رفتارشناسی حیوانات

رفتار شناسی حیوانات اهلی

نشخوار:

جویدن لقمه های برگشتی و نقش اصلی خرد کردن بیشتر دیواره های سلولی و مخلوط کردن با بزاق است.عمل ارادی میباشد. نیم تا یک ساعت پس از چریدن و پایان تغذیه انجام میگیرد. بخش مهمی از رفتار روزانه گاو را تشکیل میدهد. شش تا هشت ساعت به درازا کشیده و به طور معمول میان وعده های غذایی انجام میشود. طولانی ترین آن چند ساعت پس از تاریک شدن هواست. نشخوار بیشتر به حالت درازکش انجام میشود. ایستاده هم انجام میشود. سر خود را به زیر و پلکها را پایین می اندازد. هر روز هشت نوبت چهل و پنج دقیقه ای انجام میشود و هر نوبت چند دقیقه تا یک ساعت ادامه می یابد. عمل نشخوار با کاهش سطح هوشیاری و تکرار آن ممکن است اثر خواب آوری روی حیوان داشته باشد. (حیوانات غیر نشخوار کننده میتوانند روی پهلو بخوابند اما نشخوار کنندگان فقط روی جناغ سینه)

گاوهای پریشان یا عصبی و یا ماده هایی که برای شیردوشی برده میشوند نشخوار را متوقف میکنند و در زمان استرس و زایمان کاهش یافته و در زمان آرامش و خرسندی دوباره عادی نشخوار کنند.

میزان نشخوار بستگی به میزان فیبر موجود در آن و ماده خشک و آب نیز بستگی دارد.

رفتار دام به هنگام استفاده از خوراک:

در زمان تغذیه انفرادی نسبت به گروهی علوفه خشک کمتری استفاده میکنند به این دلیل امکان افزایش تنش و تشویق در گاو جدا شده به صورت موقتی وجود خواهد داشت.

سرعت خوردن علوفه در گاو به دلیل پوزه های پهن و بزرگ که امکان کشیدن حجم زیادی از ان را در یک زمان به درون دهان ممکن می سازد زیاد است.

خوراک مرطوب نسبت به خشک سریع تر استفاده میشود و سرعت خوردن خوراک های آبکی خیلی بیشتر میباشند.

الگوهای خوراک خوردن در گاو:

گاوها دارای یک الگوی چرایی مشخص میباشند به طوری که استفاده از غذای اصلی به هنگام طلوع آفتاب آغاز میشود و بیشترین فعالیت دام ها در طلوع و غروب آفتاب دیده میشوند.

رفتارهاب تغذیه ای تحت تاثیر آب و هوا ، وضعیت دندان ، سن گاو ، طبیعت و نوع خوراک قرار میگیرند.

لب ، دندان و زبان از اندام های اصلی برای گرفتن و هدایت خوراک به دهان میباشد.

گاوهایی که در مرتع چرا میکنند زبان خود را به دور علوفه چرخانیده و با حرکات سر با یک حرکت لقمه را وارد دهان میکنند.

حرکات فک در طول جویدن مانند سایر حیوانات ولی حرکات جویدن متفاوت میباشند به دلیل نبود تناسب در فک بالایی نسبت به فک پایینی میباشد که در فک بالا دندان پیش نداشته و به این خاطر با زبان غذا را به سمت دندان های پایین چرخش داده و قطع میکنند.

مدت زمان جویدن به کمیت و کیفیت غذا بستگی دارد. گاو به ندرت با فاصله کمتر از پنج سانتی متر از سطح زمین چرا میکند. هر چه برگ بیشتر علاقه به چرا بیشتر میشود. وجود 15 سانتی متر برف روی علوفه موجب قطع کامل چرا میشود.

رفتار گاو به هنگام نوشیدن:

دریافت مایعات از راه مکیدن به وسیله دهان است. نوزادان هم شیر را از راه نوشیدن.

میزان نوشیدن آب به دمای محیط – نوع خوراک و تولید شیر بستگی دارد آب به آسانی در دسترس باشد. دفعات نوشیدن دو تا پنج بار در روز است.

قویترین صفت گاو را در ارتباط با تقلید افراد گروه از رهبر گروه حرکت ستونی به سمت آب میباشد.

