تحقیق میدانی

مقدمه
تحقيقات ميداني تلاشي است براي درك و شناخت نحوه عمل يك واحداجتماعي تام نظير يك گروه يا سازمان يا اجتماع يا مناسبات دروني آن . محققاني كه از اين روش استفاده مي كنند با شركت در زندگي اجتماعي روزمره واحداجتماعي تام و آميزش با مردم آن مي كوشند حضورشان تغييري در محيط ايجاد نكند.سپس با دقت به مشاهده امور پرداخته؛مشاهدات خويش را يادداشت كرده؛سعي مي كنند تا به درك آن محيط اجتماعي نائل آيند.
تحقيقات ميداني غالبا براي كندو كاو بخش هايي از حيات بشر صورت مي گيرد.چه بسا عرصه مورد مطالعه براي محقق كاملا بيگانه باشد.مانند هنگامي كه انسان شناسان به مطالعه فرهنگهاي ناشناخته ميپردازند.يا محيط آشنايي باشد كه محقق در انجا در پي كسب بينش تازه اي است .مطالعات ميداني معمولا با سوالات باز آغاز مي شوند؛با چشماني باز و بي قرار كه مشتاقانه به هر سو مي چرخند تا مبادا چيزي از نظر بيندازند.محقق بايد بس تيز بين باشد .اما مزاحم و مخل نباشد.و با آغوش باز به شناخت وضعيت هاي نامالوف بشتابد اما دچار گمراهي نشود . پاره اي از دانشمندان اجتماعي بر آنند كه تنها شيوه معنا دارمطالعه رفتار انسان مشاركت در محيط اجتماعي است.مطالعاتي كه بركل يك واحد اجتماعي متمركزند.و محقق به دنبال درك عمل آن واحد اجتماعي در شرايط عادي است.مطالعات ميداني مشخصه انسان شناسان است .تحقيقات انسان شناسان ابتدا منحصربه اقوام ناشناخته و بيگانه بود.سپس همان اصول تحقيق را براي مطالعه گروههاي آشنا و محيط هاي خويش بكار بردند.و بسياري از جامعه شناسان به كار ميداني روي مي آورند.كار ميداني مشخصه اولين جامعه شناسان آمريكايي است.كه حيات شهري را مطالعه مي كردند.و بعدا به منزله شيوه مطالعه موضوعاتي چون ؛محله،گروه هاي قومي ونيز نهادها(نظير مدرسه) و سازمانها باقي ماند.درمطالعات ميداني نقش محقق حائز اهميت اساسي است.شرح و توصيف مطالعات ميداني بر حسب محيط مورد مطالعه وماهييت نقش محقق درآن محيط فرق مي كند.اما در حال محقق براي شناخت واحد اجتماعي موردنظر به مشاهده عميق و طولاني و كنش متقابل در آن محيط مي پردازد.و چراغ راه محقق رشته اي از ملاحظات عام است.
تاریخچه
منشا تحقیقات میدانی را می توان در اواخر سده ی هفدهم میلادی جستجو کرد. در همان سالها که اروپائیان به سرزمین های جدید راه یافته و این سرزمین ها را تحت سلطه و استعمار خود در آوردند. آن ها به منظور گسترش سلطه ی خود بر بومیان این مناطق نیاز به شناخت آن ها، فرهنگشان، آداب و رسوم و عادات اجتماعی و اعتقادات ملت ها و... داشتند. به این ترتیب بود که مطالعات مردم شناسی و انسان شناسی شکل گرفت ، و دانشی پا به عرصه ی وجود نهاد که در آغاز هدف آن بررسی و شناخت ویژگی های فرهنگی و نژادی مردم بود. لذا استعمارگران برای شناخت این مناطق ماموران و مبلغینی را به سرزمین های جدید می فرستادند و آنان اقدام به ثبت مشاهدات خود می نمودند و کتب و رسالاتی در این راه می نوشتند. تاثیر آن ها بر کا انسان شناسانی که در فواصل بین دو جنگ جهانی کار می کردند آشکار است. با گسترش امپراطوری های اروپایی انسان شناسانی مانند مالینوفسکی، رادکلیف براون، ایوانس پریچارد و مارگارت مید در سال های 1907- 1901 مطالعات خود را بر روی برخی از جوامع ساده اقیانوس آرام غربی و برخی قبایل آفریقایی انجام دادند.
مالینوفسکی به عنوان یکی از بزرگترین محققان میدانی و انسانشناسی محسوب می شود. او پس از اخذ دکترای انسان شناسی برای تداوم تحقیقات مردم نگارانه ی خود به جزایر تروبریاند مسافرت نمود. اکثر سال های جنگ جهانی را در آنجا گذراند.(فصل نو)
رادکلیف براون برای تحقیقات خود به استرالیای غربی سفر کرد.
پریچارد میان سودانی های جنوبی در نئور رفت. مارگارت مید به ساموا مسافرت نمود.
  تعاریف مختلف درمورد تحقیق میدانی: مطالعه مردمي که در روند طبيعي زندگي روز مره خود عمل مي کنند . پژوهشگر با جرأت وارد دنياي ديگران مي شود تا مستقيماً به چگونگي زندگي ، رفتار و صحبت کردن آنان و موضوعاتي که آنها را مجذوب يا پريشان مي کند و به مطالب دست اول دست يابد . (فرانکفورد ـ نچمياس / فاضلي ـ لاريجاني 1381 : 405 ) شريک شدن هوشيارانه و منظم در فعاليتهاي زندگي افراد مورد مطالعه و گهگاه در علايق يک گروه از افراد تا جايي که موقعيت اجازه مي دهد .( فاضلي ـ لاريجاني  1381 : 406 )
در مشاهده همراه با مشارکت يا کار ميداني اين دو اصطلاح مي تواند مترادف يکديگر به کار برده شود ، پژوهشگر با گروه يا جامعه مورد مطالعه زندگي مي کند و ممکن است نقش مستقيم در فعاليتهاي آنها به عهده بگيرد. (آنتوني گيدنز / صبوري منوچهر1377 : 718 )
ازکیا تحقیق میدانی را یک "تحقیق تجربی" می داند، که درباره پدیده کنونی یا زمان معاصر در چارچوب یا بستر زندگی واقعی پژوهش می کند. (ازکیا:356:1382) کاربرد این تحقیق زمانی است که مرزهای بین پدیده و بستر یا زمینه ی تحقیق به صورت روشن مشخص نیستند. پدیده ای در جایی اتفاق افتاده و ما نمی دانیم آن محیط ویژگی هایی دارد که موجب آن پدیده شده است.
یکی از روش های تحقیق اجتماعی است که مستلزم مشاهده ی مستقیم پدیده های اجتماعی در صحنه های طبیعی آنهاست. (ببی،637:1387)
البته چون می خواستم که بحث شامل روش های تحقیقی شود که گاه به آنها مشاهده ی مشارکتی، مشاهده مستقیم و مشاهده ی موردی اطلاق می شود، اصطلاح "تحقیق میدانی" را نیز بکار بردم. (ببی،1387: 589 )
تحقیق میدانی نه به روشی خاص، بل به محیطی -‌ میدانی - اطلاق می شود که تحقیق در آن صورت می گیرد. (بیکر،275:1377) در این میدان روش های گردآوری اطلاعات عدیده ای به کار می رود که محور آنها عموماً مشاهدات محقق است.
تلاشی است برای درک و شناخت نحوه ی عمل یک واحد اجتماعی تام نظیر یک گروه یا سازمان یا اجتماع و مناسبات درونی آن. (همان:21)

