طرح درس 18

بسمه تعالی

روانشناسی رشد از دیدگاه رشدی ، پیاژه

زیر نظر استاد :

جناب آقای رهباردار

تهیه کنندگان :

محمد رضا قره باغ – صفرعلی مسلمی – مهدی دامنجانی – امیر قدمیاری

مرکز تربیت معلم ثامن الحجج

گروه 28

90-1389

ژان بیاژه (1980-1896)نظریه پرداز شناختی سوئیسی بیش از هر کس دیگری بر پژوهش در باره رشد کودک تاثیر داشته است .پیاژه باور نداشت که یاد گیری کودکان به تقویت کنند مانند پاداشهای بزرگسال وابسته است .طبق نظریه شناختی[1] رشدی او کودکان بادستکاری وکاوش کردن محیط خود به طور فعال آگاهی کسب می کند.(برگ1389ص32)

مراحل رشد شناختی بیاژه:

1.حسی - حرکتی که دوره رشد از تولد تا 2سالگی

2.مرحله بیش عملیاتی که دوره رشد 2تا7سالگی

3.مرحله عملیاتی عینیکه دوره رشد7تا11سالگی

4.مرحله عملیاتی صوری که دوره رشد 11 سالگی به بعد تا 19 سالگی ادامه دارد .(برگ1389ص33)

1. مرحله حسی – حرکتی –نوباوگان با تاثیر گذاشتن بر محیط به وسیله چشم های ، گوشها،دستها ودهان فکر می کنند در نتیجه آنها برای حل کردن مسایل ساده روش هایی را ابداع می کنند. نظیر کشیدن اهرمی برای شنیدن موسیقی از ضبط صوت ؟،یافتن اسباب بازی پنهان شده وگذاشتن در یک ظرف وبیرون آوردن آنها.(برگ1389ص33)

به عقیده بیاژه تعادل بین درون سازی وبرون سازی بازگشت زمان تغییر می کند . وقتی که کودکان زیاد تغییر نکنند بیشتر درون سازی میکنند تا برون سازی بیاژه این را حالتی از تعادل[2] شناختی نامید . که به وضعیت باثبات وراحت اشاره دارد.

در مدت تغییر شناختی سریع کودکان در حالت عدم تعادل با ناراحتی شناختی قرار دارند . آنها می دانند که اطلاعات جدید با طرحواره های فعلی آنها نمی خوانند بنا بر این از درون سازی سازی به درون سازی متمایل می شود بعد از اینکه طرحواره های خود را تغییر می دهندبه سمت برون سازی بر میگردند وساختار هایی را که بر تازکی تغییر کرده اند تمرین می کنند تا اینکه دو باره برای تغییر کردن آماده شوند.

طرحواره ها از طریق سازماندهی نیز تغییر میکنند. فرایندی که به صورت درونی جدا از تماس مستقیم آنها با محیط صورت می گیرد بعد از اینکه کودکان طرحواره های جدید را تشکیل می دهند در آنها تجدید نظر می کند وبرای به وجود آوردن نظام شناختی بسیار منسجم آنها را به طرحواره دیگر مرتبط می کنند.(برگ1389ص270)

تفاوت بین نوزاد وکودک 2ساله به قدری زیاد است که در مرحله حسی وحرکتی به شش مر حله زیر تقسیم شده است :