در گله ها زمان ویژه برای نوشیدن صبح پس از چرا و بعد از ظهر پیش از چرا در یک فارم گاوهای برتر بیشتراب نوشیده و شیر بیشتری تولید می کنند.

هر 24 ساعت 30 تا 100 لیتر آب می نوشند. 5 تا 7 مرتبه سرعت 10 تا 20 لیتر در دقیقه دما 15 تا 20 درجه سانتی گراد این دما تاثیر قابل ملاحظه ای بر تولید دارد.

استفاده از غذا:

گاو هلشتاین 15 وعده سرعت غذا خوردن در گاوهای شیری از روز اول شیردهی روند افزایشی دارد. گاوهای شیرده به نسبت گاوهای ابستن و غیر شیرده و پیر با آرامش و آهستگی غذا میخوردند ولی گاوهای پیر در استفاده از علوفه و کنستانتره سریع تر از گاوهای جوان عمل میکنند. جرسی نسبت به هلشتاین با سرعت کم تری غذا میخورد.

کاهش رفتار تهاجمی:

در نرها بیشتر از ماده ها است اما در ماده ها هم وجود دارند. گاوها در گوسالگی شاخ سوزی تا پتانسیل ریاست طلبی و حکم رانی گاو محدود شود. حذف گاوهای ضعیف و مطیع موجب ثبات گله میشود.

تغذیه بیشتر از اندازه طبیعی:

سیلوی ذرت تنها علوفه مورد استفاده باشد. باید علوفه خشک 3/2 تا 5/4 کیلوگرم به ازای هر گاو استفاده شود.

در ضمن عواقبی مانند:

سندرم گاو چاق برگشتگی شیردان در روند نشخوار اختلال ایجاد میشود.

پیشرفت های تغذیه ای:

گاوهایی که بیشتر از سیلوی ذرت استفاده میکنند حساسیت به خوراک های ترش کمتر و درعوض به مزه شیرین حساس تر میشوند. منابع ترش ، تلخ یا طعم دهنده نمکی در استفاده غذا در گاوها تاثیر گذار است.

زمان تغذیه:

تغذیه شبانه باعث بیشتر ایستادن و زمان استراحت کمتر نسبت به گاوهایی که روز تغذیه میشوند.

رفتار چرا در گاوها:

رفتار چرا تحت تاثیر رفتارهای اجتماعی آن هاست. بیشتر پژوهش های رفتارشناسی بر پایه پژوهش ها در جایگاه بسته به دست آمده است. در زمین های کم ارتفاع و پست در گروه های 20 تا 30 راسی و مناطق مرتفع در گروه های 5 تا 10 راسی به چرا مشغول میگردند.

تمایل به کنار هم بودن به نژاد گاو بستگی دارد. نژاد سانتاگر ترودیس (Santager Tudis) نسبت به هرفورد به آسانی کنار هم گرد می آیند و زمان بیشتری را با هم می گذارنند. هنگام چرا سر را پایین آورده و موجب ترشح هفده درصد بزاق بیشتر نسبت به آخور که سر را افقی نگه میدارند میشوند.

نکته:

فراوانی خوراک تمایل به چرای دسته جمعی راافزایش و کمبود علوفه موجب گستردگی چرای انفرادی میشود. 85% چرا در طول روز و 15% در تاریکی صورت میگیرد.

گاوهای شیری بیشتر از نیم ساعت را به چرای واقعی نپرداخته و باقی زمان را استراحت میکنند. گاوها معمولا در جست و جوی علف خوشمزه به مدت طولانی قدم میزنند و هنگام میل به نوشیدن آب چرا متوقف شده و اقدام به حرکت مستقیم برای رسیدن به آب میکنند و بعد از اتمام چرا تمایل به پیوستن به گاوهای دیگر و استراحت دارند.

با حس چشایی وبویایی خود علف را برای خوردن انتخاب میکنند. با زبان و دندان های جلویی علف را گاز گرفته و از زمین جدا میکنند.

رفتار جویدن: سر خود را از یک سمت به سمت دیگر حرکت داده ، پوزه را به زمین نزدیک میکند و به آرامی حرکت میکند و سر به آرامی حرکت میکند. بعد روی پای جلویی خم شده و بخش جلویی حدود 5 سانتی متر پایین می آید.

3تا 5 کیلومتر در روز راه می روند. 5 تا 9 ساعت نیز میچرند. آب و هوای بد زمان چریدن را کاهش می دهد.خوراک مکمل زمان چرا را کاهش ، بالا بودن سلولز در علف موجب افزایش زمان چرا میشود.

