رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهر شیراز

چکیده

هدف این پژوهش بررسی رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش ‌آموزان متوسطه شهر شیراز می‌باشد. جامعه آماری، دانش ‌آموزان دوم دبیرستان رشته ریاضی ـ فیزیک‌ و نمونه آن 202 نفر که داده‌ها از طریق پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا و خلاقیت عابدی جمع‌آوری و مورد تحلیل آماری قرار گرفت و نتایج زیر به دست آمد:

بین خلاقیت و ابعاد آن با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

در ابعاد سازگاری اجتماعی قالب اجتماعی، مهارت اجتماعی، روابط خانوادگی، روابط مدرسه‌ای و روابط اجتماعی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنادار وجود داشت و تنها بعد علائق ضد ‌اجتماعی با عملکرد تحصیلی رابطه منفی و معنادار دارد.

بین پسران و دختران در عملکرد تحصیلی تفاوت معنادار وجود ندارد. در ابعاد سازگاری اجتماعی در علایق ضداجتماعی تفاوت معنادار مشاهده نشد. در خلاقیت و بعد انعطاف‌ پذیری تفاوت معنادار به نفع دختران مشاهده شد و در ابعاد سیالی،بسط و ابتکار تفاوت معناداری مشاهده نشد.

از بین سازگاری اجتماعی و ابعاد آن، تنها سازگاری اجتماعی (27%) و خلاقیت و ابعاد آن تنها خلاقیت (24%) توان پیش‌بینی عملکرد تحصیلی را دارند.

کلید واژه‌ها: سازگاری اجتماعی، خلاقیت، عملکرد تحصیلی، دانش‌آموز

مقدمه

انسان توانایی های مختلفی دارد یکی از این تواناییها خلاقیت است. حل مسأله و خلاقیت در بالاترین سطح فعالیتهای شناختی انسان قرار دارند و از ارزشمندترین غایتهای پرورشی و هدفهای آموزشی به حساب می آیند. در واقع هدف عمده تمامی نهادهای آموزشی و پرورشی ایجاد توانایی حل مسأله و خلاقیت در دانش آموزان است. روشن است که برای دست‌یابی به این هدفها، مسئولیتی سنگین بر دوش مراکز آموزشی، به ویژه آموزش و پرورش قرار می گیرد.

از نظر سانتراک[1](2004) خلاقیت توانایی اندیشیدن درباره امور به راه های تازه و غیرمعمول و رسیدن به راه حل های منحصر به فرد برای مسائل است(سیف،1387).

گیلفورد[2](1950) پدر تحقیقات مربوط به خلاقیت بیان کرد که آنچه خلاقیت را به وجود می آورد،تلاش انسان برای حل مسائل و مشکلات است(فاضلی،1387).

تورنس(1998)، خلاقیت را به عنوان سازه‌ای فرض می کند که چهار عنصر سیالی، انعطاف پذیری، اصالت و مهارت را در بر‌می‌گیرد. وی در تعریف سیالی، به تعداد کل عقاید و پاسخ‌های مرتبط[3]، معنی‌دار[4] و قابل تفسیر اشاره دارد. نمره بالا در سیالی، معرف تعداد کل عقاید یک شخص در ارتباط با محرک خاص است. در حالی که انعطاف پذیری، به تعداد طبقات متفاوت از پاسخ های متفاوت معطوف است. فردی که نمره بالایی در انعطاف پذیری به دست می آورد، در رویارویی با یک مسئله، به زوایای متفاوت توجه کرده و طبقات متنوعی را ارائه می کند. اصالت که به پاسخ های غیرعادی همراه است و همواره از لحاظ آماری به پاسخ های نادر تأکید دارد، معرف اکتشاف سازنده و تفکر اصیل است. افرادی که در اصالت، نمره بالایی بدست می آورند، همواره از خلق راه حل های بنیادی استفاده کرده و شیوه هایی را ارائه می‌دهند که نه تنها با موفقیت ایجاد شده هماهنگ است، بلکه راه حل ارائه شده، به ذهن کمتر افرادی خطور می کند. از اصالت می توان به عنوان تولد اندیشه های ناب و کاربردی یاد کرد که اگر با مهارت و یا توجه به جزئیات و ریزبینی در ابعاد گوناگون پاسخ دهی همراه شود، از اثر بخشی بالاتری برخوردار می‌شود(افروز و کامکاری،1387).

