زندگي هاي دوگانه

عبدالله مرواريد- روانشناس

در زمانه اي زندگي مي كنيم كه زمانه ارتباطات و اطلاعات است و يا بعبارتي دقيق تر تكثر ارتباطات و اطلاعات ،و قطعا در بسياري از مواقع اين ارتباطات و اطلاعات متكثر ،تضاد آفرين مي شوند.خصوصا جغرافيايي كه ما ايراني ها در آن بسر مي بريم جامعه اي است در حال گذار از سنت به صنعت و مدرنيته كه اين "در حال گذار" بودن خود ماجرايي است كه ملزومات تربيتي خود را مي طلبد اما از حوصله اين بحث خارج است.علاوه بر موارد فوق ،نوع تفكر و باورهاي رايج و شايع در بستر اجتماعي فرهنگي جامعه در حال سوق دادن افراد و خانواده ها به سمت يك زندگي "ويتريني" است و تمركز بيش از حد روي زندگي "ويتريني" باعث شده از "پستوي" زندگي امان غافل شويم و چه بسا "پستوي" زندگيمان بوي نامطبوع كهنگي و كپك زدگي مي دهد و مكاني شده براي رشد انواع ميكروبها و ويروسها و حشرات موذي ،اما ما همچنان دل خوش كرده ايم به ويترين زيباي زندگيمان.طبيعي است زماني كه تفاوت و تضاد در "ويترين" و "پستوي" زندگي انسانها و خانواده ها بزرگ و عظيم باشد بدون شك شاهد خروج انسانهاي كوچك و حقير خواهيم بود ،در واقع انسانهاي بزرگ و فرهمند از دل خانواده هايي بيرون خواهند آمد كه "ويترين " و "پستويشان" كمترين اختلاف را داشته باشد.

تئوري بن بست دوگانه در روانشناسي و مشاوره سيستمي دقيقا اشاره به همين نوع زندگي پر تضاد دارد.در مثالي ساده ،تصور كنيد شما با دست (رفتار) به فرد مقابل اشاره كنيد كه به شما نزديك شود و در همان حال با زبان (گفتار) به وي بگوئيد كه دور شود و برود.بنظر شما چه اتفاقي خواهد افتاد؟فرد مقابل (گيرنده پيام) در يك تعارض و گيجي عميق اسير مي شود و هر رفتاري كه از وي سر بزند يا هر انتخابي انجام دهد احتمال تنبيه شدن وي را در بر دارد.اگر به رفتار شما (علامت دست) توجه كند و به شما نزديك شود شما مي توانيد مواخذه اش كنيد كه مگر نمي شنوي كه مي گويم برو! و اگر به گفتار شما توجه كند و دور شود ،شما باز هم مي توانيد مواخذه اش كنيد كه مگر نمي بيني دارم اشاره مي كنم كه بيايي! در هر حال او يك محكوم حتمي است!

حالا نگاهي به زندگي خودمان بياندازيم.تا چه حد از اين پيام هاي متعارض در زندگي خانوادگي و اجتماعي امان موج مي زند!فاصله و تفاوت "پستو" و "ويترين" زندگي در جامعه ما چقدر است!؟

آيا فرزندانمان شاهد رفتار و گفتاري يكسان در "ويترين" و "پستوي" زندگيمان هستند يا كاملا متفاوت و متعارض؟

والديني را تصور كنيد كه تاب هيچگونه مخالفت و "نه" شنيدني را از فرزندشان ندارند و انتظار اطاعت كوركورانه ،محض و مطلق دارند.در واقع در حال تربيت موجودي سلطه پذير ،با عزت نفس حداقلي و خودباوري اندك هستند و بعد كه اين فرد در اجتماع و روابط اجتماعي نيز همين رفتار را از خود بروز مي دهد با اعتراض شديد والدين مواجه مي شود.در حقيقت والدين انتظار دارند فرزندشان در درون يا پستو ،فرزندي مطيع ،سر به زير و بزدل باشد و اطاعت كوركورانه داشته باشد اما در بيرون يا ويترين ،فردي قوي ،جسور و شجاع ،يعني در داخل منزل سرباز صفر باشد و بيرون از منزل يك فرمانده ارشد!

اگر قرار است فرزندان "نه" گفتن را بياموزند اول بايد والدين تحمل "نه"شنيدن را در خود ايجاد كنند.

زماني كه فرزند شاهد اين است كه پدر يا مادر وقتي از منزل خارج مي شود بسيار تميز و اتو كشيده و ادكلن زده اند ولي زماني كه درون منزل هستند بسيار نا مرتب و شلخته ، يا زماني كه والدين بيرون از منزل هستند بسيار مبادي آداب صحبت مي كنند ، محترمانه رفتار مي كنند و بسيار مواظب هستند كه زيبا بنظر بيايند ولي زماني كه در درون خانه هستند بسيار كج خلق و بي نزاكت ، كدام را بايد باور كند. وقتي بارها شعار مي دهيم كه دروغگويي رفتار نا پسندي است ولي فرزندمان بارها شاهد دروغگويي خود ماست يا ما وادارش مي كنيم براي منافعمان دروغ بگويد . كدام را ياد مي گيرد !

