راهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ونظریه های انتخاب شغل

باسمه تعالی

دانشگاه آزاداسلامی

واحدرودهن

راهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ونظریه های انتخاب شغل

تألیف دکترعبدالله شفیع آبادی

تهیه وتنظیم پا ورپوینت وخلاصه نویسی : علی اصغرشاملو

دانشجوی نیمسال اول

کارشناسی ارشد راهنمایی ومشاوره

سال تحصیلی88-87

بسم الله الرحمن الرحیم

راهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ونظریه های انتخاب شغل

تألیف دکترعبدالله شفیع آبادی

تهیه وتنظیم وخلاصه نویسی نظریه ها:علی اصغرشاملو

دانشجوی کارشناسی ارشدمشاوره وراهنمایی دانشگاه آزاداسلامی واحدرودهن

• فصل هشتم
نظریه

• هدف علم : شناخت پدیده ها پیش بینی پدیده ها کنترل پدیده ها

• به کمک نظریه درعلوم انسانی می توان:

• عوامل ایجادکننده رفتارانسان راشناخت ،رفتارانسان راپیش بینی کرد ،بااستفاده ازروش ها ویاکاربردوسایل گوناگون به کنترل وتغییر آن پرداخت

• تعریف نظریه ازنظرآلپورتAllport

• بطورکلی درتمام زمینه ها

• نظریه :

• 1-اطلاعات رانظام می بخشد 2-ازپیچیدگیها ونکات مبهم می کاهد 3-روابط بین عوامل متعددرامشخص می سازد

• 4-پدیده ها رابطورمنظم بیان می کند

• نظریه شبیه نقشه ای است که درآن چندین نقطه معین شده وباتوجه به این نقاط می توان مسیری راترسیم نمود.

• نظریه به محقق می آموزد:1- درجستجوی چه باشد

• 2- چه توقع وهدفی داشته باشد

• 3- چه مسیری رابرای رسیدن به هدف کلی طی نماید.

• رادجر(1964) :Rodgerبااستفاده ازنظریه می توان رفتارانسان رامناسب تروسریع ترشناسایی وطبقه بندی نمودوروش های متعددبرای کارکردن وحل مشکلات گوناگون راتعیین وپیشنهادکرد.

• ارزشیابی نظریه
ارزشیابی هرنظریه بخاطرتأییدیاردآن نظریه است
انجام تحقیق یکی ازمواردمهم ردیاتأییدنظریه است

• هدف ازارزشیابی نظریه: آن است که بدانیم آیااطلاعات بدست آمده پیش بینی های قبلی راتأییدمی کند؟

• ملاک های موردنظردرارزشیابی یک نظریه :1-آیانظریه به حدکافی روشن است؟ 2-آیانظریه به حدکافی جامع است؟

• 3-آیانظریه بطوردقیق بیان شده است؟ 4-آیانظریه موردبحث محرک وانگیزه ای برای تحقیق است؟

• تاریخچه ایجادنظریه درراهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ازنظرکرایتزCrites
((1969

• 1- دوره قبل ازسال 1940میلادی

• کمک به فردبرای کسب شغل وحرفه مناسب بدون توجه به دیدگاه خاص

• اشاره فرویدبه تأثیرکارکردن درزندگی

• تعریف وتوصیف مشکلات وسازش شغلی وحرفه ای توسطجامعه شناسان واقتصاددانان

• 2- دوره سال های بین 1940-1950میلادی

• آغازایجادنظریه های انتخاب شغل وحرفه توسط دانشمندان

• 3-اوایل سال های 1950میلادی

• بنانهادن پایه واساس برای ارائه وتنظیم نظریه های شغلی وحرفه ای

• ارائه نظریاتمتعدد درزمینه انتخاب شغل وحرفه

• چگونگی ایجادنظریه درراهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای

• مشخصات هرنظریه جامع درراهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای به عقیده مارکس(1963)Marx

• 1-کنترل درمشاهدات

• مشاهده یکی ازمراحل تأییدیاردفرضیه است.

• مشاهده اساس وزیربنای ایجادنظریه است

• 2-تعریف دقیق واژه ها

• هرواژه واصطلاح مورداستفاده درنظریه بایدبطورعملی تعیین ومشخص گردد.

• واژه هابایدبطوردقیق تعریف وتوصیف شوند.

• 3-تست پذیری

• هرچه قابلیت سنجش واندازه گیری نظریه بیشترباشدنظریه مناسب ترخواهدبود.

• فرضیات ارائه شده دریک نظریه مطلوب بایدقابل سنجش واندازه گیری باشد.

• جدول ذیل نظریه را درهریک ازمواردسه گانه موردبررسی قرارمی دهد.

• هرچه ازطرف کارهای عملی به سوی علم پیش می رویم نظریه موجوددقیق ترومناسب ترمی گردد.

• معمولا“مشاورعلاقمندپس ازهرجلسه مشاوره سؤالات زیرراجهت بهبودوپیشرفت کارش مطرح می سازد:

• 1-درجلسه مشاوره چه چیزهایی اتفاق افتاد؟

• 2-نمونه ومدل من درکارکردن چه بودوازکدام روش درکمک به مراجع استفاده کردم؟

• 3-فرضیات من کدامند؟

• 4-اگرروش معینی راانجام دهم چه اتفاقی خواهدافتاد؟

• طبقه بندی نظریه های انتخاب شغل وحرفه

• 1-طبقه بندی کرایتز (1969)Crites

• 2-طبقه بندی اوسیپو(1968)Osipow

• طبقه بندی

• کرایتز (1969)Crites

• 1-نظریه های غیرروانی انتخاب شغل وحرفه:

• *تأکید برعوامل خارجی درانتخاب شغل

• *پیروان این عقیده انسان راعامل غیرفعال درانتخاب شغل وحرفه می دانند.