دو متغیر خلاقیت و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان از عوامل مؤثر در ایجاد و تشویق عملکرد تحصیلی مطلوب دانش‌آموزان می‌باشند(اژدری،1383) خلاقیت زمینه رشد سازگاری اجتماعی بوده و از طرف دیگر افراد سازگار و با مهارت در روابط اجتماعی از توان خلاقیت و نوآوری بیشتری برخوردار هستند(افشارنیاکان،1380).

سازگاري، شرايط يا حالتي است كه در آن، رفتار فرد با نيازهاي فرهنگ يا جامعه‌اي كه به آن تعلق دارد، منطبق مي‌شود و فرد احساس مي‌كند كه نيازهايش ارضاء شده‌اند و يا ارضاء خواهند شد. (كاظمي،1388) .

خلاقیت و سازگاری اجتماعی از آن دسته عواملی هستند که می‌توانند هم در نقش تسهیل‌کننده و هم در نقش بازدارنده عملکرد تحصیلی ظاهر شوند. به این صورت که توجه به استعدادهای خلاقانه افراد و فراهم‌نمودن زمینه بروز این استعدادها و ایجاد جوی در مدرسه که ابهام،‌ تضاد،‌ تناقض، شکست و عدم کنترل بیرونی را توسعه دهد موجب گسترش خلاقیت و نوآوری شده و در نتیجه سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان نیز تحت تأثیر نوآوری آنها افزایش خواهد یافت و برعکس در صورتی که زمینه‌های توسعه خلاقیت دانش آموزان فراهم نگردد و سازگاری اجتماعی آنها و عوامل مرتبط با آن نیز بررسی و مطالعه نگردد عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان نیز افت نموده و کاهش خواهد یافت(اسلامی‌نسب،1373).

نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه عملکرد تحصیلی،خلاقیت و سازگاری اجتماعی نشان می دهند خلاقیت و سازگاری اجتماعی افزایش دهنده و ارتقاء دهنده عملکرد دانش آموزان است به طوریکه افراد خلاق و سازگار تحصیلی و محیطی از پیشرفت تحصیلی خوبی نیز برخوردارند. از جمله: نظامي(1376) نتيجه گرفت كه بین نظارت تحصيلي والدين، ارزش‌دهي والدين به علم و تحصيل، انتظارات تحصيلي والدين، قشر اجتماعي، هدف تحصيلي، بعد خانوار و خود پنداري تحصيلي دانش آموز با عملكرد تحصيلي رابطه مثبت و معنا داري وجود دارد.

رضويان‌شاد(1384)نتیجه گرفت که بين سازگاري اجتماعي و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان رابطه مثبت وجود دارد.

کفایت(1373) ، بیش[5](2002)،والکر[6](2003)،نیاز و سواد[7](2008) نشان دادند که رابطه مثبت و معناداری بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی وجود دارد. کریمی(1379) نشان داد که مقایسه دختران و پسران در خلاقیت نشان دهنده تفاوت معنادار میان این دو جنس است. در پژوهش وی پسران به طور معناداری در خلاقیت برتر از دختران بوده‌اند.

متخصصان تعلیم و تربیت به خوبی بدین امر واقفند که یک آموزش و پرورش غیرپویا که در آن تنها انتقال محفوظات ذهنی صورت می گیرد قادر نخواهند بود که در شرایط موجود جهانی به شکل ایده آل افراد مولد و خلاق پرورش دهد(شهرآرای،1373).

لذا از روش‌های مهم ارتقای عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان ایجاد ساختار خلاق و انعطاف ‌پذیر و فراهم نمودن بستر و زمینه لازم جهت بروز شکوفایی استعدادها و نیروی خلاق فراگیران است. همچنین کمک به دانش‌ آموزان، جهت برقراری رابطه سالم و مناسب و سازگار با محیط اجتماعی خود جهت رشد عاطفی و هیجانی وشکل گیری هویت مستقل، می تواند عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان را ارتقا دهد. در مقطع متوسطه در بسیاری از مدارس مشاهده می گردد که دانش‌ آموزان دچار افت تحصیلی گردیده بطوریکه بعضی از آنها قادر به ادامه تحصیل نبوده وترک تحصیل می‌کنند. این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که سن دبیرستان سن بلوغ بوده و دانش ‌آموزان با مسائل و مشکلات و تنش های ناشی از بلوغ از جمله ناسازگاری اجتماعی روبرو هستند. همچنین دانش ‌آموزان دبیرستانی به دلیل مشکلات ناشی از بلوغ و ناراحتی و تنش ‌های ناشی از بحران هویت نمی توانند لزوماً خلاق و آفریننده باشند(یارمحمدیان،1380).