تغییر در رفتار چرای دام:

روزهای گرم زمان چرای میان روز را کاهش داده و یا حذف میکند. تمایل بیشتر به استراحت ، نوشیدن آب و نشخوار

چرای صبحگاهی معمول ترین نوع چراست. همبستگی زیادی با فصل دارد. چرای شبانه در مناطق استوایی و آب و هوای گرم بیشتر میشود.

رفتار شیرخوارگی:

پتانسیل شیرخوارگی و آزادسازی شیر بوسیله مادر هر دو ذاتی هستند و برای آزاد کردن شیر مادر حتما باید گوساله خود را ببیند.

گوساله:

فشردن سرپستانک میان زبان و کام سخت از پایه به سمت نوک شیر را خارج میکنند و بعد با باز شدن فک پایین فشار برداشته میشود و مخزن دوباره از شیر پر میشود. 75 بار در دقیقه ، گوساله نوزاد 5 تا 8 وعده شیرخواری با افزایش سن 3 تا 5 بار کاهش و تعداد دفعات فشردن نیز کاهش می یابد.

گاوهایی که به چند گوساله شیر می دهند اجازه شیرخواری در وعده های بیشتر از 10 تا 15 در روز را می دهند ولی اگر به یک گوساله شیر بدهند بیشتر از 10 تا 15 دقیقه را نمی دهند. (چند گوساله هم تعداد بیشتر ، هم زمان کمتر)

رفتارهای دفع:

دفع مدفوع:

دم خود را بالا برده ، قوس کوچکی را در پشت خود ایجاد می کند. عمل دفع هنگام راه رفتن ، شیردهی ، ایستادن چرا با بلند شدن از زمین انجام میگیرد.

معمولا 12 بار در روز و بیشتر پس از بلند شدن از حالت استراحت مدفوع میکند ، پس بیشتر مدفوع در محل استراحت شبانه جمع میشود.

دفع ادرار:

ماده: دم را بالا برده ، هر گونه فعالیتی را متوقف پشتشان را کمی خم کرده و پاهای خود را برای جلوگیری از خیس شدن باز میکنند.

گاوهای نر در حالت راه رفتن نیز می توانند ادرار نمایند. 10 بار در روز ادرار میکند استفاده بیشتر از مایعات و یا سدیم مقدار ادرار و تعداد دفعات آن را افزایش می دهند.

کارکرد ادرار:

دفع مواد زاید ، انتقال اطلاعات هرمونی

فاکتورهای محیطی موثر بر رفتارهای تغذیه ای:

دوره نوری: گاوها بیشتر هنگام روز غذا میخورند و تراکم فعالیت های تغذیه ای آن ها در زمان های نیمه روشن میباشد. اگر نیازهای گاو بالا یا طول روز کوتاه باشد تغذیه شبانه روی میدهد. در شب های مهتابی رایج تر است ولی دام میکوشد با تغییر تعداد و زمان وعده غذایی ، وعده های غذایی را در طول روز پراکنده نماید.

دما و رطوبت: به دمای پایین حساس نیستند ، ولی به استرس های گرمایی حساس هستند. دما و رطوبت بالا موجب استرس گرمایی میشود. فیبر گرمای بیشتری نسبت به بقیه مواد خوراکی تولید ، پس در دماهای پایین افزایش خوراک فیبرصورت میگیردولی باعث کاهش تولید می شود.

مهمترین سازگاری تغذیه ای در گاوها افزایش انقباضات نگاری ، افزایش زمان نشخوار و افزایش گرمای ناشی از هضم است. شگفت انگیز تر این که گاوهای مقاوم در برابر استرس گرمایی در مقابل استرس سرمایی حساس ترند. گاو نجدی ایران نیاز به محافظت در برابر سرما دارند. باد و باران احساس سرما در گاوهای در حال چرا را افزایش میدهند و در موارد شدید گاوها را مجبور به جست و جوی سرپناه میکنند.

باد موجب کاهش استرس گرمایی میشود ، برای کاهش استرس گرمایی میتوان تهویه مصنوعی انجام داد.

