12. غذا های محلی و سنتی استان لرستان
|
چزنک رغو- چنگال(با دست خوردن)
|
|
همانطوری که از اسم ان پیداست شامل چزنک (نان فطیر )و رغو (روغن البته حیوانی و محلی)است .طرز تهیه آن نیز بدین صورت است که ابتدا خمیری آبکی و نرم بدون خمیر ترش تهیه می کنند و ان را با چنگ روی تاوه داغ می ریزند و با انگشتان پهن می کنند (مثل نان ساجی) .بعد از پشت و رو کردن نان خوشمزه و فطیری بنام چزنک آماده می شود که ان را بلافاصله قبل از سرد شدن در ظرفی قرار می دهند و چند قاشق روغن محلی روی ان می ریزند و با خاکه قند (یا شیره) خوب مخلوط کرده و چنگ می زنند. این غذای دس دس برخی اوقات در بین عشایر و غیر عشایر به نشانه احترام به مهمان از راه رسیده برای وی تهیه می شود |
سغدو
برنج به اندازه لازم را با آب و روغن می خسیانیم و با مواد دیگری چون آلو خشک یا بخارا خیس خورده مخلوط کرده و داخل سیرابی تمیز شده (شکمبه گوسفند یا گاو) ریخته و با نخ و سوزن ان را می دوزیم .
بعد این مجموعه را که سغدو نامیده می شود داخل پاتیل (دیگ ) که قبلا با آب و روغن آماده شده است قرار داده و روی آتش می گذاریم تا خوب پخته شود و مانند پلو دم بکشد.
بعد از اماده شده و پختن سغدو را برای مصرف داخل یک مجمه (سینی بزرگ) گذاشته و سر سفره می آوریم تا هر کس به اندازه لازم از ان با چاقو ببرد
سیب زمینی- گوشت چرخ کرده- مغز گردو- سبزی معطر(ترخون +مرزه + جعفری )تخم مرغ - رب انار - آرد - روغن و نمک و ادویه و آب و پیاز به مقدار لازم
طرز تهیه شومی کوو برای ۴ نفر: شومی کوو لری شامل دو قسمت شامی و محلولی از مواد مختلف است .
برای تهیه شامی ابتدا ۴ عدد سیب زمینی نپخته را پوست گرفته و آنها را رنده می کنیم سپس ۲۵۰ گرم گوشت چرخ کرده را به همراه ۲ عدد تخم مرغ و یک قاشق آرد مخلوط می کنیم . شش عدد مغز گردو کامل را آسیاب گرده و آنها را (دو قاشق غذا خوری) با نمک و سبزی و ادویه به مخلوط خمیر اول خود اضافه نموده تا بشکل مایه کتلت در آید . از خمیر آماده شده مانند کتلت. قالب به اندازه کف دست درست کرده و آنها را در ماهی تابه با روغن سرخ می کنیم .
برای تهیه محلول شومی کوو نیز ابتدا یک عدد پیاز متوسط را بصورت خلال در روغن سرخ کرده یک قاشق آرد و دو قاشق غذا خوری از مغز گردوی آسیاب شده به پیاز افزوده و با آن تفت می دهیم. سپس سه قاشق غذا خوری رب انار و دو لیوان آب به این محلول اضافه کرده آنها را خوب به هم می زنیم.
شومی کبابی را که سرخ کرده ایم داخل محلول حاضر نموده و بمدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه آن را در حرارت ملایم می پزیم تا آب شومی کباب کاملا غلیظ شود.
غذای شومی کوو شما آماده است روش سرو آن در لرستان بدین صورت است که معمولا نان را در محلول غلیظ شده شومی کوو تلیت می کنند و شومی کوو را نیز مانند کتلت تزیین و با نان میل می کنند.
آش ترخینه
نخود و لوبيا 1 ليوان، عدس 4/3 ليوان ،کشگينه نيم کيلو، پياز داغ نصف ليوان، سبزي آش نيم کيلو، نمک و فلفل و زرد چوبه به ميزان لازم ،نعناع داغ وپياز داغ براي تزيين.
طرز تهيه کشگينه (ترخينه) : بلغور گندم 1 ليوان ، کشک ۱ لیوان (یا دوغ 3 ليوان)، 1قاشق سبزي کوهي معطر، همه را با هم مي جوشانيم تا کشک یا دوغ به خورد بلغور برود وسفت شود وبعد آن را به صورت کلوچه کرده مي گذاريم خشک شود.