خلاصه مرحله حسی وحرکتی بیاژه

زیر مرحله حسی - حرکتی	رفتار های سازگارانه معمول
طرحواره های بازتابی(تولد تا 1مهگی)	بازتاب های نوزاد
واکنش های چرخشی نخستین(1تا4ماهگی)	عادت های حرکتی که بر اساس بدن کودک استوار هستند .پیش بینی محدود رویاها
واکنش های چرخش نانویی(4تا 8 ماهگی)	اعمال به قصد تکرار کردن نتایج جالب در محیط پیرامونانجام می شود .تقلید کردن از رفتارهای آشنا
هماهنگی واکنش های چرخشی (8تا12ماهگی)	رفتار عمدی یا هدف گرد. توانایی یافتن شیء پنهان در اولین مکانی که پنهان شده است (پایداری شیء).بهبود پیش بینی رویداد ها .تقلید کردن از رفتار هایی که اندکی یا رفتار هایی که کودک معمولا انجام می دهد تفاوت دارند.
واکنش های چرخش سوم(12تا18ماهگی)	برسی کردن ویژگی های اشیاء یا تاثیر گذاشتن در آنها به شیوه های تازه . تقلید کردن از رفتار های تازه ، توانایی جست جو کردن در چند مکان برای یافتن شیء که پنهان شده است.
بازنمایی ذهنی(18تا2سالگی)	تجسم درونی اشیاء ورویداد ها که حل کردن ناگهانی مسائل .توانایی یافتن شیء در حالی که دور از دید بوده جابه جا شده است . تقلید معوق . وبازی وانمود کردن آن را نشان می دهند.(برگ1389ص272)

نظریه پیاژه : مرحله پیش عملیاتی

پیاژه خاطر نشان ساخت که زبان انعطاف پذیر ترین وسیله بازنمایی ذهنی ماست. زبان با جدا کردن فکر از عمل تفکر بسیار کار آمد تر از قبل را امکان پذیر می سازد.

بازی وانمود کردن :بازی وانمود کردن نمونه عالی دیگر از رشد بازنمایی ذهنی در اوایل کودکی است . پیاژه معتقد بود که کودکان خرد سال از طریق وانمود کردن ، طرحواره های بازنمایی ذهنی را به تازگی فرا گرفته ان تمرین ونیرو مند می کنند .(برگ1389ص399)

رشد وانمود کردن : یک روز برادر 18 ماهه سامی به نام دایان را به کلاس او آوردند . دایان در اطراف چرخی زد ،تلفن اسباب بازی را برداشت گفت: ((سلام مامان))وبعد آن را انداخت.اودر آشپز خانه فنجانی پیدا کرد وانمود کرد می نوشد وبعد راه افتاد در این بین سامی به گروهی از کودکان برای بازی موشک فضاپیما پیوست.

مقایسه وانمود کردن دایان با وانمود کردن سامی ،3تغییر مهم در این بازی را نشان می دهد .

بازی از شرایط زندگی عملی مرتبط با آن جدا می شود.

بازی کم تر خود محور می شود.

بازی ترکیبات پیچیده تر طرحواره ها را شامل می شود. (برگ1389ص399-340)

محدودیت های تفکر پیش عملیاتی :

پیاژه غیر از دست آورد هایی در باز نمایی ذهنی ، کودکان پیش دبستانی را بر حسب محدودیت های آن ها توصیف کرد . یعنی آنچه که نمی توانند درک کنند . به عقیده پیاژه این کودکان خرد سال قادر به عملیات نیستند اعمال ذهنی که از قواعد منطقی پیروی می کنند . در عوض تفکر آن های انعطاف ناپذیر است در هر لحظه به یک جنبه از موقعیت محدود است (برگ1389ص399)

خود محوری :

از نظر پیاژه اساسی ترین نارسایی تفکرپیش عملیاتی خود محوری است .ناتوانی در شخص دادن نقطه نظری نمادی دیگران خویشتن . او معتقد بود که وقتی کودکان برای اولین بار دنیا را به صورت ذهنی بازنمایی می کنند روی نقطه نظر خودشان تمرکز کرده و تصور می کنند که دیگران مانند خود آنها درک ، فکر و احساس می کنند .

