معرفی گرایش های رشته زیست شناسی

· زيست شناسي سلولي و ملكولي – گرايش ژنتيك

هدف:

سال 1973 وقتي به ياري علم ژنتيك اولين ژن "كلون" گرديد شايد كمتر كسي فكر مي كرد كه بزودي اين علم يكي از علوم راهبردي دنيا شود و حتي تا جايي گسترش بيابد كه نشريه Science باسواد بودن را مساوي با اطلاع داشتن از دو علم كامپيوتر و ژنتيك بداند.

اين علم جوان در اين مدت كوتاه به يكي از علوم استراتژيك جهان تبديل شده است.

دكتر محمدرضا نوري دلوئي استاد ژنتيك دانشكده پزشكي دانشگاه تهران در معرفي اين علم مي گويد:

"بطور كلي دانش ژنتيك درباره انتقال صفات وراثتي از والدين به اولاد بحث مي كند كه البته اين والدين مي توانند انسان، درخت و يا باكتري باشند. در واقع ژنتيك تلاش مي كند تا بگويد كه چه مكانيزم هايي مولكولي، عامل انتقال صفات از نسلي به نسل ديگر هستند. مكانيزم هايي كه باعث مي شوند تا فرزندان شباهت زيادي به والدين داشته باشند و همچنين مي خواهد بداند كه چرا گاهي اوقات در بين والدين و فرزندان در برخي صفات تفاوت هاي بسيار معني داري وجود دارد؟ براي مثال چرا گاهي اوقات والدين سفيدپوست، بچه رنگين پوست دارند؟

آنچه مسلم و روشن است در سطح جهاني در همه كشورها، چه در زمينه هاي آموزشي و چه پژوهشي و بهره وري علمي و اقتصادي، رشته هاي علوم زيستي مورد توجه كامل است و مسائل بنيادي و پژوهشي رشته هاي ديگري مانند كشاورزي (زراعت، باغباني، گياه پزشكي) و رشته هاي علوم پزشكي (پزشكي، دندانپزشكي، داروسازي) و پيراپزشكي نياز مبرم به اطلاعات و نظريه هاي علوم زيستي و تحقيقات و پژوهش هاي اين علم دارد.

ماهيت:

دانش ژنتيك هميشه به طرح سه پرسش كليدي مي پردازد كه اين سه پرسش عبارتند از:

چه چيزي موروثي است؟ (بررسي ماهيت فيزيكي شيميايي ماده وراثتي)

ماده وراثتي چه مي كند؟ (بررسي عملكردها و نقش هاي ماده وراثتي)

ماده وراثتي در خلال نسل ها و بخصوص در زمان تكامل زيستي چگونه تغيير پيدا كرده و يا دستخوش جهش مي شود؟"

دكتر فروغ مند استاد ژنتيك دانشگاه شهيد چمران اهواز نيز در معرفي رشته ژنتيك در سطح كارشناسي مي گويد:

"دانشجويان رشته ژنتيك علاوه بر دروس ژنتيك 1 و 2 كه به عنوان دروس پايه مي گذرانند، براي آشنايي با دنياي وسيع اين علم و دستاوردهاي مختلف آن در 17 واحد به طور كلي و اجمالي مباحث مهمي مثل ژنتيك سرطان، روش هاي تشخيص بيماري هاي ژنتيكي قبل و بعد از تولد، شناخت ناقلين بيماري ها، اصول مشاوره ژنتيكي قبل و بعد از تولد، شناخت ناقلين بيماري ها، اصول مشاوره ژنتيكي، نقش ژنتيك در بروز رفتارهاي فردي و اجتماعي، شناخت جمعيت هاي مختلف ژنتيكي و نژادهاي انساني، ژن درماني، پزشكي قانوني، تكنيك هاي رايج در ژنتيك، روش هاي اصلاح نژاد و ژنتيك مولكولي را مطالعه مي كنند."

مطالعات و تحقيقات ژنتيك در جانوران و گياهان بررسي كاريوتيپها و ژنوتيهاي گياهان و جانوران، تشخيص كروموزوم هاي بيمار، عوامل وراثتي بيماري هاي ژنتيكي، اصلاح نباتات (در ژنتيك گياهي) و اصلاح جانوران (دامي) در ژنتيك جانوري، مطالعات و مشاوره هاي ژنتيكي انساني در ازدواج ها و خانواده ها از جمله توانايي هاي فارغ التحصيلان گرايش ژنتيك است.

اگر قرار باشد چند بيماري مهلك و يا سخت را نام ببريد، چه بيماري هايي به خاطرتان مي آيد؟ ايدز؟ سرطان؟ تالاسمي؟ هموفيلي؟ عقب ماندگي ذهني يا جسمي؟

بله! تمامي اين بيماري ها مهلك و يا سخت مي باشند. اما آيا مي دانيد كه تمامي اين بيماري ها بگونه اي ژنتيكي هستند؟ و همچنين آيا مي دانيد كه به ياري روشها و فنون جديد مهندسي ژنتيك(1)، بسياري از بيماري هاي ژنتيكي در آستانه مهار شدن قرار دارند؟

دكتر نوري دلوئي در اين زمينه مي گويد:

"يكي از قلمروهاي ژنتيك، "ژن درماني" است كه در مدتي كوتاه توانسته است، سيماي جهان پزشكي را با دستاوردهاي عظيم خود به گونه اي بنيادين دگرگون سازد. چرا كه اين روش نوين با جانشين ساختن ژن هاي سالم به جاي ژن هاي معيوب و يا با ترميم ژن هاي معيوب به مداواي اساسي بيماري مي پردازد."

دكتر نوري دلوئي در ادامه سخنان خويش مي گويد:

"البته علم ژنتيك كاربردهاي گسترده ديگري نيز در علوم پزشكي دارد كه از آن جمله مي توان به توليد انبوه، ارزان و بدون خطر واكسن هاي انساني و حيواني با استفاده از باكتري ها و قارچ ها، توليد داروهاي جديد و پروتئين هاي گوناگون براي درمان بيماري هاي مختلف و تشخيص قبل از تولد بيماري هاي كروموزومي و بيماري هاي ژني با روش هاي پزشكي مولكولي مثل تشخيص بيماري تالاسمي در دوران جنيني اشاره كرد. كه بدون شك در تمامي اين فعاليت ها و تحقيقات متخصصان ژنتيك حضوري فعال و چشمگير دارند."

وي در ادامه مي گويد:

"از سوي ديگر متخصصان ژنتيك نه تنها در پزشكي بلكه در كشاورزي و صنعت نيز تحقيقات با ارزشي انجام داده اند. براي مثال با استفاده از روشها و فنون مهندسي ژنتيك مي توان گياهاني را توليد كرد كه نسبت به عواملي همچون سرما، گرما، رطوبت، خشكي، املاح، حشرات، آفات، ويروس ها و ساير عوامل بيماري مقاوم بوده و علاوه بر آن در مقايسه با موجود طبيعي، مجهز به مكانيسم هاي دفاعي اضافي باشند. مثل توليد گوجه فرهنگي جديد با كميت و مقاومت به مراتب بيشتر و طعم بهتر از گوجه فرنگي طبيعي كه اولين محصول گياهي دستكاري شده ژنتيكي مي باشد.