طرز تهیه آش :از شب قبل نخود و لوبيا را خيس مي کنيم بعد آنها را پخته ( اولين آبش را دور مي ريزيم) و عدس و کشگينه را به آن اضافه مي کنيم وقتي کشگينه ها باز شدند پياز داغ و زردچوبه تفت داده را به همراه نمک وفلفل افزوده به مدت 1 ساعت اين پخت بايد انجام شود سپس سبزي آش را به مواد اضافه کرده و دوباره به مدت 1 ساعت مي پزيم تا آش جا بيفتد سپس سطح آن را با پياز داغ و نعناع داغ تزيين مي کنيم
برای تهيه برساق ابتدا خميری از آرد گندم با مقداری شير و خاکه قند به همراه زيره و زردچوبه آماده نموده و بعد خمير مذکور را لوله کرده و ان را بشکل قطعات کوچک در اورده تا از انها قرصه های نانی بصورت بيضی و به اندازه کف دست درست شود. اين خميرهای بيضی شکل را در ماهی تابه با روغن حيوانی سرخ نموده و ميل می نمايند
نان قرصه از آرد ذرت تهيه می شود .برای اينکار مقداری آرد ذرت را بصورت خالص يا با کمی آرد گندم و آب مخلوط می کنند،سپس کمی زردچوبه و نمک به انها افزوده و ان را بصورت قرص های کوچک نان روی ساج (تاوه ) پخته و پس از آماده شدن آن را با روغن حيوانی ميل می کنند
قاوویت
مقداری گندم مرغوب را در شير و زردچوبه خوابانده و سپس انها را بيرون آورده و خشک می کنند،اين گندم اماده شده را گنم شير می گويند. گنم شير اماده شده را بوسيله آتش در داخل يک ساج برشته می کنند ، بدين ترتيب گنم شير تبديل به گنم برشته می شود . گندم برشته ها را با آسياب خرد نموده و سپس مقداری خاکه قند به آن اضافه می نمايند
توف و کشک
خانواده یا زنی که واره یا نوبت شیر در اختیار اوست ، شیرها را روزانه تبدیل به ماست کرده و در مشگ می ریزد و میزند، کره ها را که از دوغ جدا کرده ، دوغ را در دیگ بزرگی می جوشاند و پس از سرد شدن ، درون کیسه ای که از پارچه تمیز و معمولا سفید رنگی دوخته شده ، می ریزنند و آن را آویزان می کنند. سپش پاتیل یا دیگی روی زمین و زیر کیسه قرار می دهند تا آبهای چکیده شده از دوغ را جمع آوری نمایند( به این آبها سزآو{Sezow} گفته می شود و در تهیه قره قروت(قره قولیت ) از ان استفاده می شود).
پس از گرفتن آب دوغ (معمولا یک هفته تا ۱۰ روز طول می کشد) ، محتوی کیسه که کمی سخت و سفت شده است را «توف» یا «شیراز» می گویند . به توف یا شیراز نمک زده و با کف دست خمیر حاصله را بشکل های مختلف در آورده و آنها را برای خشک شدن جلوی آفتاب قرار می دهند تا کشک بدست آید.
مایه پنیر طیبیعی یا گلما
در فصل زاد و ولد گوسفندان (اواخر زمستان و اوایل بهار) بعضا اتفاق می افتد که بره ای دور از چشم صاحب خود بدلیل آنکه شیر زیادی از پستان مادرش می خورد ، بی حال می شود و در گوشه ای می افتد . معمولا سر این نوع بره ها را می برند تا از شیردان تازه آن برای درست کردن مایه پنیر استفده کنند. در این مواقع پس از ذبح بره مذکور شیردان آن را از شکم بره بیرون آورده و پس از خشک کردن ، آن را با شیر تازه در درون کیسه ای تمیز می ریزند و از این مخلوط که «گلما » نامیده می شود بعنوان مایه پنیر طبیعی استفاده می شود
قاغنات
شیر گاو یا گوسفند تازه زاییده را که شیر تر یا ژک (zhek) می نامند در ظرفی دوشیده سپس روی اجاق می گذارند تا آرام آرام گرم شود و همزمان آن را بوسیله قاشق مخصوص چوبی بنام قلغه ( کلوغه یا کلوخه) بهم می زنند . شیر قبل از بجوش آمدن کم کم سفت می شود تا سرانجام پنیر مانندی چرب و شیرین بنام قاغنات بدست می آید که سرشار از پروتئین است
آغوز
برای تهیه آغوز مقداری شیر گاو و یا گوسفند را در ظرفی می ریزند سپس کمی شیر تر یا شیر ژک به آن افزوده و روی آتش گذاشته و آرام آرام بهم می زنند تا کمی سفت شود . بعد آن را از روی اجاق برداشته و باز هم چند لحظه ای آن را بهم می زند تا کاملا آماده شود . این آغوز کاملا نرم و یک دست و شیر مانند لوی یا لویی می نامند
آبی که از کیسه های دوغ می چکد و به آن اصطلاحا سزآو می گویند را روی آتش آنقدر حرارت می دهند تا تبخیر شود و باقیمانده ای از آن ته ظرف بشکل خمیری سفت نمایان گردد. مقداری نمک به این خمیر افزوده و سپس از این ماده قهوه ای رنگ که همان قره قوروت ( ترکی - قره = سیاه ، قروت = کشک ) بعنوان چاشنی در غذاها بخصوص آش ها استفاده می شود.
