لحیم کاری

مقاله اول - اصول لحیم کاری

لحیم کاری مهمترین عملی است که هر فرد باید در الکترونیک به آن مسلط بوده و تنها این کار است که قطعات الکترونیکی روی یک فیبر را معنی دار کرده و به هم مرتبط میسازد .

همان طور که می دانید لحیم کاری عملی است که با استفاده ابزاری به نام هویه صورت می گیرد ولی وسایل و مواد دیگری هم مورد استفاده قرار می گیرد که ما این ها را در زیر به طور اجمالی اشاره کردیم .

ابزار لحیم کاری

هویه :

هویه مهمترین وسیله لحیمکاری میباشد که معمولا به دو صورت قلمی و تفنگی در بازار موجود میباشد . هویه های تفنگی یا تپانچه ای گران و سنگین بوده و برای شما توصیه نمیشود و شما باید از نوع هویه های قلمی استفاده کنید . هویه ها از نظر استفاده از نیروی برق (توان الکتریکی ) به دو نوع وات بالا و وات پایین تقسیم میشود که از نوع وات بالا آن در الکترونیک صنعتی استفاده شده و از وات پایین آن در لحیم کاری استفاده میشود .برای کار شما باید هویه های 30 و یا 40 وات انتخاب شود و نباید بیشتر از اینها باشد . زیرا اگر وات آن بالا باشد موجب سوختن قطعات حساس میشود . همچنین نوک هویه در هنگام خریداری باید مورد توجه قرار گیرد که از نوع فلز برنج بوده و نسوز باشد . هویه گرمای کافی برای لحیم کردن را فراهم می آورد.

سیم لحیم :

سیم لحیم آلیاژی از دو فلز سرب و قلع میباشد و به شکل یک سیم مفتولی و با قطرهای مختلف در بازار موجود میباشد . سیم لحیم از نظر قطر یا ضخامت آن میتواند نازک و یا ضخیم باشد که نوع ضخیم آن در کارهای صنعتی و ورقکاری استفاده شده و از نوع نازک آن در الکترونیک استفاده شده که معمولا یک تا 5/1 میلی متر قطر دارد . در داخل سیم لحیم مغزی از روغن لحیم وجود دارد که باعث بهتر شدن لحیم کاری میشود . سیم لحیم هر چه قلع بیشتری داشته باشد جنس آن مرغوبتر است و درصد قلع معمولا در حدود 60 درصد میباشد . هویه با گرم کردن سیم لحیم و ذوب کردن آن بر روی فیبر اتصال بین خطوط کیت را برقرار میسازد .

روغن لحیم :

روغن لحیم امروزه استفاده کمتری در کارهای ما دارد ولی به هر حال در پاک کردن چربیها و کثیفی های روی فیبر مسی مورد استفاده قرار میگیرد . روغن لحیم نوعی گریس است که میتواند اثرات اکسیدی روی نوک هویه و فیبر را از بین ببرد . ولی معمولا بخار حاصل از برخورد نوک هویه به آن سمی میباشد .

پایه هویه :

برای جلوگیری از خطرات سوزاندن سیم ، فرش ، دست و ... توسط هویه معمولا از وسیله ای به نام پایه هویه استفاده میشود . این وسیله دارای سی پیچ مسی برای قرار دادن هویه و معمولا دارای اسفنجی نسوز برای تمیز کردن نوک هویه که باید قبل از استفا ده از اسفنج آن را با آب خیس کرد . در بعضی مواقع به جای اسفنج محلی را برای قرار دادن قطعات روی آن ایجاد کرده اند . البته شما هم میتوانید مثل من آن را با مقداری سیم مفتولی مسی ، مقداری سیمان و یک کاسه پلاستیکی یا جای تن ماهی بسازید .