متقاعد کننده ترین دلیل پیاژه برای خود محوری مسئله سه تا کوه را شامل می شود . هر کوه با رنگ و قله آن مشخص شده است . یکی صلیب قرمز دارد . دیگری خانه ای کوچک دارد و سومی پوشیده از برف است . کودکان در مرحله پیش عملیاتی به صورت خود محورانه پاسخ می دهند . آنها نمی توانند تصویری را انتخاب کنند که این کوهها را از دیدگاه عروسک نشان دهد . در عوض آنها صرفاً عکسی را انتخاب می کنند که دیدگاه خودشان را منعکس می کند .(برگ 1389 ص 402)

ناتوانی در نگهداری ذهنی : تکالیف نگهداری ذهنی مشهور پیاژه نارسایی ها را در تفکر پیش عملیاتی نشان می دهند . نگهداری ذهنی به این مفهوم اشاره دارد که برخی خصوصیات مادی اشیاء حتی زمانی که ظاهر پیرونی آنها تغییر کند ثابت می مانند . مثلاً رایان و سامی جعبه های کشمش همانندی داشتند ولی وقتی که رایان کشمش های خود را روی میز پخش کرد سامی متقاعد شد که رایان کشمش بیشتری دارد .

ناتوانی در نگهداری ذهنی چند جنبه مرتبط کودکان پیش عملیاتی را نشان می دهد .

اولاً : آگاهی آنها متمرکز است یا با تمرکز گرایی مشخص می شود . آنها روی یک جنبه از موقعیت تمرکز می کنند و ویژگی های مهم دیگر را نادیده می گیردند . در نگهداری ذهنی مایع کودک روی ارتفاع آب تمرکز می کند و نمی تواند بفهمد که تمام تغییرات در ارتفاع با تغییرات در عرض جبران می شود .

ثانیاً : ظاهر ادراکی اشیاء به راحتی توجه کودکان را منحرف می کند .

ثالثاً : کودکان با حالت های اول و آخر به صورت رویدادهای نامربوط برخورد می کنند و دگرگونی های پویا بین آنها (ریختن آب) را نادیده می گیرند .

مهم ترین ویژگی غیر منطقی تفکر پیش عملیاتی برگشت پذیری[3] آن است ، یعنی ناتوانی درطی کردن یک سری مراحل در یک مسئله و بعد تغییر جهت دادن و برگشتن به نقطه شروع (برگ1389 2-4-403)

3 اصل آموزشی :

از نظریه پیاژه حاصل شده اند کماکان تاثیر عمده ای بر آموزش معلم و کار بست های کلاسی ، مخصوصاً در اوایل کودکی دارند این اصول عبارتند از :

1- یادگیری اکتشافی 2- حساسیت نسبت به آمادگی کودکان برای یادگیری

3- پذیرفتن تفاوتهای فردی (ص409) لورابرک(برگ1389 ص409)

نظریه پیاژه : مرحله عملیات عینی

هنگامی که لیزی در 4 سالگی به کلاس رشد کودک من آوردند . مسئله های نگهداری ذهنی پیاژه او را گیج می کردند برای مثال ، وقتی که آب از ظرف بلند و باریکی به ظرف کوتاه و پهنی ریخته می شد او اصرار داشت که مقدار آب تغییر کرده است . اما هنگامی که لیزی در 8 سالگی به کلاس من برگشت . این تکالیف برای او آسان بئدند . او به دانشجویی که با وی مصاحبه می کرد گفت : « البته که مقدار آب برابر است ! درست است که آب کوتاهتر است اما پهن تر نیز هست . آب برگردانید تا ببینید که همان مقدار است / (برگ1389 ص512)

لیزی وارد مرحله عملیاتی عینی پیاژه شده است که از 7 تا 11 سالگی ادامه دارد و نقطه عطفی را در رشد شناختی نشان می دهد . تفکر خیلی بیشتر منطقی ، انعطاف پذیر و منظم تر از گذشته است .

نگهداری ذهنی :

توجه کنید چگونه لیزی قادر به تمرکز زدایی است . یعنی به جای تمرکز کردن روی فقط یک جنبه از مسئله ، روی چند جنبه از آن تمرکز کرده و آنها را مرتبط می کند . لیزی برگشت پذیری را نیز نشان می دهد توانایی فکر کردن به یک رشته مراحل و بعد تغییر جهت دادن ذهنی و برگشتن به نقطه آغاز .