همچنين مهندسي ژنتيك در صنعت براي بازيافت ضايعات شهري و تبديل آنها به موادي نظير كود كمپوست، توليد انبوه آنيزم هاي مورد نياز در صنايع غذايي، خوراك دام و طيور، چرم سازي و داروسازي و دهها مورد ديگر كاربرد دارد."

آنچه گفته شد بيانگر جايگاه علم ژنتيك در كشورهاي صنعتي است وگرنه علم ژنتيك در ايران هنوز در ابتداي راه است و بايد تلاش بسيار كرد و كاستي ها را جبران نمود و موانع را از ميان برداشت تا بتوان شاهد رشد روزافزون علم ژنتيك در ايران بود. البته اين به آن معني نيست كه در كشور ما تحقيقات ژنتيكي انجام نمي گيرد و فارغ التحصيلان اين رشته جذب هيچ مركزي نمي شوند، بلكه سازمانهاي مختلفي هستند كه به فعاليت هاي تقحيقاتي ژنتيكي مي پردازند كه از جمله مي توان به مراكز مختلف وزارت كشاورزي، وزارت جهاد سازندگي، مراكز پژوهشي وزارت فرهنگ و آموزش عالي، انستيتو پاستور، مركز ملي تحقيقات مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي اشاره كرد. علاوه بر مراكز فوق به گفته دكتر فروغ مند كارشناسان ژنتيك مي توانند در مراكز ژنتيك دولتي و خصوصي مانند بخشهاي ژنتيك مراكز بهزيستي، جهاد دانشگاهي، بيمارستان ها و كلينيك هاي خصوصي مشغول به كار گردند.

مراكزي از جمله: منابع طبيعي، جهاد كشاورزي، بخش هاي تحقيقاتي گياهي باغباني و پرورش گل هاي زينتي و ... و در ژنتيك جانوري سازمان ها و نهادهايي مانند: دام پروري، دام پزشكي، وزرات بهداشت و درمان (كارشناسي مشاوره ژنتيكي انسان) و ... از جمله محل هاي كار براي دانشجويان اين رشته است.

علاقمنديها: در همه رشته ها بخصوص در علوم پايه و بويژه در گرايشهاي مختلف رشته زيست شناسي بايد علاقه مند بود و صبر و پشتكار داشت تا بتوان طعم شيرين موفقيت را چشيد.

دكتر نوري دلوئي در همين زمينه مي گويد:

"علاقه، پشتكار، اميد و نشاط شرط ورود به ميدان علم ژنتيك است. يعني دانشجو بايد بدون هراس از مشكلات و موانع موجود، با دقت تمام و براساس راهنمايي هاي اساتيد و افراد اهل نظر به مطالعه بپردازد و تلاش كند تا همه روش ها و فنوني كه به او آموزش داده مي شود به صورت نظري و عملي فراگير تا به يك عنصر نظري صرف تبديل نشود بلكه يك نيروي علمي و فني خلاق و نوآور باشد.

وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:

جايگاه علم ژنتيك در كشورهاي صنعتي با جايگاه فعلي اين رشته در اين بسيار متفاوت است كه محتاج تلاش بسيار براي جبران كاستي هاست.

البته اين به آن معني نيست كه در كشور ما تحقيقات ژنتيكي انجام نمي گيرد و فارغ التحصيلان اين رشته جذب هيچ مركزي نمي شوند، بلكه سازمانهاي مختلفي هستند كه به فعاليت هاي تحقيقاتي ژنتيكي مي پردازند كه از جمله مي توان به مراكز مختلف وزارت كشاورزي، وزارت جهاد سازندگي، مراكز پژوهشي وزارت فرهنگ و اموزش عالي، انستيتو پاستور، مركز ملي تحقيقات مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي اشاره كرد. علاوه بر مراكز فوق به گفته دكتر فروغ مند كارشناسان ژنتيك مي توانند در مراكز ژنتيك دولتي و خصوصي مانند بخشهاي ژنتيك مراكز بهزيستي، جهاد دانشگاهي، بيمارستان ها و كلينيك هاي خصوصي مشغول به كار گرداند.

نكات تكميلي:

گرايش بيوشيمي يا بيوفيزيك تاكنون در هيچ دانشگاهي در سطح ليسانس ارائه نشده است و گرايش ژنتيك نيز هر چند سال يك بار در يك دانشگاه ارائه مي شود و بعضي از گرايشها نيز در دو دانشگاه با دو نام متفاوت ارائه مي گردند و از سوي ديگر واحدهاي اختصاصي و اختياري هر يك از اين گرايشها در دانشگاههاي مختلف، با توجه به امكانات و تخصص اساتيد هر دانشگاه، متفاوت است.

همچنين مهندسي ژنتيك مجموعه روشها و فنوني است كه تكيه گاه اصليش زيست شناسي مولكولي و بخصوص ژنتيك مولكولي است.

زيست شناسي سلولي و ملكولي – گرايش ميكروبيولوژي

هدف:

هدف اين شاخه شناخت جانداران ميكروسكوپي و مسائل مختلف مربوط به زندگي آنهاست.

علم ميكروبيولوژي در مورد چگونگي استفاده بهينه از ميكروارگانيسم ها و جلوگيري از ضررها و زيانهايي كه ميكروارگانيسم ها مي توانند به حيات انسانها، دامها و نباتات وارد كنند، بحث مي كند.

در گذشته به ميكروبها شيطانهاي نامرئي مي گفتند اما امروزه بايد به آنها فرشته هاي نامرئي بگوييم چرا كه اگر ميكروارگانيسم ها در چرخه حيات، وظيفه خويش را انجام ندهند، زندگي تمام موجودات از نباتات و حيوانات گرفته تا انسان به زوال كشيده مي شود.

و باز بخشي از اين ميكروارگانيسم ها هستند كه با ايجاد انواع بيماريهاي عفوني زندگي بشر را به خطر مي اندازند مانند "ابولا" كه يك بيماري ويروسي ناشناخته بود و در آفريقا تعداد زيادي از افراد را به كشتن داد و يا "ايدز" كه بشر را تا آستانه سال 2000 عاجز و ناتوان كرده است. بي شك نمي توان به نقش مهم ميكروارگانيسم ها در هستي اعتقاد داشت و از اهميت كاربرد رشته ميكروبيولوژي كه به عنوان بررسي ميكروارگانيسم ها مي پردازد، غافل ماند.

ماهيت:

اما ميكروارگانيسم ها كه اساس و پايه علم ميكروبيولوژي را تشكيل مي دهند، چه هستند؟

ميكروارگانيسم ها موجودات ريز ذره بيني مانند: باكتريها، ويروسها، قارچهاي ميكروسكوپي و ژرتوزوئرها هستند كه با چشم غيرمسلح ديده نمي شوند.

علم ميكروبيولوژي كه گرايشي از علم زيست شناسي است به بررسي و مطالعه ميكروارگانيسم ها مي پردازد. در اين علم ارتباط ميكروارگانيسم ها با خودشان و همچنين با موجودات عالي تر مانند انسان، حيوانات و گياهان مورد بررسي قرار مي گيرد.

