فتنه موجب نابودي منافقان خواهد شد
امام علي (ع) مي فرمايد:
«كسي نگويد (خدايا از آزمايش و فتنه به تو پناه مي برم) زيرا هيچ كس گريزي از آزمايش و فتنه ندارد. ليكن كسي كه مي خواهد دعا كند، از خدا بخواهد كه او را از فتنه هاي گمراه كننده در امان دارد.» (نهج البلاغه، حكمت 93، ص 375)
پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد:
«لا تكرهوا الفتنه في آخرالزمان فانها تُبير المنافقين؛ (محمد محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، حديث شماره 15748)
از فتنه و آزمايش در آخرالزمان نگران نباشيد چرا كه موجب نابودي منافقان خواهد شد.»
شيوه هاي در امان ماندن از گردباد فتنه
عمل بر اساس يقين و تقوا
امام علي (ع) نقش تقوا در هنگام فتنه را به اين صورت بيان مي كند:
«اعملوا انه من يتق الله يجعل له مخرجا من الفتن و نورا من الظلم؛
بدانيد كسي كه تقواي الهي پيشه كند، خداوند راه خروج از فتنه ها و چراغ هدايتي در ظلمت ها را در اختيار او قرار مي دهد. » (نهج البلاغه، خطبه 183، ص 194؛ همچنين ر.ك: محمد محمدي ري شهريٰ ميزان الحكمه، حديث شماره 15744)
رعايت تقواي الهي در فضاي فتنه يعني اينكه تمامي تصميمات آنان فقط بر اساس امور يقيني باشد و از مسائل شبهه ناك و گوش دادن به شايعات، بيش از هر زمان ديگري بپرهيزد. اصولاً تقوا يعني خارج نشدن از چارچوب موازين الهي در همه مسائل فردي و اجتماعي و سياسي.
رجوع به قرآن
در فضاي فتنه، يعني در فضايي كه حق و باطل به هم آميخته شده است و گرد و غبار چنان بر هوا برخاسته كه نه راه حق را مي توان تشخيص داد و نه جاده هاي انحرافي را، يكي از بهترين معيارها رجوع به قرآن است. اگر در فضاي فتنه، انديشه ها و افكار متضاد را بتوان به درستي بر قرآن عرضه كرد، آنگاه مي توان حق و باطل آن ها را تشخيص داد.
پيامبر اكرم (ص) در حديثي عيار عبور از فتنه ها را چنين بيان مي كند:
«فاذا التبست عليكم الفتن كقِطَعِ الليل المظلم فعليكم باالقرآن.» (محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، ج 89، ص 17، باب 1 (فضل القرآن و اعجازه) حديث 16)
زماني كه فتنه ها چون ظلمت و تاريكي يكپارچه شما را فرا گرفت، پس به قرآن پناه ببريد.
تمسك به اهل بيت پيامبر (ص)
يكي ديگر از راه هاي در امان ماندن از آسيب هاي معنوي جنگ هاي نرم تمسك به اهل بيت پيامبرا سلام (ص) است. اين سفارشي است كه پيامبر اكرم (ص) براي نجات از فتنه هاي بعد از خود به برخي از يارانش كرد. آن حضرت خطاب به عمار فرمود:
«اي عمار بعد از من فتنه هايي رخ خواهد داد. در آن شرايط از علي و حزب علي پيروي كن؛ چرا كه علي با حق است و حق با علي ... » ( خزار قمي، كفايه الاثر، ص 122: يا عمار ستكون بعدي فتنه فاذا كان ذلك فاتبع عليا و حزبه فاته مع الحق معه يا عمار انك ستقاتل بعدي مع علي صنفين: الناكثين و القاسطين ثم تقتلك الفئه الباغيه.)
بردباري و مدارا
شيوه ديگري كه امام علي (ع) در برخورد با فتنه هاي زمان خود به كار مي گرفت، مدارا بود. قوتي گفت و گوها و روشنگري ها به نتيجه نمي رسيد، چنين نبود كه بي درنگ با مخالفان برخورد خشونت آميز كند؛ حتي آن حضرت در مقابل تقاضاي عمومي براي زنداني كردن سران فتنه (احمد الدينوري، الاخبار الطوال، ج 2، ص405-406، بلاذري، انساب الاشراف، ج3، ص 146)، مي فرمود:
«هر كس تا زماني كه به رويارويي مسلحانه عليه حكومت اسلامي برنخيزد و به توطئه عليه نظام اسلامي اقدام نكند، در امان خواهد بود.»
هوشياري در برابر فرصت طلبان
يكي از راه هاي مبارزه و مقابله با فتنه هاي اجتماعي، هوشياري در برابر فرصت طلبان است. فرصت طلباني كه مي خواستند از فتنه سقيفه استفاده كنند و اساس اسلام و حكومت اسلامي را از ميان بردارند، به خوبي مي توان به دست آورد.
