گرامر صرف فعل در زبان روسی ( مقدمه ی مهم )

فعل یکی از اقسام بسیار مهم کلمه است که پیام اصلی جمله بوسیله آن بیان می شود. به کلمات ( دوست داشتن )، ( ترسیدن )، ( نوشتنن )، ( خوردن )،‌ ( خریدن )،‌ ( پختنن )، ( رفتن ) و... دقت کنید. همگی این کلمات و کلماتی مانند آنها در هر زبانی فعل نامیده می شود. همانطور که در افعال مذکور مشاهده می شود همگی آنها به حرف ن ختم شده اند. به شکلی اصلی فعلی که هنوز صرف نشده شکل مصدری می گویند. در واقع در زبان فارسی ن پایانه ی مصدر فعل است. در زبان روسی نیز مصدر افعال دارای یکی از پایانه های ть ، ти ، чь می باشد. به ترتیب به معادل روسی افعال فوق توجه نمائید :
( идти )، ( печь )، ( купить )، ( есть )، ( писать )، ( бояться )، ( любить ) و...
اما همانطور که در زبان فارسی فعل همیشه در شکل مصدری بکار نمی رود در زبان روسی نیز فعل باید صرف شود. به جمله های زیر دقت کنید :

من متنی را می نویسم. : Я пишу текст. در این مثال فعل ( نوشتن : писать ) به صورت صرف شده استفاده می شود. ( می نویسم : пишу ). بنابراین تنها دانستن معنای هر فعل کافی نیست و باید نحوه ی صرف افعال نیز آموخته شود.
در این مقاله با چکیده ای از مهمترین قواعد صرف فعل روسی آشنا می شوید. ان شاءالله در مقالات بعد بیشتر به جزئیات پرداخته می شود اما در هر صورت مطرح کردن تمام جزئیات از طریق وبلاگ به راحتی ممکن نیست.

ویژگی های فعل:

فعل در زبان روسی دارای ویژگی های گرامری شخص، شمار، جنس، زمان، وجه، نمود، جهت و... می باشد. ویژگی دستوری نمود در زبان فارسی وجود ندارد اما دو ویژگی زمان و نمود در فعل روسی در یک ویژگی زمان در فعل فارسی خلاصه می شود. بنابراین درک نمود فعل روسی موضوعی پیچیده است که با تمرین و تکرار مفهوم خواهد شد.

ویژگی های گرامری شخص و شمار در افعال:

در زبان روسی دو شمار وجود دارد. مفرد و جمع . هر کدام از شمار ها دارای سه شخص هستند بنابراین در روسی ( نیز مانند فارسی )، شش شخص برای صرف فعل وجود دارد :

مفرد	جمع
اول شخص	من	Я	اول شخص	ما	мы
دوم شخص	تو	ты	دوم شخص	شما	вы
سوم شخص	او	он / она	سوم شخص	آنها	они

نکته: در زبان روسی در شمار مفرد ، سه جنس صرفی وجود دارد. مذکر، مؤنث و خنثی! در مقالات مربوط به صرف اسم در زبان روسی با جنس اسامی آشنا شده ایم. یادآوری می شود که она برای مؤنث و он برای مذکر بکار می رود.

زمان فعل :

فعل در زمان گذشته، زمان حال و زمان آینده صرف می شود. البته صرف فعل تعریف خاصی دارد و شامل زمان گذشته نمی شود ولی در این وبلاگ برای سادگی و هماهنگی بیشتر هرگونه تغییر در مصدر فعل را صرف فعل می دانیم.

تقسیم بندی افعال روسی برای صرف در زمان حال و آینده

افعال روسی را بر اسای ویژگی های ظاهری به دو دسته صرفی تقسیم می کنند:
افعالی که به ать ، ять ختم می شوند. صرف نوع یک (I)
افعالی که به ить ختم می شوند صرف نوع دو (II)
البته این تقسیم بندی آنچنان قطعی نیست و استثناء و نکات تکمیلی بسیار می طلبد که فعلا به آن نمی پردازیم. فقط به این نکته اکتفا می شود که فعل صرف نوع I با صرف نوع II از نظر نوع شناسه ای که برای صرف می پذیرند، متفاوت هستند.