رشته ميكروبيولوژي كه با ميكروارگانيسم ها يعني موجودات ريز ذره بيني سروكار دارد، دو جنبه مهم دارد. يكي مبارزه با ميكروارگانيسم هاي خطرناك و بيماري زا كه حيات انسانها، حيوانات و گياهان را به خطر مي اندازند و ميكروبيولوژيست با شناسايي روش و مسير ايجاد بيماري ها مي تواند اين مسير را متوقف كرده و از چرخه و سير بيماري جلوگيري كند و جنبه ديگر استفاده بهينه و مناسب از ميكروارگانيسم ها براي توليد مواد غذايي و تبديل بهينه صنايع غذايي مثل تهيه پنير، ماست و يا حتي نان و همچنين توليد داروهاي پزشكي و دامپزشكي مي باشد.

اهميت اين رشته با توجه به نياز صنايع غذايي و تخميري به كارشناسان اين رشته، نياز علوم پزشكي و دارويي، نياز سازمان هاي محيط زيست و مبارزه با آلودگي آن، نياز كشاورزي و دام پروري، نياز دانشگاه ها به مدرس و محقق و ... به خوبي روشن مي شود.

گرايش هاي مقطع ليسانس:

گرانش ميكروبيولوژي يكي از پنج گرايش رشته زيست شناسي سلولي و ملكولي است. اما لازم به توضيح است كه ...

علم ميكروبيولوژي گرايشهاي مختلفي دارد كه عبارتند از:

الف) گرايش پزشكي. در اين گرايش ميكروبهايي كه براي انسان بيماري زا هستند و چگونگي فعاليت آنها بررسي مي شود. البته اين گرايش قسمت كوچكي از علم ميكروبيولوژي را به خود اختصاص مي دهد چرا كه از ميان ميكروبهاي شناخته شده فقط حدود 170 نوع ميكروب، بيماري زا هستند و بقيه ميكروبها تاكنون شناخته شده اند، ميكروبهايي مفيد مي باشند.

ب) ميكروبيولوژي غذايي. بسياري از مواد غذايي مثل ماست يا پنير به ياري ميكروبها توليد مي شوند.

ج) ميكروبيولوژي صنعتي. در اين گرايش از ميكروبيولوژي از ميكروبهاي مفيد براي توليد مواد صنعتي مانند اسيدها و كمپوست ميكروبي (تهيه كود به ياري مواد زايد و زباله ها) استفاده مي شود. همچنين از ميكروبها در رفع آلودگي هاي محيط زيست استفاده مي گردد.

آينده شغلي، بازار كار، درآمد:

دكتر يحيي همتي مدير گروه ميكروبيولوژي دانشكده پزشكي دانشگاه شهيد بهشتي در اين باره مي گويد: ميكروبيولوژي پايه و اساس بسياري از علوم از قبيل: بيوشيمي، بيوتكنولوژي، زنتيك و پزشكي است.

براي مثال يكي از پايه هاي مستحكمي كه پزشكي بر روي آن استوار است، ميكروبشناسي است. چون علم ميكروبشناسي است كه توانسته است در مقابل حملات سهمگين بيماري هاي بسيار خطرناك و جهانگير مانند فلج اطفال و يا طاعون با تشخيص، درمان و يا تهيه واكسن و راههاي اساسي و موثر در اختيار بشر قرار دهد و باز علم ميكروبشناسي است كه بايد راهي براي نجات انسان از چنگال بيماريهاي عفوني جديد پيدا بكند.

يكي از كاربرهاي رشته ميكروبيولوژي حداقل در بعد سنتي، تشخيص بيماري است چون در آزمايشگاههاي تشخيص طبي محققان عمدتاً با بيماريهاي عفوني ميكروارگانيسم ها سروكار دارند يعني يا بطور مستقيم به تشخيص ميكروارگانيسم ها مي پردازند يا به تشخيص آثار حياتي آنها مي پردازند كه نهايتاً اين آثار حياتي ما را به سوي يك ميكروارگانيسم هدايت مي كند مثل ترشح يك آنزيم يا تبديل قند به اسيد كه در اين موارد ما خود ميكروارگانسم را نمي بينيم اما از آثار حياتي آن مي توانيم تشخيص دهيم كه با چه ميكروارگانيسمي سروكار داريم و اين ميكروارگانيسم چه بيماري را ايجاد كرده است. با توجه به اينكه متاسفانه امروزه دنيا با خطر شيوع مجدد بيماريهاي ميكروبي قديمي و شيوع بيماريهاي جديد روبرو است رشته ميكروبيولوژي در پيشگيري و جلوگيري از بيماري كاربرد دارد مثل علم واكسينه لوژي كه علم جديدي است و وظيفه آن ساخت واكسنها و سرمهاي مختلف مي باشد. مواد غذايي و توليد مواد غذايي مختلف اثر ميكروارگانيسم ها بسيار قابل توجه است. همچنين رشته ميكروبيولوژي در كشاورزي بطور بسيار وسيعي در تشخيص آفات گياهي، مبارزه با آفات گياهي و ايجاد مقاومت گياهي نسبت به آفات (ايجاد گياهاني مقاوم به آفات و حشرات) مورد استفاده قرار مي گيرد.

در صنايع و معادن نيز براي استخراج فلزات سنگين و در تصفيه نفت در گوگردزدايي از نفت مورد استفاده قرار مي گيرند. همين استفاده از رشته ميكروبيولوژي در گوگردزدايي بسيار مهم است چون در تصفيه نفت مرحله گوگردزدايي بسيار گران تمام مي شود. اما ميكروارگانيسم هايي هستند كه گوگرد را در خودشان تثبيت مي كنند و جدا مي شوند و به اين وسيله مي توان بهترين نفت بدون گوگرد را خيلي ارزان به دست آورد.

در محافظت از محيط زيست نيز ميكروارگانيسم هايي هستند كه تصفيه فاضلابها و مبارزه بيولوژيك با عفونتها آلودگي هاي فاضلابي مورد استفاده قرار مي گيرند و آب سالم و در حقيقت بدون آلودگي تحويل مي دهند همچنين در آلودگيهاي نفتي ميكروبهاي نفت خواري هستند كه پارافين و خود نفت را به عنوان مواد غذايي استفاده مي كنند و توده اي سلولي مي سازند كه مورد مصرف تغذيه آبزيان را از بين مي برد، تبديل به يك ماده غذايي مي كنند كه مورد استفاده آبزيان قرار مي گيرد. تبديل به يك ماده غذايي مي كنند كه مورد استفاده آبزيان را از بين مي برد، تبديل به يك ماده غذايي مي كنند كه مورد استفاده آبزيان قرار مي گيرد. تا حدودي نيز همين كار در خليج فارس براي تصفيه آلودگي چاههاي نفتي كويت انجام گرفت.

حتي در صنعت نساجي نيز اين علم به ياري بشر آمده است و به تازگي در صنعت نساجي از ميكروارگانيسم ها براي تثبيت نشاسته و آهار دادن پارچه استفاده مي شود.

فعاليت در مراكز ميكروب شناسي، كارشناسي علوم آزمايشگاهي، بررسي آلودگي هاي ميكروبي مواد غذايي اعم از فرآورده هاي گياهي و دامي، صنايع غذايي مراكز تشخيص بيماري ميكروبي، ويروس، عوامل و فرآورده هاي تخميري و ... نمونه هايي از توانايي هاي فارغ التحصيلان گرايش ميكروبيولوژي است.

