گیاه استویا (شیرین برگ)

امروزه استفاده از شیرین کننده های طبیعی به ویژه اگر افراد مبتلا به دیابت نیز بتوانند از آنها مصرف نمایند، اهمیت زیادی پیدا نموده اند. در این میان استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) گیاهی بوته ای از تیره Asteraceae است که ارتفاع آن به یک متر نیز می رسد. برگهای گیاه استویا دارای دیترپن گلیکوزید هایی از جمله stevioside و (A, B, C, D,E) rebaudioside و dudoside است که بیش از 300 بار از سوکروز شیرین ترند. تمام اینها دارای ساختار شیمیایی مشابهی ((steviol هستند اما از نظر کربوهیدرات متصل به کربن شماره 13 و 19 با هم متفاوتند. بیشترین ترکیب موجود در برگ خشک استویا، استویوزاید و ریبودیوزاید A است که تا بیش از 10% وزن خشک برگ را تشکیل می دهند. گیاه استویا بومی نواحی شمالی آمریکای جنوبی است و به طور وحشی در سرزمین های بلند مناطق مرزی بین برزیل و پاراگوئه می روید و در آن مناطق به گیاه برگ عسلی (honey leaf) معروف است. به دلیل خاصیت شیرین کنندگی و درمانی برگ استویا، این گیاه به شدت از نظر اقتصادی و علمی مورد توجه قرار دارد. ژاپن اولین کشورآسیایی بود که در سال 1970 از استویوزاید به عنوان شیرین کننده در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد. پس از آن کشت استویا در چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و تایلند گسترش یافت. این گیاه در امریکا، کانادا و اروپا نیز رشد می کند. استفاده از ترکیبات موجود در استویا به دلیل نقش آن در حفظ سلامتی و کنترل دیابت به طور گسترده ای در حال افزایش است و می رود که به تدریج جایگزین سوکروز (شکر معمولی) شود. بر اساس آمارهای رسمی بیش از 8 میلیون بیمار دیابتی شناخته شده در کشور وجود دارد. شواهد نشان می دهد که تعداد واقعی بیماران مبتلا به دیابت، بیش از دو برابر تعداد شناخته شده باشد. بنابراین در چنین شرایطی علاوه بر افزایش مرگ و میر و ناتوانی های جسمی، حجم عظیمی از منابع مالی کشور صرف تامین دارو، هزینه بیمارستان و درمان می شود. با توجه به مصرف سرانه بالای شکر در کشور، می توان با استخراج استویوزاید و استفاده از آن در کارخانه های تولید کننده نوشابه، کمپوت، شیرینی و دارویی تا حد قابل توجهی عوارض و خسارت جبران ناپذیر مصرف شکر را کاهش داد. استویا فاقد سیکلامات کلسیم، ساخارین و آسپارتام است و کالری تولید نمی کند. این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت مضر نیست زیرا اثری بر میزان قند خون ندارد. به علاوه، بر خلاف برخی از شیرین کننده های مصنوعی فاقد عوارض کلیوی و عصبی است.

همانطوریکه که قبلا ذکر شد استفاده وسیع از استویوزاید در صنایع غذایی و دارویی کشورهای ژاپن، کره جنوبی، برزیل مور تایید رسمی قرار گرفته است. در امریکا نیز به صورت افزودنی استفاده می شود. در اروپا نیز از سال 2006 مصرف آن به صورت افزودنی مورد تایید قرار گرفته است. از این مواد شیرین کننده در محصولات غذایی متنوعی از جمله غذاهای خشک شده دریایی، انواع سس ها، نوشابه ها، کمپوت، آدامس، بستنی، خمیردندان و دهان شوی استفاده می شود. گلهای گیاهان استویا عموما دارای خود ناسازگاری بوده و بذر تولید نمی نمایند و در صورت تولید بذر هم بذرهای گیاه استویا درصد بسیار پایینی از جوانهزنی را از خود نشان میدهند. بهعلاوه تکثیر از طریق بذر امکان تولید جمعیتهای همسان را فراهم نکرده و موجب تغییرات زیادی از جمله در میزان شیرینی برگ ها می شود. تکثیر رویشی گیاه نیز به دلیل نیاز به شرایط ویژه و تعداد اندک گیاهان تولید شده از یک گیاه، دارای محدودیت است. لذا کشت بافت تنها راه جایگزین برای تکثیر سریع و انبوه گیاه استویا معرفی شده است. با این حال میزان قندهای موجود در این گیاه تابع شرایط کشت و برداشت است که از آن جمله می توان به منطقه کشت، میزان آب مصرفی، نوع آبیاری، نوع و تراکم کشت، سیستم برداشت و خشک کردن آن اشاره نمود. آزمایش های اولیه نشان داد که آب و هوای استان گیلان برای کشت این گیاه بسیار مناسب است.

