حسابداری شرکتهای عملی (مشارکت مخصوص)

شرکت عملی (مشارکت مخصوص) به آن دسته از واحد های تجاری اطلاق می شود که به موجب توافقی قراردادی میان دو یا چند شریک ، به منطور کنترل مشترک یک فعالیت اقتصادی تشکیل می شود.
هر شرکت ایرانی که فعلا وجود داشته یا در آتیه تشکیل می شود و با اشتغال به امور تجاری خود را به صورت یکی از شرکت های مذکور در این قانون در نیاورده و مطابق مقررات مربوط به آن شرکت عمل ننماید شرکت تضامنی محسوب شده و احکام راجع به شرکت های تضامنی در مورد آن اجرا می گردد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت، هر چند شرکت های عملی مقررات قانونی تشکیل شرکت های تضامنی را طی نمی کنند ولی به عنوان شرکت تضامنی محسوب شده و تابع مقررات و ضوابط شرکت های تضامنی هستند.
امروزه چنین شرکتهایی به وفور به فعالیت پرداخته و رشد و گسترش زیادی یافته اند، از این رو سازمان حسابرسی به عنوان مرجع تدوین استاندارهای حسابداری و حسابرسی در ایران رویه عمل حسابداری حاکم بر شرکت های عملی را طی استاندارد حسابداری شماره 23 با عنوان« با عنوان حسابداری مشارکت های خاص» تدوین و از ابتدای سال 1381 اجرای آن را الزامی نمود. این استاندارد مطابق با استاندارد حسابداری بین المللی شماره 31 با عنوان« گزارشگری مالی سهم الشرکه در مشارکت های خاص» می باشد. در ادامه برای آشنایی بیشتر با الزامات این استاندارد به گزیده ی از آن اشاره میشود.
انواع مشارکت خاص
حسابداری مشارکت های خاص روشهای متفاوتی است. در این استاندارد ، سه نوع متداول آن شامل عملیات تحت کنترل مشترک ، دارایی های تحت کنترل مشترک و واحد های تجاری تحت کنترل مشترک مشخص شده است که مشمول تعریف مشارکت خاص می باشد ویژگی مشترک مشارکت خاص به شرح زیر است :
الف) دو یا چند شریک خاص به موجب یک توافق قراردادی باهم مرتبط اند، و
ب) این توافق قراردادی، کنترل مشترک را برقرار می کند.
از آنجا که شرکت های عملی به موجب توافقی قراردادی بین شرکاء تشکیل می شوند هیچ یک از شرکاء دارای نفوذی قابل ملاحضه بر دیگری نیست. وجود چنین توافق قراردادی، مشارکت خاص را از سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته که در آنها سرمایه گذار دارای نفوذی قابل ملاحضه است، متمایز می سازد. از این رو فعالیتهای فاقد توافق قراردادی برای ایجاد کنترل مشرک، مشارکت خاص محسوب نمی شود.
توافق قراردادی به طرق مختلف، برای مثال به موجب قراردادی بین شرکای خاص یا به موجب صورتجلسه مذاکرات بین آنان صورت می گیرد.
توافق قراردادی صرف نظر از شکل، معمولا مکتوب و شامل موضوعات زیر است:
1-نوع فعالیت، مدت والزامات گزارشگری مشارکت خاص
2-انتصاب اعضاء هیئت مدیره یا سایر ارکان اداره کننده مشابه مشارکت خاص و حق رای شرکاء خاص
3-آورده شرکاء خاص
4-سهم شرکای خاص از محصول، درآمدها، هزینه ها یا نتایج مشارکت خاص
توافق قراردادی، کنترل مشارکت را بر مشارکت خاص برقرار می کند. چنین الزامی اطمینان می دهد که هیچ از شرکای خاص در موقعیتی نیست که به تنهایی فعالیت مربوط را کنترل کند. در توافق قراردادی ممکن است یکی از شرکای خاص به عنوان مجری یا مدیر شرکت خاص مشخص شود. مجری، مشارکت خاص را کنترل نمی کند بلکه با توجه به سیاست های مالی و عملیاتی که براساس توافق قراردادی مورد موافقت شرکای خاص را قرار گرفته و اجرای آن به وی محول شده است، بکار می پردازد. اگر مجری به تنهایی توان هدایت سیاستهای مالی و عملیاتی فعالیت اقتصادی را داشته باشد، در این صورت، چنین فعالیتی مشارکت خاص تلقی نمی شودبلکه به عنوانواحد تجاری فرعی مجری ، محسوب میگردد.