• *اقتصاددانان شغل راوابسته به بازارکار،جامعه شناسان به عوامل اجتماعی وعده ای هم پیش آمدوتصادف می دانند.

• طبقات:تصادفی-اقتصادی-اجتماعی-فرهنگی وجامعه شناسی

• 2-نظریه های روانی انتخاب شغل وحرفه:

• انسان عامل اصلی ومرکزتوجه-توصیف ویژگی های شخصیتی

• طبقات:خصیصه عامل-روان پویایی(روانکاوی،خویشتن پنداری)-رشدی-تصمیم گیری

• 3-نظریه های عمومی انتخاب شغل وحرفه

• صفت مشخصه جامع بودن

• دراین نظریه هاانتخاب شغل بصورت فرآیندمی باشد.

• طبقات:رشدعمومی-تیپ شناسی

• طبقه بندی اوسیپو(1968)Osipow

• 1-نظریه های خصیصه عامل: پیروان:پارسونز،هال،کیتسون . بایدتوانایی هاورغبت های فردراشناخت وآنها رابامشاغل مناسب سازش داد.

• 2-نظریه های جامعه شناسی: پیروان:کاپلو،هولینگزهد،میلروفرم انتخاب شغل فرآیندی تصادفی است.

• 3-نظریه های خویشتن پنداری: پیروان:بوهلر،گینزبرگ،سوپر ،فردبه انتخاب شغل وحرفه ای می پردازدکه هماهنگ وسازگارباتصورش درباره خودباشد. ،انسان باافزایش سن به خودشناسی بهتروبیشترنائل می آید.

• 4-نظریه های شخصیتی:انسان باتوجه به خصوصیات شخصیتی شغل وحرفه خاصی رابه خاطرنیازها وارضای خواسته هایش برمی گزیند. ،پیروان:هالند،هاپاک،رو

• فصل نهم
نظریه گینزبرگ(1951)Ginzberg

• مفاهیم بنیادی:به اعتقادگینزبرگ وهمکارانش جریان رشدانسان فرآیندی پیوسته وتکاملی است وانتخاب شغل نیزمانندرشدفرآیندمی باشد.

• انتخاب شغل فرآیندی است که درطی دوره معینی انجام ودراین دوره فردبین انتظارات وامکانات وخصوصیات فردی سازش و تؤافق بوجودمِِی آورد.این دوره قابل بازگشت نیست این سیرتکاملی سه مرحله دارد:

• 1-مرحله رویائی

• (قبل ازسن 11سالگی)Fantasy period

• دراین مرحله انتخاب متکی بررؤیاوخیال بافی است .درسنین 4-5سالگی کودک درضمن بازی رغبت خودرانسبت به برخی مشاغل آشکاراابراز می دارد.کودک ازبازی لذت می برد.کودکان خودرابابزرگسالان مقایسه وبعلت ضعف جسمانی خودراحقیرمی یابند.همانندسازی بابزرگسالان روش غلبه براحساس حقارت کودک است که ازطریق آن باارزش مشاغل نیز آشنا می گردد.

• ازعلائم مهم مرحله رویایی:انکارواقعیات،عدم توجه به توانایی واستعداد،نادیده گرفتن زمان

• مرحله رویایی پایه واساس رسیدن به مرحله آزمایشی است.

• 2-مرحله آزمایشی(11-18سالگی)Interest

• نوجوان به خودکاوی می پردازد،به دنبال یافتن مشاغلی می رودکه احتمالا“دراینده بدان هااشتغال می ورزد.این مرحله چهاردوره دارد:

• الف-رغبت:شروع11و12سالگی،پی بردن به لزوم کار،لذت حاصل ازاشتغال محرک اصلی ادامه شغل

• ب-صلاحیت:شامل12-14سال،سنجش صلاحیت خودباشغل موردنظروازمایش توانایی انجام آن وجایگزینی رغبت جدید درصورت عدم صلاحیت.

• ج-ارزش:15تا16سال،دوره ی اختصاصی،خدمت به جامعه،بررسی تفاوت درارزش های زندگی براساس اشتغال.

• د-انتقال: 17تا18سال،انتخاب واقع بینانه،آزمودن مهارت وتوانایی،گردآوری اطلاعات وبررسی دقیق،مقدمات ازدواج

• 3-مرحله واقع بینی(18-24سالگی)Realistic period

• الف-مکاشفه:بدووروددانشگاه ،هدف های شغلی محدودتر،درصددجامه عمل پوشاندن به رغبت های شغلی

• ب-تبلور:تثبیت رغبت های خوددر شغل معین وانتخاب رشته تحصیلی،

• تعیین:آخرین حدانتخاب شغل وانتخاب نهایی شغل وحرفه

• به نظرکینزبرگ وهمکارانش چهارعامل درانتخاب شغل مناسب دخالت دارند که عبارتنداز:

• 1-برسی وسنجش واقعیت 2-تکامل مناسب رشدباتوجه به زمان 3-توانایی فردجهت به تعویق انداختن احساس لذت وخوشی 4-توانایی فردبه قبول وسازش باطرح ریزی شغلی

• به نظرکینزبرگ وهمکارانش شخصیت ازنظراشتغال به دوطبقه یعنی:شخصیت کارجووشخصیت لذت جوتقسیم می شود.