امروزه استفاده از شیرین کننده های طبیعی به ویژه اگر افراد مبتلا به دیابت نیز بتوانند از آنها مصرف نمایند، اهمیت زیادی پیدا نموده اند. در این میان استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) گیاهی بوته ای از تیره Asteraceae است که ارتفاع آن به یک متر نیز می رسد. برگهای گیاه استویا دارای دی¬ترپن گلیکوزید هایی از جمله stevioside و (A, B, C, D,E) rebaudioside و dudoside است که بیش از 300 بار از سوکروز شیرین ترند. تمام اینها دارای ساختار شیمیایی مشابهی ((steviol هستند اما از نظر کربوهیدرات متصل به کربن شماره 13 و 19 با هم متفاوتند.

بیشترین ترکیب موجود در برگ خشک استویا، استویوزاید و ریبودیوزاید A است که تا بیش از 10% وزن خشک برگ را تشکیل می دهند. گیاه استویا بومی نواحی شمالی آمریکای جنوبی است و به طور وحشی در سرزمین های بلند مناطق مرزی بین برزیل و پاراگوئه می روید و در آن مناطق به گیاه برگ عسلی (honey leaf) معروف است.

به دلیل خاصیت شیرین کنندگی و درمانی برگ استویا، این گیاه به شدت از نظر اقتصادی و علمی مورد توجه قرار دارد. ژاپن اولین کشورآسیایی بود که در سال 1970 از استویوزاید به عنوان شیرین کننده در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد. پس از آن کشت استویا در چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و تایلند گسترش یافت. این گیاه در امریکا، کانادا و اروپا نیز رشد می کند. استفاده از ترکیبات موجود در استویا به دلیل نقش آن در حفظ سلامتی و کنترل دیابت به طور گسترده ای در حال افزایش است و می رود که به تدریج جایگزین سوکروز (شکر معمولی) شود. بر اساس آمارهای رسمی بیش از 8 میلیون بیمار دیابتی شناخته شده در کشور وجود دارد. شواهد نشان می دهد که تعداد واقعی بیماران مبتلا به دیابت، بیش از دو برابر تعداد شناخته شده باشد. بنابراین در چنین شرایطی علاوه بر افزایش مرگ و میر و ناتوانی های جسمی، حجم عظیمی از منابع مالی کشور صرف تامین دارو، هزینه بیمارستان و درمان می شود. با توجه به مصرف سرانه بالای شکر در کشور، می توان با استخراج استویوزاید و استفاده از آن در کارخانه های تولید کننده نوشابه، کمپوت، شیرینی و دارویی تا حد قابل توجهی عوارض و خسارت جبران ناپذیر مصرف شکر را کاهش داد. استویا فاقد سیکلامات کلسیم، ساخارین و آسپارتام است و کالری تولید نمی کند. این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت مضر نیست زیرا اثری بر میزان قند خون ندارد. به علاوه، بر خلاف برخی از شیرین کننده های مصنوعی فاقد عوارض کلیوی و عصبی است.