سیم چین :

سیم چین جزء ابزارهای مکانیکی میباشد که برای بریدن پایه اضافی قطعات مورد استفاده قرار میگیرد و کاربرد فراوانی دارد . در الکترونیک از سیم چین های مینیاتوری و کوچک استفاده میشود . که شما میتوانید مثل من از یک ناخن گیر کهنه استفاده کنید .

میز لحیم کاری :

در بازار میزهای فلزی کوچکی وجود دارد که دارای یک گیره است و با فیکس کردن (محکم کردن ) فیبر روی آن میز میتوانید به راحتی و بدون دردسر لحیم کاری کنید . شما دوباره میتوانید مثل من این میز را با چند قطعه چوب و یک گیره بسازید و برای تهیه گیره میتوانید از دو قطعه جوب صاف نازک و یک پیچ نوک تیز (پیچ خودکار) استفاده کنید .

وسایل دیگر :

شما می توانید در هنگام کار از وسایل دیگری مانند سمباده برای تمیز کردن فیبر و پیچ گوشتی برای خم کردن پایه قطعات استفاده کنید و یا ابزار دم پهن برای صاف کردن پایه قطعات.

روش لحیم کاری :

- ابتدا هویه را گرم میکنیم و بر روی پایه هویه یا جای مطمئنی قرار میدهیم و قبل از این کار با سمباده ضایعات نوک هویه را پاک میکنیم .

- فیبر الکترونیکی را هم با سمباده و یا شستن با مایع ظرفشویی و خشک کردن آن پاک کرده و روی میز لحیم کاری و یا در جای مناسبی محکم میکینیم

- هر گروه از قطعه ها را در یک جا جمع میکنیم و به ترتیب هر گروه را لحیم میکنیم . توجه داشته باشید که قبل لحیم کردن هر قطعه را طبق نقشه در جای مناسب آن قرار دهیم.باید هر قطعه را به طور کامل لحیم کرد تا سراغ قطعه دیگر برویم.

- یک قطعه را برداشته و پایه های آنرا با دست یا دم پهن صاف میکنیم . و بعد پایه های آنرا به طور صحیح در سوراخ ها قرار میدهیم وپایه آن را در پشت فیبر با یک سیم چین یا ناخن گیر می بریم به طوری که مقداری خیلی کوتاهی از آن حدود 1 یا 2 میلی متر باقی بماند و بعد همان پایه ها را بااستفاده از دست یا وسیله ای مانند پیچ گوشتی خم میکنیم و باید توجه داشت که قطعه بر روی فیبر به طور محکم قرار داشته باشد .

- بعد هویه را در محل پایه قرار داده و سیم لحیم را به نوک آن می رسانیم . توجه داشته باشیم که نباید سیم لحیم را زیاد مصرف کنیم و هر چه آن را کمتر و ظریف تر بکار ببریم ، لحیم کاری ما بهتر خواهد بود . و نکته ی مهم دیگر این است که نباید در این عمل هویه را به مدت طولانی در محل پایه ها قرار داد و این کار باید بین 2 تا 6 ثانیه باشد و باید در مورد قطعات حساسی مثل آی سی ، ترانزیستور ، دیود و ... این زمان را کمتر کرد .

- بعد از ذوب کردن سیم لحیم در محل پایه باید با هویه سیم لحیم را در تمام قسمت آن پایه به طور کامل پخش کرد و این مرحله را باید در حین همان 2 تا 6 ثانیه انجام داد .

- بعد کمی صبر میکنیم که سیم لحیم ذوب شده در محل به طور کامل سفت شود .

- تمام قطعات و پایه ها را به همین صورت لحیم میکنیم

- فقط باید توجه کنیم که گرمای زیاد به قطعات نداده و در قرار دادن صحیح آنها بر روی فیبر دقت کرده و قطعه ها را روی کیت فیکس کنیم .

- بعد از لحیم کاری با یک سنباده نرم میتوانیم کاملا اکسیدها و چربیها را از روی آن پاک کنیم .