• ارزشیابی نظریه گینزبرگ Ginzberg

• موارد نارسانا درنظریه

محققان چگونه فقط براساس مصاحبه باگروهی خاص نظریه ای ایجادنموده اند؟
باتوجه به محدودبودن افرادگروه مصاحبه شونده آیامی توان نظریه گینزبرگ راتعمیم داد؟
گینزبرگ درایجادنظریه اش فقط نوجوانان راموردبررسی قرارداده وبه افرادمسن ترتوجه نداشته است.
دراین نظریه تصمیم گیری های تحصیلی بیش ازتصمیم گیری شغلی وحرفه ای موردتوجه بوده است.
درنظریه به ترجیح های شغلی وحرفه ای افراداهمیت فراوان قائل شده بدون آنکه تفاوت ترجیح،انتخاب واشتغال مشخص گردیده باشد.
نظریه گینزبرگ فاقداطلاعات وداده های آماری است.
هیچگونه آزمونی رابرای تعیین خصوصیات فردی حتی توانایی ذهنی مورداستفاده قرارنداده اند.
تأکیدبرمفهوم برگشت ناپذیری فرآیندانتخاب شغل وحرفه نیزشدیدا“موردانتقادقرارگرفته است.

• گینزبرگ ضمن تجدیدنظردرعقایدش(1971) به نکات زیراشاره می کند: 1

• -انتخاب شغل فرآینداست.یعنی انتخاب شغل وحرفه فردازسنین اولیه آغازودرتمام عمرادامه می یابدواین فرآینددرهرلحظه زمانی قابل بررسی ومطالعه است.

• 2- گینزبرگ معتقدبوددرانتخاب شغل نمی توان به گذشته بازگشت ولی درتجدیدنظرش این عقیده راازدرجه اعتبارساقط دانسته ومعتقداست ازطریق تعلیم وتربیت صحیح می توان هرلحظه آگاهی های افرادراافزایش وآنهارادرمسیرمناسب تری رهبری نمود.

• 3- گینزبرگ به جای سازش واژه افزونی وتکثیررابکارمی بندد.یافتن شغل کاملا“رضایت بخش یک جریان مداوم است.تحقیق نشان می دهدانسان ازطریق ادامه فعالیت واشتغال سعی داردنیازهایش راازطریق کاربرامکانات موجودونیزتشخیص محدودیت هابه نحوبهتری ارضاءنماید.

• کاربردنظریه گینزبرگ

• آشنایی مشاوران باجریان انتخاب شغل وحرفه ونحوه تربیت فرددرهرمرحله

• مصادف بودن مرحله رویایی وآزمایشی بادوره ابتدایی ومتوسطه

• دادن اطلاعات کافی به کودکان درمرحله رویایی ونوجوانان درمرحله آزمایشی

• کمک مشاورباتوجه به خصوصیات مراحل ودوره های مطروحه به مراجع به طریق مناسب.

• فصل دهم
نظریه سوپر(1957)Donaldsuper

• مفاهیم بنیادی:سوپردرارائه نظریه اش به شدت تحت تأثیرخویشتن پنداری قرارگرفته است.

• سوپردرایجادنظریه اش تحت عقایدرشدبوهلرقرارگرفته که زندگی راترکیبی ازدوره های متعددومشخص می داند.

• دوره های متعددزندگی بوهلرعبارتنداز: 1-مرحله رشد(تولدتا14سال)

• 2-مکاشفه(15تا24سال)3-ابقاء(25تا65سال)4-افول(65سال تاآخرعمر)

• عواملی که به نظرسوپرمستقیما“درمسیرتکاملی انتخاب شغل وحرفه دخالت دارند:

• 1-عوامل نقشی:کلیه عواملی راشامل می شودکه نقش فردرادرمحیط معین می کند.مثل معلم،مهندس و..فردباتوجه به ارزش اجتماعی نقش هرشغل به انتخاب آن می پردازد.

• 2- عوامل فردی:کلیه خصوصیات فردی نظیرهوش،توانایی خاص،رغبت هاوارزش هاجزءعوامل فردیست.

• 3- عوامل موقعیتی:زمینه های خانوادگی،وضع اجتماعی-اقتصادی،رابطه عرضه وتقاضا،میزان دستمزدوحقوق درزمره عوامل موقعیتی قرارمی گیرند.

•

• به نظرسوپرچهارمرحله مکاشفه، تشخیص، همانندسازی، وایفای نقش درفرآیندرشدوتکامل خویشتن پنداری وجوددارند؛این مراحل به شکل زیزقابل توجیه هستند:

• 1-مکا شفه:اولین مرحله درشکل پذیری خویشتن پنداری است.به مرورزمان باتوجه به واقعیات محیطی،فردازطریق تجربیات به تکامل هستی خودمی پردازد.

• 2-تشخیص:درتکوین خویشتن پنداری ازاهمیت خاصی برخورداراست.بزرگسالان ضمن مقایسه بادیگران به تشخیص امکانات وخصوصیات فردی مؤفق می شوند،چنین تشخیصی موجب تصمیم گیری های خاص درزمینه های شغلی وتحصیلی می گردد.

• 3-همانندسازی:درتکوین خویشتن پنداری ازاهمیت خاصی برخورداراست.کودکان درسنین معین ضمن همانندسازی باوالدین به نقش خوددرفرهنگ جامعه پی می برند.همانندسازی انسان ازکارهای عام به کارهای خاص صورت می پذیرد.