همانطوریکه که قبلا ذکر شد استفاده وسیع از استویوزاید در صنایع غذایی و دارویی کشورهای ژاپن، کره جنوبی، برزیل مور تایید رسمی قرار گرفته است. در امریکا نیز به صورت افزودنی استفاده می شود. در اروپا نیز از سال 2006 مصرف آن به صورت افزودنی مورد تایید قرار گرفته است. از این مواد شیرین کننده در محصولات غذایی متنوعی از جمله غذاهای خشک شده دریایی، انواع سس ها، نوشابه ها، کمپوت، آدامس، بستنی، خمیردندان و دهان شوی استفاده می شود. گلهای گیاهان استویا عموما دارای خود ناسازگاری بوده و بذر تولید نمی نمایند و در صورت تولید بذر هم بذرهای گیاه استویا درصد بسیار پایینی از جوانه¬زنی را از خود نشان می¬دهند. به¬علاوه تکثیر از طریق بذر امکان تولید جمعیت¬های همسان را فراهم نکرده و موجب تغییرات زیادی از جمله در میزان شیرینی برگ ها می شود. تکثیر رویشی گیاه نیز به دلیل نیاز به شرایط ویژه و تعداد اندک گیاهان تولید شده از یک گیاه، دارای محدودیت است. لذا کشت بافت تنها راه جایگزین برای تکثیر سریع و انبوه گیاه استویا معرفی شده است. با این حال میزان قندهای موجود در این گیاه تابع شرایط کشت و برداشت است که از آن جمله می توان به منطقه کشت، میزان آب مصرفی، نوع آبیاری، نوع و تراکم کشت، سیستم برداشت و خشک کردن آن اشاره نمود. آزمایش های اولیه نشان داد که آب و هوای استان گیلان برای کشت این گیاه بسیار مناسب است.

نماینده فروش شکر استویا از شرکت استویا پک جهت مصرف در صنایع ایران

مزایای استویا در میان شیرین کننده ها :

کاملا طبیعی است و بر خلاف شیرین کننده های شیمیایی (مثل آسپارتام) اثرات مضر جانبی برای مصرف کننده ندارد.

200 تا 300 بار از شکر (سوکروز) شیرین تر است.

به دمای بالا مقاوم است و بر خلاف شکر، سوخته و قهوه ای نمی شود و به راحتی می تواند در تولید نان های شیرین مورد استفاده قرار گیرد.

بر خلاف شکر مصرف آن روی میزان قند خون تاثیر ندارد و بیماران دیابتی به راحتی می توانند از آن استفاده نمایند.

ضد جرم دندانبوده و خاصیت هضم کنندگی دارد.

افزایش مقدار کمی از پودر برگ استویا به داخل لیوان چای دیگر نیازی به قند معمولی نخواهید داشت.

سایر خدمات شرکت :

انجام کشت بافت انواع گیاهان

تهیه انواع گل و گیاهان زینتی

تهیه و فروش کمپوست آزولا

تهیه انواع لام های آموزشی

طراحی فضای سبز

گیاهی 250 برابر شیرین تر از قند

250 برابر شیرین تر از قند " مهمترین ویژگی استویا است ، گیاه بومی آمریکای جنوبی که پژوهشکـده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران ، کاشت آن را از پنج سال پیش بصورت آزمایشی آغاز کرد .

به گزارش واحد مرکزی خبر ، رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی شمال کشور مستقر در رشت در این باره می گوید: " استویا " با نام علمی stevia rebaudiana bertoni گیاهی علفی و از تیره کمپوزیت ها compositate است که ارتفاع آن به یک متر هم می رسد و عمر آن حداکثر پنج سال است .

علیرضا ترنگ می افزاید : برگ استویا حاوی ماده ای به نام استویوزید stevioside است که با اینکه 250 برابر از ساکاروز چغندرقند و نیشکر شیرین تر است اما خواص شیمیایی مضر آن را ندارد ، از این رو هم به لحاظ صرفه اقتصادی و هم از نظر پزشکی در خیلی از کشورها ، استویا ، جایگزین مناسبی برای چغندر و نیشکر محسوب می شود .

او می افزاید : هم اکنون پاراگوئه ، برزیل ، چین ، تایوان ، کره جنوبی و مالزی از مهمترین کشورهای تولید کننده استویا هستند .

این مقام مسئول می گوید : پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران از پنج سال پیش با هدف تولید منابع جدید شیرین کننده ها در کشور ، کمک به برطرف شدن مشکل تک محصولی بودن کشاورزی در بسیاری از مناطق ایران ، ایجاد فرصت های جدید شغلی و افزایش درآمد خانوارهای کشاورز ، کشت آزمایشی استویا را در اصفهان و گیلان آغاز کرد و این گیاه در گیلان ، هم اکنون در شهرستان های آستانه اشرفیه ، رودبار ، رودسر ، املش ، سیاهکل و تالش کشت می شود .

رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی شمال کشور با بیان اینکه هم اکنون ارزش هر کیلو برگ خشک گیاه استویا در بازار ایران ، 30 تا 35 هزار تومان است می گوید : اگر کاشت استویا در گیلان رونق گیرد با توجه به بازار خوب آن ، درآمد قابل توجهی برای کشاورزان گیلانی که بیشترشان از " تک محصولی بودن" کشت و کارشان رنج می برند ، حاصل می شود .

علیرضا ترنگ می گوید: براساس بررسی ها از هر هکتار مزرعه استویا در گیلان می توان سالانه تا600 کیلوگرم برگ خشک استویا به ارزش 18 میلیون تومان برداشت کرد.

با درنظرگرفتن این ارقام و با محاسبه ای سرانگشتی می توان دریافت اگر دستکم در یک درصد از 405 هزار هکتار اراضی کشاورزی گیلان ، معادل چهار هزار و50 هکتار استویا کاشته شود ، سالانه می توان حدود 2 هزار و 430 تن برگ خشک استویا به ارزش حدود 73 تا 85 میلیارد تومان تولید کرد که این امر بی شک در تقویت بنیه مالی کشاورزان منطقه ، شغل آفرینی و در نتیجه رونق اقتصادی گیلان موثر خواهد بود.

سحر بهلولی یکی از کارشناسان پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی شمال کشور هم به خبرنگار ما می گوید استویا را می توان به راحتی در کنار 350 گیاه شناخته شده گیلان کاشت و پرورش داد و از آنجا که خاک کم شور ، بهترین خاک برای کشت استویاست ، شمال ایران ازجمله گیلان می تواند بهترین منطقه برای کاشت این محصول درکشور باشد.

او اراضی توتون کاری گیلان را از نظر خاک شناسی ، بهترین مناطق کشت استویا می داند.

این کارشناس کشاورزی که سه سال بطور متمرکز روی کشت استویا در گیلان مطالعه کرده است می افزاید هم اکنون در 6 شهرستان گیلان ، مزارع آزمایشی کشت استویا ایجاد شده است که در صورت استقبال کشاورزان ، کاشت این گیاه می تواند گسترش یابد .

او معتقد است با توجه به کاربردهای فراوان عصاره شیرین استویا در صنایع شیرینی سازی ، پزشکی و دیگر صنایع غذایی ، محصول استویا مشتری فراوانی دارد و با قیمت خوبی خریداری می شود.

سحر بهلولی ، ناشناخته بودن استویا و چگونگی کشت آن را مهم ترین مشکل فراروی توسعه کشت این محصول در گیلان می داند.

اما بررسی ها نشان می دهد استویا میان کشاورزان گیلانی محصولی ناشناخته است و برخی از آنان حتی نام این گیاه را هم نشنیده اند .

سیامک یحیایی از کشاورزان آستانه اشرفیه که شهرستانش ، یکی از مناطق کشت آزمایشی استویاست در مصاحبه با خبرنگار ما با ابراز بی اطلاعی از این گیاه می گوید : تاکنون حتی نام استویا را هم نشنیده ام.

البته خبرنگار ما ماجرای بی اطلاعی از استویا و کاربرد های آن را از زبان حسن مقتدایی ، کشاورز تالشی ، علی امیدوار کشاورز رودباری و علی عباس پور ، کشاورز ساکن سیاهکل هم جویا شد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم در گفتگو با خبرنگار ما تاکید کرد بیشتر کشاورزان گیلانی از استویا و ویژگی های آن اطلاعی ندارند و باید با توسعه فعالیت های ترویجی بر دانش کشاورزان در این زمینه افزود .

ایرج بنیادی در ادامه توسعه کشت استویا را از برنامه های این سازمان دانست و گفت : کشت استویا با توجه به اینکه این گیاه 54 تا 104 روز برگ دهی دارد و از طرفی چهار تا پنج سال هم می توان از گیاه استویا برگ برداشت کرد از فرایند تولید بسیاری از محصولات کشاورزی آسان تر و درعین حال پرسودتر است .

