بهداشت دامداران ( شهرستان هویزه)

بهداشت حرفه اي در دامداری

تعريف بهداشت حرفه‌اي

بهداشت حرفه‌اي عملي است كه از طريق شناسايي ، ارزشيابي و كنترل شرايط و عوامل زيان‌آور در محيط كار و ارائه مراقبت‌هاي پزشكي ، حافظ سلامت شاغلين مي‌باشد .

هدف بهداشت حرفه اي در رابطه با دامداری

حفظ و ارتقاء سطح سلامتي كليه شاغلين درگیر این بخش ، پيشگيري از بيماريهاي حرفه اي ،‌مسموميتهاي شغلي، حوادث و سوانح ناشي از كار ، تطبيق كار با انسان و در صورت عدم امكان ، تطبيق انسان با كار و بالاخره تطابق رضايت بخش فيزيولوژيكي و رواني كار با انسان ميباشد.

عوامل زيان آور ناشي از كار كشاورزان ودامداران

1) عوامل فيزيكي ( گرما ، سرما ، سرو صدا ، ارتعاش ، نور و رطوبت)

2) عوامل شيميايي (سموم كشاورزي ، گرد و غبارگياهي و غلات (

3) عوامل ارگونوميكي ( نحوه كار كردن ، حمل اشياء و ابزار كار )

4) عوامل بيولوژيكي ( بيماريهاي مشترك بين انسان و حيوان (، گرد وغبار با منشأ حيواني ، انگلها وقارچها

عوامل بيولوژيك شامل :

ويروسها

باكتريها

انگلها

قارچها

بيماريهاي ناشي از عوامل بيولوژيك در دامداری

هاري

تب مالت

تب زرد

تب كيو

تب يونجه

تب بازگرد كنه اي (بورليا )

تب خونريزي دهنده

كزاز

سياه زخم

سالك

كيست هيداتيك

بيماريهاي انگلي

بيماريهاي پوستي

بیماریهای ناشی از کار در مرغداریها

هیستوپلاسموز

عامل بیماری:وجود قارچی است که این قارچ خاک مرطوب سطحی که با فضولات برخی پرندگان غنی شده را ترجیح میدهد.

چه کسانی در معرض خطرند ؟ کارگران مرغداریها و کسانی که با گردو غبار در تماس هستند در معرض خطرند

علائم بیماری: تب و خستگی ،بیقراری، کم خونی،بزرگ شدن کبد و طحال ،لاغری،درد عضلات و اختلالات گوارشی

عارضه تغییر شکل ناخنها:

به صورت تخریب ،کلفت شدن،خط خط شدن و ترک برداشتن ناختها در کارگران مرغداری مشاهده شده است.

عوارض ریوی :

تماس با پرها و پرزهای سالن مرغداری و گردوغبار دستگاه آسیاب دان سبب بروز اختلالات ریوی و آلرژی میشود.

عوارض شنوایی:

دستگاه آسیاب که برای تهیه غذای مرغها بکار میرود صدای زیادی داشته و کارگرانی که درمعرض تماس دردراز مدت هستند و ازگوشی حفاظتی استفاده نمیکنندبه این عارضه دچار میشوند.

عوارض و بيماريهاي ناشي از سروصدا

در زمان انجام كار عوامل زيان آور متعددي منجمله سر و صدا وجود دارند كه اگر موازين حفاظت و بهداشت در مورد آنها رعايت نشود، سلامت كارگران را به مخاطره مي اندازد.

عواملي چند در تأثير پذيري انسان از اصوات مؤثرند . به عنوان مثال هر چه شدت و دوام صوت بيشتر باشد اثر نامطلوب آن بر انسان زيادتر است همچنين .هر چه صوت زيرتر باشد زيان آن از صوت بم با همان شدت بيشتر است
حساسيت اشخاص نيز به سرو صدا متفاوت است . در بعضي افراد با اينكه در معرض سرو صداي زياد قرار مي گيرند عوارض ناشنوايي بروز نمي كند در حاليكه برخي ديگر اگر مدت كوتاهي در معرض سرو صداي ناهنجار باشند ، دچار عوارض ناشنوايي مي شوند همچنين هر چه سن انسان بيشتر شود در اثر سرو صداي شديد زودتر ناشنوا گرديده و يا قدرت شنوايي نقصان مي يابد بالاخره افرادي كه داراي سابقه بيماري گوش باشند بيش از افراد با شنوايي .مناسب از سرو صداي زياد متأثر مي شوند .