• 4-ایفای نقش:ایفای نقش ازطریق همانندسازی ایجادمی شود.کسی که باشغلی یافردی همانندسازی می کند،دوست داردکه به انجام آن شغل بپردازدونقش فردموردعلاقه خودراایفاکند

• ویژگی های بلوغ شغلی وحرفه ای:

• 1-قبول مسؤلیت2-رغبت به انتخاب3-جمع آوری وتجزیه وتحلیل اطلاعات 4-تهیه طرح ونقشه برای عمل وفعالیت5-استفاده ازتمام منابع موجود

• مسیرتکاملی انتخاب شغل وحرفه سوپر

• الف-مرحله رشد (تولد تا14سالگی)

• 1-رویایی(4-10سال):نیازهای اولیه قالب،کودک درعالم رؤیا وخیال

• 2-رغبت(11-12سال):رغبت ها وآرزوها تعیین کننده مسیرتلاش فرداست.

• 3-صلاحیت(13-14سال):توجه به نیازها وتوانایی ها وانتخاب شغل برمبنای آنها.

• ب-مرحله مکاشفه(15-24سالگی)

• 1-آزمایشی(15-17سال):انتخاب شغلی بطورآزمایشی انجام می شود.

• 2-انتقال(18-21سال):توجه به واقعیت وگذرندن دوره های آموزشی

• 3-کوشش(22-24سال):یافتن شغل موردعلاقه واشتغال آزمایشی

• ج-مرحله ایجاد(25-44سالگی)

• 1-کوشش(25-30سال):سعی وکوشش برمبنای تغییریاتثبیت

• 2-تثبیت(31-44سال):تثبیت شغل،دوره خلاقیت وابتکار

• د-مرحله ابقاء(45-65سالگی)

• ابقاءشغل وتکمیل مهارت ها

• ه-مرحله افول(65سالگی به بالا)

• 1-تقلیل(65-70سال):جایگزینی شغل دیگری که به توانایی کمتری نیازدارد.

• 2-بازنشستگی(71سال به بالا):برای بعضی خوشحالی وبرای بعضی ناراحتی

• رشته های تکاملی شغلی سوپر

• 1-تبلور:(14-18سال):شناخت وثبات درترجیح های شغلی،طرح ریزی واینده نگری درباره مشاغل ترجیح داده شده.

• 2-تعیین(18-20سال):نزدیکی به تصمیم گیری درباره شغل آینده،گزینش مشاغلی که باپندارومفهوم خودسازگارتراست.

• 3-اجرا(21-24سال):انتخاب باتوجه به پندارومفهوم خودانجام،اجرابرتبلوروتعیین استواراست،انجام آموزش شغلی وحرفه ای

• 4-تثبیت(25-35سال):قضاوت درانتخاب شغل،درصورت تناسب شغلی به تثبیت آن می پردازد.

• 5-تحکیم(35سال به بعد):تکمیل مهرت ها وتوانایی های شغلی

• خلاصه نظریه ونحوه ی عملکردمشاوردرنظریه سوپر

افرادازنظرتوانایی ها،رغبت ها،وشخصیت باهم تفاوت دارند.
باتوجه به تفاوت های فردی هرانسان برای احرازیک گروه ازمشاغل خاص آمادگی بیشتری دارد.
انجام هردسته ازمشاغل به خصوصیات فردی وروانی خاصی نیازدارد.
فردبه انتخاب شغل وحرفه ای می پردازدکه سازگارومتناسب باخویشتن پنداریش باشد.
انتخاب شغل وحرفه فرآیندمداومی است که درطول زندگی ازتولدتامرگ به موازات رشدعمومی ادامه می یابد.
عوامل فردی،اجتماعی-اقتصادی،تعلیم وتربیت اولیه، وخصوصیات شخصیتی درپیدایش خویشتن پنداری ودرنتیجه درتعیین مسیرتکامل انتخاب شغل وحرفه مؤثرند.
ازطریق ارائه تعلیم وتربیت صحیح وایجادآمادگی می توان افرادراراهنمایی کردتابه احرازمشاغلی بپردازندکه احتمال مؤفقیت درانجام آنها بیشتراست.
مسیرتکاملی انتخاب شغل وحرفه باخویشتن پنداری فردرابطه مستقیم دارد. خویشتن پنداری درنتیجه تعامل بین عوامل زیستی ومحیطی ونیزبراثرتعلیم وتربیت شکل می گیرد.لذا می توان ازطریق ایجادبرنامه های خاص به تقویت خویشتن پنداری مثبت درافراداقدام نمودودرنتیجه انتخاب شغل وحرفه رادرمسیرمناسبی رهبری نمود.
ازطریق ایجادواجرای برنامه های مشاوره درمدارس می توان دانش آموزان رادرمسیرمناسب تکامل انتخاب شغل وحرفه قرارداد.
رضایت شغلی بارضایت کلی درزندگی ارتباط مستقیم دارد.هرگاه فردی شغلی راانتخاب کندکه سازگار باخویشتن پنداریش باشدتاحدودزیادی نیزاززندگیش راضی خواهدبود.

• کاربردنظریه سوپر

• ازطریق تغییرعوامل محیطی باایجادبرنامه های تربیتی وآموزشی خاص می توان به تغییر درخویشتن پنداری درجهت دلخواه اقدام نمود.