باد سرد پشت به باد چرا میکنند ، تمایلی به نشستن روی زمین مرطوب ندارند. اگر باران شدید و خوابیده باشد تمایلی به بلند شدن ندارد اما اگر ایستاده باشند بیشتر تمایل به پناه گرفتن دارند تا خوابیدن.

فاکتورهای موثر بر اندازه و تعداد گروه ها:

تقسیم گاو شیرده به گروه های متفاوت برای مدیریت بهتر گله صورت میگیرد ، حرکت گاوها را ساده تر کرده ، کنترل بهتر ، امکان جیره بندی را بهتر فراهم میکند.

تقسیمات مدیریتی ویژه ای باید برای کاهش رقابت در میان گروه برای استرس و آبخوری و آخورها و سایه صورت گیرد.

چندین فاکتور در تعیین دسته بندی گاوها در گله شیرده تاثیر گذارند که عبارت اند از:

فضای آخور و رقابت برای غذا و آب

ارتباطات اجتماعی میان گاوها و تاثیر اندازه گیری گروه بر روی آن ها

فضای موجود برای هرگاو

اندازه فضای حفظ شده و ظرفیت سالن

اندازه بدن و سن حیوان

شرایط بدن

ماده خشک مورد استفاده

اندازه جایگاه

تهویه مناسب

رفتارهای تولیدمثلی گاو:

جزء گروهی از رفتارهای گاو اهلی که به صورت مقطعی و متناوب بروز می کند وبرای بروز آن ها به مکانیزم های بلوغ و مکانیزم های تحریکی نیاز است.

*به دلایل اولویت بالای غریزی این رفتار سایر رفتارهای حیوان را تحت پوشش خود قرار میدهد.

* رفتار تولیدمثلی دارای 3 بخش:

* پیش از جفت گیری

* رفتار جفت گیری

* رفتار پس از جفت گیری

* صفات جنسی گاو ماده به دوره ای از چرخه ی تخمدان محدود میشود که آن را فحلی میگویند.

در حالی که نرها پس از رسیدن به سن تولیدمثلی ممکن است پیوسته فعالیت جنسی را از خود نشان دهند.

*استراتژی های تولید مثلی:

*گاو ماده تعداد کمی گامت به شکل تخمک تولید میکند.که دارای ذخیره غذایی هستند و گاونر مقدار زیادی گامت با کمترین ظرفیت حیاتی تولید میکند.

حیوانات ماده مسئول تغذیه جنین در حال رشد و مراقبت های مادرانه بعد از زایش فرزند به ویژه از راه شیردهی هستند.

مشارکت گاونر به عنوان والد به محافظت از گاو ماده در طی فحلی و جلوگیری از جفت گیری نرهای رقیب با او محدود میشود.

جفت گیری فقط در فحلی رخ میدهد و هیچگاه گاو نر به زور جفت گیری نخواهد کرد.

هر دوجنس گاو از نظر بروز رفتارهای رفتارهای جنسی دو جنسی هستند.به این معنی که هر دو جنس به طور معمول هم رفتارهای هم جنس گرایانه و دگرجنس گرایانه را بروز میدهند.

رفتارهای جفت گیری را به طور معمول جنس ماده آغاز میکند که با هرمونهای ویژه ای رفتارهای جفت یابی (معاشقه) را سبب میشود.

گاوماده برای تحریک رفتارهای جنس نر اقدام به تولید سر وصدا ، افزایش فعالیت های فیزیکی و تغییر وضعیت بدن مینماید.

فعالیت فیزیکی بوسه زدن زیاد ، افزایش جست وجو گری و کنجکاوی و و به دور خود چرخیدن سر وصدای زیاد و همچنین ناسازگاری با دیگر گاوهای ماده است و افزایش فعالیت در گاوهای ماده را با دستگاهی به نام پدومتر که به پای حیوان بسته میشود اندازه گیری میشود.

با مشخص شدن همتای تولیدمثلی رفتارهایی مانند بو کشیدن فرج از سوی حیوان نر. ادرار کردن ماده ها در برابر نر ها ، رفتار گذاشتن چانه روی پشت ، به دور خود چرخیدن ، و سروصدا پدیدار خواهند شد. حیوان ماده با کمانی کردن ناحیه کمر و کپل موجب تحریک غریزه های جنسی حیوان نر به این حالت ژست فیزیکی گفته میشود که نشان دهنده ی حالت جفت گیری است. تحریک غریزه جنسی حیوان نر راست شدن آلت تناسلی و پدیدار شدن آلت تناسلی و پس از آنکه تحریک جنسی به میزان بسنده ای برسد ، فرآیندهای سواری گرفتن ، سکند (ورود آلت تناسلی به واژن) و انزال انجام خواهد شد.

