کیمیاگری با زباله طلای کثیف از بازیافت به دست می آید

محیط زیست هدیه و موهبت الهی است که حفاظت از آن نخستین وظیفه بشر و شاید مهمترین رسالت انسان باشد. محیط زیست سالم نه تنها به سلامت انسان کمک می کند، بلکه امکان بهره برداری مناسب از مواهب الهی موجود در آن برای رفع نیازهای بشری را فراهم می سازد و از این رو حفاظت از محیط زیست از اهمیت ویژه ای برخوردار است اما بشر با فعالیت های اقتصادی، همواره نسبت به حفظ محیط زیست بی اعتنا بوده، تا جایی که امروزه آلودگی زیست محیطی به یکی از بلایای بشر تبدیل شده است. هیچ موجودی در کره زمین به اندازه انسان به محیط زیست لطمه نمی زند. فعالیت های اقتصادی سرمنشأ آلودگی های زیست محیطی است که امروزه با اعتراض و انتقاد گروه های حامی محیط زیست در گوشه و کنار جهان مواجه شده است. فعالیت های تولیدی به شیوه های گوناگون (انتقال پساب های صنعتی به رودخانه ها و دریاها، حرکت خودروها، دفع ضایعات مصرفی و...)به محیط زیست صدمه می زند، اما بخشی از این صدمات با سرمایه گذاری های مناسب و ضروری، قابل پیشگیری است.

بهینه سازی مصرف انرژی های فسیلی، ایجاد سیستم های جمع آوری و دفع بهداشتی فاضلاب و راه اندازی صنایع بازیافت، از شیوه های متعادل در جهان برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست و استفاده اقتصادی از پسمانده ها می باشد.

با نگاهی گذرا به زندگی روزمره خود متوجه می شویم که روزانه چقدر زباله به محیط زیست خود تحویل می دهیم. از شیشه ها و پلاستیک های شیرمصرفی صبحگاهی گرفته تا کاغذهایی که به روش های گوناگون (برای خواندن و نوشتن یا بسته بندی کالاهایی که خریداری می کنیم) مورد استفاده قرار داده و سپس به سطل زباله می ریزیم، همه از محصولات قابل بازیافت می باشند.

سالانه میلیاردها دلار در جهان صرف تولید کاغذ، پلاستیک، قوطی های فلزی و... می شود که با یک بار مصرف آن ها به زباله تبدیل شده و دور ریخته می شوند. میلیاردها دلار نیز صرف جمع آوری و از بین بردن این زباله ها می شود که در هر صورت ضایعاتی را به محیط زیست وارد می کند.

اما اکثر این مواد قابل بازیافت می باشند و با سرمایه گذاری مناسب برای بازیافت آن ها، نه تنها می توان از خسارت های بیشتر به محیط زیست و آلوده سازی آن جلوگیری کرد، بلکه میزان نیاز انسان به مواد اولیه (چوب و الوار جنگ ها، منابع فلزی، غیرفلزی زیرزمینی و...) و برداشت از ذخایر و طبیعی ومعدنی را کاهش داده و بقایای آن برای نسل های بعدی را تضمین خواهد کرد.

● بازیافت؛ توجه بشر به محیط زیست

اما بشر نسبت به آسیب های جدی که به محیط زیست وارد می سازد که در نهایت گریبان سلامت خود، خانواده و نسل های بعدی اش را خواهد گرفت، کمابیش بی تفاوت است. میزان آسیب پذیری محیط زیست در کشورهای مختلف متفاوت است. آلودگی های ناشی از مصرف بالای فرآورده های نفتی در کشورهای صنعتی با وجود مطالعات، سرمایه گذاری ها و تلاش های انجام شده در این زمینه بیش از کشورهای در حال توسعه است. در همین حال آلودگی های زیست محیطی ناشی از دفن نامناسب ضایعات صنعتی و نیز برداشت غیرمجاز از جنگل ها و مراتع د رکشورهای در حال توسعه بیش از کشورهای صنعتی است.

انسان به هوا و غذای سالم و محیط پاک برای زندگی نیاز دارد. بسیاری از بیماری های همه گیر ناشی از آلودگی های زیست محیطی است که اغلب کمتر مورد توجه مردم قرار می گیرد. زمین، هوا و آب آلوده، محصول آلوده و ناسالم عرضه می کند و انسان با مصرف مواد غذایی آلوده، بیمار خواهد شد و لاجرم باید هزینه های سنگین تر بهداشتی-درمانی و... را بپردازد.