عوارض ناشي از سرو صدا : شامل خستگي شنوايي است كه با وزوز كردن گوش و سوت كشيدن پرده گوش همراه مي شود.

اثرات صدا در چشم بصورت باز شدن مردمك چشم ، تنگ شدن يا كم شدن ميدان ديد ، كم شدن قدرت تشخيص رنگها ، از بين رفتن بينايي در شب ، تغيير در تركيبات خون و ساير مايعات بدن ديده شده است ( افزايش يا كاهش قندخون).

سرو صدا از لحاظ رواني بيشتر بر روي خواب و هوشياري دركارها اثر مي گذارد و در حد اثرات اجتماعي- رواني باعث تحريك اعصاب و ناراحتي مي شود.

براي پايين آوردن اثرات زيان آور صدا بهتر است هنگام كار با وسايل و ماشينهاي توليد كننده صداهاي مضر كشاورزي از پلاگهاي گوش يا گوشي هاي حفاظتي استفاده كنيم

بيماريها و عوارض ناشي از گرد و غبار گياهي و غلات

اكثر گرد وغبارهاي گياهي به علت درشتي ذرات در قسمت هاي فوقاني دستگاه تنفس ( بيني – حلق – ناي نايژه ) گرفته مي شود. با اين وجود ذرات كوچكتر كه قادر به رسيدن به حبابچه هاي ريوي مي باشند در برخي مواقع سبب بوجود آمدن برونشيت هاي حاد و مزمن ، آمفيزم و حتي برونكوپنوموني و يا برونشكتازي و فيبروز ريه مي گردند ضمنا" بايستي توجه داشت كه آلودگي گرد و غبارهاي گياهي به باكتريها و قارچها در تشديد عوارض حاصله اهميت بسزايي را دارا مي باشد. به عبارت ديگر ممكن است گردوغبار از گياهان سمي بوجود آمده و هواي محيط را آلوده كنند.

بيماري ريه دهقانان

اين عارضه در اثر استنشاق گرد و غبار يونجه و ساير مواد آلي مشابه كه در اثر رطوبت ، مرطوب شده و توسط قارچها پوشيده شده اند عارض مي گردد. از عوارض بيماري ، سرفه ، تب و تنگي نفس قابل ذكراست.

آسم گندم

گرد وغباري كه از جابجا كردن و كار با گندم و غلات حاصل مي شود ممكن است در بعضي مواقع خيلي زياد بوده و در كشاورزان ايجاد عوارضي شبيه آسم نمايد. كسي كه براي اولين بار در داخل چنين گرد وغبارهاي غليظي قرار گيرد ايجاد سوزش و خارش در گلو و بيني خود خواهد نمود ولي افرادي كه دائما" در اين محيط كار مي نمايند نسبت به اين نوع گرد و غبارها نوعي تحمل از خود نشان مي دهند.

حوادث و سوانح در كشاورزان و دامداران

كشاورزان و دامداران به دليل اينكه كار و فعاليت خود را در محيط باز و بدون حصار انجام مي دهند در معرض خطراتي از جمله حمله حيوانات وحشي چون گرگ ، سگهاي ولگرد وسگهاي گله ، شغال،مارگزيدگي ، عقرب گزيدگي و ... مي باشند وهمچنين به دليل استفاده از وسايل نقليه و ماشينها و ابزار آلات كشاورزي در معرض خطراتي از جمله تصادف و برخورد با آنها مي باشند علاوه بر اين برخورد بدن با قسمتهاي متحرك و تيز و برنده اين ماشين آلات ( مانند كمباين – خرمنكوب – تراكتور – موتور چاه) به دليل نداشتن حفاظ ، معيوب بودن ماشين ، استفاده ناصحيص و يا عجله در استفاده از آنها نيز خطر ساز مي باشد.

سقوط به داخل چاه ، چاله ها ، استخرها ، كانالهاي آب و پرتاب از صخره و كوه از جمله خطرات ديگري است كه كشاورزان و دامداران را به دليل محيط كاري باز و بدون حصار تهديد مي كند.

کمردرد و درد در ناحیه ستون فقرات

حمل نادرست کیسه های خوراک مرغ و حرکات مکرر خم شدن در مرغداری ممکن است این عارضه را ایجاد نماید .