بنابراین شناسایی متغیرهای خلاقیت و سازگاری اجتماعی به عنوان عواملی مرتبط با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، امری ضروری است.

هدف اصلی

هدف اصلی این پژوهش«مطالعه و بررسی رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه دوم رشته ریاضی ـ فیزیک ناحیه یک و سه آموزش و پرورش شهرشیراز» بود.

فرضیه های پژوهش

1- بین میزان خلاقیت دانش آموزان و عملکرد تحصیلی آنها رابطه معنادار وجود دارد.

1-1 - بین ابعاد خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد.

2- بین میزان سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان و عملکرد تحصیلی آنها رابطه معنادار وجود دارد.

1-2- بین ابعاد سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد.

3- بین عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد.

4- بین سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد.

5- بین خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد.

سؤال اصلی پژوهش

1- آیا میزان خلاقیت دانش آموزان قادر است عملکرد تحصیلی آن‌ها را پیش‌بینی کند؟

2- آیا میزان سازگاری اجتماعی دانش آموزان قادر است عملکرد تحصیلی آن‌ها را پیش‌بینی کند؟

روش پژوهش

این پژوهش یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد که در آن روابط بین متغیرهای خلاقیت و سازگاری اجتماعی به عنوان پیش‌بین و عملکرد تحصیلی به عنوان ملاک مورد بررسی قرار گرفتند. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان دوم دبیرستان رشته ریاضی ـ فیزیک آموزش و پرورش شهر شیراز بود.

در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله‌ای استفاده شد. حجم نمونه شامل 202 نفر دانش آموز بود که به روش تصادفی و بر اساس جدول کوکران انتخاب شدند. واحد تحلیل در این پژوهش کلاس بود.

ابزار تحقیق

در این پژوهش از دو پرسشنامه سازگاری اجتماعی و خلاقیت عابدی(1372) استفاده شد.

پرسشنامه سازگاری اجتماعی

در پژوهش حاضر از پرسشنامه شخصیت سنج کالیفرنیا(CTP) در زمینه سازگاری اجتماعی استفاده شد که به صورت بلی و خیر و دارای 90 سؤال می‌باشد که سیستم نمره گذاری این آزمون به صورت صفر و یک (خیر و بلی) می باشد. روایی و پایایی این پرسشنامه در تحقیقات مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. مسعود نژاد(1371) ضریب پایایی این آزمون را برای سازگاری اجتماعی 78/0 گزارش کرده است(مسعودی نژاد،1371؛ به نقل از افشاری،1375). پایایی این پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 64/0 می باشد.

پرسشنامه خلاقیت عابدی

با استفاده از روش بازآزمایی ضریب پایایی بخش سیالی 85/0، ابتکار 82/0، انعطاف پذیری 84/0 و بسط 80/0 به دست آمده است. به علاوه، عابدی(1363) برای اعتبار یابی آزمون خلاقیت، از آزمون تفکر خلاق تورنس(1972) استفاده کرده و با ضریب اعتبار 46/0 دست یافته است.

ضریب همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ برای خرده آزمون های سیالی، انعطاف‌پذیری، ابتکار و بسط روی 2270 دانش آموزان اسپانیایی به ترتیب 75/0، 66/0، 61/0 و 61/0 به دست آمده است(آزمندی[8]، ویلا[9] و عابدی،1996).

کفایت(1373) از روش تنصیف و آلفای کرونباخ استفاده کرده است. با روش تنصیف ضریب کل آزمون 87/0، سیالی 78/0، انعطاف پذیری 63/0، ابتکار 40/0، و بسط 67/0 به دست آمده که کلیه آنها در سطح 001/0 معنادار بوده است. دائمی و مقیمی بار‌فروش(1383) پایایی آزمون خلاقیت عابدی(1372) را با روش بازآزمایی و روش همسانی درونی آلفای کرونباخ به دست آورده اند که ضریب همبستگی در مقوله سیالی 023/0، بسط 444/0، ابتکار 416/0 و انعطاف پذیری 595/0 به دست آمده است.