ابوسفيان به امام علي (ع) وعده داد كه اگر براي احقاق حق خويش قيام كند، در حمايت از او مدينه را از جنگجويان پياده و سواره پر خواهد كرد. امام علي (ع)، اين مرد ميدان هاي دشوار، با بصيرت و تيزبيني خود پشت صحنه حمايت هاي ابوسفيان را به خوبي مشاهده كرد و با جمله اي آتشين او را به جاي خود نشاند:
«به خدا قسم تو جز فتنه انگيزي مقصود ديگري نداري و ديرزماني است كه بدخواهي را براي اسلام پيشه خود ساخته اي، ما را به خيرخواهي تو حاجت نيست. »
امام علي (ع) در جمله اي حكيمانه، به همگان سفارش مي كند كه در فتنه هاي اجتماعي، هوشياري خود را حفظ كنند و مواظب باشند در دام فرصت طلبان و فتنه انگيزان گرفتار نشوند و مورد سوء استفاده آنان قرار نگيرند:
«كن في الفتنه كابن اللبون لا ظهر فيركب و لا ضرع فيحلب؛ در فتنه ها همچون شتر دو ساله باش؛ نه پشتي دارد تا سوارش شوند و نه پستاني تا شيرش را دوشند» (نهج البلاغه، حكمت 1، ص 361)
روشنگري و افشاگري
امام علي (ع) در نامه اي خطاب به مردم كوفه به افشاگري درباره سران فتنه حمل پرداخت و دلايل آنان براي مقثابله با خود را بهانه اي بيش ندانست:
«من شما را از كار عثمان، به گونه اي كه شنيدنش چون ديدن آن باشد آگاه مي سازم: مردم بر او خرده گرفتند و من يكي از مهاجران بودم كه بيشتر خشنودي او را مي خواستم و كمتر از ديگران او را سرزنش مي كردم. اما طلحه و زبير آسان ترين كارشان آن بود كه بر او بتازند و نرم ترين برنامه شان اعمال فشار بر وي بود. عايشه نيز ناگهان خشم دروني خود را از وي آشكار كرد. سپس گروهي براي كشتن عثمان مهيا شدند و او را كشتند و مردم بدون اكراه و اجبار، بلكه از روي رضا و اختيار با من بيعت كردند.» (نهج البلاغه، نامه 1، ص 271)
نشان دادن ظاهري بودن وحدت فتنه انگيزان
در موارد بسياري، فتنه گران، هر چند در ظاهر وحدت و يكپارچگي خود را حفظ مي كنند، در حقيقت اختلاف هاي دروني فراواني دارند.
اميرمومنان چه زيبا اين اختلاف دروني آنان را افشا كرد، آنگاه كه فرمود:
«هر يك از آن دو (طلحه و زبير) اميدوار است كه حكومت به او برسد و آن را به سوي خود مي كشاند و از دوستش برمي گرداند... هر يك كينه دوستش را در دل دارد و ديري نپايد كه اين واقعيت آشكار گردد. به خدا سوگند اگر آنچه مي خواهند به چنگ آورند يكي از آن ها ديگري را به هلاك رساند و او را از ميان بردارد» (نهج البلاغه، خطبه 148، ص 144)
تلاش براي آرام كردن اوضاع
برخورد حساب شده و تلاش براي آرام كردن اوضاع و فراهم کردن زمينه هاي فرهنگي، اجتماعي و رواني به منظور فهم حقايق، يكي ديگر از وظايف رهبران جامعه اسلامي بعد از بروز فتنه و آشوب هاي فكري و فرهنگي و اجتماعي است.
امام علي (ع) بعد از جريان حكميت و بهانه گيري هاي برخي از اصحابش در پاسخ به اين پرسش كه «چرا ميان خود و آنان براي دواري و حكميت، مدت و مهلت قرار دادي؟» و چرا شتاب زده و به سرعت عمل نكردي؟ فرمود:
«فانما فعلت ذلك ليتبين الجاهل و يتثبت العالم و لعل الله ان يصلح في هذه الهدنه امر هذه الامه و لا توخذ باكظامها، فتعجل عن تبين الحق و تنقاد لاول الغي» (نهج البلاغه، خطبه 125، صص 123و224،)
علتش اين بود كه نادان خطاي خود را به وضوح بداند و آگاه بر عقيده خودش استوار بماند و شايد كه خداوند در اين مدت صلح و آرامش كار اين ملت را اصلاح كند و مجبور نشود به عجله جست و جوي حق را واگذارد و از آغاز به گمراهي گردن گذارد.