مطالعات ميداني بررسيهاي علمي غير آزمايشي هستند که هدفشان کشف روابط و تعامل بين متغيرهاي جامعه شناسي ، روان شناسي و آموزشي در ساختار اجتماعي واقعي است . (کرلينجر ، فرد. ان . جعفر نجفي زند و حسن پاشا شريفي 1382 : 55 )

کاربرد امروز تحقیقات میدانی
1- سیاست، علوم اجتماعی و مدیریت دولتی
2- روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی
3- مدیریت و سازمان
4- برنامه ریزی شهری و منطقه ای
5- مردم شناسی و انسان شناسی اجتماعی- فرهنگی
(ازکیا، 1382: 355)
طريقه اعمال کنترل در مطالعات ميداني :
از پيچيدگي موقعيت ميداني اين است که تقريبا ًهمشيه از متغيرها و واريانس زيادي برخوردار است . براي مثال متغير هاي مستقل احتمالي زيادي را در نظر مي گيريم که مي توانند به عنوان تعيين   کننده هاي بزهکاري يا پيشرفت در مدرسه انتخاب شوند.
در يک مطالعه آزمايشي اين متغيرها را مي توان تا حد زيادي کنترل کرد اما در مطالعه ميداني کنترل آنها بايد به شيوه هاي غير مستقيم و کمتر رضايت بخش صورت گيرد . بعلاوه در اين مطالعات مسئله دقت ظريفتر و طبيعي تر از آزمايشهاي ميداني است. (کرلينجر1382 : 59 ) .
نمونه اي از يک کار ميداني :
نمونه اي از تحقيق ميداني بررسي مشهور اورينگ گافمن در باره رفتار در يک آسايشگاه است . گافمن چندين ماه را در يک بيمارستان رواني گذراند و به عنوان دستيار مدير امور ورزشي کار مي کرد . يکي دو نفر از کارکنان مي دانستند که او محقق جامعه شناس است اما بيماران نمي دانستند . از اين رو گافمن توانست به آساني و به طور غير رسمي با آنها حشر و نشر داشته باشد و حتي با بيماراني که دچار بيماري خيلي شديد بودند در بخشهاي عصبي تماس بر قرار کند . به اين ترتيب او توانست تصوير دقيقي از زندگي اين سازمان ، همراه با نگرشها و عقايد افرادي که در آن زندگي کار مي کردند ارائه کند . مطالب تحقيق او يادداشتهاي روزانه اي بود که در باره زندگي در بخشها مي نوشت ، همراه با گزارشهاي گفتگوها و تماسها با بيماران و کارکنان بيمارستان .
براي مثال او دريافت که در بخشهاي عصبي که در آن بسياري از بيماران در برابر ارتباط اجتماعي عادي مقاومت مي کردند ، نگهبانان بخش يکي دو بيمار کار کن از بخشهاي ديگر که به آنها در کارشان کمک    مي کردند . بيماران کارکن معمولاً يک سلسله امتيازاتي به عنوان پاداش فعاليتهايي که به اين ترتيب انجام     مي دادند دريافت مي کردند . اين شيوه رسما ًمورد تصويب مقامات مسئول بيمارستان قرارنگرفته بود ، اما در واقع براي گردش آرام و منظم کار سازمان ضروري بود . گافمن توانست آسايشگاه را به جاي آنکه بر حسب مقولاتي که روانکاران در مورد آنها به کار مي بردند بشناسد و از ديد گاه بيماران ببيند .
او نوشت اعتقاد من اين است که هر گروهي از انسانها ، بدويان ، خلبانان يا بيماران زندگي خاص خود را دارند که هنگامي که به آن نزديک مي شويد معنا دار ، منطقي و عادي مي شود . کار گافمن نشان مي دهد که آنچه از ديد يک ناظر خارجي ناشي از ديوانگي مي نمايد هنگامي که در زمينه بيمارستان ملاحظه شود چندان غير عقلاني نيست . (گافمن به نقل ازآنتوني گيدنز718:1377 ،719) .
ويژگي هاي پژوهش ميداني :
پژوهش ميداني مهمترين راهبرد در گرد آوري داده ها است که ارتباط نزديکي با روشهاي کيفي دارد. صريحتر و روشن تر اينکه پژوهش ميداني را با مکان و روشي که براي اجراي پژوهش به کار گرفته مي شود مي شناسند .