ضریب همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ در مقوله سیالی، بسط، ابتکار و انعطاف‌پذیری به ترتیب 67/0، 48/0، 68/0، 55/0 به دست آمده است.

روش اجرای پژوهش

در این پژوهش پس از تعیین اهداف به بررسی ابزار کار مناسب اقدام شد. طی این بررسی آزمون و مقیاس های مورد نظر که در قسمت مربوط به ابزار پژوهش توصیف شده اند انتخاب شد و پس از انتخاب تصادفی نمونه، به دبیرستان‌های انتخاب شده مراجعه شد. در هر کلاس ابتدا جلسه توجیهی برای دانش آموزان در زمینه نحوه پاسخگویی به هر یک از پرسشنامه‌ها به صورت جداگانه، تشکیل گردید هر آزمودنی دو پرسشنامه سازگاری اجتماعی و خلاقیت را تکمیل کردند. سپس داده‌ها استخراج و با استفاده از نرم افزار SPSS و در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t و رگرسیون چندگانه) مورد تحلیل آماری قرار گرفت.

فرضيه 1

بين ميزان خلاقيت دانش آموزان و عملكرد تحصيلي آنها رابطه معنادار وجود دارد.

1- آزمون همبستگي پيرسون براي تعيين رابطه بين خلاقيت با عملكرد تحصيلي متغیر تعداد ميانگين انحراف استاندارد ضريب همبستگي سطح معناداري خلاقيت 202 28/74 4/15 49/0 0001/0 عملكرد تحصيلي 202 70/15 3/2 داده ها نشان می دهد که بين خلاقيت و عملكرد تحصيلي دانش آموزان رابطه مثبت و معنادار(49/0r= و0001/0 P≤)وجود دارد. بدين معنا كه با بالا رفتن ميزان خلاقيت، عملكرد تحصيلي دانش آموزان نيز افزايش مي يابد. فرضيه 1-1 بين ابعاد خلاقيت و عملكرد تحصيلي دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد. جدول2- آزمون همبستگي پيرسون براي تعيين رابطه بين خلاقيت با عملكرد تحصيلي متغیر تعداد ميانگين انحراف استاندارد ضريب همبستگي با عملكرد تحصيلي سطح معناداري سيالي 202 59/27 4/6 42/0 0001/0 بسط 202 88/11 6/3 43/0 0001/0 ابتكار 202 27/19 1/5 43/0 0001/0 انعطاف پذیری 202 51/15 4/3 36/0 0001/0 داده ها نشان می دهد که بين خلاقيت و ابعاد آن با عملكرد تحصيلي دانش آموزان رابطه مثبت و معنادار در سطح(0001/0p≤) وجود دارد و روابط مشاهده شده بين 36/0 تا 43/0 مي باشد. بدين معنا با بالا‌رفتن ميزان ابعاد خلاقيت، عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان نيز افزايش مي يابد.

فرضيه 2 بين ميزان سازگاري اجتماعي دانش آموزان و عملكرد تحصيلي آنها رابطه معنادار وجود دارد.