سازمان ها و مراكزي مانند وزارت بهداشت و درمان، آزمايشگاه هاي پاتولوژي و ميكروب شناسي بيمارستان ها، بيماري هاي دامي (دام پزشكي). آزمايشگاه هاي تشخيص طبي، صنايع غذايي مختلف و كارخانه هاي كنسروسازي، نوشابه سازي، عصاره گيري ميوه ها، عرقيات و صنايع گوشتي و ...

همه و همه محل هايي هستند كه فارغ التحصيلان اين رشته مي توانند در آنها مشغول به كار شوند.

ظرفيت پذيرش كل و گرايش مختلف:

طي سه سال تحصيلي 75 تا 78 بطور متوسط در هر سال 28 نفر داوطلب در رشته ميكروبيولوژي پذيرفته شده اند.

توانايي هاي جسمي، علمي، رواني و ... مورد نياز و قابل توصيه

الف) توانايي علمي: آقاي محمد آموزگار نيز در اين باره مي گويد: دانشجوي اين رشته بايد در درس زيست شناسي بخصوص در بخشهايي كه به علوم سلولي مولكولي مي پردازد و شيمي قوي و توانا باشد.

به هر حال فارغ التحصيلان ديپلم تجربي در اين رشته موفق ترند.

ب) توانايي جسمي:

ج) علاقمنديها: صبر و حوصله و عشق و علاقه دو نكته اساسي براي موفقيت در رشته ميكروبيولوژي است كه تمام استادان و دانشجويان اين رشته به آن اشاره مي كنند چرا كه تحقيق در آزمايشگاههاي ميكروبيولوژي و كشت دادن يك ميكروب نيازمند صبر و حوصله است و تحقيق در مورد بيماريهاي ميكروبي و مبارزه با آنها عشق و علاقه اي وافر مي طلبد. اين علاقه بايد از دو جهت باشد، يكي علقه به مسائل زيستي و ديگري علاقه به كارهاي آزمايشگاهي (نظير كشت ميكروارگانيسم ها)

اما علاوه بر نكات فوق دكتر محمدي در مورد ويژگي هاي دانشجوي موفق اين رشته مي گويد: دانشجوي اين رشته بايد از دو توانايي مهم برخوردار باشد كه يكي از آنها حافظه اي قوي است چون بيشتر مطالب اين رشته تئوري است و دوم قدرت تجزيه و تحليل است چرا كه اگر دانشجويي نتواند از اطلاعاتي كه در حافظه اش جمع كرده است، بهره برداري مناسب كرده و تحليل مناسبي داشته باشد، مثل يك كامپيوتر خاموش مي ماند كه هيچ استفاده اي از آن نمي شود.

د) توانايي مالي:

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر: (كارشناسي ارشد و ...)

تعداد و عناوين واحدهاي اصلي و اختصاصي:

رشته هاي مشابه و نزديك به اين رشته:

زمين شناسي- علوم سياسي – جامعه شناسي و علوم اجتماعي

وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:

وي در ادامه در مورد موقعيتهاي شغلي اين رشته در ايران مي گويد: در حال حاضر كارشناسان ميكروبيولوژي به عنوان نيروهايي كه مسلط به تكنيكهاي ميكروبيولوژي هستند در پژوهشگاه نفت براي تحقيق بر روي ميكروبهاي نفت خوار يا گوگردزدايي، در بخش صنايع غذايي در كارخانه هاي كنسروسازي و كمپوت سازي و در صنايع بهداشتي مشغول به كار هستند اما مسلم است كسي كه در رشته ميكروب شناسي مدرك ليسانس دارد، بايد در كنار يك كارشناس يا متخصص كه داراي تحصيلات عالي تري است كار بكند اما اگر دانشجوي اين رشته به مدارج بالاتر تحصيلي دست پيدا كند، علاوه بر به دست آوردن اطلاعات جديدتر، مي تواند موقعيتهاي شغلي بهتر و متنوع تري داشته باشد.

دكتر همتي نيز با اشاره به موارد فوق مي گويد: كاربرد اين رشته آنقدر گسترده است كه قابل ذگر نيست براي مثال محقق اين رشته از يك سوي مي تواند به بررسي كاربرد سلاحهاي ميكروبي و راههاي پيشگيري از اين سلاحها بپردازد و از سوي ديگر مي تواند در كارخانه هاي عطرسازي به ساخت عطرهاي خوشبو به ياري ميكروبها مشغول باشد.

دكتر همتي همچنين در مورد امكان داشتن شغل آزاد در اين رشته مي گويد: تهيه لوازم آزمايشگاهي مورد نياز در اين رشته يكي از شغلهايي است كه بعضي از فارغ التحصيلان ميكروبيولوژي جذب آن مي شوند و در اين زمينه خدمات شايسته اي انجام مي دهند.

طيبه جليلي دانشجوي كارشناسي ارشد ميكروبيولوژي دانشگاه تهران نيز در مورد موقعيتهاي شغلي اين رشته مي گويد: رشته ميكروبيولوژي موقعيتهاي شغلي متنوعي دارند كه از ان جمله مي توان به فعاليت در موسسه استاندارد و يا آزمايشگاههاي كارخانجات تهيه مواد بهداشتي و غذايي در جهت تشخيص كيفيت و سلامت اين مواد از نظر عدم آلودگي ميكروبي (بيماري زا يا مولد فساد) اشاره كرد.

همچنين عده اي از فارغ التحصيلان در مراكز تهيه مواد دارويي مانند تهيه آنتي بيوتيك ها كار مي كنند چرا كه از برخي ميكروارگانيسم ها مانند كپكها و اكتيوميست ها مي توان براي تهيه بعضي از آنتي بيوتيك ها مثل پني سيلين ها و استرپتومايسين استفاده كرد و بالاخره كارخانجات تهيه اسيدها مانند اسيد بوتريك و اسيد استيك و حلال ها مانند الكل و استون و مراكز تهيه واكسن مانند موسسه رازي و انستيتو پاستور ايران مي توانند مراكز جذب فارغ التحصيلان اين رشته باشند.

ميكروبيولوژي يا زيست شناسي سلولي مولكولي

گاه مي شنويم كه از رشته ميكروبيولوژي با عنوان زيست شناسي سلولي مولكولي ياد مي شود. براي مثال در برخي از قسمتهاي دفترچه ها راهنماي آزمون سراسري سازمان سنجش آموزش كشور از اين رشته با عنوان زيست شناسي سلولي مولكولي ياد شده است و به همين دليل تعدادي از داوطلبان آزمون سراسري تصور مي كنند كه رشته ميكروبيولوژي همان رشته علوم سلولي مولكولي است و در نتيجه هنگام انتخاب رشته با مشكلاتي روبرو مي شوند.