او افزود: درحالیکه یک کشاورز ، سالانه بطور متوسط از هر هکتار توتونکاری ، حداکثر چهار میلیون تومان از هر هکتار بادام کاری حدود هفت میلیون تومان و از هر هکتار باغ چای حدود پنج میلیون تومان درآمد کسب می کند از هر هکتار مزرعه استویا می تواند 18میلیون تومان درآمد کسب کند.

البته این مقام مسئول معتقد است استویا قرار نیست جایگزین محصولات اساسی گیلان شود اما می تواند جانشین خوبی برای محصولات کم بازده ازقبیل سبزیجات ، صیفی جات و محصولاتی مانند توتون باشد و از سوی دیگر محصول خوبی برای زمین های بایر گیلان است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در ادامه با اشاره به حمایت های این سازمان از کاشت استویا می گوید : مشغول تهیه طرحی هستیم که بر اساس آن ، استویا هم جزو محصولاتی قرار گیرد که می توان به آن تسهیلات بانکی با نرخ سود کشاورزی پرداخت کرد.

ایرج بنیادی می افزاید : سازمان جهاد کشاورزی گیلان ، علاوه براین تلاش می کند ، هم کشاورزان گیلانی را با استویا آشنا کند و هم با شناساندن فرآیند سودآور فرآوری استویا به بخش خصوصی ، این بخش را به ایجاد صنایع فرآوری این محصول تشویق کند.

او با اشاره به اینکه برای فراگیرکردن کشت استویا باید فرآیند تامین نشای این گیاه را هم تضمین کرد گفت : استویا نه ازطریق بذر ، بلکه از طریق کشت بافت تکثیر می شود از این رو نشاگیری از آن ، نیازمند فضای گلخانه ای است و باید پیش از تشویق کشاورزان به کشت استویا بخش خصوصی بویژه دانش آموختگان رشته های کشاورزی را ترغیب کرد با ساخت گلخانه های کوچک ، نشای مورد نیازکشت استویا را تامین کنند.

رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی شمال کشور هم در گفتگو با خبرنگار ما فعال کردن شرکت های خصوصی ، برای تولید نشای استویا را مهم دانست وگفت : باید در کنار تشویق بخش خصوصی به تولید نشای استویا ، آگاهی های عمومی به استویا را هم افزایش داد تا فعالیت شرکت های تولیدکننده نشا در دراز مدت سودآور باشد.

باتوجه به امکان توسعه کشت استویا در گیلان و سودآوربودن کشت آن ، تولید این محصول می تواند راهکاری برای برطرف کردن مشکل تک محصولی بودن کشاورزی در گیلان ، ایجاد فرصت های جدید شغلی و در نهایت توسعه اقتصادی گیلان محسوب شود .

کم زحمت بودن کشت استویا هم مزیت خوبی برای کشاورزی گیلان است کشاورزانی که بیشترشان محصولات پرزحمتی مانند برنج و چای تولید می کنند.

به نظر می رسد تلاش بیشتر سازمان جهاد کشاورزی گیلان برای آشنایی کشاورزان با استویا و کمک به بخش خصوصی برای تولید نشای این محصول در شتاب گرفتن فرآیند توسعه کشت استویا در گیلان موثر باشد .