نحوه كار كردن

عدم تناسب جسمي با كار و همچنين شيوه ي غلط ، انجام كار ناراحتي هاي جسماني را سبب مي شود كه از آن جمله مي توان به ناراحتي هاي اسكلتي – ماهيچه اي كه از دسته شايع ترين عوارض ناشي از كار است اشاره كرد.
كار كردن با حالت كمر خميده و يا به صورت نشسته روي زانو در زمان طولاني و يا ايستادن طولاني مدت نيز سبب درد مفاصل زانو ، واريس رگهاي پا و كمر درد خواهد شد بنابراين براي جلوگيري از اين بيماريها بايد گاه گاهي در بين كار استراحت نموده و نرمشهاي مختلفي در همان محل كار مانند چرخش كمر ، ماليدن ماهيچه ساق پا ، نشستن و برخاستن پشت سر هم را انجام داد. اگر مجبور به ايستادن طولاني مدت هستيد بايد يكي از پاها را روي يك پله كوتاه با ارتفاع حداقل 35 سانتي متر بگذاريم.

بلند كردن و حمل اشياء

هنگام حمل اشياء سنگين بهتر است آنها را در حالي كه زانو ها ، مفاصل و كمر كمي خم است حمل كرد چون حمل اشياء با زانوي راست باعث افزايش قوس كمر و وارد شدن فشار زياد به كمر مي شود. در موقع برداشتن اشياء از روي زمين هر چقدر هم كه سبك باشند به جاي خم كردن كمر بهتر است زانوها را خم كرد به عبارت ديگر بايد بگذاريد زانوها به جاي كمر كار كند.

نبايد براي حمل اشياء سنگين آنها را بطور ناگهاني جابجا كرد بلكه بايستي از قوس زياد كمر جلوگيري شود.همچنين نبايد با زانوي كشيده به جلو خم شد چون باعث اعمال فشار زياد بر قسمت پايين كمر مي شود. براي بلند كردن بارابتدا مقابل شيء مورد نظر نشسته ، بر زانوها فشار آورده و تا كمر آنرا بالا مي آوريم و دور از تنه نگه نمي داريم) چون باعث قوس كمر شده و فشار زيادي به آن وارد مي كند(

برخي ازعواقب نامتناسب بودن كار و عدم انجام صحيح كارعبارتند از:

عدم رضايت شغلي و كاهش سطح ايمني و بهداشت – ايجاد خستگي و يكنواختي – غم و افسردگي و نزاع – عدم علاقه به كار – افزايش حوادث و غيبت از كار– كاهش ساعات خواب – ناراحتي هاي گوارشي ، قلبي – عروقي و فشار خون .

اثرات آلاینده های مرغداری بر سلامت کارگران و نقش بهداشت در مرغداری ها

رعایت بهداشت از دو نظر حایز اهمیت است:

1- سلامت و افزایش بازده طیور

2- سلامت کارگران مرغداری

به منظور دستیابی به بهترین بازده در پروش طیور ، ضد عفونی کننده ها بکار می روند که سبب کاهش عوامل بیماریزایی شده واز ورود عوامل بیماریزا در دوران رشد مرغ جلوگیری می کنند.

کارهایی که در روند پاکسازی مرغداریها باید صورت گیرد

1- سم پاشی بعد از پایان پرورش و تخلیه سالنها، با استفاده از حشره کش های مناسب و تخلیه کودها از سالن بعد از سم پاشی

2- جمع آوری باقیمانده دان از داخل دانخوری و خارج کردن از دسترس پرندگان دوره بعد

3- خارج کردن کلیه وسایل از سالن و شستشو و ضدعفونی آنها

4- پاکسازی اطراف وداخل سالن از وجود کود ،پر،بقایای دان و...

5- تمام سطوح سالن ازبالا به پایین با استفاده ازآب گرم و پرفشار و شوینده مناسب شستشو شود.