3- آزمون همبستگي پيرسون براي تعيين رابطه بين سازگاري اجتماعي با عملكرد تحصيلي متغیر تعداد ميانگين انحراف استاندارد ضريب همبستگي سطح معناداري سازگاري اجتماعي 202 55/54 9/9 52/0 0001/0 عملكرد تحصيلي 202 70/15 3/2 داده هانشان می دهد که بين سازگاري اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش آموزان رابطه مثبت و معنادار(52/0r = و0001/0 P≤)وجود دارد. بدين معنا كه با بالا رفتن ميزان سازگاري اجتماعي، عملكرد تحصيلي دانش آموزان نيز افزايش مي يابد. فرضيه 1-2 بين ابعاد سازگاري اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد. جدول4- میزان همبستگي بین رابطه سازگاري اجتماعي با عملكرد تحصيلي متغیر تعداد ميانگين انحراف استاندارد ضريب همبستگي با عملكرد تحصيلي سطح معناداري قالب اجتماعي 202 27/10 2/2 درجه آزادي سطح معناداري سيالي دختر 116 25/27 9/6 89/0 200 NS پسر 86 05/28 8/5 بسط دختر 116 98/11 7/3 49/0 200 NS پسر 86 73/11 6/3 ابتكار دختر 116 82/18 4/5 52/1 200 NS پسر 86 87/19 4/4 انعطاف پذيري دختر 116 28/14 3/3 70/6 200 0001/0 پسر 86 19/17 8/2 خلاقيت دختر 116 39/72 5/16 11/2 200 04/0 پسر 86 84/76 5/13 ملاحظه مي شود كه: - در بعد انعطاف پذيري بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(70/6t= و0001/0 P≤) همچنين ميانگين پسران بيش از گروه دختران مي باشد. - در متغير خلاقيت بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(11/2t= و04/0 P≤) همچنين ميانگين پسران بيش از گروه دختران مي باشد. سؤال پژوهش اول آيا سازگاري اجتماعي مي تواند عملكرد تحصيلي را پيش بيني ‌كند؟ جدول8- رگرسيون چند متغيره گام به گام سازگاري اجتماعي برای تعيين پيش بيني عملكرد تحصيلي مراحل متغير R R2 F P B t P اول سازگاري 52/0 27/0 22/73 0001/0 12/0 52/0 56/8 0001/0 داده های 4 نشان می دهد که سازگاری اجتماعی توان پیش بینی عملکرد تحصیلی را در سطح(0001/0 ≥ P) دارا می باشد و 27% واریانس متغیر عملکرد تحصیلی به وسیله سازگاری اجتماعی تعیین می شود و ابعاد سازگاری توان پیش بینی عملکرد تحصیلی را ندارند. سؤال پژوهش دوم آيا خلاقيت مي تواند عملکرد تحصیلی را پيش‌بيني ‌كند؟ جدول 9- رگرسيون گام به گام خلاقيت برای تعيين پيش بيني عملکرد تحصیلی مراحل متغير R R2 F P B t P اول خلاقیت 49/0 24/0 89/64 0001/0 07/0 49/0 06/8 0001/0 داده های جدول 12-4 نشان داد که خلاقیت توان پیش‌بینی عملکرد تحصیلی را در سطح (0001/0 ≥ P) دارد و 24% واریانس متغیر عملکرد تحصیلی به وسیله خلاقیت تعیین می شود و ابعاد خلاقیت توان پیش‌بینی عملکرد تحصیلی را ندارند. بحث و نتیجه گیری نتایج به دست آمده از این پژوهش با یافته های کفایت(1373)، کریمی(1379)، استادی(1384)، بیش(2002)، واکلر(2003)، نیاز وسوآد(2008) ،شکرکن، حقیقی و موسوی شوشتری(1375)، برات‌وند(1376)، زرشکن زمانپور(1380)، فنونی(1380)، آهنکوب‌نژاد(1372)، ترقی(1374)، شکرکن و آهنکوب‌نژاد(1375)، افشار نیکان(1380) و رضویان شاد(1384) همخوانی دارد. در تبیین این یافته ها‌ی پژوهشی می‌توان گفت که دانش‌آموزان خلاق با توجه به ویژگی‌هایی مانند: فرآیندهای یادگیری سطح بالاتر، ادراک وسیع‌تر، اهمیت بیشتری نسبت به تحصیل داده و درکی بالاتر از موضوعات درسی نسبت به دانش‌آموزان غیرخلاق دارند و از این‌رو هم تلاش بیشتری از خود نشان می‌دهند و هم یادگیری این دسته از دانش‌آموزان نسبت به دیگران عمیق‌تر می‌باشد. در نتیجه عملکرد تحصیلی بهتری خواهند داشت. از آنجا که سازگاری اجتماعی فرد را قادر می‌سازد تا از راه اصلاح محیط یا از راه اصلاح رفتار خویش به ایجاد تعادل بین خود و محیط بپردازد و به علاوه سازگاری هم شامل فرایند انطباق فرد با شرایط موجود و هم شامل فرایند تغییر محیط برای انطباق با نیازهای فردی می باشد و اینها موجب کاهش تنش های وارده از محیط بر فرد می شود و در صورت کاهش تنش‌ها دانش آموز با آرامش بیشتر به تکالیف درسی خود پرداخته و این خود موجبات عملکرد تحصیلی مناسب را به وجود می‌آورد و بنابراین دانش‌آموزانی که سازگاری اجتماعی بالایی دارند از عملکرد تحصیلی بالایی نیز برخوردار هستند.به علاوه دانش‌آموزان سازگار با توجه به ویژگی هایی از جمله داشتن انتظار از خویشتن در محدوده امکانات و توانایی، شناسایی اهداف زندگی و رویکرد واقع بینانه نسبت به آنها، اهداف تحصیلی مناسب و در حد توان خود را انتخاب می کنند و نهایت تلاش خود را در جهت رسیدن به این اهداف به کار گرفته و در زمینه تحصیلی موفقیت هایی بدست می‌آورند.با توجه به این که دانش‌آموزانی به رشته ریاضی ـ فیزیک هدایت می‌شوند که از عملکرد تحصیلی بالایی برخوردارند و شوق و اشتیاق فراوانی به تحصیل دارند، روشن است که هم دختران و هم پسران در جهت عملکرد تحصیلی مناسب نهایت تلاش را داشته و لذا تفاوتی از نظر عملکرد تحصیلی بین آنها وجود ندارد.امااز آنجا که دختران زودتر به بلوغ می‌رسند و فرآیند اجتماعی‌شدن را سریع‌تر طی می‌کنند پس به نظر می‌رسد که دارای مهارت‌های اجتماعی بیشتری باشند. چنان‌که همین عامل یعنی بلوغ زودتر در دختران، موجب عزت نفس بالاتر در آنها می شود که به نظر می رسد همین عامل موجب افزایش توان مهارت‌های اجتماعی آنها می‌شود.در این برهه‌ی زمانی طبقه زنان در جامعه چنین تصور دارند که از مردان عقب مانده‌اند و برای رساندن خود به سطوح اجتماعی بالاتر دست به تلاش مضاعف زده از این لحاظ دارای انگیزه درونی هستند. بنابراین دانش‌آموزان دختر دارای ویژگی‌هایی مانند انگیزه و علاقه بالا، سخت‌کوشی، نگرشی مثبت نسبت به پیشرفت تحصیلی، تعهد و دقت، خودنظم‌دهی، برنامه‌ریزی، خودنظارتی هستند.