1- طرز تهيه آش ترخينه (با عدس): ترخينه بايد پخته و خشك باشد , پيازها را برش زده وبا روغن سرخ كنيد . سبزي هاي آشي ( تره , اسفناج , گشنيز , جعفري , شويت ) را خرد نمائيد . عدس را با آب مي پزيد . نعناع را با روغن كمي تفت مي دهيم . ترخينه را با آب و پياز در قابلمه مي ريزيم تا كاملا خيس خورده و از هم باز شود , در حين پختن كمي نمك , زردچوبه و فلفل به ميزان تمايل اضافه مي كنيم و مي گذاريم به مدت 2 دقيقه بپزد , كمي كه آب آن كم و جمع شد ؛ عدس و سبزي خرد شده را با نصف پياز سرخ شده و نعناع تفت داده شده در مواد بالا ريخته و كمي هم مي زنيم و با حرارت كم مي گذاريم جا بيفتد سپس با بقيه نعناع و پياز سرخ شده و كمي كشك روي آش را تزئين مي كنيم.
آش ترخينه (با نخود و لوبيا)
|
مواد لازم براي 4تا6 نفر |
|
يك كيلو سبزي آش و اسفناج |
|
پياز 3 عدد |
|
ترخينه 100 گرم |
|
نخود و لوبيا 1 ليوان |
|
نعناع داغ و روغن |
|
آب 4 ليوان |
|
نمك و زردچوبه به مقدار تمايل |
2- طرز تهيه آش ترخينه (با نخود و لوبيا): ابتدا نخود و لوبيا را جداگانه بپزيد، سپس ترخينه ونخود و لوبيا را به همراه 4 ليوان آب، داخل‌قابلمه قرار داده، سبزي آش را نيز به آن اضافه‌كنيد. در مرحله بعد پياز داغ را تهيه كرده ومقداري از آن را در آش ريخته و شلعه اجاق رامقداري كم كنيد، تا آب آن كمي تبخير شود وآش جا بيفتد. مقداري از پياز داغ را براي تزيين‌روي آش كنار بگذاريد. پس از آماده شدن آش،آن را در ظرف ريخته و با پياز داغ و نعناع داغ‌تزيين نماييد.
|
دلمه برگ مو بروجرد
طرز تهيه دلمه بروجردي : سبزي که مي بايست شامل تره ، پيازچه ، شويد ، مرزه ، ترخون و نعناع باشد خوب شسته و خرد کنيد. باقلا را نيز بپزيد، آنگاه برنج را شسته آب آن را گرفته و سبزي ، باقلا و گوشت و روغن و ماست را مخلوط کرده و باندازه دلخواه نمک و ادويه و زرد چوبه بآن اضافه نموده و داخل برگ گذاشته و آنها را داخل قابلمه بچينيد. يک بشقاب بروي انها گذاشته و آب گرم درست مماس با دلمه ها بروي آنها ريخته و آنرا روي شعله ملايم گذاشته تا بپزد و آب آن تبخير شود ، حالا غذاي شما اماده است و مي توانيد تا سرد نشده آنرا سرو کنيد. ----------------------------------------------- آش بادمجان ملاير
طرز تهيه آش بادمجون ملايري: بادمجان حلقه شده باشد , بلغور گندم خيس خورده باشد , گوشت دنده با استخوان باشد , عدس تميز و شسته شده باشد , نعناع و سير سرخ شده باشند . گوشت استخوان دار را با پياز و 4 ليوان آب , زردچوبه , نمك و فلفل داخل ديگ زودپز مي گذاريم تا بپزد , پس از پخته شدن عدس آن را به گوشت پخته اضافه مي كنيم , بلغور را در قابلمه جدا با 7 ليوان آب بهمراه پياز خرد و سرخ شده مي گذاريم تا به مدت يكساعت با حرارت ملايم بپزد , سپس آنرا به گوشت و آبگوشت و عدس اضافه مي كنيم ( استخوانهاي گوشت را بايد جدا كرده سپس بگوييم )همه مواد را مخلوط كرده و مقداري هم مي زنيم , بادمجانها را حلقه حلقه كرده و در كمي روغن سرخ مي كنيم , سپس با مقداري نعناع و سير سرخ شده به ميزان 3 قاشق غذاخوري در آش ريخته و هم مي زنيم تا با حرارت ملايم جا بيفت , اكنون آش را در ظرف ميكشيم و با پياز و نعناع سرخ شده روي آش را تزيين مي كنيم | |||||||||||||||||