کار ميداني در محلهاي طبيعي انجام مي شود مثلاً انسان شناسان با قبايل دور افتاده زندگي مي کنند يا جامعه شناسان با زندگي در اجتماعات محلي زندگي روزانه آنان را مشاهده مي کنند .
پژوهش ميداني همچنين راهي براي همدل شدن و درک ذهني افراد مورد مطالعه است پژوهشگراني که کار ميداني انجام مي دهند نوعا سعي مي کنند اين دو ويژگي را در مطالعاتشان ترکيب کنند .( فرانکفورد – نچمياس / فاضلي ، لاريجاني . 405:1381 )
کار ميداني مشخصه اولين جامعه شناسان آمريکايي است که حيات شهري را مطالعه مي کردند و بعداً به منزله شيوه مطالعه موضوعاتي چــون محله ، گروههاي قومي و نيز نهادها و سازمـــــانها باقي ماند. بـه هر حال اين دست مطالعات درست نقطه مقابل روشهاي کمي و کنترل شده يعني تحقيقات پيمايشي و آزمايشي است . (ترز ال بيکر / هوشنگ نايبي 40:1377 )
تحقيق ميداني موفق مستلزم خلاقيت بالايي در طرح ريزي ، مطالعه و کشف معناي امور مورد مطالعه است . (ترز ال بيکر / هوشنگ نايبي 1377: 279 )
پژوهشگر مطالعه ميداني ابتدا موقعيت اجتماعي يا موسسه اي را در نظر مي گيرد و سپس روابط بين نگرشها ، ارزشها و ادراکات و رفتارهاي افراد و گروهها ي موجود در موقعيت را مطالعه مي کند ، او به طور معمول هيچ متغير مستقلي را دستکاري نمي کند . (کرلينجر ، فردان ، جعفر نجفي زند و حسن پاشا شريفي 55:1382 )

تفاوت تحقیق میدانی با دیگر روشها:
1. مشاهدۀ میدانی با دیگر روش های مشاهده از آن رو متفاوت است که تنها به جمع آوری داده ها منحصر نمی شود، بلکه در درون آن نظریه سازی نیز صورت می گیرد. (ارل ببی، 581:1387)
2 .لزوماًمطالعه ی منفرد نیست (تفاوت با مورد پژوهی) ؛مثلاً می توان تحقیق گافمن را نوعی مورد پژوهی نامید.
با این وجود، تحقیق میدانی لزوما به موارد منفرد محدود نمی شود، بلکه ممکن است مقایسه ی محیطهای اجتماعی مختلفی باشد لذا تحقیق میدانی عام تر از مورد پژوهی است.
3. دقت روش های تحقیق میدانی از طرح پیمایشی و آزمایشی کمتر است.
4.استفاده متناوب از استقرا و قیاس ؛در هیچ تحقیقی به خوبی تحقیق میدانی استفاده ی متناوب از استقرا و قیاس مشهود و ضروری نیست. و تا زمانی که محقق به اشباع نظری نرسد این روند ادامه خواهد یافت.
5 .عدم توانایی دستکاری پدیده ی اجتماعی (تفاوت با تحقیق آزمایشی)
در تحقیق میدانی پژوهش گر درصدد برمی آید رویدادهای کنونی را بررسی کند ولی نمی تواند در رفتارها و نقشها هیچ گونه دستکاری کرده یا آن را تغییر دهد.
6 . تمرکز بر رویدادهای کنونی (تفاوت با تحقیق اسنادی)
7. عدم استفاده از ابزار استاندارد و نمونه معرف :در این گونه مطالعات نه از ابزار ساختار یافته ای استفاده می شود و نه از نمونه های معرف. محقق بنابر مقتضیات زمان و مکان با افراد تحقیق به انحاء مختلف رفتار می کند. این توضیح را می توان برای مورد دوم تمایزها نیز بکار برد.
8 . مطالعه تام در برابر مطالعات جزئی نگر
* یک تفاوت مهم:
ببی در بحث تحقیق کیفی آن را یک هنر یا یک نوع جهت گیری فکری می داند. بنابراین بهترین راه فرا گرفتن نحوه های متعدد اجرای آن، همانا پرداختن به چندین تحقیق کیفی متفاوت است. پس تجربه ی کاری در تحقیقات کیفی نکته ی بسیار تعیین کننده ای است.