- بعد از پایان کار نوک هویه را با ذوب کردن مقدار کمی روغن لحیم تمیز کرده و پس از خنک شدن آن با یک سنباده اکسیدها را از نوک آن پاک میکنیم . در هنگام لحیم کاری هویه نباید زیاد از حد در برق باشد و باید هر 40 دقیقه یا نیم ساعت به آن استراحت داد.

- در بین لحیم کاری از روغن لحیم استفاده نکنید زیرا باعث نچسبیدن قلع بر نوک هویه میشود و کار شما را مختل میکند.

مقاله دوم - لحیم کاری صحیح گذرنامه ورود به دنیای پرجاذبه الکترونیک

نخستین شرط موفقیت شما در ساختن دستگاه مورد علاقه تان آگاهی ازاصول لحیم کاری می باشد.

لوازم لحیم کاری:

هویه : یک عدد 30 تا 40 واتی . بهتر است نوک آن تیز و شفاف باشد.

سیم لحیم: سیم لحیم مورد نیاز 60 درصد روغن دار و مرغوب باشد.

سیم چین: برای قطع کردن سیم های اضافی به یک سیم چین مناسب نیاز دارید.( به طور موقت می توان از یک ناخن گیر نیز استفاده نمود)

توصیه می کنیم که قبل از آن که ساختن کیت را آغاز کنید. در خارج از فیبرمدار چاپی چند بار لحیم کاری را تمرین کنید. ابتدا سطح پشت فیبر مدار چاپی ( قسمت مسی) را با استفاده از سمباده نرم کاملا تمیز و براق نمائید.

توجه داشته باشید که قطعات الکترونیکی باید با نظم خاصی چیده شوند. چرا که بی نظمی باعث می شود که ظاهر کار خراب شود و همچنین موجب اتصال قطعات به یکدیگر و بروز مشکلات متعدد خواهد شد.

اصول لحیم کاری:

1- ابتدا قطعه مورد نظر ( مثلا مقاومت) را سرجای خود قرار دهید.

2- فیبر را برگردانید و پایه های قطعه را کمی از هم دور کنید.

3- اکنون نوبت به لحیم کاری رسیده است. پس از تمیز کردن نوک هویه بوسیله ابر نسوز مراحل کار را به ترتیب زیر انجام دهید:

الف: نوک هویه را در محل لحیم کاری بگذارید و دو سه ثانیه تامل کنید. سیم لحیم را به آرامی به محل لحیم کاری تماس دهید و به نوک هویه بچسبانید تا سیم لحیم را در محل مورد نظرتان ذوب کند. 3 تا 4 ثانیه برای ذوب کامل سیم لحیم کقایت می کند. ( توجه داشته باشید که هیچگاه نباید سیم لحیم را در خارج از محل لحیم کاری به هویه بزنید و از زدن روغن لحیم که باعث کثیف شدن مدار می شود جدا خودداری نمایید( فقط در مواقع خاص محل کار را با مقدار کمی روغن لحیم آغشته می کنیم.)

بعد از لحیم کاری اول سیم لحیم سپس هویه را از محل دور کنید و چند ثانیه محل لحیم کاری را ثابت و بدون حرکت نگه دارید تا قلع مذاب در محل سفت و منجمد گردد. اگر لحیم کاری شما به طور صحیح انجام شده باشد قلع منجمد شده به صورت یک نیمکره شفاف به نظر می رسد اگر قلع منجمد شده سوراخ سوراخ یا ترک خورده یا کله قندی در آمده باشد بهتر است دوباره در آن محل به لحیم کاری بپردازید.

پس از لحیم کاری بوسیله سیم چین سیمهای اضافی بیرون آمده از پشت فیبر را کوتاه کنید . برای کوتاه کردن سم اضافی هیچگاه سیم را به سمت چپ و راست خم نکنید. زیرا به احتمال زیاد لحیم آسیب می بیند و در آن شکاف و ترکهای ظریفی بوجود می آید که پس از پایان کار یا دستگاه کار نمی کند یا کار آن رضایت بخش نیست.