با توجه به خسارت های بی شمار آلودگی های زیست محیطی، هرگونه سرمایه گذاری برای پاکسازی محیط زیست، به کاهش هزینه های بهداشتی-درمانی و ... خواهد انجامید و به عبارتی این نوع سرمایه گذاری ها از نوع سرمایه گذاری های دارای بازده اقتصادی کوتاه و بلندمدت است.

سالانه میلیاردها دلار در سراسر جهان باید صرف سوزاندن میلیاردها تن زباله شود؛ زباله هایی که بخشی ازآن ها می تواند مورد بازیافت و مصرف دوباره قرار گیرد. اینگونه خسارات در کشورهای در حال توسعه همانند ایران به مراتب بیش از کشورهای توسعه یافته است.

کشورهای پیشرفته صنعتی با سرمایه گذاری مناسب برای بازیافت انواع زباله ها (فلزات، مواد پلاستیکی، چوب، کاغذ و...) و آموزش همگانی برای جداسازی زباله ها از مبدأ (منازل، مدارس، اداری، تولیدی، صنعتی، خدماتی و...) قادر شده اند که از زباله های جمع آوری شده برای تولیدات جدید استفاده کنند و از بروز خسارات بیشتر به محیط زیست (برداشت از منابع طبیعی و دفن زباله ها) تا حدودی جلوگیری کنند. اما در کشورهای در حال توسعه وضعیت چنین نیست. نه تنها سرمایه گذاری های قابل توجهی برای راه اندازی صنایع بازیافت صورت نگرفته، بلکه فرهنگ عمومی برای جداسازی زباله ها نیز شکل نگرفته است.

ضرورتی ندارد که سازمان بازیافت خود اقدام به سرمایه گذاری برای راه اندازی صنایع بازیافت نماید، بلکه می بایست سازوکار مناسب برای فعالیت بخش خصوصی در این زمینه را فراهم سازد. این اقدام با فرهنگسازی برای جداسازی زباله ها، تأمین امکانات مورد نیاز برای نگهداری و حمل پسماندهای خشک جمع آوری شده تا کارخانه های بازیافت و اخذ هزینه مناسب در این زمینه از صاحبان این کارخانه ها امکان پذیر است.

شهرداری برای جمع آوری زباله ها از سطح خانه ها و محله ها امکاناتی را فراهم ساخته و نیروی انسانی مورد نیاز را نیز جلب نموده است، لذا در حمل پسماندهای خشک نیاز به سرمایه گذاری جدید و کلانی نیست، بلکه از طریق تعبیه مخازن مختلف برای انواع پسماندها از جمله شیشه، کاغذ، مواد پلاستیکی و مواد فلزی در محله ها آموزش همگانی در خصوص جداسازی زباله ها می توان زمینه کار را فراهم ساخت.

تشویق و ترغیب مردم به این اقدام و حتی خریداری زباله های جدا شده در ابتدای کار می تواند فرهنگسازی را عمق بخشد و سپس به تدریج به عنوان یک وظیفه شهروندی به مردم تفهیم گردد. در برخی از کشورهای اروپایی، خانوارهایی که کاغذ باطله ها یا شیشه ها را مخلوط با زباله های دیگر تحویل دهند، جریمه می شوند و این امر سبب می شود که توجه مردم به زباله ها و دورریزها جلب گردد و دقت بیشتری در این زمینه مبذول نمایند.

● انواع مواد بازیافتی

به عقیده کارشناسان اقتصادی، استقرار یک فرهنگ در جامعه، نیازمند اطلاع رسانی شفاف و اقدام های تشویق گونه در مراحل ابتدای کار است. لذا تحمل هزینه های بیشتر برای جمع آوری در ابتدای کار تا تبدیل فرهنگ جداسازی و رواج کامل آن ضروری است. حتی می توان با نصب سطل هایی در محله ها، اقدام به جمع آوری شیشه ها و ظروف یکبارمصرف مواد غذایی و حتی ظروف فلزی نمود و بازیافت اینگونه مواد را در دستور کار قرار داد. این اقدام از هدررفتن سرمایه های عظیم ملی و منابع طبیعی و زیرزمینی جلوگیری خواهد کرد و سالانه میلیاردها ریال صرفه جویی اقتصادی دربر خواهد داشت.

به طورکلی بازیافت مواد را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

▪ دست اول-بازیافت موادی که بدون هیچ گونه فرایندی و فقط با شستشو، ضدعفونی و رعایت مسایل بهداشتی قابل استفاده مجدد هستند، مانند بطری های شیشه ای سالم.