  برای صرف فعل نوع I :     ( مثال : писать و читать ) و
1ـ پسوند مصدری را حذف می کنیم. ( писа ) ، ( чита ) و
2ـ اگر قبل از آخرین حرف باقیمانده یکی از حروف д, з, с, б, п, в, ф, к, м باشد:
الف- حرف آخر (مصوت پایانی) حذف شده وهریک از حروف فوق بر اساس قاعده ای به حرف دیگری تبدیل می شوند. مثال: ( писа -> пис   -> пиш )
جدول تبدیل حروف در ادامه آمده است .و
ب- اگر آخرین حرف باقیمانده یکی از حروف فوق نباشد، فعلا تغییری نداریم.
مثال: ( чита   -> чита -> чита ) و
3ـ آنچه تاکنون بدست آمده بن مضارع فعل مورد نظر است. برای صرف اکنون کافیست به آن شناسه متناسب را بیفزائیم.
( Я пишу ) ( Я читаю ) ؛ ( вы пишете ) ( вы читаете )

شناسه افعال صرف نوع I
ضمیر	شناسه	ضمیـر	شناسه
Я	у / ю	мы	ем
ты	ешь	вы	ете
он / она	ет	они	ут / ют

نکته : تبدیل حروف بر اساس جدول زیر انجام می شود:

м	к	ф	в	п	б	с	з	д
мл	ч	фл	вл	пл	бл	ш	ж	ж

همانطور که در مثال های بالا مشاهده کردید، حرف Т استثناء است و فقط در صورتی به Ч تبدیل می شود که قبل از آن صامت باشد.

برای صرف فعل نوع II : ( مثال : любить و говорить ) و
1ـ پسوند مصدری و حرف قبل از آن را حذف می کنیم. ( люб ) ، ( говор ) و
2ـ اگر آخرین حرف باقیمانده یکی از حروف д, з, с, б, п, в, ф, к, м نباشد، به آن شناسه صرفی نوع II می دهیم. ( Я говорю ) ( вы говорите )
3ـ اگر آخرین حرف باقیمانده یکی از حروف فوق باشد. ابتدا تبدیل حروف اجرا و سپس شناسه صرفی نوع II افزوده می شود. البته در افعال صرف نوع II این تبدیل فقط و فقط برای صرف در اول شخص مفرد ( я ) رخ می دهد. مقایسه کنید ( Я люблю ) ( вы любите )

شناسه افعال صرف نوع II
ضمیر	شناسه	ضمیـر	شناسه
Я	у / ю	мы	им
ты	ишь	вы	ите
он / она	ит	они	ат / ят

نمود فعل روسی :

آنچه درباره صرف فعل تا کنون آموختیم برای زمان حال یا آینده استفاده می شود. در مورد زمان گذشته در مقالات دیگر توضیح داده خواهد شد. اما نمود فعل. در روسی هر فعل دو نمود دارد. اگر بیانگر تکمیل و به نتیجه رسیدن فعل باشد، نمود کامل؛ و اگر بیانگر استمرار یا تکرار باشد نمود غیر کامل می باشد. به فعل نمود کامل، فعل مطلق گفته و فعل نمود غیر کامل را فعل استمراری می نامیم.
مثال : فعل استمراری читать = فعل مطلق прочитать به این دسته از افعال زوج نمودی می گویند. مانند: ( делать – сделать )، ( говорить – сказать ) و...
اما برخی از افعال روسی فقط یک نمود دارند یعنی اگر مطلق باشند جفت استمراری ندارند و یا برعکس. به این دسته از افعال تک نمودی می گوییم. مثلا лежать که استمراری ست.
همچنین برخی از افعال هستند که هم مطلق و هم استمراری هستند، مانند сформировать . این افعال را دو نمودی می نامند. اکثر این افعال از زبان های دیگر وارد روسی شده اند.

تفاوت نمود های فعل در یک نگاه :
مثلا читать و прочитать را در نظر بگیرید. هر دو یک معنا دارند : خواندن، اما تفاوتشان در مفهومی ست که بیان می کنند.
من کتاب را هر روز می خوانم. Я каждый день читаю книгу. در این جمله از فعل читать استفاده کردیم، چون فعل خواندن هر روز تکرار می شود. اما اگر بخواهیم بیان کنیم که من کتاب را می خوانم و تمام خواهم کرد از прочитать که مطلق است باید استفاده کنیم. Я прочитаю книгу.
همانطور که می بینیم، فعل مطلق اگر بصورت زمان حال صرف شود معنای آینده دارد.
در مقالاتی جداگانه به موضوع نمود افعال پرداخته خواهد شد. همچنین صرف امری فعل، صرف مجهول و... در مقالاتی جداگانه در آینده ان شاءالله بر وبلاگ تکست بوکـ ارسال خواهند شد. موفق باشید!

گرامر صرف فعل در زبان روسی ( مقدمه ی مهم )

مطالب مشابه :

یادگیری زبان روسی

پوشکین...

آموزش گرامر زبان روسی (چطور گرامر روسی را یاد بگیریم!)

گرامر صرف فعل در زبان روسی ( مقدمه ی مهم )

آهنگ هاي روسي - السو

آموزش تصویری کلمات روسی، ( واژه نامه های تصویری )

كتاب آموزشي زبان روسي - حرف اضافه و پادژ