4- برای وصل کردن سیم به فیبر مدار چاپی , ابتدا نوک سیم را به اندازه نیم سانتی متر لخت کنید و رشته های افشان آن را خوب بتابانید ونوک سیم را لحیمی کنید تا قشر نازکی از لحیم نوک سیم را بپوشاند و سپس از سوراخ فیبر مدار چاپی عبور دهید و به لحیم کاری بپردازید.

برای وصل کردن سیم به قطعات مانند ولوم و لامپ و غیره , نوک سیم را طبق توضیحات قبلی لحیمی کنید و پایه قطعه مورد نظر را نیز لحیمی کنید آنگاه نوک سیم را به روی پایه قطعه مورد نظر گذاشته و در آن محل به لحیم کاری بپردازید و به سیم لحیم اضافی نیز احتیاجی نمی باشد. اگر جنس سیم ضخیم است از سیم لحیم اضافی استفاده کنید تا اتصال کاملا محکم شود.

توجه: نوک سیم ها را بیش از حد لخت نکنید ودقت کنید در اثر سیم لحیم اضافی پایه ها به هم اتصال نکند.

براي لحيم کاري دو يا چند قطعه ي فلزي به يکديگر بايد ابتدا نقاط مورد نظر آنها را گرم کرد و سپس عمل لحيم کاري را انجام داد. وسيله اي که حرارت مورد نياز را براي لحيم کاري تامين مي کند هويه نام دارد.

انواع هويه:

1- هويه ي ساده که به وسيله ي حرارت چراغ پريموس گاز يا زغال گرم مي شود.
2- هويه ي برقي که بر دو نوع مي باشد:

هويه ي قلمي( مقاومتي ) و هويه ي هفت تيري( ترانسفورماتوري). تفاوت اين دو نوع هويه در اين است که هويه ي هفت تيري در مدت زمان کوتاه تري گرم مي شود و معمولا هويه ي ترانسفورماتوري براي توليد توان هاي بالا ساخته مي شود.

3- هويه ي گازي: در مواردي که برق وجود ندارد مي توان از اين نوع هويه استفاده کرد. جرقه زن هاي پيزوالکتريک گاز را مشتعل کرده و حرارت آن نوک هويه را گرم مي کند. اين هويه داراي توان 80 تا 150وات است و مخزن آن با گاز بوتان پر مي شود. يک مخزن گاز مي تواند تا 180 دقيقه کار کند.

پايه ي نگهدارنده ي هويه

به دليل اين که حرارت هويه ممکن است ناخواسته به محيط کار آسيب برساند هنگام کار با هويه ي گرمي که از آن استفاده نمي کنيم بايد آن را روي پايه ي نگهدارنده مناسب قرار دهيم. برخي از پايه هاي نگهدارنده داراي اسفنج نرم نسوز نيز مي باشند که مي توان با نم دار کردن آن نوک هويه را تميز کرد.

قلع کش

قلع کش وسيله اي است که با آن مي توان لحيم را از محل اتصال جدا کرد.
1- قلع کش پيستوني 2- قلع کش حرارتي 3- فتيله ي لحيم

طريقه ي لحيم کاري

براي انجام لحيم کاري ابتدا نوک هويه را که در اثر کارکردن کثيف شده است با برس سيمي يا سمباده ي نرم تميز کنيد. سپس هويه را به برق وصل کنيد تا گرم شود. بعد از اين که نوک هويه به درجه حرارت ذوب لحيم رسيدمقداري لحيم روي آن قرار دهيدتا نوک هويه آغشته به يک لايه ي نازک لحيم شود. اين عمل از اکسيد شدن نوک هويه جلوگيري مي کند. براي انجام عمل لحيم کاري نکات زير را رعايت کنيد.