|
خورش قليه ترش لرستان
| |||||||||||||||||
|
طرز تهيه خورش قليه لري : گوشت بايد نرمه و پياز و سيب زميني ها متوسط باشند , مي توان از يك فنجان آب انار ترش يا 2 قاشق سوپخوري رب انار استفاده نمود . ابتداسيب زميني ها را شسته و با مقداري آب و نمك مي پزيم , گوشتها را ريز برش مي زنيم و با 7 ليوان آب و كمي نمك مي گذاريم بپزد , سيب زميني ها را پوست گرفته و رنده مي كنيم و در گوشت پخته مي ريزيم , آب انار , فلفل سياه و زرد چوبه را اضافه كرده و پياز را سرخ كرده و به بقيه مواد اضافه مي كنيم و با حرارت ملايم مي گذاريم تا جا بيفتد , رنگ اين غذا مانند فسنجان كمي سياه است ميتوان بجاي آب انار از رب انار و كمي آبغوره استفاده كرد. |
کباب بروجرد:
کباب بروجرد به لحاظ کیفیت، یکی از بهترین کبابهای ایران است. علت این امر استفاده از گوشت مرغوب و دقت کباب پزها و مشتریان است. کباب بروجرد مشتمل بر انواع کباب برگ، کوبیده و چنجه است که بویژه کباب کوبیده بروجرد بسیار خوشمزه است. کباب بروجرد همراه با نان سنگک، دوغ محلی و سبزیجات ارائه می شود و چنانچه آن را از غذاخوری های معتبر تهیه کنید خاطره آن برای همیشه با شما می ماند.
آش ترخینه:
ترخینه مخلوطی از گندم و دوغ است که خشک شده و در بازارهای شهرهای غربی ایران فروخته می شود. ترخینه بروجرد از کیفیت بالایی برخوردار است و آش ترخینه بروجرد نیز بسیار گواراست.
گده ترخینه:
شبیه آش ترخینه است به همراه شکمبه گوسفند و گاو (سیرابی و شیردان).
آش ماسوا
آش دوغ
شام کباب
دلمه برگ انگور
حلیم گندم
آش بادمجان
گوشتاب
خورش کنگر
ماست و کنگر
ماست و اسفناج
شیربرنج
آش ورکواز
آش همه تره ای
حلواجات: حلوا ارده، ارده شیره، حلوا مغزی، حلوا شکری، ترحلوا
شیره:
شیره انگور ناحیه بروجرد و ملایر معروف است. شیره در تهیه انواع شیرینی ها کاربرد دارد. برف و شیره نوعی دسر زمستانی است که به هنگام بارش برف و با آمیختن شیره و برف تازه تهیه می شود.
کلوچه بروجردی:
کلوچه بروجردی معروف به کلوچه قندی نوعی شیرینی بسیار خوشمزه است که با آرد گندم، رنگهای طبیعی، مغز بادام و روغن حیوانی تهیه می شود. کلوچه قندی بروجرد کیفیت بالایی دارد و یکی از بهترین سوغاتی های خوراکی بروجرد است. اگر نوروز در بروجرد باشید می توانید این کلوچه خوشمزه را در خانه بسیاری از بروجردی ها پیدا کنید.
سمنوی بروجرد:
سمنو یک خوراکی شیرین ایرانی است که از جوانه گندم تهیه می شود و یکی از عناصر اصلی سفره هفت سین نوروز ایرانی هاست. بروجردیها در تهیه سمنو مهارت ویژه دارند و سمنوی بروجرد از کیفیت بالا و طعم و رنگ مطبوعی برخوردار است. معمولا با شروع اسفند بسیاری خانواده ها اقدام به رویاندن جوانه های گندم می کنند و سپس در یکی دو هفته آخر سال شروع به پختن سمنو می کنند. تهیه سمنو و فروش آن، یکی از مشاغل رایج در بروجرد در هفته های آخر سال است و تعدادی از خانواده ها بطور سنتی این حرفه موقت را هر ساله ادامه می دهند.