در نتیجه در عملکرد تحصیلی نسبت به پسران در سطح بالاتری قرار گرفته‌اند.دختران با تلاش برای موفقیت در تحصیل از خانواده و فرهنگ سنتی که برای آنان جز ازدواج‌نمودن و انجام وظایف مادری قابلیت و مسئولیتی قائل نیست، مجوز ادامه راهی را می‌خواهند که برای ابراز شخصیت و هویّت اجتماعی خویش انتخاب نموده‌اند. لذا در زمینه تحصیل از خود تلاش بیشتری نشان می‌دهند و در نتیجه از عملکرد تحصیلی بالاتری نسبت به پسران برخوردارند.

یکی از دغدغه‌های فکری طبقه مردان در جامعه کنونی ما تأمین اقتصاد خانواده است. در کنار این تصور می‌شود که تحصیل یک فعالیت دیربازده بوده و یا اینکه نمی‌تواند آنان را به کار یا حرفه‌ای رهنمون کند که در دستیابی به تأمین اقتصاد خانواده یاریشان کند. این تصور انگیزه آنان را برای تحصیل تحت تأثیر قرار داده و موجب کاهش انگیزه برای تلاش در جهت عملکرد تحصیلی مناسب می‌شود و در نتیجه از عملکرد تحصیلی پایین‌تری نسبت به دختران برخوردارند.

پیشنهادهای پژوهش

ـ با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش در راستای رابطه سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی شرایطی فراهم شود تا در محیط آموزشگاه مهارت‌های سازگاری اجتماعی آموزش داده شود.

ـ با توجه به این که خلاقیت اساس قدرت انسان محسوب می‌شود و رمز اصلی و اساسی پیشرفت و مانع وابستگی یک جامعه پویا است، برای پرورش خلاقیت و نوآوری در دانش‌آموزان چاره‌ای اندیشیده شود.

برای مثال می‌توان درسی با همین عنوان در کتابهای درسی دانش‌آموزان گنجاند. ـ مهارت‌های سازگاری اجتماعی و شیوه های پرورش خلاقیت در دوره‌های ضمن خدمت به معلمین آموزش داده شود تا میزان آگاهی آنها در این زمینه افزایش یابد.