• هربرنامه شغلی وحرفه ای بایدباعوامل زیرسروکارداشته باشد:1-ماهیت وفرآیندرشدشغلی وحرفه ای2-ماهیت ومفهوم کاردرتعلیم وتربیت

• هربرنامه شغلی وحرفه ای بایدنکات عملی زیررادرنظرگیرد:1-اکتشاف کلیه عواملی که دراه تحول شغلی وحرفه ای ضروری به نظرمی رسد.2-مطالعه وبررسی انواع مهارت هایی که برای اشتغال به مشاغل مختلف لازم هستند.3-آشنایی بامنابعی که درمواقع ضروری می توان اطلاعاتی راازآنها کسب کرد.4-آشنایی بافرآیندبرنامه ریزی شغلی وحرفه ای.

• توجه خانواده ها درپرورش وتوسعه خویشتن پنداری.

• درمشاوره شغلی وحرفه ای باافرادمرددمشاوربایدبه احساسات مراجع توجه کندوبه آن به گرمی پاسخ دهد.

• مشاوربه مراجع کمک می کندتاخویشتن پنداری راروشن سازدودرمحدوده مراحل رشدبه خودکاوی بیشتری بپردازد.

• درمشاوره شغلی وحرفه ای بایدازکاربردروش غیرمستقیم فراتررفته وبه سنجش شغلی مراجع پرداخته ومراجع راتشویق کردتادرزمان فراغت به کاروفعالیت اقدام نماید.

• فصل یازدهم
نظریه رو(1956)AnnaRoe

مفاهیم بنیادی:هر فردی با توجه به سازمان نیازها و شیوه ی زندگی،یک سلسله ترجیح های شغلی و حرفه ای را برای خود معین می نماید.

رو با اعتقاد به مکتب روانکاوی فروید انرژی روانی را اساس و محرک نیازها به شمار می آورد.

رو از دو نظریه مهم شخصیت(مور فی،مزلو)در ایجاد نظریه ا ش استفاده کرده است.

نظریه رو از سه قسمت مهم تشکیل شده است:

1- از نظریه مور فی در زمینه مفهوم انرژی روانی بهره گرفته و معتقد است تجارب اولیه زمان کودکی ا حتما لا “ در انتخاب شغل فرد تأثیر می گذارد.

2- از نظریه نیازها که توسط مزلو بیان شده بهره برداری گردیده است.تسلسل نیازها به نظر مزلو(1954)به شرح زیرند:نیازهای جسمانی،نیاز به امنیت،نیاز به مهم بودن و استقلال،نیاز به آگاهی،نیاز به فهم و درک،نیاز به زیبایی و نیاز به تحقق خود

3-سومین قسمت تشکیل دهنده نظریه تأثیر عوامل ژنتیکی در تصمیم گیری ها و تکامل و رشد سلسله نیازهاست.

• نظریه رودارای دوسطح است:

سطح اول تمام عبارات وجملات عمومی راشامل می گرددکه انجام تحقیق وتجربه عملی درباره آنها مشکل وگاهی محال است.

سطح دوم نظریه به روش ها والگوهای توسعه ورشد توانایی ها ونیازهای اساسی ونحوه ی تأثیرتجربیات دوره کودکی مربوط می شود.دراین مورد سه فرضیه رامی توان ارائه کرد:

1-نیازهایی که بطورمعمول ارضاء می شوندمحرک های ناآگاه نخواهندشد.

2-نیازهای عالی تردرسلسله مراتب نیازهای مزلواگرفقط به ندرت ارضاء شوند ازبین خواهند رفت.

3-نیازهایی که پس از تأخیری طولانی ارضاء شوند،تحت شرایط خاص محرک های ناآگاه خواهند گردید.

آنچه که نظریه رو راازنظریه های شخصیت وسایرنظریه های انتخاب شغل مستثنی می سازدسطح دوم نظریه می باشد.

• کاربرد نظریه رو AnnaRoe

مشاورازطریق مصاحبه وگفتگوویابااستفاده ازآزمون های متعدد نیازهای فردراشناسایی،سپس باشناسایی مشاغل گوناگون مراجع رابسوی یکی ازمشاغل که نیازهایش رابه نحواحسن برآورده می سازدسوق می دهد.
مشاوراطلاعات صحیح ودقیق درموردمشاغل مختلف دراختیارمراجع قرارمی دهدوارضای نیازهای مراجع راباتوجه به اوضاع اجتماعی-اقتصادی موجودبررسی می کند.

فصل دوازدهم
نظریه هالند(1919)JohnHolland

مفاهیم بنیادی:هالندنظریه خودرابرمبنای دواصل استوارنموده :1-انتخاب شغل وحرفه به نوع شخصیت فردبستگی دارد2-انتخاب شغل وحرفه رابطه مستقیمی باطرزتلقی وگرایش فرددارد.

بهترین روش برای پیش بینی شغل پرسش ازفرددرموردترجیح های شغلی اوست.

طبقه بندی شخصیت ازنظرهالند

• 1-نوع واقع بین

• خصوصیات :جدیت درکار،واقع بینی درامور،مهارت های مکانیکی،تفکرعملی،قدرت جسمانی،علاقه وهماهنگی درکارها؛اشتغال:مهارت های فنی

• 2-نوع معنوی

• خصوصیت:تفکر،سازماندهی وقدرت استدلال.این افرادخلاق،مستقل،پیش رونده،کمرو ومحتاط می باشند.

• 3-نوع اجتماعی

• خصوصیات :دارای رغبت های اجتماعی،نقش معلمی یاروان درمانگری،مسؤل وبشردوست،ازکارهای بدنی وسازمان یافته خوششان نمی آید.