مقدمه

استویا Stevia rebaudiana Bertoni ،گیاهی از تیره مرکبان Compositae ، علفی و حساس به سرما ست. گیاه دارای برگهای كوچك است كه به صورت متناوب روی ساقه قرار گرفته اند. بهترین دمای رشد این گیاه 30-15 درجه سانتیگراد است. با کوتاه شدن روز و سرد شدن هوا شرایط گلدهی فراهم می شود. گلها كوچك، سفید و در قسمت میانی بنفش كمرنگ اند كه به صورت خوشه ای روی ساقه ظاهر می شوند. این گیاه خود ناسازگار است و گرده افشانی گلها توسط باد و حشرات انجام می گیرد. گرده گلهای آن می تواند بسیار آلرژی زا باشد. دانه آن یك فندقه كوچك سبك و كركدار است كه توسط باد جا به جا می شود. ازدیاد گیاه در طبیعت عمدتآ از طریق بذر صورت می گیرد(3,5).
تحقیقات نشان داده است كه مشكل جوانه زنی بذر استویا به علت پوكی بذر است. اجرای گرده افشانی مصنوعی به عملكرد تولید بذر كمك می كند(3 ). در صورت در دست داشتن ارقام مرغوب می توان گیاه را به صورت قلمه یا ازدیاد كلونی در شرایط درون شیشه (in vitro ) نمود. استویا یك گیاه روز كوتاه است و معمولأ مانند یك زراعت یكساله به روش نشاكاری كشت می شود.
در کشورهای تولید کننده، معمولاً گیاهان مورد نیاز از بذر تولید می شوند زیرا قیمت نشای استویا زیاد است . با این حال تهیه قلمه ریشه دار به دلیل نیاز به انتخاب بوته های حاوی قند بیشتر رونق دارد. زمان لازم برای تولید نشا از بذر در 8-7 هفته است و کشت گیاهچه ها در شرایط مزرعه در ماه اردیبهشت – خرداد انجام می شود.
تولید قند در طول روز باید در تابستان انجام و معمولا برداشت در ماه مهر اجرا می شود. در کشت گلخانه ای می توان دوره رشد را با افزایش طول روز طولانی تر کرد.

تاریخچه

گیاه استویا نخستین بار در دره ریو ماندی RioMonday در شمال شرقی كشور پاراگوﺋه شناخته شده است. اروپاییان در سال 1888توسط برتونی M.S.Bertoni با گیاه استویا آشنا شدند. مهمترین کشورهای تولید كننده استویا : ژاپن. چین. تایوان. كره. برزیل. مالزیا و پاراگوﺌه هستند. مهمترین اهمیت اقتصادی آن به عنوان یك ماده شیرین كننده طبیعی در جایگزینی شیرین كننده های مصنوعی (آسپارتان و سدیم ساخارین) است. اما مهمترین عامل بازدارنده در گسترش تجارت این ماده، عدم صدور مجوز مصرف آن در مواد غذایی در آمریكا است(2) .

خواص شیرین كنندگی قند استویا

ماده ی شیرین كننده ی استویا كه به استویوزید معروف است, كالری زا نیست و در سیستم گوارش جذب نمی شود. این ماده تا 250 برابر شیرین تر از ساكارز است كه بسته به نوع گیاه پایه، طول روز و روش تولید، بین 20-5 % در گیاه تولید می شود. شیرینی برگهای خشك گیاه 30 برابربیشتر از ساكارز است. چهار نوع گلوكوزید استویول اصلی در استویا شناسایی شده است:
rebaudioside A, rebaudioside C, stevioside, dulcoside A .
این مواد نسبت به ساكارز بین 250 - 40 برابر شیرین تر اند. نسبت تولید این مواد در گیاه متغیر است.
تا كنون rebaudioside A بهترین كیفییت (شیرینی) را در میان انوع دیگر د اراست و افزایش نسبت این تركیب در گیاه از اهداف به نژادی استویا می باشد. این مواد در 9-3 = pH و تا دمای زیاد (100درجه سانتیگراد) ثابت می مانند، تخمیر نمی شوند و رنگ آن در اثر پخت تغییر نمی كند. به این دلایل دارای طیف وسیعی از كاربردها در فرآورده های خوراكی دارند.
تحقیقات زیادی در ارتباط با استخراج و خالص سازی شیرین كننده های موجود در برگ خشك شده گیاه استویا انجام شده است. عمل استخراج در درجه حرارت های 25-0 درجه سانتی گراد قابل اجراست. اما برای خارج كردن تركیبات تلخ می توان از درجه حرارت بین 6-2 درجه سانتی گراد استفاده نمود. نسبت برگ گیاه به حلال را بین03/0 -01/0 وزنی كنترل می كنند. برای خالص سازی تركیبات استخراج شده معمولأ از دو ستون تبادل یونی استفاده می شود. برای خالص سازی rebaudiosideA كه شیرین ترین تركیب است, می توان از میكرو فیلتر استفاده نمود (2,4,6).