مراحل انجام پژوهش ميداني :
الف ) انتخاب عنوان پژوهش :
اغلب انتخاب عنوان تحت تأثير علايق و تمايلات شخصي پژوهشگر است . اين گونه علايق ممکن است به شغل ، روابط شخصي ، سوابق خانوادگي ، طبقه اجتماعي يا پيشينه قومي ربط داشته باشد . پژوهش ميداني مستلزم اين است که پژوهشگران ابتدا معين كنند به غيراز بررسي هاي علمي به چه اهميت مي دهند . ( فرانکفورد ، نچمياس /لاريجاني ، فاضلي . 411:1381 )
ب ) انتخاب مکان و دسترسي به افراد مورد مطالعه :
پس از انتخاب عنوان پژوهشي توسط پژوهشگر نوبت به انتخاب مکان مناسب ورود به آن است که تا حدودي متأثر از انتخاب عنوان است .
اغلب انتخاب مکاني که به سادگي در دسترس باشد يعني جايي که پژوهشگر ارتباطي موثر دارد يا عضوي از آنهاست جذاب است با اين وجود عامل مهم ديگر نزديک شدن به گروه ويژگي ذاتي پژوهشگر است . (لاريجاني ـ فاضلي 1381: 413و412 ) .
علاوه بر تهيه منابع مطالعاتي لازم بايد اطلاعاتي از کسانيکه در آغاز تحقيق موردي مي توان محقق را به سوي اهداف تحقيق راهنمايي کنند گرد آوري کرد و از افرادي که در محيط مورد نظر بوده و در ورود به ميدان به محقق ياري مي رسانند تصويري از ميدان به دست آورد .( ترزال بيکر / نايبي . 288:1377 )
ج ) ايجاد روابط با اعضا :
ارتباط آسان با اعضاي گروه تا حدود زيادي به طبيعت گروه و مهارتهاي پژوهشگر بستگي دارد ، کار ميداني خوب نه تنها به شناختن روابط افراد بومي با يکديگر بلکه به شدت در گروه کشف معني روابط اجتماعي است . ابعادي از روابط اجتماعي بين مطالعه کننده و شخص مورد مشاهده گسترش پيدا   مي کند . بهتر است پژوهشگر ميداني تلاش کند تا خود آگاهي اي نسبت به آنچه خودش هست و نسبت به آنچه افراد مورد مطالعه اش هستند به دست آورد . پذيرفتن هويت همانند مطالعه شوندگان از سوي محققين خطايي بارز مي باشد .( لاريجاني ـ فاضلي 1381: 414 )
د ) يافتن آگاهي دهندگان مبتکر و قابل اعتماد :
پس از برقراري رابطه با اعضاء ، مشاهده کنندگان همراه با مشارکت همانند اعضاي موقت گروه تلقي مي شوند ، آنان ياد مي گيرند در گروه چگونه رفتار کنند و به افراد مورد مطالعه ياد مي دهند که چگونه با آنان رفتار کنند . آنگاه مشاهده کنندگان همانند اعضاي بي قيد و شرط گروه پذيرفته مي شوند در اين زمان رابطه نزديک برقرار خواهد شد ، مناطق مشاهده مورد توافق قرار خواهند گرفت و آگاهي دهندگان اطلاعات را فراهم خواهند کرد . (فرانکفورد ـ نچمياس / لاريجاني ، فاضلي . 416:1381 ) .

ه) ترک کردن ميدان
پايان پژوهش و ترک ميدان پژوهش نيز مشكلاتي دارد . نياز پژوهش به در گير شدن در طول کار ميداني در زمان ترک ميدان اين مشکل را بوجود مي آورد ، مشکل ديگر در ترک ميدان نحوه ي متأثر شدن افراد مورد بررسي است که معتقدند يافته هاي پژوهش ما فايده اي به حال آنها ندارد و چيزي به زندگي آنها نمي افزايد . مراحل خروج از ميدان پژوهش با درجاتي از سريع و تند تا تدريجي و طولاني تعيين مي گردد . (لاريجاني ، فاضلي 1381: 417 ) .

و ) ثبت مشاهدات :
بيشتر اطلاعاتي را که تصور مي کنيم به حافظه سپرده ايم فراموش مي کنيم .از اين رو لازم است که محقق ميداني قبل از پرداختن به امور ديگر مشاهدات خود را ثبت کند . مشاهدات را به طرق زيادي   مي توان ثبت کرد از جمله ضبط صوت ، دوربين فيلمبرداري و يادداشت و ....
يادداشت کردن ستون فقرات گرد آوري اطلاعات ميداني است و به صو رتهاي مختلفي انجام   مي پذيرد. يادداشت کردن در ميدان عمدتاً به صورت کلي و مختصر صورت مي گيرد تا بعداً هنگام نوشتن گزارش مفصل به ياد آوري مشاهدات کمک کند . (ترزال بيکر/هوشنگ نايبي . 291:1377 )
در يادداشتهاي که نه در محل مشاهده ولي بلافاصله پس از آن نوشته شده اند امکان تغيير شکل و تحريف زياد مي شود . به کار بردن قواعد مخصوص نشان گذاري براي به حداقل رساندن تحريفات مفيد است . (لاريجاني ، فاضلي1381 :418 )