• 4-نوع قراردادی یاسنتی

• خصوصیات :احترام به قوانین،دوست دارنظم ،گریزان ازموقعیت های پیچیده

• 5-نوع تهوری

• خصوصیات :مهارت درگویایی،ماجراجو،اجتماعی،درجستجوی قدرت،ورهبری،بدنبال کسب مهارت درامورمالی وتجارت

• 6-نوع هنرمند

• خصوصیات:ایجادرابطه حسنه بادیگران،بدورازنظم،حساس درروابط،سادگی درابرازعواطف،گرایش به صفات زنانه،مبارزه بامشکلات محیطی باارائه آثارهنری

• سیاهه ترجیح شغلی هالندبراین اصل استواراست که:

• انتخاب شغل مستقیما“بانوع شخصیت ارتباط دارد.

• افرادباخودشناسی بهترانتخاب بهتری انجام می دهند.

• تجربیات خردسالی ونحوه تربیت کودک وفشارهای اجتماعی درتعیین ترجیح هاونوع شخصیت وخودشناسی فردمهم است.

• افرادبااطلاعات بیشتردرموردمشاغل،دارای انتخاب بهتر

• افزایش سن=یادگیری بیشتر انتخاب شغل دقیق تر

• ارزشیابی نظریه هالند(1919)JohnHolland

• نکات مثبت نظریه هالندازنظروالش وهمکاران

باگذشت زمان نظریه باتوجه به نتایج تحقیقات واطلاعات تکامل یافته است.
تحقیقات انواع شخصیت ومدل های محیطی هالندراتأییدکرد.
سازگاری فردبامحیط رضایت فردی درنتیجه به رضایت شغلی می انجامد.
نظریه ساده وروشن بیان شده است.
نظریه برای توصیف رفتار،مبانی ومفاهیم ضروری رادربردارد.
قابلیت تست پذیری رادارا ومنجربه تحقیقات زیادی گردیده.
باتوجه به خصوصیات شخصیتی،می توان به پیش بینی شغلی فردپرداخت.
افرادخواهان کاردرمحیطسازگارباخصوصیاتشان هستند.

• محدودیت های نظریه هالندازنظروالش وهمکاران

نظریه جریان انتخاب شغل رابرای دانشجویان فوق لیسانس،افرادغیردانشجو،وافرادمسن مشخص نمی کند.
نتایج قطعی درباره تأثیروالدین ومحیط خانواده درانتخاب شغل ارائه نمی شود،ولی تحقیقات رابطه فرآیندشغلی وعوامل خانوادگی رانشان می دهد.
نظریه به چگونگی تغییریادگیری انسان اشاره نمی کند.
نظریه بانحوه اشتغال زنان ارتباط چندانی ندارد.
تأثیرعوامل اقتصادی واجتماعی دررفتارزیادموردتوجه قرارنگرفته است.
نظریه مبنی براین که پرسشنامه های رغبت باپرسشنامه های شخصیت یکسانندزیربناواساس علمی صحیح ندارد.

کاربردنظریه هالند(1919)JohnHolland

• آشنایی مشاوران باطبقه بندی شغلی وترجیح شخصیت مراجع ونوع محیط ویاری مراجع باایجادسازش وتؤافق بین آن دو.

• استفاده مشاوران ازاطلاعات شخصیتی شاغلین مؤسسات برای بکارگماردن افراددرچنین مشاغلی درآینده.

• ارائه اطلاعات شغلی وحرفه ای به ساده ترین صورت ممکن بطوریکه عملا“قابل استفاده باشد.

• توصیف جریان انتخاب شغل وارتباط آن بانوع شخصیت فرد.

• فراهم آوردن امکاناتی برای خودشناسی وشناخت نیازهای محیطی

• فصل سیزدهم
روش عوامل اجتماعی

• مفاهیم بنیادی:روش اجتماعی انتخاب شغل برعواملی تأکیدمی نماید که کنترل آنها ازقدرت فردبه دوراست.

• انتخاب شغل راتصادفی دانسته ومعتقدنداگرفردی درزمان صحیح درمکان درست قرارگیرد،شغل مناسبی راانتخای می کند.

• لیپسیت(1962):وابستگی به طبقه اجتماعی خاص،انتخاب شغل درمقاطع سنی متفاوت راموجب می گردد.

• به نظربلووهمکارانش شرایط محیطی درانتخاب شغل اثرات انکارناپذیری دارند.

• خصوصیات شخصی ازدیدگاه بلووهمکارانش که درانتخاب شغل مؤثرند:

a) تعیین کننده های آنی:اطلاعات شغلی،خصوصیات فنی،ارزش شغل،رضایت ازدستمزد

b) عوامل اجتماعی-روانی: اطلاعات اجتماعی-اقتصادی،سطح تعلیم وتربیت،آگاه به روابط اجتماعی،آشنابه مشکلات شغل

c) رشدشخصیت:تحصیلات،فرآینداجتماعی شدن،اثرات تربیت والدین درفرم گیری شخصیت،وضع مادی

طبقه بندی عوامل گروه دوم که به سازمان استخدام کننده مربوط می شود:

A. تعیین کننده های آنی:شناسایی فرصت های استخامی،شرایط عملی مستخدمین ازنظرسازمان،مقدارونوع پاداش

B. سازمان اجتماعی-اقتصادی:توزیع شغلی،توزیع مستخدمین،سطح ارتباط سازمان بادولت ودیگرسازمان ها

C. بررسی تاریخچه سازمان:چگونگی ارتقا،تغییرات ساخت صنعتی سازمان،تاریخچه رشدسازمان

مراحل ودوران تکامل وانتخاب شغل ازنظرمیلروفرم:

1. دوره آمادگی:نوجوانی،کارهای منزل،تکالیف مدرسه مقدمه این دوره

2. دوره آغازبه کار:کاردراقات فراغت توسط دانش اموز،فردخواهان استقلال،کوشش،سازش،کسب پول،صداقت درکار

3. دوره آزمایشی:آغاراولین کارتمام وقت،آزمایش توانایی ورغبت

4. دوره تثبیت شغل:تثبیت شغل وادامه تابازنشستگی،سن35-60 عوامل تثبیت شغل:رضایت،درآمد،ازدواج،روابط محل کار،علاقه به مؤ سسه

5. دوره بازنشستگی:رهایی شغل به علت ضعف جسمی وسن زیاد

کاربردروش عوامل اجتماعی

ü کاربردباافرادمحروم ازمزایای فرهنگی درجهت لذت بردن ازکار

ü کاربرددرآموزش فرددرجهت برقراری ارتباط بادیگران

ü شناساندن عوامل اجتماعی به مراجع درجهت مؤفقیت خودشناسی مراجع

فصل چهاردهم
نظریه های تصمیم گیری(جلاتGelatt وتیدمنTiedeman )

دراین نظریه برجریان تصمیم گیری فردبیش ازعوامل دیگرتأکیدمی شود.

1. نظریه جلات:هرنوع تصمیم گیری دارای دوویژگی مهم است:

الف-فرددراثرقرارگرفتن درموقعیتی خاص ملزم به تصمیم گیری باشد.

ب-بیش ازیک راه برای گشایش مشکل دراختیارتصمیم گیرنده باشد،تابراساس اطلاعات خودبتواندتصمیم مناسب بگیرد.

گردآوری اطلاعات ،هسته مرکزی جریان تصمیم گیری راتشکیل می دهد.

2. تیدمن واوهارا:تمام تجربیات فرددرتکامل وانتخاب شغل مؤثرند.

جریا ن تصمیم گیری دومرحله دارد:

الف-مرحله انتظاریاقبل ازاشتغال:

1) دوره مکاشفه:فعالیت فرد تصادفی،چگونگی دوره مکاشفه وفعالیت های این دوره تحت تأثیرعواملی نظیرتجارب گذشته ،میزان آگاهی ازخصوصیات فردی،وکمک های دیگران قرارمی گیرد.سعی دریافتن معنی ومفهومی برای هدف هایش

2) دوره تبلور:دوره مکاشفه پیش نیاز دوره تبلوراست.آشنایی بامشاغل،تثبیت افکارئرزمینه انتخاب شغل

3) دوره انتخاب:فردپس ازتجزیه وتحلیل عمیق عوامل متعددبه تصمیم گیری شغلی مؤفق می شود.

4) دوره روشن سازی:دراین دوره فرددرجستجوی روش هایی است که بتواندتصمیم اتخاذشده رابه مرحله عمل درآورد.

ب- مرحله اجرایا سازش:

1) استقراء:آغازتجربه وعمل،سازش بین ارزش های فردی واجتماعی بوجود می آید.

2) اصلاح:کوشش فعالانه برای پیشرفت،کاهش تردیدبه انتخاب شغل

3) تکمیل:رضایت شغلی وتکمیل مهارت وتخصص

ارزشیابی وکاربردنظریه های تصمیم گیری

Ø مشاورمی تواندازنظریه تصمیم گیری بعنوان مدل والگواستفاده نماید.

Ø ازآنجاکه مدل های تصمیم گیری ناشی اززندگی واقعی هستند،پس می توان عملا"ازآنها درتصمیم گیری درزمینه های مختلف زندگی وانتخاب شغل استفاده نمود.

Ø باشناساندن مدل های تصمیم گیری به مراجع آنهارادرانتخاب دقیق تروبهترشغل می توان یاری نمود.

فصل پانزدهم

نظریه روانکاوی اساس این نظریه برمکانیزم والایش متکی است

مفاهیم بنیادی:به عقیده بریل شغل حوزه ای ازرفتاراست که درآن ،جامعه به فرداجازه می دهدتااصول لذت وواقعیت راباهم ترکیب نماید.به اعتقاداوانگیزه های ناآگاه پایه واساس تمام رفتارهاوازجمله انتخاب شغل بشمارمی رود.

اگرمشکلات اصلی واساسی فردحل شود انسان می توانددرزندگی روزمره خوددرزمینه های انتخاب همسروشغل بدون مشورت تصمیم مناسب وصحیح بگیرد.

درنظریه روانکاوی انتخاب شغل برروش های ارضای سوائق وکاهش اضطراب تأکیدمی شود.

ارزشیابی نظریه روانکاوی:

قدرت واعتباراصلی روش روانکاوی درانتخاب شغل برجامعیت وکمال نظریه های عمومی روانشناسی متکی است.

نکات منفی نظریه:1-انتخاب شغل درنظریه فروید بعنوان یکی ازعوامل جنبی مطرح گردیده است علی رغم اینکه فرویدبرنقش کاردرتأمین زندگی مرفه تأکیدنموده است.

2- نکته دیگرنقش بسیارمحدود استعدادها درانتخاب شغل است.

3- درباره برخی تعاریف رفتاری مورداستفاده توضیحات لازم وکافی ارائه نشده است.