انواع استویا

پنج نوع گیاه استویا وجود دارد که قند یک نوع آن Stevia rebaudiana Bertoni درکشورهای ژاپن، کره و چین پاراگوئه و بسیاری کشور های دیگر در محصولات غذایی و در آمریکا و کانادا درتهیه مواد خوراکی رژیمی مجاز است. در حال حاضر در ژاپن مصرف سالیانه قند استویوزید stevioside 50 تن به ارزش 220 میلیون دلار کانادا است. پیش بینی می شود در آینده به طور کلی به منظور حفظ سلامت انسان از مخلوط چند نوع قند از جمله قند های غیر کالری زا در تهیه محصولات غذایی استفاده خواهد شد و شیرین کننده های جدید بازار خوبی خواهند داشت. اجرای تحقیقات، کشت و تولید استویا و فرآورده های شیرین غیر کالری زای آن مورد توجه کشورهای جهان قرار دارد. کشور چین، طرح بزرگی برای تولید استویا درسطح وسیع در دست اجرا دارد.

روش تولید محصول

استویا یك گیاه روز كوتاه است و معمولآمانند یك زراعت یك ساله كشت می شود. بذر گیاه در شرایط گلخانه ای كشت و نشا ها پس از 6تا 7 هفته، به مزرعه انتقال داده می شوند. ارتفاع آن در شرایط مطلوب رشد به 100 سانتی متر می رسد. زمان گلدهی بستگی به رقم پس از 104-54 روز از تاریخ كشت است. در موطن اصلی استویا دمای روز و شب بین 43-21 درجه سانتی گراد و بارندگی تا 1375 میلی متر در سال است. .گیاه در پایان فصل، پیش از به گل رفتن، یكجا برداشت می شود.
بذر استویا به دلیل عدم تلقیح در صد پوکی زیاد دارد. اما بذر مرغوب استویا جوانه زنی خوبی دارد (قیمت 350$ کانادا برای هر گرم). هزینه تولید گیاه از بذر ارزان تر از خریداری نشای آن است که به قیمت هر عدد 7-63/0 $ کانادا به فروش می رسد. علاوه بر این، نشای گیاه استویا حمل و نقل را به خوبی تحمل نمی کند از این رو توصیه می شود تولید گیاهان در محل پیش بینی و از کشت بذر آغاز شود.
در شرایط آب و هوایی کشورهایی چون کانادا (Ontario)در هر هکتار کشت استویا حدود 3000 کیلو گرم محصول سبز ( برگ و ساقه ) به دست می آید که هر گرم آن دارای105 میلی گرم قند stevioside است . بهترین کیفیت قند در برگ استویا تولید می شود. اصلاح این گیاه می تواند میزان تولید قند را به دو برابر برساند1 .

ارزش اقتصادی تولید استویا

دوره رشد گیاه در شرایط غیر بومی یک یا دو سال است. سال دوم عملکرد بهتر دارد. پس از آن نشای جدید کاشته می شود.
در کانادا با توجه به هزینه کشت استویا (8500 دلار در هکتار) و 30-20 گرم وزن برگ در هر بوته برای اقتصادی بودن کشت می بایست 2200 کیلوگرم در هکتار برگ حاوی قند استویوزید Stevioside تولید شود. در اغلب کشورهای تولید کننده محصول سبز ، ترکیبات قندی آن را نیز فرآوری می شود..
معموﻷ تولید کننده ترجیح می دهد خود مبادرت به خشک کردن برگ ، تهیه پودر و عصاره برگ بنماید تا از قیمت محصول نهایی آن بهره مند گردد. فروش محصول برگ پس از خشک کردن برای فرآوری نیز متداول است.

فرآورده های استویا و تولید کنندگان فرآورده های رژیمی در آمریکا

Table 1

Some Commercially Available Stevia Products in the U.S.