طبقه بندی :

کودکان بین 7 تا 10 سالگی می توانند مسئله گنجاندن در طبقه پیاژه را حل کنند . این نشان می دهد که آنها از سلسله مراتب طبقاتی آگاه ترند و می توانند به طور هم زمان روی روابط بین طبقه کلی و دو طبقه خاص تمرکز کنند .

ردیف کردن – توانایی مرتب کردن چیزها طبق بعئ کمیت مانند طول و وزن ردیف کردن نامیده می شود . مثال : ردیف ترکه ها از کوچک به بزرگ ، کودکی در مرحله عملیات عینی قرار دارد می تواند به صورت ذهنی نیز ردیف کند که این توانایی استنباط فرارونده نامیده می شود[4] . (برگ1389 ص513)

استدلال فضایی :

پیاژه دریافت که کودکان دبستانی در مقایسه با کودکان پیش دبستانی درک فضایی دقیق تری دارند . یعنی بازنمایی ذهنی آنها از فضاهای بزرگ آشنا ، مانند محله یا مدرسه .

کودکان پیش دبستانی خردسال علایمی را روی نقشه هایی که مشخص می کنند ولی جایابی آنها تکه تکه است . اما اگر این نقشه نسبت به جهت کلاس چرخانده شود ، دچار مشکل می شوند .

در حدود 8 تا 10 سالگی نقشه ها بهتر سازمان می یابند و علایم را همراه با مسیر سازمان یافته سفر نشان میدهند . کودکان در پایان اواسط کودکی ، نظری کلی از فضای بزرگ را تشکیل می دهند . (برگ 1389 ص514)

محدودیت های تفکر عملیات عینی :

کودکان فقط در صورتی می توانند بطور منظم و منطقی فکر کنند که با اطلاعات عینی سروکار داشته باشند که بتوانند مستقیماً آنها را مشاهده کنند . عملیات ذهنی آنها در مورد مفاهیم انتراعی – مفاهیمی که در دنیای عملی آشکار نیستند ضعیف است . کودکان دبستانی مرحله به مرحله نه یک دفعه بر تکالیف عملیات عینی پیاژه تسلط یابند .

به عقیده پیاژ : رشد مغز همراه با تجربه در دنیای بیرونی غنی و متنوع باعث می شود که کودکان در هر کجای دنیا به مرحله عملیات عینی برسد . (برگ 1389 ص515)

عملیات صوری : از 11 سالگی به بعد

توانایی تفکر انتزاعی و منظم نوجوانان را قادر می سازد تا وقتی با مسئله ای روبه رو می شوند . با فرضیه ها شروع کنند از استنباط های آزمون پذیر نتیجه گیری کنند و متغیر ها را جدا و ترکیب کنند تا ببینند کدام استنباط ها تایید می شوند . نوجوانان همچنین می توانند منطق اظهارات کلاسی را ارزیابی کنند بدون اینکه به شرایط دنیای عملی اشاره ای داشته باشند . (برگ1389 ص23)

منابع :

برگ ، لورا (1389) ، روانشناسی رشد ، مترجم : یحیی سید محمدی ، تهران ، ارسباران

[1] 1-berg

2- Emofionalblindness[2]

[3] Reversibity 3-

[4] 4- Concrete operational stage

طرح درس 18

مطالب مشابه :

مجموعه آزمونهاي اصلاح شده براي دانشجویان داراي محدوديت حركتی

چگونه میتوان دانش آموز بیش فعال پایه دوم راهنمایی در درس آموزش حرفه وفن را شناسایی کرد و به او در در

همایش دانشجویی با عنوان هنر باغی پیش روی من با سخنرانی دکتر علیرضا باوندیان برگزار شد

طرح درس 18

چگونه مي توان رعايت بهداشت مدرسه را در دانش آموزان تقويت كرد؟

انواع متغیرهای پایان نامه

استخدام گزینشی 5 هزار مربی در آموزش و پرورش!