دكتر محمدي درباره تفاوت مابين اين دو رشته مي گويد: در حقيقت علم ميكروبيولوژي سلول (به اصطلاح چگونگي كاركردن و سوخت و ساز بدن سلول) صحبت مي شود، در واقع ساختار سلول به عنوان يك ميكروارگانيسم مورد بررسي قرار مي گيرد، اما اين باعث نمي شود كه دو رشته فوق را يكي بدانيم چون علوم سلولي مولكولي از حيطه فعاليتهاي بيروني ميكروب خارج شده و وارد فعاليتهاي دروني آن مي شود، در حاليكه در علم ميكروبيولوژي تاثيرات بيروني ميكروارگانيسم ها مطالعه مي شود. براي مثال شما در علم ميكروبيولوژي نگاه مي كنيد كه ميكروارگانيسم مورد نظر شما نظر شما چه نوع بيماري ايجاد كرده و از روي آثار بيماري حدس مي زنيد ميكروارگانيسمي را كه بررسي مي كنيد، چه نوع ميكروبي است.

دكتر محمدي همچنين در مورد نام رشته ميكروبيولوژي مي گويد: با توجه به اين كه امروزه علوم بسيار ريز، جزئي و تخصص شده است، بهتر است كه دو علم ميكروبيولوژي و علوم سلولي و مولكولي در كنار يكديگر و با نام تخصصي خود به علم زيست شناسي خدمت بكنند نه اينكه يك علم، ديگري را احاطه بكند. مثلاً اگر بخواهيم ميكروبيولوژي را زير مجموعه اي از علوم سلولي و مولكولي بدانيم، اشتباه است چون بعضي از اوقات علوم سلولي و مولكولي كاري به ميكروارگانيسم ها ندارد و در مورد سلولهاي يوكاريوتي يا سلولهاي انساني صحبت مي كند.

زيست شناسي- گرايش علوم جانوري

هدف:

هدف اين شاخه به وجود آوردن زمينه هاي مساعد براي شناخت علوم جانوري، برقراري ارتباط صحيح آن با ساير علوم و در نتيجه تربيت كارشناساني است كه قابليت درك و حل مسائل بنيادي علوم جانوري را داشته و به جنبه هاي كاربردي آن آشنا باشند. داوطلبان ورود به اين شاخه بايد در دروس زيست شناسي، فيزيك، شيمي و رياضي دبيرستان قوي باشند. اهميت اين شاخه با توجه به نياز علوم پزشكي، بخشهاي تحقيقاتي و آموزشي و موزه ها و باغهاي وحش به كارشناس و محقق در شاخه علوم جانوري به خوبي مشخص مي شود. جانورشناسي، حشره شناسي و زيست شناسي مولكولي، فيزيولوژي جانوري و ... از جمله دروس تخصصي اين شاخه مي باشند.

اگر جانوران را نشناسيم، نمي توانيم پي به ارزش و اهميتشان ببريم. همين عدم شناخت است كه باعث مي شود براي حفظ آنها اهميتي قائل نباشيم و صرفاً براي كام جويي به شكار يا حفظ آنها مبادرت ورزيم.

هدف اصلي اين رشته شناخت دقيق و دقيق تر جانوران و مسائل مربوط به آنان است.

ماهيت:

اهميت شناخت جانوران و خواص آنها را بهتر است با يك مثال روشن كنيم. امروزه، استفاده از مواد شيميايي براي كنترل آفات راه درستي نيست. چون اين مواد تعادل اكولوژي محيط زيست را برهم مي رنند. در حالي كه با شناخت گونه هاي حشرات شكارچي مي توان بسياري از آفات مثل حشرات مضر را از بين برد. در اين ميان مي توان به كفش دوزك ها اشاره كرد كه امروزه كاربرد بسياري در اقتصاد كشاورزي آمريكا دارند و يا مگس هاي مفيد كه از شته ها تغذيه مي كنند. پس علوم جانوري و شناخت جانوران از ابعاد مختلف داراي فوايدي است كه شناخت جنبه هاي سلامت زندگاني و صرفه جويي اقتصادي او بعد بسيار ساده آن مي باشد.

گرايش هاي مقطع ليسانس:

علوم جانوري خود يكي از گرايش هاي رشته زيست شناسي است. اما اين گرايش سه بخش اصلي دارد: 1- جانورشناسي يا بيوسيستماتيك 2- فيزيولوژي جانوري اعم از حيواني و انساني 3- بافت شناسي و جنين شناسي جانوري

بسياري از گرايش هاي زيست شناسي وابسته به علوم جانوري هستند. براي مثال يك محقق علوم سلولي و مولكولي تا با يك جانور و وضعيت زيستي آن آشنا نباشد نمي تواند روي سلول آن كار كند.

آينده شغلي، بازار كار، درآمد:

مراكز علمي و پژوهشي كه به طور مستقيم نيازمند كار و فعاليت كارشناسان زيست شناسي است عبارتند از: آزمايشگاههاي زيست شناسي در دانشگاهها و موسسات تحقيقاتي و تدريس علوم زيستي در مدارس، وزارتخانه و موسسات ديگري در زمينه هاي و ...

كشاورزي- باغباني، منابع طبيعي، جنگلها و مراتع، محيط زيست، فضاي سبز، بخشهاي تحقيقات كشاورزي، اصلاح نباتات، پرورش گياهان زينتي، بررسي و شناخت جوامع گياهي و گياهان دارويي و صنعتي، باغهاي گياه شناسي و ... همچنين فارغ التحصيلان رشته ها و گرايشهاي علوم جانوري و زيست شناسي عمومي و ميكروبيولوژي و ژنتيك مي توانند در موسسات دولتي و غيردولتي از قبيل: شيلات، محيط زيست، شناخت و بررسي فونها (جانوران كشور و منطقه) آزمايشگاهها و مراكز خون شناسي، بافت شناسي، ميكروب شناسي، انگل شناسي، موزه هاي تاريخ طبيعي و ... فعاليت كنند.

جانوران از ديرباز معلم انسان بوده اند و انسان در كلاس آنها مبارزه، شنا، پرواز، و بطور كلي استفاده از مواهب طبيعت را فراگرفته است. به همين دليل بسياري از محققان و دانشمندان، شاگردان اين كلاس جذاب هستند و حتي علم "بيونيك"، آموزش علمي درسهاي همين كلاس مي باشد. علمي كه به بررسي موجودات زنده مي پرازد تا بتوانند با كشف رازهاي زندگي آنها به پيشبرد تكنولوژي كمك كند. براي مثال پژوهشگران اين علم با مطالعه بر روي پشه مي خواهند پارازيت هايي را كه باعث اختلال دستگاههاي مخابراتي مي شود، از ميان بردارند چون پشه با ارتعاش بالهاي خود وزوزي به راه مي اندازد كه اين صدا از هرگونه پارازيت اعم از غرش رعد و يا زوزه سوت هاي كارخانه هاي صنعتي عبور كرده و به پشه اي ديگر در 50 متري او مي رسد.

اين علم مهم و روزآمد كه كمتر از 40 سال از عمرش مي گذرد، ارتباطي تنگاتنگ با علوم جانوري دارد و بسياري از محققان علوم جانوري در آزمايشگاههاي همين علم مشغول تحقيق و مطالعه بر روي جانوران هستند.

البته فرصت هاي شغلي متخصصان علوم جانوري محدود به آزمايشگاههاي بيونيك نمي شود بلكه در كشورهاي صنعتي و پيشرفته، علوم جانوري مثل ساير علوم پايه از اهميت و ارزي بسياري برخوردار است و متخصصان آن مي توانند در مشاغل مختلفي مثل شناسايي گونه هاي مختلف جانوري، گسترش دادن موزه ها، رهبري تورهاي تخصصي و مراقبت از نمونه ها و سوژه هاي زنده فعالت بكنند.