ز ) تنظيم يادداشتهاي ميداني :
راههاي گوناگوني براي نظم بخشيدن به يادداشت ها وجود دارد ، مي توان آنها را بر حسب افراد و يا وقايع يا توالي زماني يا موضوعات تنظيم کرد . اگر از يادداشت ها نسخه هاي متعددي تهيه کرده باشيد مي توانيد آن را را به صورت طبقه بندي متداخل در دسته هاي مختلفي جاي دهيد . يادداشتها قطع از نوع طبق بندي آنها اجزاي اصلي تحقيق اند ، نظم و ترتيب يادداشتها حاصل نهايي تحقيق را بهتر نمود مي بخشد . (ترزال بيکر / هوشنگ نايبي . 294:1377 ) .
ح ) تجزيه و تحليل داده ها :
در پژوهش ميداني تحليل داده ها فرآيندي مستمر است به صورتي که مشاهده کنندگان فرضيه ها را تنظيم مي کنند و مضامين مهم را در طول مشاهداتشان يادداشت مي کنند . با پيشرفت پژوهش بعضي از فرضيه ها کنار گذاشته مي شوند و بعضي ديگر اصلاح مي شوند .
به محض اينکه پژوهشگر فعاليتها و جملاتي را که براي حمايت فرضيه ها يش مورد نياز است مشخص کند ، مرحله بعد اين خواهد بود که به دنبال موارد منفي باشد يعني موارد و مثالهايي که بتوانند فرضيه را رد کنند . به علاوه دامنه ديدگاه مربوط نيز بايد کنترل شود يعني اينکه تعيين شود گستره دامنه واحدهاي داده ها در موقعيتهاي مختلف تا چه اندازه است . (فرانکفورد / نچمياس ـ لاريجاني ، فاضلي . 421:1381 ) .

خ ) تهيه گزارش :
وظيفه تحليل و نظم بخشيدن به يادداشتها ي پراکنده ، جدا کردن مضامين اصلي تحقيق و ارائه آنها در اثري مکتوب بر عهده تهيه گزارش است . (نايبي1377 :294 )
گزارش نهايي زمينه اي را براي مطالعه چارچوب نظري پيش برنده آن آماده ساخته ،طرح و روش پژوهش را توصيف مي کند و تحليل جزء به جزء داده ها ، تفسير آن و کاربردهاي آن براي تحليل بيشتر يا سياست گذاري کلي را مشخص مي کند .( لاريجاني ، فاضلي 1381: 421 ).
جان و لین لافلند محورهای مناسب برای تحقیق میدانی را این گونه تصویر می کنند:
1.اعمال: (انواع رفتار)
2.وقایع: «رویدادها»: (طلاق،جنایات و بیماری)
3. برخوردها: (ملاقات و کنش متقابل چند نفر)
4. نقش ها «تحلیل سمت هایی که افراد دارند»: (مشاغل، نقش های خانوادگی)
5.ارتباط ها: «زندگی اجتماعی بر اساس نوع رفتار مناسب بین دو یا مجموعه ای از نقش هاست»: (رابطۀ پدر- فرزندی)
6. گروه ها: (فراتر از روابط به جرگه های دوستان،تیم های ورزشی)
7. سازمان ها: (علاوه بر گروه های کوچک، شرکت ها، مدارس)
8.سکونت گاه ها: «چون مطالعۀ جوامع وسیع سخت است جوامعی با مقیاس های کوچک تر را مورد مطالعه قرار می دهیم»: (روستاها، زاغه ها، ده ها)
9. دنیاهای اجتماعی
10.سبک های زندگی یا خرده فرهنگ ها:«توجه به چگونگی سازگاری شمار زیادی از مردم را با زندگی»: (طبقۀ حاکم،طبقۀ پایین شهری)(ارل ببی1387:589)
روش پیمایشی اطلاعاتی به دست می دهد تا بتوان از طریق آن درصد بیکاران، میانگین درآمدها و مطالبی از این قبیل را محاسبه کرد. اما در تحقیق میدانی معمولاً اطلاعات به صورت کیفی به دست می آیند. و در حقیقت در روش کیفی به سادگی امکان تبدیل مشاهدات و داده ها به اعداد و ارقام وجود ندارد. (همان، 580)
مثال:
چه کسی مسؤول سر و سامان دادن به اموری است که ما از آن ها بهره می بریم؟ مسؤول تمیز نگه داشتن فضاهای عمومی مثل پارک ها، بازارچه ها، تعمیر علائم اطلاعاتی و هشدار دهنده در خیابان ها و... کیست؟
با یک تأمل ساده و بدون تفکر به این نتیجه می رسیم که: در جامعه، بر اساس توافق های رسمی و غیر رسمی، برای این نوع فعالیت ها، مسؤولانی تعیین کرده ایم. پاسخ این است که:متصدیان دولتی و کارکنان شهرداری و .... مسؤولند؛ که اگر چنین اقداماتی صورت نگیرد به دنبال کسانی هستیم تا حوادث پیش آمده را متوجه آنان کنیم.
نکته مورد توجه: احاله مسؤولیت امور عامه به افراد خاص، بقیه را مبرا، بلکه دیگران را وامی دارد از دخالت پرهیز کنند. پس این مسأله به معنی محدود ساختن دخالت سایر افراد جامعه است.
حال، تصور کنید: اگر در بوستانی قدم بزنید و مشتی آشغال بریزید، افراد ناظر این عمل شما را ناپسند می شمارند و به نوعی در معرض مجازات های منفی قرار می گیرید.
اما در مقابل اگر آشغال روی زمین باشد و خم شوید و آن را از روی زمین بردارید، لابد جواب می دهید مردم از کار ما خشنود خواهند شد...
به دانشجویان توصیه کردم این گروه کارها را انجام دهند وبه دو سؤال پاسخ دهند:
1)    وقتی سرگرم این امور بودید چه احساسی داشتید؟
2)    واکنش اطرافیان در مورد کارهای شما چگونه بود؟ (همان، 591)
خب عده ای از دانشجویان به جمع آوری آشغال ها، صاف کردن علائم،تعمیر علائم،تعمیر وسائل بازی عمومی و .... پرداختند.
حال پاسخ های آنان را به پرسش های من ببینید:
اکثر آنان در یادداشت ها نوشتند:
1) : هنگام انجام این کارها سخت معذب و ناراحت و احساس حماقت می کردیم و این تصور مردم که می پنداشتند ما با دست زدن به این اعمال قصد خود نمایی داریم، سخت آزارمان می داد. (این ها مسائلی است که ما را از دست زدن به این اعمال وا می دارد.)
2) همۀ افراد ناظر با واکنش های خود احساساتِ مای دانشجو را جریحه دار کرده بودند: «برخی پوزخند، بعضی اعتراض و حتی گاهی به مؤاخذه از طرف پلیس منجر شده بود.» (همان، 592)
به اذعان آنان، جمع آوری زباله های مکان های عمومی از سوی افراد غیر حرفه ای فقط سه دلیل می توانست داشته باشد:
1. بعد از ریختن آشغال کسی او را مجبور کرده آشغال ها را جمع کنند.
2. بعد از ریختن آشغال عذاب وجدان گرفته و در صدد جبران مافات برآمده اند.
3. درون آشغال ها دنبال خرت و پرت می گشته اند (آشغال دزدی).(همان، 592)
بی گمان از هیچ راهی جز تحقیق میدانی، نمی توان به قدرت توافق های عمومی در بارۀ بر عهده گرفتن مسؤولیت شخصی برای امور عامه پی برد. البته اگر همین مسأله از مردم سؤال شود، شاید او را شهروند خوب بخوانند، اما در مقام عمل این گونه برخورد می کنند.