1- از هويه اي با وات مناسب استفاده کنيد. در الکترونيک هويه هاي 10 تا 40 وات و براي اتصالات فلزي هويه هاي 100 تا 150وات مناسب اند.

2- نقاطي را که مي خواهيد لحيم کاري کنيد با سمباده ي نرم يا پارچه ي زبر تميز کنيد زيرا عمل لحيم کاري روي فلزات کثيف و اکسيده انجام نمي گيرد.

3- نوک هويه را کاملا تميز کنيد.

4- سيم ها وقطعاتي را که مي خواهيد به يکديگر متصل کنيد به طور جداگانه حرارت دهيد و صبر کنيد تا درجه ي حرارت محل اتصال افزايش يابد سپس سيم لحيم را روي اتصال گرم شده قرار دهيد تا ذوب شود و بتواند محل تقاطع دو سيم يا محل اتصال آن قطعات را کاملا بپوشاند.

5- هويه را به طور پي در پي از سطح کار جدا نکنيد زيرا اين عمل علاوه بر صرف وقت زياد موجب لحيم بد در محل اتصال مي شود يعني در اين حالت لحيم در محل اتصال به طور کامل پخش نمي شود و يک اتصال با لحيم کاري سرد به وجود مي آيد. در اتصال با لحيم سرد اگرچه مقدار قلع ظاهرا کافي به نظر مي رسد ولي در زير لحيم قشري از هوا به وجود مي آيد که مانع اتصال قطعات فلزي به يکديگر مي شود.

لحيم سرد ممکن است در اثر عوامل ديگري نيز به وجود آيد. مثلا حرکت دادن اتصال قبل از سرد شدن و نيز کثيف بودن محل اتصال سبب ايجاد لحيم سرد مي شود. همچنين بيش از حد گرم شدن، محل اتصال سطح دو فلز را اکسيد مي کند. و سبب توليد يک لايه ي اکسيد بين دو فلز مي شود. بروز اين حالت در لحيم کاري را نيز لحيم سرد گويند. اگر هويه به طور مناسب به محل اتصال تماس داده نشود نيز لحيم سرد ايجاد مي شود. به هر حال مهم ترين عامل ايجاد لحيم سرد کافي نبودن گرما در محل اتصال و در هنگام لحيم کاري است.

6- در لحيم کاري قطعات الکترونيکي مانند ديود، ترانزيستور، و IC به علت آسيب پذير بودن آنها در برابر حرارت بايد توجه داشت که حرارت در خلال لحيم کاري دقيقا تنظيم شود و همچنين بايد در هنگام لحيم کاري پايه ي اين قطعات با پنس يا دم باريک يا هر وسيله ي فلزي ديگر که سبب انتشار حرارت مي شود نگه داشته شود.

7- يک اتصال لحيم کاري شده ي خوب علاوه بر دارا بودن استقامت مکانيکي بايد داراي سطحي براق و درخشان باشد.

ترمزهای ضدقفل:

نگه داشتن ناگهانی یک اتومبیل در جاده ی لغزنده می تواند بسیار خطرناک باشد.ترمزهای ضد قفل خطر های این واقعه ی ترسناک را کاهش می دهد.در واقع روی سطوح لغزنده حتی راننده های حرفه ای بدون ترمزهای ضد قفل نمی توانند به خوبی یک راننده ی معمولی با ترمزهای ضد قفل ترمز کنند.

ترمزهای ضد قفل:

تئوری ترمز های ضد قفل بسیار ساده است.یک چرخ در حال لیز خوردن(به طوری که سطح تماس تایر نسبت به زمین سر بخورد) نسبت به چرخی که لیز نمی خورد نیروی اصطکاک کمتری دارد.اگربا اتومبیل خود در یخ گیر کرده باشید می دانید که اگر چرخها بچرنخد هیچ نیروی جلو بری به اتومبیل وارد نمی شود زیرا سطح تماس چرخ نسبت به یخ لیز می خورد.

لحیم کاری

مطالب مشابه :