اما فارغ التحصيلان اين گرايش چه فرصت هاي شغلي اي در ايران دارند؟

دكتر ساري در اين زمينه مي گويد:

"هر چند كه تعداد قابل توجهي از فارغ التحصيلان علوم جانوري جذب بازار كار نمي شوند اما بهترين دانشجويان هميشه موفق بوده و هستند. چنين افرادي پس از فارغ التحصيلي گاهي براي كارهاي تحقيقاتي يا اداره آزمايشگاهها جذب دانشگاهها مي شوند و يا در سازمان حفاظت از محيط زيست و سازمانهاي مربوط به فعاليت مي پردازند. چون سازمان محيط زيست براي بررسي اكوسيستم ها به محققان زيست شناسي از جمله علوم جانوري نياز دارد. همچنين بعضي از فارغ التحصيلان اين رشته وارد سيستم پزشكي شده و در زمينه هاي خون شناسي يا انگل شناسي فعاليت مي كنند.

دكتر پاشايي نيز با انتقاد از فرصت هاي شغلي محدود فارغ التحصيلان اين گرايش مي گويد:

"چون علوم جانوري در كشور ما ناشناخته است، فرصت هاي شغلي فارغ التحصيلان آن نيز محدود مي باشد. براي مثال شاخه موزه داري در علوم جانوري كه به حفظ نمونه هاي قديمي مي پردازد، يكي از شغل هاي مهم و پردرآمد دنيا است كه مسووليت آن را متخصصان علوم جانوري برعهده دارند. اما متاسفانه اين وظيفه در كشور ما به افرادي سپرده مي شود كه تخصص لازم را نداشته و به همين دليل تعدادي از موزه ها در شرايط مناسبي قرار ندارند.

ظرفيت پذيرش كل و گرايش مختلف:

توانايي هاي جسمي، علمي، رواني و ... مورد نياز و قابل توصيه

الف) توانايي علمي: "تعداد انگشت شماري از كتابهاي رشته علوم جانوري به زبان فارسي است. اين در حالي است كه كتابهاي مورد نظر نيز قديمي هستند و نمي توان به ياري آنها از تحقيقات و مطالعات جديد باخبر شد. به همين دليل دانشجوي علوم جانوري لازم است كه با زبان انگليسي آشنا باشد. همچنين دانشجوي علاقه مند به جانورشناسي بايد در رياضي و بخصوص آمار توانمند باشد.

آشنايي با دروس زيست شناسي، فيزيك، شيمي و رياضي در سطح دبيرستان بصورت نسبتاً قوي جزو توانايي هاي مطلوب داوطلبان اين رشته مي باشد.

ب) توانايي جسمي:

ج) علاقمنديها: براي موفقيت در تمام رشته هاي دانشگاهي بايد صبر و حوصله داشت. اما در بعضي از رشته ها اين نياز بيشتر احساي مي شود چرا كه دانشجو بايد وقت زيادي را صرف تحقيق و آزمايش كند تا در مطالعاتش به نتيجه برسد. گرايش علوم جانوري نيز از جمله همين رشته ها است. دانشجويان اين رشته بايد به گردش در طبيعت علاقه مند باشند چون اطلاعاتي كه با حضور در محيط طبيعي زندگي جانور مي توانند به دست بياورند در هيچ كتابي پيدا نخواهند كرد.

د) توانايي مالي: "در كشور ما دز زمينه علوم جانوري فعاليت هاي تحقيقاتي زيادي انجام نگرفته است. به همين دليل دانشجويان علاقه مند به فعاليت هاي تحقيقاتي مي توانند در اين رشته حضوري فعال داشته باشند تا جايي كه گاه يك دانشجوي كارشناسي اين رشته طي مدت تحصيل خود يك يا دو گونه جديد از جانوران را شناسايي مي كند.

نكات تكميلي:

اكثر واحدهاي درسي سه گرايش علوم گياهي، علوم جانوري و زيست دريا يكسان است و فقط 17 واحد اين سه گرايش با يكديگر تفاوت دارد و در واقع دانشجو تنها با مطالعه 17 واحد تخصصي، كارشناس علوم گياهي، علوم جانوري و يا زيست دريا مي شود.

دكتر پاشايي در اين باره مي گويد: در خارج از ايران رشته هاي زيست شناسي از آغاز تفكيك شده هستند و به جز درسهاي عمومي و پايه مثل شيمي و يا رياضي مابقي درسهايشان تخصصي مي باشد. چون تعداد قابل توجهي از دروس گرايشهاي فوق با يكديگر فرق دارد. براي مثال ديرين شناسي، فيزيولوژي و ژنتيك در علوم گياهي با علوم جانوري تا حدودي فرق دارد چون ما جانوران را به دو شاخه عمده مهره داران و بي مهره ها تقسيم مي كنيم كه مي توانند سطحي گسترده از يك سلولي ها تا انسان را در بر بگيرند در حالي كه در گياه شناسي چنين تقسيمي معني نمي دهد و يا در بحش جنين شناسي، گياهان دوره تكوين ندارند در حالي كه اين مرحله در جانوران، مرحله مهمي است. از سوي ديگر وقتي دانشجويي گرايش علوم جانوري را انتخاب كرد امكان دارد علاقه اي به دروس علوم گياهي، علوم جانوري و زيست دريا يكسان است و فقط 17 واحد اين سه گرايش با يكديگر تفاوت دارد و در واقع دانشجو تنها با مطالعه 17 واحد تخصصي، كارشناس علوم گياهي، علوم جانوري و يا زيست دريا مي شود.

دكتر پاشايي در اين باره مي گويد: در خارج از ايران رشته هاي زيست شناسي از آغاز تفكيك شده هستند و به جز درسهاي عمومي و پايه مثل شيمي و يا رياضي مابقي درسهايشان تخصصي مي باشد. چون تعداد قابل توجهي از دروس گرايشهاي فوق با يكديگر فرق دارد. براي مثال ديرين شناسي، فيزيولوژي و ژنتيك در علوم گياهي با علوم جانوري تا حدودي فرق دارد چون ما جانوران را به دو شاخه عمده مهره داران و بي مهره ها تقسيم مي كنيم كه مي توانند سطحي گسترده از يك سلولي ها تا انسان را در بر بگيرند در حالي كه در گياه شناسي چنين تقسيمي معني نمي دهد و يا در بخش جنين شناسي، گياهان دوره تكوين ندارند در حالي كه اين مرحله در جانوران، مرحله مهمي است. از سوي ديگر وقتي دانشجويي گرايش علوم جانوري را انتخاب كرد امكان دارد علاقه اي به دروس علوم گياهي نداشته باشد و به اجبار سر كلاسهاي دروس تخصصي علوم گياهي بنشيند كه البته عكس چنين قضيه اي نيز ممكن است و در هر دو صورت باعث مي شود كه مقداري از انرژي و وقت دانشجو تلف شده و استاد نيز نتواند كلاس مفيد و فعالي داشته باشد.