▪ دسته دوم- بازیافت موادی که پس از طی فرایند به مواد جدید تبدیل می شوند. مانند شیشه خرده، فلزات، مواد پلاستیکی و کاغذ.

▪ دسته سوم- بازیافت مواد، مثل تبدیل مواد زاید فسادپذیر به کود کمپوست و یا بازیافت انرژی، مثل تجزیه بی هوازی مواد زاید فسادپذیر و تولید گاز متان (بیوگاز).

● مزایای بازیافت مواد زاید

از آن جا که تجمع و تل انبار زایدات خشک روی هم ضمن اشغال فضاها، منظره ناخوشایندی را ایجاد می کند، موجبات تجمع حشرات، تخم ریزی سوسک ها و سایر ناقلین بیماری زا را نیز فراهم می آورد مضاف بر این که بوی مشمیزکننده نیز مزید بر علت شده و دفع مناسب را می طلبد، دفعی که از لحاظ بهداشت، سلامت، اقتصاد و اشتغال نیز قابل قبول باشد.

لازم به ذکر است از آن جا که برخی مواد مثل پلاستیک، لاستیک و... قابلیت تجزیه و برگشت به چرخه طبیعت را ندارند پس به صرفه و عاقلانه است که به گونه ای دیگر دفع شده که گزینه مناسب برای این کار بازیافت (استفاده مجدد و تولید مواد جدید) است.

اما نگاه زیست محیطی به مسیله بازیافت این نکته را خاطرنشان می سازد که با بازیافت در حفظ محیط زیست، حفظ ظاهر زیبا و طبیعی اطرافمان گام برمی داریم و فضای مناسب و مفید را صرف تلنبار، تجمع و دفن زایدات نمی کنیم.

ما می توانیم با بازیافت حس خلاقیت کودکان وافراد جامعه را در استفاده مجدد مواد (از نوع بازیافت دسته اول) نیز فعال و پویا کنیم. همچنین با کاهش قطع درختان (که صرف تولید کاغذ) می شوند به مساحت فضای سبز و افزایش هوای پاک کمک کنیم و به عبارت دیگر به فرامین شرع مقدس اسلام عمل کنیم. (الاسراف مضمون فی...)

از آنجا که بازیافت، بازگشت سرمایه های خدادادی و طبیعی می باشد پس بدیهی است که تفکیک زایدات جمع آوری و بازگرداندن آنها به چرخه طبیعت نقش مؤثری در اقتصاد و خودکفایی جامعه را از وابستگی و تاحدودی واردات ازسایر کشورها نجات می دهد، حتی در پاره ای مواقع با بازیافت و تهیه مواد می توان صادرات به سایر کشورها را نیز انجام داد و تأثیر مثبتی بر روند اقتصادی آن کشورها گذاشت.

آموزش بازیافت به مردم

هدف از این طرح این است که ضایعات خشک پیش از تبدیل شدن به زباله و هزینه های ناشی از مدیریت بسماند که بخش مهمی از ثروت های دور ریخته شده هستند مجدداً به چرخه تولید و مصرف بازگردند و همچنین با طرح تفکیک می توان از هدررفتن بخش عمده ای از منابع و ثروت های ملی جلوگیری کرد. حجم زباله های شهری با جداسازی زباله ها به مقدار زیادی کاهش می یابد.

آموزش، سطح اطلاعات و آگاهی افراد پیرامون بازیافت و مزایای آن را افزایش می دهد و ارتباط مستقیمی با همکاری مردم در طرح تفکیک از مبدأ دارد. آموزش چهره به چهره، آموزش همگانی، آموزش ازطریق رسانه های عمومی، پوستر، بنر و.. دیدگاه و نگرش مردم جامعه وشهروندان را تغییر می دهد و به سمت هدف موردنظر که ارتقاء بینش مناسب درجهت همکاری در زمینه بازیافت و تفکیک از مبدأ است سوق می دهد، از این رو اطلاع رسانی و آموزش های عمومی از اولویت ویژه ای برخوردار است.

اهداف عمده آموزش چهره به چهره، در گام نخست فرهنگسازی در زمینه های ذیل است:

1) ارزشمندی زایدات خشک.

2) اهمیت بازیافت در چرخه اقتصادی کشور.

3) مضرات رهایی زباله های خشک در طبیعت.