عملیات تحت کنترل مشترک
عملیات برخی از مشارکتهای خاص به جای این که مستلزم ایجاد یک شرکت سهامی ، تضامنی یا سایر واحدهای تجاری و یا یک ساختار مالی که مجزا از شرکای خاص باشد،مستلزم استفاده از دارایی ها و سایر منابع شرکای خاص است. هر شریک خاص اموال ، ماشین آلات و تجیهزات وسایر امکانات خود را ، هزینه ها و بدهی های خود را تحمل و نیازهای مالی خود را با تعهدد خود تامین می کند. فعالیت های مشارکت خاص ممکن است به وسیله کارکنان شریک خاص در کنار فعالیت های مشابه وی انجام پذیرد معمولا به موجب موافق نامه مشارکت خاص ، درآمد فروش محصول مشترک و هزینه مشترک بین شرکاء تسهیم می شود.
مثالی از عملیات تحت کنترل مشترک هنگامی است که دو یا چند شریک خاص، عملیات، منابع و مهارتهای خود را به منظور تولید، بازاریابی و توزیع مشترک محصولی خاص مانند هواپیما با هم ترکیب می کنند. بخش های مختلف فرآیند تولید به وسیله هر یک از شرکای خاص انجتم می پذیرد. هر شریک خاص محارج خود را تحمل می کند و سهمی از درآمد حاصل از فروش هواپیما را دریافت می نماید که به موجب توافق قراردادی تعیین شده است.
هر شریک خاص باید در رابطه با سهم خود در عملیات تحت کنترل مشترک، اقلام زیر را در صورتهای مالی جداگانه و در نتیجه صورت های مالی تلفیقی خود شناسایی کند:
الف) درارایی های تحت کنترل خود و بدهی های تحمل شده توسط وی
ب) هزینه های تحمل شده توسط خود و سهم وی از درآمد فروش کالا یا خدمات حاصل از مشارکت خاص
نگهداری سوابق حسابداری جداگانه ونیز تهیه صورتهای مالی برای مشارکت خاص ممکن ضرورت نیابد. با این وجود شرکای خاص ممکن است برای ارزیابی عملکرد مشارکت خاص ، گزارشهای مدیریت تهیه کنند.

دارایی های تحت کنترل مشترک
بعضی از مشارکت های خاص ، متضمن کنترل مشترک و اقلب مالکیت مشترک شرکای خاص نسبت به یک یا چند دارایی است که مشخصا برای هدف مشارکت خاص آورده یا تحصیل شده است. این دارایی ها به منظور کسب منافع برای شرکا خاص استفاده می شود. هر شریک خاص ممکن است سهم از محصول را دریافت ، و همچنین سهم توافق شده ای از هزینه ها را نیز تحمل نماید.
هر یک از شرکای خاص باید در رابطه با سهم خود از دارایی های تحت کنترل مشترک ، اقلام زیر را در صورتهای مالی جداگانه در نتیجه صورتهای مالی تلفیقی خود شناسایی کنند:
الف) سهم خود از دارایی های تحت کنترل مشترک و طبقه بندی آنها بر حسب ماهیت دارایی ها
ب) بدهی های تحمل شده توسط وی
ج) سهم خود از بدهی های تحمل شده بطور مشترک با سایر شرکای خاص
د) سهم خود از درآمد فروش یا استفاده از محصول مشترک خاص و نیز سهم خود از هزینه های تحمل شده به وسیله مشارکت خاص
ه) هزینه های که در رابطه با سهم خود در مشارکت خاص تحمل کرده است .
حسابداری دارایی های تحت کنترل مشترک بیانگر ماهیت و واقعیت اقتصادی و معمولا شکل قانونی مشارکت خاص است. در سوابق حسابداری جداگانه مشارکت خاص ممکن است تنها هزینه های مشترک مشارکت خاص درج شود و در نهایت بر اساس سهم توافق شده تسهیم گردد. در این حالت ممکن است صورتهای مالی جداگانه تهیه نشود اما شرکای خاص برای ارزیابی عملکرد مشارکت خاص ، گزارشهای مدیریت تهیه کنند

حسابداری شرکتهای عملی (مشارکت مخصوص)

مطالب مشابه :

مشارکت کارکنان در سازمان

انواع مشارکت در ساخت

انواع سازه و سازنده

ضمانت های اجرایی در قرارداد

انواع عقود بانکی

حسابداری شرکتهای عملی (مشارکت مخصوص)

راهکارهای مشارکت سیاسی در قانون اساسی افغانستان:

اثر انواع مختلف حقوق و دستمزد و مشارکت کارکنان در درآمد