روش تهیه سمنو:
سمنو در دو مرحله تهیه می شود:
یک – رویاندن جوانه گندم و تهیه شیره؛
دو – پختن سمنو.
یک – تهیه شیره سمنو.
برای به دست آوردن شیره گندم، بسته به اندازه، آن را در لانجین (تاغار سفالی)، دیگ یا كاسه اي ريخته و با آب (ترجیحا آب باران) خيس مي كنند و دو سه روزی آن را در همین حالت رها می کنند تا کاملا گندم خيس بخورد. پس از آن ، دانه هاي خيس خورده را در پارچه تمیزی مي ريزند و مي پيچند و چند روزی در همین وضعیت رها می کنند تا دانه هاي گندم کاملا جوانه بزند. سپس گندم جوانه زده را در سينی های بزرگی مي ريزند و مي گسترند تا جوانه ها بلند تر شوند. معمولا برای جلوگیری از گرد و غبار و نگهداری رطوبت، پارچه نازكي را روي سينی مي كشند و هر روز كمي آب به آن می پاشند. با پیدا شدن سفیدی در جوانه‌ها، مرحله کاشت چوانه به پایان می رسد. سپس جوانه ها را از سيني بيرون مي آورند و در ظرف دیگری با آب فراوان می شویند تا گرد و غبار و بوی نامطبوع آن زدوده شود. پيش از آنكه این جوانه ها خشک شوند آنها را در هاونهای بزرگ و کوچک مي كوبند تا له شوند و سپس این تفاله ها را در پارچه پاكيزه اي ریخته و مي پيچند و با فشارشيره آن را در چند مرحله می گيرند . شيره به دست آمده با مقداری آرد گندم و آب مخلوط می شود و به این ترتیب خمیر مایه سمنو برای پختن آماده می شود.
دو – پختن سمنو.
برای پختن سمنو اجاق و دیگ بزرگی تهیه می شود و شیره سمنو که از قبل آماده شده در آن ریخته می شود. با تاریک شدن هوا، حاضران شروع به روشن کردن آتش و گرم کردن شیره می کنند. ممکن است این مرحله با ذکر صلوات و یا نذر کردن توسط حاضران همراه باشد. پختن سمنو به پختن رب گوجه شبیه است و با داغ شدن شیره و غل زدن آن، باید به مدت چند ساعت کاملا مراقب آن بود و با به هم زدن مرتب آن، مانع از ته گرفتن و یا تغییر رنگ و بوی آن شد. سمنوی مرغوب و تازه معمولا شکلاتی رنگ است. با پخته شدن کامل سمنو، شعله آتش را کم کرده و با ذغال موجود دیگ سمنو را گرم نگه می دارند تا سمنو دم بکشد یا به اصطلاح جا بیفتند.
http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=560710
http://khormoa.persianblog.ir/1384/12/
http://www.lorestan-tebyan.ir/index.aspx?pim=5&pip=29
http://www.iranchef.com/learning/coffeeshop/001556.php
مطالب مشابه :
همه چیز راجع نان سمنانی(قسمت دوم)
طرز تهیه آن بدین طریق است که آرد سفید اعلاء را تنور بندان و کار و ساز پخت سنتی نان در سمنان.
غذاهای ایرانی سنتی
غذاهای ایرانی سنتی لپه سمنان . مشاهده می فرمایید طرز تهیه انواع غذاها و شیرینی
نان های سنتی مردم کهگیلویه و بویر احمد
نان های سنتی مردم نان کلگ از آرد بلوط تهیه می شود و رنگ آن اداره کل هواشناسی سمنان
همه چیز راجع نان سمنانی(قسمت اول)
این که چرا اصولا مردم سمنان نان را برای مصرف دوره های طولانی تهیه می به طرز خاصی
9. غذا های محلی و سنتی استان همدان
طرز تهیه : ابتدا برنج باسوق، پپكه چوک، نان نارگیلی و تهیه و مصرف انواع و سنتی استان سمنان
12. غذا های محلی و سنتی استان لرستان
طرز تهیه شومی کوو نان قرصه از آرد ذرت تهيه می شود .برای غذا های محلی و سنتی استان سمنان
برچسب :
طرز تهیه نان سنتی سمنان