4) تأثیر بازیافت در کاهش آلودگی های زیست محیطی.

5) ایجاد اشتغال زایی.

6) کاهش میزان پسماندهای خشک بی ارزش.

از سیاست های مهم سازمان بازیافت، آموزش مستمر در تمامی محدوده های تحت پوشش مناطق شهرداری است. باتوجه به مهاجرت شهروندان از محدوده محلات و نیز کمرنگ شدن اهمیت آموزش ها در این میان نیاز به یادآوری محسوس است.

● جداسازی پسماندها و محصولات آن

برای این که مشارکت مردم در زمینه همکاری پیرامون تفکیک پسماند خشک جلب شود باید سطح اطلاعات و آگاهی مردم در زمینه ی بازیافت افزایش یابد یعنی مفهوم صحیح و کامل بازیافت باید به وضوح روشن شده تا نگرش ها تغییر یابد.

برای دستیابی به این مهم با آموزش چهره به چهره یا کلاس های آموزشی در سنین مختلف جامعه (مهدکودک ها، مدارس، دانشگاه ها، مساجد، مراکز تجاری و اداری)، رسانه ها، تهیه فیلم، عکس، پوستر، و بنرهای پیام دار یا پمفلت آموزنده می توان اطلاع رسانی را تکمیل کرد.

وقتی دیدگاه تغییر کند و مردم آماده ی همکاری شوند با ایجاد امکانات مناسب و کافی با برنامه ریزی صحیح و هدفمند باید خدمات مفید جهت جمع آوری به موقع ارایه گردد. تا انگیزه ی همکاری تقویت شود، البته جهت ایجاد انگیزه راهکارهای مختلف را می توان آزمود.

نظرات، پیشنهادات و انتقادات سازنده ی شهروندان نیز تا حدود زیادی به اجرای بهتر بازیافت و تفکیک مواد کمک می کند.

شهروندان شهرهای مختلف در کشور ما اهمیتی به جداسازی زباله های خشک و تر نمی دهند و همین امر باعث شده که طرحی با عنوان طرح بازیافت در کشور اجرا شود. در این طرح با آموزش هایی که به شهروندان داده می شود از آن ها درخواست می شود تا زباله های خشک خود را از زباله های تر (تفکیک زباله های خشک به صورت مخلوط صورت می گیرد و هیچ جداسازی در آن صورت نمی گیرد) که باعث اتلاف وقت و هزینه در ایستگاه های جمع آوری و انتقال می شود. اگر بتوان مخازنی را که هر کدام مخصوص به زباله خاصی است (شیشه، فلز، کاغذ و...) در مناطق مسکونی، ادارات، مغازه ها و... قرارداد می توان زباله ها را به صورت مجزا جمع آوری کرد.

جمع آوری مجزای زباله های خشک از نظر اقتصادی و نیز از نظر نیروی انسانی با صرفه تر، است. حتی در برخی از کشورهای صنعتی و پیشرفته اروپایی، نهادهای مربوطه شهروندان را موظف به جداسازی می کنند. در حال حاضر این مخازن در مدارس، برخی از منازل، ادارات و... قرار داده شده است که نیازمند همکاری بیشتر مردم است.

پس از تفکیک ضایعات خشک محصولات تولیدی از کیفیت پایین تری برخوردار هستند، به طور مثال در تفکیک و پردازش پلاستیک پس از خرد کردن و ذوب پلاستیک و افزودن مواد ثانویه محصولات پلاستیکی جدیدی نظیر دمپایی، جعبه نوشابه، زیر گلدانی و... تولید می شود.

کاغذ و کارتن پس از خرد شدن به صورت خمیر در می آیند و محصول کاغذ یا کارتن به رنگ کدر و با کیفیت پایین تر اما قابل استفاده به دست می آید.

زباله در روزگار ما به طلای کثیف مشهور است از آن روی که با روش های نوین بازیافت، می توان علاوه بر نجات محیط زیست از نابودی تدریجی به اقتصاد شهرها یا کشورها کمک کرد اما این واقعیت هنوز در کشور ما به درستی درک نشده است.

کیمیاگری با زباله طلای کثیف از بازیافت به دست می آید

مطالب مشابه :

374 - رضا عطاران - بیوگرافی رضا عطاران

بازیافت مواد

کیمیاگری با زباله طلای کثیف از بازیافت به دست می آید

مقابله با عقرب، رتیل و عنکبوت

عفونت قارچی پوست به شکل حلقوی

فولکس ای-باگستر بادپا