در صحنۀ واقعی زندگی هر گاه کسی همان گونه عمل کند که در شعارها آمده، آن چه رخ داده تصویری دقیق و واقعی به دست می دهد.
تحقیق میدانی زندگی اجتماعی را در زیست گاه طبیعی اش مورد کاوش قرار می دهد. (همان،593)

ابعاد مشاهده میدانی:
1. مشارکت یا عدم مشارکت مشاهده گر در رفتار مورد مشاهده
2. آشکار و یا پنهان بودن مشاهده گر برای مشاهده شوندگان
و در نهایت این دو بعد تبدیل می شود به:
1.مشاهدۀ آشکار: در این موقعیت در هنگام تحقیق محقق شناخته شده و افراد مورد مطالعه هم می دانند که تحت مطالعه قرار دارند.
2. مشارکت آشکار: در این موقعیت، محقق شناخته شده و فراتر از موقعیت اول، در تحقیق مشارکت هم می کند. مثلاً مطالعۀ عملکرد فوتبالیست ها و بازی کردن خود محقق.
3. مشاهدۀ پنهان: در این موقعیت، نقش محقق،مشاهده گری است، اما افراد مورد مشاهده نمی دانند که تحت مطالعه قرار دارند. مثلاً زیر نظر گرفتن افرادی که از خط کشی عابر پیاده عبور نمی کنند.
4.مشارکت پنهان: در این موقعیت، محقق در فرآیند بررسی شرکت دارد، اما محقق شناخته نشده است. مثلاً مطالعۀ عملکرد والیبالیست ها و مشارکت محقق اما بدون معرفی خود. (بیابان گرد:1386 4-293)