يكي ديگر از اساتيد دانشگاه در همين زمينه مي گويد:

"هدف از گسترش دروس عمومي و محدود كردن دروس اختصاصي در گرايشهاي مختلف زيست شناسي، زياد كردن فرصت هاي شغلي براي فارغ التحصيلان كارشناسي زيست شناسي بوده است. يعني فارغ التحصيلان بتوانند علاوه بر مراكز و سازمانهاي اختصاصي مربوط به گرايش خود در آموزش و پرورش نيز استخدام شوند اما اين طرح بازدهي خوبي نداشت چون از يك سو ظرفيت استخدام آموزش و پرورش كاهش يافته و از سوي ديگر تعداد فارغ التحصيل رشته زيست شناسي در گرايشهاي مختلف بخصوص گرايش زيست شناسي عمومي افزايش يافته است و در نتيجه فارغ التحصيلان نمي توانند براحتي جذب آموزش و پرورش شوند و به دليل اين كه از معلومات تخصصي خوبي نيز برخوردار نيستند، نمي توانند در سازمانها و مراكز تخصصي مربوط به گرايش خود مشغول به كار گردند.

زيست شناسي – گرايش علوم گياهي

هدف:

شاخه علوم گياهي: دانشجويان با گذرانيدن دروس مشترك و اختصاصي خود كه در آن 10 واحد دروس اختياري و با جنبه كاربردي نيز پيش بيني شده است مي توانند نياز موسسات پژوهشي، آموزشي، توليدي و خدماتي به كارشناسان علوم گياهي را برطرف نمايند. از جمله دروس تخصصي شاخه علوم گياهي عبارتند از: جلبك شناسي، قارچ شناسي، مورفولوژي گياهي، اكولوژي گياهي، فيزيولوژي گياهي، اصول و روش هاي رده بندي گياهان و ... اهميت اين شاخه با توجه به نياز مراكز پژوهشي به كارشناسي علوم گياهي آشنا به مسائل گياه شناسي و فيزيولوژي گياهي، نياز علوم گياه پزشكي به كارشناسان علوم گياهي، نياز به كارشناسان علوم گياهي در كشاورزي و صنايع دارويي، غذايي و چوب و كاغذ و ... نياز به كارشناسان علوم گياهي در مسائل محيط زيست، رفع نيازمنديهاي علوم طبيعي و باغهاي كشاورزي به كارشناسان علوم گياهي و پاسخگويي به نياز مراكز آموزشي و پژوهشي در زمينه تربيت مدرس و محقق علوم گياهي بخوبي روشن مي شود.

ماهيت:

اين رشته كه يكي از شاخه هاي زيست شناسي است، صرفاً موارد مربوط به گياه را اعم از گياهان اوليه تا امروزي بررسي مي كند و داراي زمينه هاي مختلفي مانند: گياه شناسي، فيزيولوژي گياهي، ريخت زايي و اندام زايي در گياهان، بيوشيمي و جلبك شناسي است.

"علوم گياهي داراي دو بخش عمده "فيزيولوژي" و "سيستماتيك" است كه بخش فيزيولوژي به شناخت زندگي گياهان و اندامهاي مختلف يك گياه مي پردازد و بخش سيستماتيك نيز درباره اسامي و طبقه بندي گياه مي باشد."

"در حال حاضر دانشجويان كارشناسي علوم گياهي، اطلاعاتي عمومي در مورد گياهان و جانوران در دو بخش فيزيولوژي و مباحث مربوط به آن و بخش سيستماتيك به دست مي آورند يعني دروس آنها جنبه تخصصي ندارد و 118 واحد درسي گرايش علوم گياهي با واحدهاي درسي گرايش علوم جانوري يكسان است و هر دانشجوي علوم گياهي تنها 17 واحد تخصصي مي گذراند كه البته از اين 17 واحد نيز 4 واحد اختياري است و مي تواند اين 4 واحد را از دروس گرايشهاي ديگر انتخاب كند."

فرصت هاي شغلي

براي يك دانش آموخته علوم گياهي (در حد ليسانس)

حضور كارشناسان علوم گياهي در موسسه هاي تحقيقاتي و اجرايي كشور امري ضروري است تا بتوان محيط زيست ايران را به خوبي حفظ كرد اما به گفته اساتيد و دانشجويان علوم گياهي در حال حاضر فارغ التحصيلان دوره ليسانس اين رشته موقعيتهاي شغلي مناسبي ندارند. چون دانش و اطلاعات ان ها جنبه تخصصي ندارد و موسسات و مراكز تحقيقاتي و اجرايي بيشتر مايلند كه نيروهاي مورد نياز خود را از ميان فارغ التحصيلان كارشناسي ارشد و يا دكتراي اين رشته انتخاب كنند.

احمدرضا اخوت در همين زمينه مي گويد:

"بيشتر فارغ التحصيلان علوم گياهي در سطح كارشناسي جذب آموزش و پرورش مي شوند چون معلومات آنها جنبه عمومي دارد و مي توانند در تدريس كتب زيست شناسي دوره متوسطه موفق گردند اما نمي توانند در مراكز تحقيقاتي كه نياز به متخصص در زمينه هاي مختلف علوم گياهي دارد، فرصت شغلي مناسبي به دست بياورند."

وي در ادامه مي گويد: "با اين وجود يك دانشجوي كارشناسي كه از همان ابتدا توانايي و استعدادش را شناخته و آن را شكوفا كرده و خود را محدود به كتب درسي و دانشگاهي نكرده است، برايش فرصت هاي شغلي خوبي پيدا مي شود.

براي مثال يك دانشجوي شهرستاني مي تواند احياگر گياهان منطقه زندگي خود باشد و يا با توجه به اهميت گياهان دارويي و روي آوردن مردم به اين دسته از گياهان، مي تواند گياهان دارويي شهر خود را شناسايي كرده و خواص آن ها را بررسي كند چون آب و هواي متغيير كشور ما مهمترين عامل در تاثيرات دارويي يك گياه است و در نتيجه گياهان دارويي كشور ما ويژگي هاي نادري دارند.

از سوي ديگر اگر كسي در اين رشته خودش سرمايه گذاري كند و متاثر از محيط نشود، مي تواند در بخش هاي كشاورزي – زيست، ژنتيك و بيوتكنولوزي فعاليت داشته باشد.

و بالاخره زمينه تحقيقاتي در اين رشته بسيار گسترده است چون حدود يك پنچم گونه هاي گياهي ايران، بومي كشورمان هستند و اين زمينه خوبي براي تحقيقات است و بسياري از تحقيقات را نيز مي توان با امكانات اندك و در يك آزمايشگاه كوچك و يا در خانه انجام داد. در واقع بايد گفت كه ما در زمينه گياه شناسي كاري نكرديم كه بررسي كنيم آيا موقعيت كاري در اين رشته وجود دارد يا خير.

كاظم مهدي قلي فارغ التحصيل اين رشته نيز با اشاره به تحقيقات اندك در رشت علوم گياهي مي گويد:

"علوم گياهي آنقدر بكر است كه ما در چهار رشته خزه شناسي، جلبك شناسي، قارچ شناسي و سرخس شناسي يا متخصص نداريم و يا تعداد متخصصان از انگشتان يك دست كمتر است. در نتيجه كسي كه در يكي از رشته هاي فوق متخصص شود، موقعيت كاري خوبي به دست مي آورد. همچنني اگر يك متخصص علوم گياهي در زمينه سيستماتيك و فيزيولوژي گياهان دارويي قوي باشد، مراكز زيادي او را جذب خواهد كرد."