زندگي هاي صرفاً " ويتريني " حتي در حيطه اخلاق و مذهب نيز ما و فرزندانمان را به سمت رفتارها و گفتارها " نمايشي " سوق مي دهد تا " نيايشي " !

با دقتي اندك متوجه مي شويم جامعه تا چه اندازه به سمت چشم و هم چشمي و حسادت پيش مي رود و داشتن نگاهي صرفاً مسابقه اي به زندگي ما را از اصل و معناي زندگي دور خواهد كرد و اين مسابقه بيشتر در همان حيطه " ويترين " و " نمايش " اتفاق مي افتد و اين نه تنها فرزندمان را دچار سردرگمي و تعارض مي كند كه بزرگسالان و والدين را هم دچار پوچي و بي محتوايي و ريا كاري و تزوير مي كند . اينچنين است كه ديگر " خودمان " نيستيم و بدنبال " ميان بر " هايي براي هر چه مقبول تر واقع شدن در اجتماع مي گرديم و طبيعي است كه يك چنين انساني Ego يا " خود " فرهمند و قوي نداشته باشد و همه تلاشش صرف فربه كردن " ناخودي " " خود " است و اينچنين سيستم هايي انسانهاي بيخود از خودي را پرورش مي دهد كه به هيچ رو قابل اعتماد و اطمينان نيستند و مصداق اين شعر مي شوند كه " چون به خلوت مي روند آن كار ديگر مي كنند " !

وقتي مدام در حال دادن پيام هاي اخلاقي به فرزندانمان هستيم ( گفتار اخلاقي ) اما نه تنها به هيچ كدام از اين پيام هاي اخلاقي عمل نمي كنيم كه در بسياري مواقع عملكرد و رفتارمان متضاد با گفته و پيام داده شده است ( رفتار ضد اخلاقي ) ، بيشتر بايد در انتظار رفتار ضد اخلاقي فرزندانمان باشيم چرا كه تربيت بيشتر ديدني است تا شنيدني !!

وقتي با فشار و نصيحت و تهديد و معلم خصوصي فرزندمان را به سمت تحصيل علم و درس خواندن و دانشگاه رفتن سوق مي دهيم اما از آنطرف حتي روزي 10 دقيقه فرزندمان نمي بيند كه ما در حال مطالعه باشيم يا در محافل خانوادگي و اجتماعي درس خواندن و تحصيلات عاليه را به مسخره مي گيريم و مدام شكايت از اين داريم كه درس خواندن فايده اي ندارد و اگر آدم بخواهد پيشرفت كند ( مالي ) بايد برود توي بازار ، خوب طبيعي است كه فرزندمان از درس و تحصيل و دانشگاه خوشش نيايد و برايش سينه چاك نكند . اما ما بعنوان پدر و مادر چون زندگيمان ويتريني است مي خواهيم در مسابقه و رقابت با بچه ها ي هم سن و سال در فاميل و دوستان كم نياوريم و حتماً بچه امان وارد دانشگاه شود . نتيجه اين همه تضاد و تعارض چه خواهد شد؟!

همين تضاد آفريني باعث شده كه بسياري از افراد انديشه اشان با پيشه اشان يكي نباشد ،اعمال و رفتاري را انجام دهند كه به آن رفتار اعتقادي ندارند و به چيزي كه اعتقاد و باور دارند رفتار نكنند،همين روشها باعث شده عده اي براي حفظ منافع مختلفشان هر روز به رنگي درآيند و قطعا اين رنگ به رنگ شدن از چشم فرزندانشان دور نخواهد ماند و اين يعني گسترش و ترويج رياكاري و سياكاري!

بنظر مي رسد زندگي و زيستن نياز به هر دو بخش ويترين و پستو دارد و هيچكدام نبايد فداي ديگري شود و وقت آن رسيده باشد كه با بازنگري مجدد در گفتارها و رفتارهايمان يك خانه تكاني تربيتي در زندگي خانوادگي و اجتماعي امان انجام دهيم.

منبع:فصل نامه پژوهشی -تحلیلی-آموزشی و خبری سلامت کودک

زندگي هاي دوگانه

مطالب مشابه :

ویترین

ويترين مغازه كفش

مدل بوفه و ویترین

منزل خودرا باگلهاي زيباآراسته كنيد

چيدماني به سبزي بهار .. دکوراسیون و تزینات

زندگي هاي دوگانه

داستان كوتاه

ماجراي جالب نامه ناگشوده

خانه‌سازي