مطرح شدن بحث اخلاق
سؤال اساسی ای که در این میان مطرح است، آنست که آیا اخلاقاً صحیح است که محقق با معرفی نکردن خود، اطمینان مردم راجلب کرده و برای کسب اطلاعات مورد نظر فریبشان دهد؟
و بالأخره مصلحت داشتن علم این گونه اعمال غیر اخلاقی را توجیه می کند؟
اگر افراد مورد تصمیم گیری و آزمون ندانند که محقق سرگرم اجرای طرحی تحقیقی است، طبیعی تر و ساده تر عمل می کنند و اگر بدانند یا موضع می گیرند یا طور دیگری وانمود می کنند.
ازآن طرف مشاهده گر اگر در تحقیق حضور داشته باشد در روند تحقیق تأثیر می گذارد. اگر در مورد تصمیم گیری یک گروه اظهار نظر کند، یک تأثیر می گذارد، اگر اظهار نظر نکند، یک تأثیر می گذارد، اگر پیشنهادش دنبال شود، یک نحو تأثیر می گذارد، اگر پی گیری نشود یک نوع تأثیر می گذارد. (ارل ببی،:1387 6-595)
پس این نتیجه قابل توجه است که این امور، غیر قابل اجتناب است. به این دلیل محققان میدانی، غالباً نقشی متفاوت با شرکت کنندۀ کامل انتخاب می کنند.
نوع ارتباط
ارتباط به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
1.پیوستن واقعی
2.وانمود کردن
مثلاً محقق برای بررسی یک فرقه ای مذهبی و نوپیدا اگر واقعاً به آن گروه، بپیوندد روند تحقیق یک طور است و اگر وانمود کند که پیوسته است روند تحقیق طور دیگری است. (همان: 598)
مزایای تحقیق میدانی:
1. رفتارها در موقعیت طبیعی مورد مطالعه قرار می گیرد.
2. باعث افزایش عمق شناخت پژوهش گر از پدیدۀ مورد مطالعه می شود.
3. امکان توجه به جنبه هایی از موضوع که قبل از شروع مطالعه، به آن توجه نشده است، پدید می آید.
نقطۀ قوت تحقیق میدانی، جامعیت چشم اندازی است که در اختیار محقق قرار می دهد. در این نوع تحقیق، محقق با رویارویی مستقیم با پدیدۀ اجتماعی مورد مطالعه و مشاهدۀ هر چه کاملتر آن، می تواند درک عمیق تر و کامل تری زا آن پدیده به دست آورد. (ارل ببی1387: 588)
تحقیق میدانی، اساساً برای مطالعۀ موضوع هایی مناسب است که نگرش ها و رفتارها از طریق آن به بهترین نحو در درون محیط های طبیعی آن ها شناخته می شوند.
سرانجام تحقیق میدانی،بخصوص برای مطالعۀ فرآیندهای اجتماعی که درطول زمان کامل میشوند، مناسب است.(همان،588)                                                                                                                            در همۀ این روابط و محیط ها، تحقیق میدانی می تواند نکاتی را آشکار کند که آشکار کردنشان از راه های دیگر ممکن نیست.
معایب :
تنها گروهها يا اجتماعات نسبتاً کوچک را مي توان با اين روش مطالعه کرد و موفقيت آن تا حد زيادي به مهارت پژوهشگر در کسب اعتماد افراد مربوط بستگي دارد .( گيد نز 1377: 721 ) .
بعضي از انواع کار ميداني ممکن است حتي از نظر فيزيکي خطرناک باشد مانند پژوهشگري که يک باند بزهکاري را مطالعه مي کند ممکن است ناخواسته در منازعات گروههاي رقيب گرفتار گردد .کار ميداني در حد مطالعه رفتار افراد معمولا ًکوششي يک طرفه محسوب مي گردد .(گيدتر1377 :719 ) .
به دليل اينکه گاه مشاهده ميداني ساده با جمعيت معدودي سر و کار دارد دامنه تعميم آن نيز محدودمي گردد . فرانکفورد ـ نچمياس / لاريجاني ، فاضلي . 460:1381 ) .
هر گونه رابطه استوار اجتماعي با يک فرد يا گروه خاص از سوي مطالعه کننده اين امکان را نيز فراهم  مي سازد که گروههاي رقيب ديگر آن اجتماع باب رابطه اجتماعي را با اوببندند .( پرتي . ژ .پلتو.محسن ثلاثي . 229:1375 ) .
در موقعيت ميداني حفظ مطالعه د رچارچوب محدوديتهاي مسئله بسيار سخت مي باشد .کرلينجر /جعفر نجفي زند ، حسن پاشا شريفي .( 58:1382 ) .
مطالعه ميداني در مقايسه با آزمايشهاي آزمايشگاهي و ميداني از نظر علمي ضعيف است . البته جدي ترين ضعف آن ويژگي غير آزمايشي آن است . (همان :58 ) .
تحقیق میدانی چون روشی کیفی است و نه کمی، بندرت درباره جمعیتهای وسیع توصیف آماری دقیقی بدست می دهد.
در ادامه ی نقاط ضعف به تعمیم پذیری می پردازیم:

تعمیم پذیری
یکی از مشکلات تحقیق میدانی مسئله تعمیم پذیری نتایج تحقیق به جامعه ی بزرگتر می باشد که عوامل متعددی این مسئله را موجب می شوند. یکی از عوامل اصلی کوچک بودن نمونه مورد بررسی می باشد. معمولا در این قبیل تحقیقات محقق تعداد خاص و معدودی را تحت بررسی و مطالعه قرار داده و با آنها مصاحبه می کند.
از طرف دیگر افراد انتخاب شده به صورت غیر احتمالی انتخاب می شوندکه این مسئله نیز تعمیم پذیری نتایج و یافته های تحقیق را دچار اشکال می کند.
یکی دیگر از عوامل مؤثر بر تعمیم پذیری، گردآوری اطلاعات یکسان از همه ی افراد تحقیق می باشد که این مسئله نیز معمولاً در تحقیقات میدانی رعایت نمی شود و در صورتی که حجم نمونه نیز افزایش یابد باز هم امکان تعمیم نتایج ضعیف است. زیرا داده های حاصل مبتنی بر نظرات و برداشت های محقق می باشد و در صورتی که از دستیاران و همکارانی نیز برای افزایش دامنه ی تحقیق استفاده شود، این مسئله بیشتر تاثیر گذار است و در نتیجه کمی کردن اطلاعات و مقایسه ی ویژگی های آنها با هم کار بسیار دشوار و پرهزینه ای خواهد بود، بنابراین افزون بر تعداد مشاهده گران، علی رغم اطلاعات وسیع تری که به دست خواهد آمد، از تعمیم پذیری نتایج پژوهشمی کاهد و هزینه ی زیادی را تحمیل خواهد کرد.(ازکیا،376:1382)
برخی از صاحبنظران معتقدند دستاورد تحقیق میدانی را می توان به موضوعات نظری تعمیم داد نه به جامعه یا جمعیت. پژوهشگر برای تعمیم تحلیلی می کوشد تا مجموعه ای از نتایج را به تئوری پر دامنه تری گسترش دهد.

