنجكاوي و ميل دروني دانست.
اهميت روش پرسش و پاسخ در آموزش علوم به حدي است كه آن را يكي از روش هاي مهم آموزش علوم مي دانند. اين روش، به روش سقراطي معروف شده است و ريشه ي تاريخي نيز دارد. در روش سقراطي، مربي با طرح پرسش هاي هدفدار، يادگيرنده را به سمت فهم مطالب مورد نظر هدايت مي كند.
نكات اجرايي: به دليل اهميت اين روش و براي ترويج به كارگيري آن در كلاس علوم، ما بايد درباره ي چگونگي پرسش و پاسخ اطلاعات كافي داشته باشيم. اصولا˝ پرسش ها به چند دسته تقسيم مي شوند:
الف- پرسش هاي تمركزدهنده: اين گونه پرسش ها توجه دانش آموزان را به موضوع فعاليت جلب مي كنند؛ مثلا"، وقتي معلم از دانش آموزان مي خواهد كه مشاهده كنند و پاسخ دهنده كه چه مي بينند، چه مي شنوند و چه لمس مي كنند يا اين كه دو چيز را مقايسه كنند، طرح اين پرسش ها سبب مي شود كه دانش آموزان فعاليت ها را دقيق تر و هدفدار انجام دهند.
ب- پرسش هاي مربوط به شمارش و اندازه گيري: پرسش هايي هستند كه باعث دقيق تر شدن انجام فعاليت مي شوند؛ پرسش هايي مانند: چه مدت، چندتا، چه مقدار، چه اندازه و غيره. چنين پرسش هايي باعث كمي تر شدن فعاليت ها مي شوند. يكي از هدف هاي ما اين است كه بچه ها مشاهدات كيفي خود را به مشاهدات كمي تبديل كنند.
پ- پرسش هاي مقايسه اي: اين پرسش ها دانش آموزان را به سمت مقايسه ي دو كميت، دو چيز يا دو پديده سوق مي دهند و آنان را به مشاهده گرايي دقيق تبديل مي كنند.
ت- پرسش هاي فعاليت پذير: اين پرسش ها دانش آموزان را به انجام دادن فعاليت دعوت مي كنند و آنان براي پاسخ دادن به اين پرسش ها مجبور به انجام دادن فعاليتي هستند؛ مثلا˝، وقتي مي پرسيم: «اگر يخ را حرارت دهيم، حجم آن چه تغييري مي كند؟» دانش آموز براي پاسخ دادن به اين پرسش بايد فعاليت مورد نظر را انجام دهد.
بهنرين نوع پرسش ها، پرسش هاي «فعاليت طلب» هستند؛ يعني، پرسش هايي كه دانش آموز را به انجام دادن فعاليتي براي پاسخ گويي و در نتيجه، يادگيري فعال وا مي دارند. با وجود اين كه پرسش هاي عمومي به طور كلي مي توانند به ايجاد و تقويت يك يا چند مهارت در دانش آموز بينجامد اما براي نيل به هر يك از مهارت ها نيز مي توان پرسش هاي اختصاصي مطرح كرد كه پاسخ گويي به هر كدام از آنها، دانش آموزان را به طور ويژه به يكي از مهارت ها مي رساند. پرسش ها را مي توان به دو گروه «هم گرا» و «واگرا» نيز طبقه بندي كرد.
پرسش هاي هم گرا: پرسش هايي هستند كه پاسخ مشخص و ثابتي دارند و پاسخ آنها به شرايط مختلف و نظر پاسخ دهنده بستگي ندارد.
پرسش هاي واگرا: پرسش هايي هستند كه از منظرهاي متفاوت مي توانند پاسخ هاي مختلفي داشته باشند و پاسخ آنها گاهي وابسته به زاويه ي ديد پاسخ دهنده است.
در مقابل هنر خوب پرسيدن، هنر خوب پاسخ دادن نيز وجود دارد. هر سؤال دانش آموز در واقع آمادگي او را براي يادگيري نشان مي دهد. اين محرك يادگيري نقطه ي عطف كار معلم است و معلم بايد اين فرصت را غنيمت بشمرد. هنگام مواجه شدن با پرسش دانش آموز، راه هاي متفاوتي براي پاسخ دادن وجود دارد؛ بعضي از معلمان پاسخ سؤال را مستقيم و به طور كامل در اختيار دانش آموز مي گذارند. بعضي ديگر، پرسش را به خود دانش آموز برمي گردانند و بعضي نيز براي يافتن ، كتاب ها، مجله ها و منابع ديگري را به دانش آموزان معرفي مي كنند. گاهي هم مي توان پرسش دانش آموز را به سمت يك فعاليت مناسب هدايت كرد.
گاهي عكس العمل معلم نسبت به سؤالات مطرح شده، در دانش آموزان بسيار مؤثر است؛ مثلا˝، اظهار تعجب، شگفتي و علاقه ي معلم باعث جلب توجه بقيه ي دانش آموزان به سؤال مي شود. پس هنگام پاسخ دادن به سؤالات دانش آموزان، اصل اين است كه معلم از دادن پاسخ صحيح بپرهيزد؛ يعني آنها را در مسير يادگيري فعال قرار دهند.
معلم هنرمند، معلمي است كه پرسش هاي دانش آموزان را به يك سلسله فعاليت هاي يادگيري تبديل كند تا دانش آموزان با انجام دادن، اين فعاليت ها، به پاسخ پرسش خود برسند.
معلم بايد بتواند، در بسياري از موارد با شهامت كلمه ي «نه» را به زبان آورد. «نه» گفتن معلم به دانش آموزان ياد مي دهد كه او داناي كل نيست. بهترين روش پاسخ گويي به پرسش ها اين است كه معلم به دانش آموزان بگويد: «بچه ها، بياييد با هم ياد بگيريم.»
اين كار ترس ندانستن را از دانش آموزان مي گيرد و در ضمن، باعث ايجاد رابطه ي عاطفي بين معلم و آنها مي شود