جدا كردن صف فتنه گران از فتنه زدگان
يكي از نخستين كارهايي كه لازم است در برخورد با فتنه و كور كردن چشمان آن صورت گيرد، جدا كردن صف «فتنه زدگان» از «فتنه گران» است. بسياري از كساني كه در جبهه فتنه قرار دارند، فريفته شعارهاي زيبا و فريبنده سران فتنه مي شوند. آنان را نبايد خيلي سرزنش كرد و نبايد همه افرادي را كه در جبهه فتنه قرار دارند به يك چوب راند.
به تعبير زيباي امام علي (ع):
«ما كل مفتون يُعاتَب» هر فريب خورده اي را سرزنش نتوان كرد. (همان، حكمت 15، ص 362)
اينجا است كه وظيفه نخبگان و عالمان جامعه اسلامي بسيار سنگين است.
پيامبر اكرم (ص) فرمود:
«اذا ظهرت البدع في امتي فليظهر العالم علمه فمن لم يفعل فعليه لعنه الله» (محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج2، ص 72، باب 13، حديث 35)
زماني كه بدعت ها در امت من ظاهر شد، عالمان بايد علمشان را ظاهر كنند و به مقابله با آن ها بپردازند و اگر چنين نكنند، مشمول لعنت خداوند خواهند بود.
برخورد به هنگام و شجاعانه
برخورد به هنگام و به موقع با فتنه ها يكي ديگر از مهم ترين وظايف حاكمان اسلامي است. چرا كه اگر درنگ و تعللي بيش از اندازه در اين زمينه رخ دهد، ممكن است ويروس فتنه فراگير شود و به سادگي نتوان آن را از پاي درآورد. وقتي كه فتنه بروز پيدا كرد، بايد شجاعانه با آن به مبارزه برخاست؛ هر چند فتنه انگيزان از ياران، دوستان و هم رزمان پيشين باشند.
البته اقدام شجاعانه و قاطع در مقابل فتنه گران نبايد موجب شود كه مرزهاي اخلاقي و حدود اسلامي شكسته شود.
اقدام شجاعانه و قاطعانه امام علي (ع) در برخورد با مخالفان خود، در چارچوب موازين اخلاقي بود. (براي توضيح بيشتر، ر.ك: حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي، «امام علي و مخالفان»، در دانشنامه امام علي، ج6، صص 243-246)
مي دانيم كه فتنه خوارج در روزهاي پاياني جنگ طولاني مدت صفين پديد آمد و فتنه گران نيز همان هم رزمان، سربازان و دوستان امام علي (ع) بودند. كساني كه از شدت شب زنده داري، پيشاني هايشان پينه بسته بود و غالب آنان از قارييان و حافظان قرآن بودند؛ اما آن حضرت در برخورد با اين فتنه بسيار شكننده، با افتخار مي گويد:
«من فتنه را نشاندم و كسي جز من شجاعت اين كار را نداشت، از آن پس كه موج تاريكي آن برخاسته بود و گزند آن همه را فراگرفته بود.» (نهج البلاغه، خطبه 93، ص 85)
دستور قرآن كريم در مبارزه با فتنه چنين است:
«و قاتلوهم حتي لا تكون فتنه و يكون الدين لله» (بقره، آيه 193)
ترويج ارزش ها
از آنجا كه يكي از علل پيدايش فتنه در جامعه اسلامي، ضعف اخلاقي افراد است، براي خشكاندن ريشه هاي فتنه لازم است اخلاق اسلامي در همه سطوح و ساحت هاي زندگي مردم ترويج شود و نظام جامع اخلاقي و رفتاري انسان مسلمان تدوين و عملياتي شود. بايد اخلاق اجتماعي، اخلاق سياسي، اخلاق علم اندوزي، اخلاق نقد، اخلاق جنسي، اخلاق خانواده، اخلاق معاشرت، اخلاق شهروندي و امثال آن همگي بر اساس مباني اسلامي و به شيوه اي كاربردي براي سطوح مختلف تدوين شود و محور فعاليت هاي تربيتي و تعليمي قرار گيرد.
به عنوان مثال در برخي احاديث، ترويج ازدواج به عنوان راهي براي جلوگيري از فتنه ها معرفي شده است. امام باقر (ع) در پاسخ مردي كه گفت براي جلوگيري از فتنه معرفي شده است. امام باقر (ع) در پاسخ مردي كه گفت براي دخترم خواستگار آمده است و از آن حضرت مشورت خواست فرمود:
«من خطب اليكم فرضيتم دينه و امانته كائنا من كان فزوجوه و الا تفعلوا تكن فتنه في الارض و فساد كبير؛» (هادي نجفي، موسوعه احاديث اهل البيت، ج 8، ص 290، حديث شماره 1022)
كسي كه به خواستگاري دختر شما آمد و شما به دين داري و امانت داري او راضي بوديد، دختر خود را به او بدهيد و اين مهم نيست كه چه ويژگي هاي ديگري دارد و اگر اين كار را نكنيد، زمينه فتنه و فسادي بزرگ در زمين فراهم كرده ايد.