زمان جفت گیری گاو و گوسفند و بز بسیار کوتاه 1 الی 5 ثانیه. اسب 20 تا 60 ثانیه و خوک 5 تا 20 دقیقه ادامه می یابد.

رفتار جفت گیری در دام نر تا اندازه ای نیازمند یادگیری و تجربه های جنسی گذشته برای شکل گرفتن رفتار تولید مثلی دارای اهمیت ویژه ای است.

رفتارهای پس از جفت گیری شامل جداشدن نر ازماده ، دوره بی تفاوتی جنسی میباشد.(فاصله ی میان رها کردن ماده تا زمان آمادگی دوباره حیوان نر برای جفت گیری است)

لقاح داخلی و ویژگی هایی مانند ترشح شیر موجب میشود که ماده برای انجام مراقبت والدین تواناتر باشند.

سیستم های جفت گیری:

1- تک همسری: 1 نر و ماده پیوند زناشویی تشکیل میدهند و ممکن است کوتاه یا دراز مدت باشند و هر دو والدین از بچه ها مراقبت میکنند.

2-چند زنی: هر نر با چند ماده جفت میشوند که ممکن است چند زنی همزمان یا متداوم باشد. حیوان ماده وظایف والد نر را به عهده میگیرد.

3-چندشویی: که شامل چند شوی همزمان یا متوالی میباشد. بیشتر توسط حیوان نر صورت میگیرد.

4- حرج و مرج جنسی: نر و ماده هر دو چند بار با افراد مختلف جفت گیری میکنند. هر دوجنس ممکن است از تخم ها یا بچه ها مراقبت کنند.

*برنامه ریزی برای رفتارهای تولیدمثلی:

1- رفتارهای تولیدمثلی در زمان جنینی برنامه ریزی میشوند. در دوران جنینی پروتئینی به نام آلفا فیتو پروتئین ساخته میشود که میل ترکیبی زیادی با استرادیول دارد ، بنابراین میزان اندک آن مغز را به گونه ای برنامه ریزی که رفتارهای ماده گونه بروز میکند و در جنس نر آلفا فیتوپروتئین به تستسترون نمیچسبد و بنابراین آن به مغز هدایت میشود و پس از تبدیل شده به استرادیول آن را به شیوه ای کنترل می کند که رفتارهای نر گونه نشان دهد.

2- برداشتن تخمدان یا اخته رفتارهای جنسی را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار میدهد ولی ناپدید شدن رفتارهای جنسی در نر اخته به میزان زیادی به زمان بر داشتن بیضه و بوجود امدن شرایط جفت گیری بستگی دارد. اگر فاصله زیاد باشد میل جنسی کاهش می یابد.

تزریق تستوسترون به ماده های تخمدان برداشته شده رفتارهای نرگونه ایجاد کرده و حتی برخی صفات ثانویه جنسی مانند کوچک شدن اندام های تولیدمثلی و تغییر صدا را در پی خواهد داشت.

اثر هورمون های جنسی بر رفتار حیوانات:

هورمون دارای تاثیر مرکزی بوده و سلول های مغز را به طور مستقیم تحریک کرده و رفتار انها را تغییر میدهد یا اینکه هورمون دارای تاثیر محیطی باشد.

هورمون ها و رفتار جنسی پستانداران:

نرها:شناخت رفتار پستانداران نر اسانتر است چون در آن ها چیزی به نام دوره جنسی که در ماده ها است وجود ندارد.

پس از اخته میتوان رفتار جنسی را بوسیله ی تستوسترون سامان دهی میکرد و ترشح تستوسترون و رفتار جنسی در بسیاری از گونه ها محدود به فصل جفت گیری است.

رفتارشناسی حیوانات

مطالب مشابه :

گوسفند

تاثیر ماه بر زایمان و فحلی حیوانات

خرگوش

حیوانات

گروه های خونی در برخی از حیوانات اهلی

نگاهی به بیماری های مشترك انسان و حیوان

رفتارشناسی حیوانات

رفتار شناسی حیوانات اهلی4

راهنمای پرورش گربه