Suggested "Dose"	Type	Manufacturer	Product Name
-	Crystals	At Steviaa	Sweetvia
Minute quantity	Powder	Life Extension Foundationb	Stevia Extract
-	Powder	JAJA Group, Inc.c	JAJ Stevioside
-	Liquid	Baar Products, Inc.d	Stevia Liquid Extract
-	Liquid Concentrate	SteviaNOWe	Stevia Dark Liquid Concentrate
-	Powdered Extract	SteviaNOW	Stevia Pure Powder Extract
-	Tablets (100–400 mg)	SteviaNOW	Stevia Tablets

A - At Stevia LLC, P.O. Box 80253, Valley Forge, PA 19484

B - Life Extension Foundation, 995 SW 24th Street, Fort Lauderdale, FL 33315

C - JAJA Group, Inc., 8787 Southside Blvd # 4813, Jacksonville, FL 32256

D - Baar Products, Inc., P.O. Box 60, Downingtown, PA 19335

E - SteviaNOW, P.O. Box 812, Shrub Oak, NY 10588

انواع استویا

پنج نوع گیاه استویا وجود دارد که قند یک نوع آن Stevia rebaudiana Bertoni درکشورهای ژاپن، کره و چین پاراگوئه و بسیاری کشور های دیگر در محصولات غذایی و در آمریکا و کانادا درتهیه مواد خوراکی رژیمی مجاز است. در حال حاضر در ژاپن مصرف سالیانه قند استویوزید Stevioside 50 تن به ارزش 220 میلیون دلار کانادا است. پیش بینی می شود در آینده به طور کلی به منظور حفظ سلامت انسان از مخلوط چند نوع قند از جمله قند های غیر کالری زا در تهیه محصولات غذایی استفاده خواهد شد و شیرین کننده های جدید بازار خوبی خواهند داشت. اجرای تحقیقات، کشت و تولید استویا و فرآورده های شیرین غیر کالری زای آن مورد توجه کشورهای چهان قرار دارد. کشور چین، طرح بزرگی برای تولید استویا درسطح وسیع در دست اجرا دارد.

امکان کشت گلخانه ای استویا در ایران

در کشور ما ایران، شرایط دما و نور کافی برای کشت گیاه استویا مساعد است و امکانات برای تولید فرآورده های غذایی از قند گیاه وجود دارد، اما خاک مناسب برای کشت استویا باید دارای شوری پایین باشد. این امر موجب می شود تا مناطق محدودی برای کشت این گیاه در ایران فراهم باشد. بهترین شرایط از نظر نوع خاک و اقلیم، مناطق توتون کاری کشور است و جایگزین بسیار با صرفه ای برای آن خواهد بود. اما در حال حاضر، کشت گلخانه ای و ترجیحأ در شرایط هایدروپونیک راه حل پیشنهادی برای تولید استویا در ایران است که باید با توجه یه نکات زیر برنامه ریزی شود:

1.استفاده از بذر مرغوب برای تولید اقتصادی گیاهان با درصد قند استویوزید بیشتر در برگ

2.ایجاد شرایط رشد مطلوب در گلخانه

کشت گلدانی این گیاه درکشورهای دیگر اجرا می شود و با توجه به نتایج به کارگیری سیستم آب کشت در تحقیقات انجام شده در ایران، تولید این گیاه در گلخانه هایدروﭘﻮنیک قابل اجرا خواهد بود.
آنچه که در راه اندازی و بهره برداری از سیستم کشت بدون خاک یا هایدروﭘﻮنیک اهمیت زیاد دارد این است که پیش از شروع به تولید پیش بینی دوره آموزش کارکنان اجرا شده باشد.
موفقیت در این تکنیک تولید نیازمند به فراگیری صحیح و کسب مهارت است. علاوه بر این ، معرفی خواص محصول و ایجاد بازار فروش و همچنین امکان صادرات فرآورده ها آن نیاز به توجه و پایه ریزی خواهد داشت.

گیاه استویا (شیرین برگ)

مطالب مشابه :

طرح توجیهی تولید کمپوت

فهرست وب سایت های ایرانی > صنایع و بازرگانی > محصولات غذایی

سایت های برخی کارخانه جات صنایع غذایی

تولید مشتقات آلوئه ورا

فرآوری گوشت سفید

گیاه استویا (شیرین برگ)

طرح توجیهی تولیدی مبلمان

طرح توجیهی کارخانه سوسیس و کالباس