اعتبار و پايايي در مطالعات ميداني
مطالعات ميداني احتمالاً معتبر ترين انواع مطالعات اجتماعي اند ، زيرا عملاً در ميدان تحقيق صورت مي گيرند و در پي کشف معناي حقيقي محيط اجتماعي و درک ماهيت آن مي باشند . مطالعه ميداني در پي طرح اساسي ترين معيار اعتبارتحقيق است ، اما بر خورداري از پايايي در مطالعات ميداني پر دشوار است چرا که کار ميداني بسيار فردي ومنحصر به فرد است و غالباً تکرار آن توسط محقق ديگر دشوار يا غير ممکن است . (ازکیابه نقل ازترزال بيکر / نايبي . 1382: 377 ) .
حال که تکرار کار محقق ميداني ديگر دشوار است محقق ميداني در پي کسب ديد گاه هاي ديگر برمي آيد . نظرات مشاهده گري بي طرف ، کسي که براي کار ديگري به ميدان مي آيد و کسي که با ميدان آشناست اما هنگام تحقيق در ميدان نبوده است به ارائه ديد گاههاي متضاد يا تأييد استدلال محقق کمک مي کند . از آنجا که نظرات محقق ذهني است مقايسه آن با نظرات ديگران کوششي است براي اشتراک ذهني و تشابه ادراکات ذهني .
اگر در مواردي توافق زيادي وجود داشت اطمينان محقق درباره مشاهداتش بيشتر مي گردد اين خود به اثبات پايايي و اعتبار تحقيق کمک مي کند . بهتر است محقق در پي مشاهده ميدان از ديد ديگران نيز بر آيد ، بعد از اطمينان از مستدل بودن نظرات خود در باره داده ها بايست ديد آيا مي توان آنها را به محيط هاي ديگر نيز تعميم داد يا نه .(ترزال بيکر1377 : 298،297 )
نتیجه گیری:
مطالعات میدانی تحقیقاتی است که موضوع مورد مطالعه در اختیار محقق قرار داشته باشد و یا به عبارت دیگر محقق را بدان دسترسی باشد بعنوان مثال وقتی محقق هدفش مطالعه در زندگی کشاورزان ساکن یک روستا و یا قشری از جامعه و یا گروهی از کارگران یک موسسه تولیدی و یا مردم عشایری باشد مطالعه, از نوع مطالعه میدانی است و اطلاق اصطلاح میدانی به مفهوم ارتباط مستقیم و رویاروی محقق با پدیده های مورد مطالعه .
در این روش محقق مدتی در میان جامعه مورد تحقیق خود زندگی می‌کند و به تحقیق درباره موضوعی خاص در آن محیط می‌پردازد. محقق هیچگونه دستکاری در محیط انجام نمی‌دهد، بلکه بدون هیچ دخالتی در جریان طبیعی رویدادها تا آنجایی که می‌تواند اطلاعات جمع آوری می‌کند در تحقیق میدانی ، مشاهده عنصر اصلی را تشکیل می‌دهد.

منابع ومآخذ
1. بیکر، ترز. ال(1377)،نحوه انجام تحقیقات اجتماعی ،ترجمه هوشنگ نائبی ، ،تهران، نشر نی
2. گیدنز، آنتونی1377))، جامعه شناسی ،ترجمه منوچهر صبوری ، ،تهران ،نشر نی
3.ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه(1382) ، روشهای کاربردی تحقیق. (جلد اول). تهران،کیهان
4.ببی، ارل، (1387)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمۀ رضا فاضل (جلد دوم )، تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب کتب علوم انسانیث دانشگاه ها(سمت)
5. بیابان گرد، دکتر اسماعیل(1386)، روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی (جلد اول )، تهران، نشر دوران
6. ژپلتو.پرتی.1375،روش تحقیق درانسان شناسی،ترجمه محسن ثلاثی،انتشارات علمی
7.کرلینجر،فرد ان.(1382)،مبانی پژوهش درعلوم رفتاری(جلد دوم)حسن پاشا شریفی وجعفرنجف زند،تهران،آوای نور
8. فرانکفورت،نچمیاس1381،لاریجانی فاضلی

تحقیق میدانی

مطالب مشابه :

شغل خلبانی

شغل مشاوره

نیاز تحقیقات قضایی به پلیس قضایی

طرح درس سه ماهه فارسی اول دبستان

فهرست پایان نامه های دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی 2

تحقیق میدانی

مفهوم‌شناسی پلیس و وظایف آن

9 توصیه پلیس فتا به کاربران در زمان خریدهای اینترنتی

ایش کاغاذی / کارنما / job paper / شماره 1468/ مشاغل روز شنبه 25/11/93