منابع:

· کفایت، محمد.(1373). بررسی ارتباط شیوه‌ها و نگرش‌های فرزند‌پروری با خلاقیت و رابطه متغیر اخیر باهوش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول دبیرستان‌های پسرانه اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز. · شهرآرای، مهرناز.(1373). در ضرورت تعلیم و تربیت پویا و خلاق. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره دهم، شماره 1. · شهرآرای، مهرناز.(1374). ضرورت آموزش خلاق در برنامه ریزی آموزشی. ارائه شده در همایش علمی ـ کاربردی بهبود کیفیت آموزش عمومی تهران: اداره کل آموزش و پرورش تهران. · نظامي، امير.(1376). بررسي برخي عوامل اجتماعي و رواني مؤثر بر عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان دبيرستاني در شهر تبريز. پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شهيد باهنر كرمان، دانشكده ادبيات و علوم‌انساني. · کریمی، علی.(1379). بررسی رابطه خلاقیت با اضطراب، جنسیت، پیشرفت تحصیلی و منزلت اجتماعی گروهی از دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز. · افشار نياكان، صفورا.(1380). بررسي و مقايسه سازگاري عاطفي، اجتماعي و آموزشي در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته‌هاي رياضي، تجربي و انساني. پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي. · فنوني، طلعت‌السادات.(1380). بررسي رابطه خودپنداره و سازگاري اجتماعي با پيشرفت تحصيلي دختران سال اول متوسطه منطقه 10 آموزش و پرورش تهران. پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت معلم، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي. · رضويان‌شاد، مرتضي.(1384). رابطه هوش هيجاني با سازگاري اجتماعي و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان پايه سوم راهنمايي شهر تبريز در سال تحصيلي 84-83 . پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تبريز، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي. · شيخ ، ناصر.(1386). افت‌ تحصيلي و راه‌هاي كاهش آن سايت Edu news. · فاضلی، نعمت ا... .(1387). خلاقیت و فرهنگ. مجله رشد علوم اجتماعی، دوره پانزدهم، شماره3. · سیف، علی اکبر.(1387). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش (ویرایش ششم). تهران: دوران. · شاوران، حميدرضا سليمي قربانعلي، همايي رضا.(1387). سنجش عملكرد تحصيلي دانشجويان دانشگاه اصفهان بر اساس فرهنگ‌هاي چندگانه آنان، مجله پژوهش دانشگاه اصفهان (علوم انساني)، جلد بيست و نهم، شماره1. · Bish, G.G. (2002).A Study Of The Relationships Of Intelligence, Achievement, Creativity And Confidence Among Intermediate Grade Pupils In A Suburban, Area Elementary School, In Doctoral Dissertation. Washington, D.C: George Washington University. · Walker,A.(2003).Personality Correlates Of Deperessive Style In Autobiographies Of Creative Achiverer. Journal Of Creative, VOL.29-20.Www.Zibaweb.Com · Niaz, Mansoor, Saud, Grecia.(2008).Academic Performance Of High School Students Ad A Function Of Mental Capacity, Cognitive Style, Mobility – Fixity Dimension, And Creativity. Journal Of Creative Behavior, VOL. 34, Number1. Abstract This study aimed at investigating the relationship between creativity, social adaptability and academic performance of shiraz high school students. The statistical population were all grade two high school students in the field of Mathematics and Physics, 202 students were selected. The data was collected employing California social adaptability questionnaire and Abedi creativity questionnaire. First semester over all average was used as academic performance. The data analysis showed that: - There is a significant positive relationship between creativity, its dimensions and academic performance. - A positive significant relationship was observed between social adaptability and academic performance. Among social adaptability dimensions, social form, social skills, family relationship, school relation ship and social relationship were positively and significantly related to academic performance. There is, only, a negative significant relationship between anti-social desires and academic performance. - There was no significant difference observed between boys and girls in terms of academic performance. - No significant difference was observed among social adaptability dimensions, anti –social desires. In terms of creativity and flexibility dimension there was a significant different in favor of the girls, and no significant difference was observed concerning fluency and elaborator and inventiveness. - Among social adaptability and its dimensions, only social adaptability and among creativity and its dimensions only creativity are the predictors of academic performance respectively(0.027) and (0.024). Key Word: Social Adaptability, Creativity, Academic Performance, Student. [1] Santrock [2] Guilford [3] Relevant [4] Meaningful [5] Bish [6]Walker [7] Niaz & Suad [8] Auzmendi [9] Villa