6- ضدعفونی سالن با استفاده از مواد ضدعفونی مناسب

7- شعله افکنی برای از بین بردن آلودگی های گوشه وکنار و زوایای کور در سالن

8- دود دادن بااستفاده از مخلوط پرمنگنات وفرمالین

انواع ضد عفونی کننده های مورد استفاده درمرغداریها

1- ضد عفونی کننده های فیزیکی مانند : حرارت ونور،حرارت خشک نظیر سوزاندن وشعله ،حرارت مرطوب مثل بخار آب و جوشاندن

2- ضد عفونی کننده های شیمیایی: مانند پرمنگنات پتاسیم،گوگرد،فرمالین و فرمالدهید،کرزول،کلر،ترکیبات ید و آهک ، آمونیاک ، فنل و بی کربنات

اقدامات ایمنی و بهداشتی هنگام مصرف مواد ضدعفونی کننده در مرغداریها

v هنگام مصرف مواد شیمیایی به برچسب آن وتوصیه های کارخانه سازنده توجه شود .

v شستشوی دستها و صورت بامواد پاک کننده و پاکسازی بینی بعداز پایان کار

v ممنوعیت خوردن و آشامیدن و کشیدن سیگار در محیط آلوده به مواد شیمیایی

v استفاده از حمام در پایان کار

v ممنوعیت ورود اطفال به داخل سالنها در مرغداری های سنتی بخصوص هنگام کاربرد مواد شیمیایی

نکاتی که در سلامت و افزایش بازده طیورموثرمی باشد

1) واکسیناسیون به موقع طیور.

2) فراهم آوردن دما و رطوبت مناسب در سالنها.

3) حوضچه ضد عفونی با ابعاد و عمق مناسب برای افراد و وسایل نقلیه در مدخل ورودی تعبیه گردد.

4) ساختمانهای اداری و مسکونی در مدخل ورودی مزرعه احداث گردد.

5) تعداد سالنها به اندازه استاندارد باشد.

6) به هیچ عنوان نباید در یک مزرعه گله های طیور گوشتی ،تخمگذار ویامادربا هم پرورش یابند.

7) نصب توری برای پنجره ها ودریچه هواکش ها

8) تمام افرادی که وارد سالن میشوند بایدکفش و لباس خود را تعویض و استحمام کنند.

9) بایستی برای تمام پرسنل مزرعه و بازدید کنندگان کلاه ،لباس و چکمه تمیز و ضدعفونی شده جهت استفاده داخل سالنها فراهم باشد.

10) شستشوی مرتب لباس کار.

11) اگرسالنی دارای بیماری است در آخرین مرحله مورد بازرسی قرارگیرد.

12) عدم نگهداری سگ و گربه ودیگر حیوانات خانگی در محوطه مزرعه به علت انتقال عوامل بیماری زا.

13) آسفالت و سیمان کردن محوطه و دور سالن ها و از رویش هر نوع گیاه جلوگیری کردد زیرا پناهگاه خوبی برای حشرات ،جوندگان و پرندگان وحشی است.

14) عدم رفت و آمد بین افراد و وسایل نقلیه یک مزرعه مرغداری با مزرعه های دیگر که براحتی باعث انتقال عوامل بیماری زا و وقوع همه گیری می گردد.

15) مسیر حرکت در مزارع طیور باید یک طرفه باشد ازسالن حاوی طیور جوانتر به طرف سالن طیور مسن تر یا از نواحی تمیز به غیر تمیز

16) حصار کشی ،درختکاری و دیوار کشی در اطراف مزرعه به منظور جلوگیری از ورود افراد متفرقه وحیوانات

آیین نامه بهداشت کار در مراتع کشاورزي ، دامداري و مرغداریهاي سراسر کشور

ماده 4- دامداري به محلی گفته می شود که دامدار در آن با کمک کارگران دامداري به نگهداري، تکثیر و تعلیف دام اعم از گاو، گوسفند وغیره جهت تولید فرآورده هاي لبنی یا گوشتی می پردازد.

ماده 7- کارگاه خانگی به محلی گفته می شود که در مجاورت ویا در قسمتی از محل مسکونی قرار داشته و در آن به پرورش دام و طیور پرداخته می شود.

ماده 9- کارفرمایان دامداریها، مرغداریها و زنبورداریها و کارگاههاي مربوط به تکثیر و پرورش ماهی و کرم ابریشم موظفند به هزینه خود لباس کار، دستکش، چکمه، عینک و کلاه توري مخصوص برحسب مورد براي کارگران خود تهیه کرده و در اختیار آنان قرار دهند.

ماده 13- کارگران شاغل در دامداریها و دامپروریها باید علیه بیماریهاي واگیردار نظیر کزاز، دیفتري، شاربن و غیره واکسینه گشته وسالیانه تحت معاینات دوره اي پزشکی قرار گرفته و کارت پزشکی بهداشتی لازم براي آنان صادر گردد. بدون رعایت موارد فوق فعالیت کارگران دراینگونه واحدها مجاز نمی باشد.