از اين حديث معلوم مي شود كه ترويج ازدواج و تامين روابط سالم جنسي در جامعه يكي از راه هاي مقابله با فتنه است. اين كار موجب مي شود كه دشمنان نتوانند از راه انحراف هاي جنسي، نسل جوان را در استخدام و اختيار خود در آورند.
تقويت باورها
اگر فتنه گران از راه ايجاد بدعت در دين كار خود را پيش مي برند، راه مبارزه با آن و خشك كردن ريشه هاي وقوع فتنه، تقويت بنيه هاي اعتقادي و ديني مردم است.
در اينجا برخي از سخنان معمار نظام جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني (ره) درا ين خصوص اشاره كنيم:
اين هايي كه خون دادند، جوان هاي ما كه به خيابان ريختند، بانوان ما كه به خيابان ريختند... بايد ديد كه اين ها ... مذاقشان و مسلكشان دموكراتيك بود؟
اين ها جمهوري مي خواستند مثل جمهوري اي كه شوروي مي خواهد؟... ملت ما كه خون خودش را ريخت و فرياد كرد الله اكبر و فرياد كرد جمهوري اسلامي، اسلام اين ها را واردا ر كرد به يك همچون جانبازي و خون ريزي و فدايي دادن، يا آن معنايي كه شوروي ها مي خواهند؟ يا آن معنايي كه آمريكايي ها مي خواهند؟ يا آن معنايي كه اسرائيل مي خواهد؟ آن ها هم جمهوري اند ... آني كه اين نهضت را پيش برد، آني بود كه مي گفت من شهادت را فوز مي دانم. شهادت را براي دموكراتيك فوز مي داند؟!... ما خون داديم براي آن جمهوري؟ ما خون داديم براي جمهوري غرب؟ ما براي اسلام خون داديم، جوان هاي ما براي اسلام خون دادند. (صحيفه نور، ج6، ص 110)
تهيه طرح جامع تعليم و تربيت اسلامي
خيلي عظيم نوجوانان و جواناني كه بخش زيادي از عمر خود را در مدارس و دانشگاه ها مي گذرانند، ايجاب مي كند به آموزش و پرورش آنان به صورت جدي تري پرداخته شود. اگر به منابع درسي و آموزشي آنان توجه نشود و مدارس و دانشگاه هاي ما، به ويژه در رشته هاي علوم انساني صرفا جاي جولان نظريه هاي غربي و سكولار باشد، بايد هر زمان انتظار وقوع فتنه هاي بزرگي را داشت.
ايجاد روحيه حقيقت شناسي
امام علي (ع) در توصيف جنگ با اهل قبله و شرايط مبارزان چنين جنگي مي فرمايد:
«قد فتح باب الحرب بينكم و بين اهل القبله و لا يحمل هذا العلم الا اهل البصر و الصبر و العلم بمواضع الحق» (نهج البلاغه، خطبه 173، ص 179)
ميان شما و اهل قبله در جنگ گشوده شد و اين علم را بر ندارد، مگر آنكه بينا و شكيبا است و داند كه حق در كجا است.
تقويت دانش دشمن شناسي
امام علي (ع) نيز بر اين واقعيت تاكيد مي كند كه هرگز به حقيقت و سعادت دست نمي يابيد مگر آنكه روي برتافتگان از راه حق و درماندگان از سعادت را بشناسيد
«و اعلمو انكم لن تعرفوا الرشد حتي تعرفوا الذي و لن تاخذوا بميثاق الكتاب حتي تعرفوا الذي نقضه و لن تمسكوا به حتي تعرفوا الذي نبذه؛»
بدانيد كه تا واگذارنده رستگاري را نشناسيد، رستگاري را نخواهيد شناخت و تا شكننده پيمان قران را ندانيد با قرآن پيمان استوار نخواهيد ساخت و تا واگذارنده قرآن را به جاي نياوريد، در قران چنگ نتوانيد انداخت. (همان، خطبه 147 ، ص 144)
برگرفته از كتاب «موج فتنه، نوشته احمد حسين شريفي»
مطالب مشابه :
نان روستائی
ایده های زیبا - نان روستائی - ایده های ناب ; ایده های لازیکا ; ايده های خا له اوشین ; اوج ;
ریخته گری
ایده های جالب - ریخته گری - دریچه ای رو به ایده های جالب و ناب
سید روح الله حجازی
ایده های ناب - سید روح الله حجازی, شهر سوژه و داستان, شهر سوژه و داستان
فتنه موجب نابودي منافقان خواهد شد
ایده های ناب - فتنه موجب نابودي منافقان خواهد شد, شهر سوژه و داستان, شهر سوژه و داستان
برچسب :
ایده های ناب