35/0 0001/0 مهارت اجتماعي 202 75/10 6/2 39/0 0001/0 علائق ضد اجتماعي 202 09/5 5/2 23/- 001/0 روابط خانوادگي 202 56/9 3/3 40/0 0001/0 روابط مدرسه اي 202 10/8 3/2 27/0 0001/0 روابط اجتماعي 202 88/7 9/2 29/0 0001/0 داده هانشان می دهد که: - بين بعد قالب اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(35/0r= و0001/0 P≤) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. - بين بعد مهارت اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(39/0r= و0001/0 P≤) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. - بين بعد علائق ضد اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(23/-r= و001/0 P≤) رابطه منفي و معنادار وجود دارد. - بين بعد روابط خانوادگي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(40/0r= و0001/0 P≤) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. - بين بعد روابط مدرسه اي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(27/0r= و0001/0 P≤) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. - بين بعد روابط اجتماعي و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان(29/0r= و0001/0 P≤) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. فرضيه 3 بين عملكرد تحصيلي دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد. جدول 5- آزمون t گروههاي مستقل براي تعيين تفاوت ميان عملكرد تحصيلي در دانش آموزان دختر و پسر جنسيت تعداد ميانگين انحراف استاندارد t درجه آزادي سطح معناداري دختر 116 65/15 2/2 35/0 200 NS پسر 86 76/15 4/2 در جدول فوق مشاهده مي شود كه بين عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معناداري وجود ندارد و ميانگين هر دو گروه بسيار نزديك به يكديگر هستند. فرضيه 4 بين ميزان سازگاري اجتماعي و ابعاد آن در دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد. جدول6- آزمونهاي t گروههاي مستقل براي تعيين تفاوت ميان سازگاري اجتماعي در دانش آموزان دختر و پسر ابعاد جنسيت تعداد ميانگين انحراف استاندارد t درجه آزادي سطح معناداري قالب اجتماعي دختر 116 22/10 1/2 42/0 200 NS پسر 86 35/10 3/2 مهارت اجتماعي دختر 116 78/10 6/2 24/0 200 NS پسر 86 69/10 6/2 علائق ضد اجتماعي دختر 116 82/4 4/2 75/1 200 NS پسر 86 46/5 7/2 روابط خانوادگي دختر 116 66/10 2/3 2/4 200 0001/0 پسر 86 74/8 2/3 روابط مدرسه اي دختر 116 75/7 2/2 52/2 200 01/0 پسر 86 57/8 3/2 روابط اجتماعي دختر 116 59/8 8/2 11/3 200 002/0 پسر 86 35/7 8/2 سازگاري اجتماعي دختر 116 37/57 9/10 46/3 200 001/0 پسر 86 44/52 6/8 ملاحظه مي شود كه: - در بعد روابط خانوادگي بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(20/4t= و0001/0 P≤) همچنين ميانگين دختران بيش از گروه پسران مي باشد. - در بعد روابط مدرسه اي بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(52/2t= و01/0 P≤) همچنين ميانگين پسران بيش از گروه دختران مي باشد. - در بعد روابط اجتماعي بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(11/3t= و002/0 P≤) همچنين ميانگين دختران بيش از گروه پسران مي باشد. - در متغير سازگاري اجتماعي بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد(46/3t= و001/0 P≤) همچنين ميانگين دختران بيش از گروه پسران مي باشد. فرضيه 5 بين ميزان خلاقيت و ابعاد آن در دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد.

جدول 7- آزمونهاي t گروههاي مستقل براي تعيين تفاوت ميان خلاقيت در دانش آموزان دختر و پسر ابعاد جنسيت تعداد ميانگين انحراف استاندارد t

رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهر شیراز

مطالب مشابه :

بررسی رابطه عملکرد تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه و دوره پیش دانشگاهی استان لرستان با سبک های یادگیر

رابطه عوامل فشارزاي رواني دانشجويان دختر و پسر با عملكرد تحصيلي

ارزيابي عملكرد براساس مدل: (EFQM)

مقايسه ي عملكرد تحصيلي مدارس غير انتفاعي و دولتي

رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهر شیراز

معرفي پژوهش و كتاب

نمونه ای از طرح تحقیق (پروپوزال)

كفايت روانسنجي شاخص هاي مقياس خودكارآمدي در مدرسه

بررسي علل افت درس تاريخ سوم راهنمائي

بررسي رابطه بين ميزان عزت نفس فراگيران