دكتر فهيمي نيا نيز در مورد فرصت هاي شغلي فارغ التحصيلان علوم گياهي مي گويد:

"علاوه بر وزارت آموزش و پرورش و مراكز تحقيقاتي و آزمايشگاهي وزارت فرهنگ و آموزش عالي، سازمان پارك ها و فضاي سبز شهرداري، وزارت كشاورزي، وزارت جهاد سازندگي از جمله سازمانهايي هستند كه مي توانند فارغ التحصيل اين رشته را جذب كنند. همچنين يك ليسانس علوم گياهي مي تواند در موسسه هاي خصوصي پرورش گل و گياه مشغول به كار گردد.

گرايش هاي مقطع ليسانس:

آينده شغلي، بازار كار، درآمد:

ظرفيت پذيرش كل و گرايش مختلف:

توانايي هاي جسمي، علمي، رواني و ... مورد نياز و قابل توصيه

الف) توانايي علمي: حافظه خوب ياور خوبي براي دانشجويان اين رشته است.

"چون در رشته علوم گياهي ما با گونه هاي زيادي از گياهان سر و كار داريم، دانشجو بايد يك مقدار محفوظات داشته باشد اما اين به آن معنا نيست كه همه چيز را حفظ كند بلكه بايد اصول را ياد بگيرد و در بقيه موارد از كتابها به عنوان راهنما استفاده كند."

ب) توانايي جسمي:

ج) علاقمنديها:

يك دانشجوي علوم گياهي بايد به گياهان عشق بورزد چرا كه بايد روزهاي بسياري را در طبيعت به شوق يافتن گياهان مختلف سپري كند و يا ساعت هاي متوالي در آزمايشگاه با صبر و حوصله به بررسي اندام هاي يك گياه بپردازد.

"با توجه به اين كه رشته علوم گياهي داراي دو شاخه است دانشجويان بايد ويژگي هاي لازم براي هر دو شاخه اين علم را داشته باشند.

براي مثال در زمينه سيستماتيك، دانشجو لازم است فردي منظم و مرتب باشد و بتواند مطالب را در ذهن خويش بخوبي طبقه بندي كند و همچنين بايد از قدرت تطبيق خوبي برخوردار باشد يعني بتواند يك گياه را با نامش تطبيق دهد. براي موفقيت در مبحث فيزيولوژي گياهي نيز بايد فردي جستجوگر بود و قدرت تجزيه و تحليل خوبي داشت.

اين رشته صبر و حوصله زيادي مي خواهد چون در آزمايشگاههاي علوم گياهي نمي توان عكس العمل يك گياه را به سرعت مشاهده كرد و اين كار ساعتها و حتي روزها زمان مي برد.

دانشجويي بايد وارد اين رشته شود كه از كودكي يك محقق بار آمده باشد چون بسيار سخت است يك جوان 18 يا 19 ساله را كه وارد دانشگاه شده است به تحقيق علاقه مند كرد اما اگر دانش آموزان از دوران دبستان محقق و جستجوگر بار بيايند در دانشگاه مشكلي نخواهند داشت".

"بسيار مهم است كه دانشجوي اين رشته به اميد كشف قوانين طبيعت بخصوص قوانين موجود براي گياهان وارد دانشگاه شود چون در اين صورت نسبت به علوم پايه مثل شيمي و رياضي كه در دو سال اول ارائه مي شود بي تفاوت نخواهد بود و مي داند كه پايه و اساس مباحث بعدي مثل فيزيولوژي، بر همين علوم پايه استوار شده است."

نظرات:

اگر هدف از ارائه تحصيلات دانشگاهي، آموزش تخصصي رشته هاي مختلف باشد به نظر من اين 17 واحد تخصصي كافي نيست و هيچ دانشجويي با گذراندن اين چند واحد محدود نمي تواند در رشته خود متخصص شود. پس يا بايد طبق برنامه قبلي شوراي عالي برنامه ريزي، دانشجويان علوم گياهي، بيشتر دروس گياهي را مطالعه كنند و دانشجويان علوم جانوري نيز دروس مربوط به گرايش خويش را بگذرانند يا در كل گرايش هاي مختلف را در سطح كارشناسي برداريم و در اين دوره به آن ها زيست شناسي عمومي آموزش بدهيم."

آيا مي دانيد در كشور ما با يك ميليون و 648 هزار كيلومتر مربع وسعت و تقريباً يك ميليون 400 هزار كيلومتر مربع منطقه كويري، چند گونه گياهي وجود دارد؟

به گفته دكتر قهرمان در اين منطقه خشك بيش از 7500 گونه گياهي وجود دارد كه 1500 گونه آن بومزاد ايران (گونه هايي كه خاص ايران است) و 1500 گونه ديگر نادر مي باشد. و اين يعني ان كه تنوع گل در كشور ما بسيار بالاست و تعداد گونه هاي گياهي در ايران برابر با بخش مركزي اروپا است.

براستي چه كسي بايد اين طلاي سبز را بشناسد و به مردم معرفي كند؟ چه كسي مي تواند راه حفاظت و استفاده از اين ثروت خداداد را به مردم و مسوولين كشور نشان دهد؟

بدون شك متخصصان و محققان علوم گياهي در اين زمينه نقشي عمده و اساسي دارند. افرادي كه با ياري گرفتن از دانش آنها مي توان مانع از فرسايش خاك و نابودي پوشش گياهي مناطق مختلف كشور گرديد تا كوير به خانه ما قدم نگذارد چرا كه مي دانيم وقتي يك درخت قطع مي گردد و يا يك سانتي متر از خاك ايران از پوشش گياهي تهي مي شود ما آغوشمان را به روي كوير و در نتيجه سيل هاي خانمان برانداز بيشتر باز كرده ايم. و چاره اين مشكل نيز چندان آسان نيست چون حتي ترميم يك سانتي متر از خاك، 200 سال زمان مي برد و در نتيجه بازيابي يك پوشش گياهي از بين رفته به زماني بسيار طولاني نياز دارد.

نكات تكميلي:

"طبق مصوبه شوراي عالي برنامه ريزي وزارت فرهنگ و آموزش عالي از سال 74 رشته زيست شناسي به دو شاخه تبديل شده است كه يكي شاخه زيست شنا

معرفی گرایش های رشته زیست شناسی

ميكروبيولوژي يا زيست شناسي سلولي مولكولي

مطالب مشابه :

استخدام استان یزد91

استخدام در تكاب و ساير شهرهاي آذربايجان غربي

استخدام در تكاب و ساير شهرهاي آذربايجان غربي

استخدام دانشگاه افسری ارتش ،کارمند نیروی دریایی ،کارمند نیروی زمینی ارتش استخدام زن و مرد

رشته محلهای موجود دانشگاه آزاد در مقطع دکتری تخصصی براساس دفترچه سال 90

فروش كليه سوالات دکتري تخصصي دانشگاه آزاد ارسال با پست پیشتاز یا با ایمیل

معرفی گرایش های رشته زیست شناسی

آگهی استخدامی در استان یزد