میتودکارگروپی:

روش بحث گروهی،گفتگویی است سنجیده منظم در باره موضوعی خاص که مورد علاقه مشترک شرکت کنندگان در بحث است.در این روش معلم شاگردان صنف را به گروپ ها ودسته های مساوی تقسیم میکند تا هر گروپ بالای موضوع درس به قسم مشترک کار وفعالیت نموده ومعلومات، نظریات،عقاید وتجربیات خود را باهم شریک ودرمیان بگزارند وتبادل افکار نمایند.

ازاین روش در تدریس بخاطر آموزش بهتر شاگردان عملی میگردد. در این روش شاگردان مرکز فعالیت بوده وموضوع درس رابه آسانی و بدون ترس یاد میگیرند. دراین اصولمعلم حیثیت رهنما راداشته از شاگردان نظارت وکنترل مینماید ودر هر گروپ سوال ویا مشکلی داشته باشند آنرا حل میکند ودر این روش شاگردان آزادانه کار میکنندف پس زبان،فکر،ذهنیت واحساس همکاری آنها خوبتر انکشاف مینماید وبرای رشد شخصیت اجتماعی شاگردان نیز مفید است.قاعدتاٌ بخث گروهی رایک نفر به نام رهبر گروه اداره میکند.

چه دروس وموضوعهای را میتوان با روش بحث گروهی تدریس کرد؟

1 - موضوع ، مورد علاقه مشترک شرکت کنندهگان در بحث باشد.

2 - موضوع در زمینه ای باشد که شرکت کنندگان در باره آن اطلاعاتی داشته باشند ویا بتوانند اطلاعاتی کسب کنند تا به وسیله بحث گروهی برای آنان معنی ومفهومی داشته باشد.

3 - موضوع برای شرکت کنندگان قابل فهم و آسان باشد.

4 - موضوع در زمینه ای باشد که بتوان نظرات متفاوتی در باره آن اظهار داشت.

در این روش،شاگردان بیش از استفاده از کتاب یا معلم، خود در جستجوی یافتن نتایج ، اصول وراه حل ها هستند واین در صورتی است که شاگردان به موضوع علاقه مند باشند. موضوعاتی چون ریاضیات ، علوم طبیعی ومهندسی و....برای بحث گروهی کار برد ندارند و.در عوض علومی چون علوم اجتماعی ، تاریخ اقتصاد ، فلسفه ،علوم سیاسی وروانشناسی وجامعه شناسی با این روش قابلیت تدریس دارند.

در باره موضوعاتی که شاگردان کمتر به آن علاقه مند هستند معلم باید به نوعی در شاگردان ایجاد علاقه کند ودر آنها حساسیت بوجود آورد مثلاٌ با طرح سوال، پخش یک فلم و........معلم بایدتا حد ممکن مفیدیت آنرا به فراگران معرفی کند وبه هریک آنها یک منبع اریه کند تا در بحث گروهی دیدکاههای مختلف مطرح شود واین موضوع به توانایی علمی معلم بر میگردد به عبارت دیگر، اجرای مطلوب روش بحث گروهی تا اندازه ای زیادی بستگی به شخصیت معلم دارد. معلمی که از این روش استفاده میکند باید قدرت تصمیمگیری داشته باشد وطوری بحث را هدایت کند که موضوع به بیراهه کشیده نشود.

در چه مواردی وبرای چه هدفی میتوان از روش بحث گروهی استفاده کرد؟

1 . برای ایجاد علاقه وآگاهی مشترک درزمینه خاص. یعنی هنگامیکه بخواهیم افرادی را نسبت به مسایل مشترک آگاه وعلاقه مند سازیم.

2 . برای ایجاد و پرورش تفکر انتقادی در شاگردان ( یعنی شاگرد بتواند بر اساس استدلال وشواهد به تجربه وتحلیل بپردازد

3 . برای ایجاد توانایی اظهار نظر در حضور جمع ( بیشتر شاگردان از این که درصنف اظهار نظر کنند ، می ترسند )

4 . برای تقویت توانایی انتقاد پذیری ( به شرطیکی انتقاد کری به معنای عیب جویی وایراد گرفتن نباشد. )

5 . برای تقویت قدرت تجزیه وتحلیل وتصمیم گیری در زمینه انجام یک کار.

6 . برای شناخت مسایل وپیدا کردن راه حل برای آنها.

7 . جهت ایجاد رابطه اجتماعی مطلوب بین افراد.

8 . برای تقویت قدرت بیان و استدلال.

9 . به منظور ایجاد توانایی رهبری ومدیریت در گروه.

10 . برای آموختن موضوعاتی که مورد علاقه مشترک افراد است .

انواع میتود های تدریس

انواع میتود های تدریس

مطالب مشابه :

چگونه موضوع Lecture انتخاب کنیم؟

lecture(لکچر)

lecture

متن انگلیسی کوتاه ولی خواندنی

یک مطلب جالب انگلیسی با ترجمه فارسی

مطالب جالب در مورد سيزده بدر به زبان فارسي و انگليسي

انواع میتود های تدریس