کاربردنظریه روانکاوی

اگرانتخاب شغل باقدرت واستحکام خود ارتباطدارد،پس بایدمقدارزیادی ازوقت مشاورصرف تقویت خودازطریق کاربردروش های مشاوره شخصی گرددونیازی به اطلاعات شغلی وحرفه ای وکاربردروش خصیصه عامل احساس نمی شود.

فصل شانزدهم

روانشناسی انفرادی وانتخاب شغل(ارائه شده توسط شفیع آبا دی)

عوامل مهمی که درراهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ازاهمیت خاص برخوردارند(موریل وفورست):

رغبت ها،تواناییها،نیازهای فردی واجتماعی واطلاعات شغلی

نقش مشاور:برقراری هماهنگی مطلوب بین عوامل مذکوربنحوی که شخص بانجام وظایف محوله بطورمطلوب پرداخته وازشغل خودلذت ببرد.

نقش های مهم مشاورباپذیرش تعریف موریل وفورست:1-جمع آوری اطلاعات جامع درموردرغبت ها،توانایی ها ونیزمحدودیت های مراجع 2-فردباید ویژگی ها ومشخصات هرشغل را به خوبی بشناسدتابتواندشغل مناسبی رابرگزیند.

مفاهیم بنیادی:انتخاب شغل همواره درجهت ارضای هدف های زندگی است.(شفیع آبادی)

به نظرآدلر اگرهدف ازانجام هررفتارمشخص شودعواقب ومسیرتکاملی آن رفتاربه سادگی معین خواهدگردید.

برای رسیدن به هدف ها بایدخط مشی معین موجودباشد.(انسباکر)چنین خط مشی راشیوه ی زندگی می نامند.

انتخاب شغل باتوجه به شیوه ی زندگی فرآیندی انحصاری،فعال وهدف جویانه است.

شیوه ی زندگی نتیجه ی تعامل بین خویشتن پنداری،ارضای نیازها وتصمیم گیری می باشد:

1- نقش خویشتن پنداری:تعیین کننده مسیررفتاراست(راجرزوکوپراسمیت)،قضاوت فرددرموردمؤفقیت،ارزش ها،توانایی ها،اهمیت واعتبارفردی است.

خویشتن پنداری ازچهارعامل عقایدوالدین،تلقی هم قطاران،تلقی کارکنان آموزشگاه وعلایق شخصی تشکیل می گردد.

2- نقش نیازها:نیازها عبارتنداز:جسمانی(برای ادامه زندگی وبقا)،روانی،اجتماعی.

باتوجه به شیوه ی زندگی هرفرد الف- نیازهای خودرامشخص ب-مسیرآنها رامعین ج-درصورت امکان به ارضای نیازها اقدام می کند.

3- نقش تصمیم گیری:عملی فعال وخلاق که بدان وسیله فردبه انتخاب راه حل مناسبی مؤفق ومشکلی راحل می کند.

مراحل یک تصمیم عاقلانه:1-جستجوی راه حل های گوناگون 2- ارزیابی دقیق راه حل های احتمالی وپیش بینی عواقب احتمالی دررسیدن به هدف ها 3- گزینش بهترین راه حل منتهی به هدف

فرضیه های پیشنهادی درموردسیرتکاملی انتخاب شغل:

1- انتخاب شغل فرآیندی تکاملی،فعال،هدف جویانه،وچندبعدی است که درنتیجه تعامل بینخویشتن پنداری،ارضای نیازها،وتصمیم گیری حاصل می شود.

2- خویشتن پنداری یکی ازابعادمهم انتخاب شغل به شمارمی رود، خویشتن پنداری مثبت با رضایت شغلی توأم است و خویشتن پنداری منفی بانگرانی،دلهره،وعدم رضایت شغلی

3- ارضای نیازها یکی دیگرازابعادانتخاب شغل است.یعنی هرفردهنگام انتخاب شغل به نیازهای جسمانی،روانی واجتماعیخودکه ترتیب تقدم وتأخرآن درافرادمتفاوت است توجه دارد.

4- تصمیم گیری درانتخاب شغل نقش بسیارمهمی راحائزاست.افرادی که قدرت تصمیم گیری بهتری دارنددرمقایسه باکسانی که قدرت تصمیم گیری ضعیف تری دارند اولا"درارتباط خصوصیات خودمشاغل مناسب تری راانتخاب می کنند.ثانیا"رضایت شغلی بیشتری خواهند داشت.

کاربرد وارزشیابی روش روانشناسی انفرادی

شناسایی هدف ها ونیازهای مراجع:مصاحبه بامراجع،گفتگوباوالدین،مشاهده رفتار

آشنایی مراجع بامشاغل مناسب ومربوط به خصوصیات فردی اوتوسط مشاور

آشناساختن والدین باهدف هاونیازها وخویشتن پنداری مراجعان دارای کاربردهایی ازقبیل ارائه برنامه های تعلیم وتربیت وآشنایی والدین باروش های مختلف تربیت کودک وفنون گوناگون ارضای نیازها،تأمین هدف ها وتشکیل انواع خویشتن پنداری می گردد.

راهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ونظریه های انتخاب شغل

مطالب مشابه :

تست شخصیت شناسی هالند (Holland Test)

تیپ های شخصیتی جان هالند و انتخاب شغل و رشته

نظریه جان هالند

مشاوره ی شغلی و نظریه ی شغلی- شخصیتی جان ال. هالند

مقیاس

راهنمایی ومشاوره شغلی وحرفه ای ونظریه های انتخاب شغل

تست 5 عاملی شخصیت (neo-ffi)

دانلود پرسشنامه+پرسشنامه رایگان+پرسشنامه پایان نامه+پرسشنامه اماده