ماده 14 - سرویسهاي بهداشتی کارگروه ها و تاسیسات دامداري، دامپروري وغیره باید داراي شرایط بهداشتی کامل محیط کار باشند.

ماده 15 - درب وپنجره هاي دامداریها، دامپروریها ، مکانهاي مسکونی و ساختمانهایی که در کارگاه هاي مزبور وجود دارند باید مجهز به تورهاي سیمی ریز و حفاظ و موانع مناسب جهت جلوگیري از ورود حشرات و حیوانات به این مکانها و منازل کارگران باشند.

ماده 16 - محلهاي جمع آوري فضولات باید بصورت حوضچه هاي بتونی داراي جدار سخت و صاف و بدون شکاف و قابل شستشو و در محلی تعبیه گردند که دو از محل نگاهداري دام و طیور، زنبور و زندگی کارگران باشند . این حوضچه ها باید دائما تمیز و ضدعفونی گردند.

ماده 17 - جهت جلوگیري از آلودگی محیط زیست وپخش بو، چاههاي دفن لاشه ها باید داراي عمق کافی بوده و درمحلی محفوظ قرار داشته باشند.

ماده 18 - کارگاههاي دامداري و دامپروري و منازل مسکونی و سایر ساختمانهاي داخل این کارگاهها باید مرتباً ضدعفونی گردند.

تبصره – واحدهاي دامی موضوع این آیین نامه موظف به انجام پیش بینی هاي لازم براي دفع بهداشتی پساب جایگاههاي نگهداري دام(شامل واحدهاي دامی خانگی) واز جمله تعبیه سیستم جمع آوري یا تصفیه پساب حسب شرایط محلی و دستورالعملهاي صادر شده از مراکز بهداشتی درمانی می باشند.

معاينات پزشكي دوره اي با هدفهاي زير صورت مي گيرد
تشخيص زودرس بيماريها و عوارض ناشي ازكار و اقدام به درمان فوري آنها توصيه براي تغيير شغل و يا محدود كردن

مهمترين جنبه كنترل بيماريهاي شغلي تشخيص بموقع آنها است تا بتوان به درمان مقتضي اقدام نمود. بيماريهاي شغلي در اثر تماس ( مستقيم ) با عوامل مضر شيميايي ، بيولوژيكي و ارگونوميكي و خطرات فيزيكي محيط كار بوجود مي آيند. در بسياري از موارد بيماريهاي شغلي به حدي شديد هستند كه فرد مبتلا را ناتوان از انجام كار مي سازد.رعايت دو عامل ، پيشگيري از آنها را آسان مي سازد:

اول اينكه عامل مولد اينگونه بيماريها قابل شناسايي ، اندازه گيري و كنترل است. دوم اينكه افراد در معرض خطر ، در دسترس مي باشند و ميتوان آنها را مرتبا" تحت معاينه و درمان قرار داد معاينات دوره اي بايد در فواصل معيني ( حداكثر يكساله) انجام گيرد و اين معاينات بر روي آن دسته از ارگانها و سيستمهاي بدن كه تأثيرپذيري بيشتري در مقابل عوامل زيان آور شغلي دارند متمركز مي شود .

گرد اورنده : آقاي محمد بوعذار كارشناس بهداشت حرفه اي شهرستان هويزه

منابع :1- آيين نامه بهداشت كار در مراتع كشاورزي ،دامداري و مرغداريهاي سراسر كشور مصوب 7/1/1387

2- بيماريهاي ناشي از كار تاليف پريوش حلم سرشت

۳ - آيين نامه هاي بهداشت حرفه اي

بهداشت دامداران ( شهرستان هویزه)

مطالب مشابه :

نماينده دشت آزادگان بركناري مديركل آموزش و پرورش خوزستان را خواستار شد

روشها و فنون تدریس

بهداشت دامداران ( شهرستان هویزه)

اختلالات یادگیری در دانش آموزان

بهداشت دامداران

طرح بهداشت کشاورزان

تودیع و معارفه ریاست آموزش و پرورش بستان

پیام تقدیر مدیر آموزش و پرورش دشت آزادگان بمناسبت حضور در مراسم 22بهمن

رای وحدت‌رویه دیوان عدالت اداری درباره نقل‌وانتقال فرهنگیان