مهمترين گونه هاي صنعتي و دارويي

نام فارسی : آلاله Ranun culus arvensis

مصارف محلی: آرامبخش، کاهش دهنده ضربان قلب، تقویت سیستم عصبی

خواص مهم دارویی: به عنوان تب بر و درمان آسم و نقرس مورد استفاده قرار می گیرد.

پراکندگی جغرافیایی: گردنه بیدآخوید، بردستان، ده بالا، سانیج.

نام فارسی: اسفرزهPlantago spp

قسمت های مورد استفاده گیاه : بذر، کاسه گل( سبوس) Husks

مصارف محلی: باآب جوش جهت درمان سینه درد و سرفه، باآب سرد جهت درمان اسهال.

خواص مهم دارویی: مرهم- ملین توده ای – برطرف کننده بواسیر- درمان کننده اسهال خونی.

پراکندگی جغرافیایی: گونه های مختلف آن به صورت خودرو درنقاط مختلف استان می رویند.

نام فارسی: افسنطین Artemisia absinthium

قسمت مورد استفاده گیاه: قسمت هوایی گیاه

مصارف محلی: تقویت کننده نیروی جنسی- مدر- پاک کننده سینه و ریه ها – ضد کرم های دستگاه گوارش- تحریک کننده ترشح صفرا.

خواص مهم دارویی: محرک ترشح صفرا- ضد التهاب- دفع کننده کرم ها- برطرف کننده درد معده- ضد افسردگی ملایم.

آزولن ها خاصیت ضد التهاب دارند. لاکتونهای سزکوئی ترین خاصیت ضد توموری و قویاً خاصیت حشره کشی دارند. توژان محرک مغز است و در دز پایین شفابخش و مصرف آن دردزبالا اثر سمیت دارد.

نام فارسی: آنقوزه Ferula assa – foetida

نام محلی: آنغوزه

قسمت های مورد استفاده گیاه: الئو- گم زرین

تاریخچه مصارف سنتی گیاه: درقرن هفتم قبل از میلاد Charaka Samhita در مقاله دارویی هندویی علناً اظهار نظر می کند که آنغوزه بهترین درمان کننده باد(باد شکن) و نفخ معده میباشد و همچنین به عنوان تثبیت کننده درعطر سازی مانند سیر استفاده میشود و هنوز به عنوان طعم دهنده عمدتاً در تهیه (سس) سرکه و لوبیا مصرف می گردد.

مصارف محلی: سرماخوردگی- تصفیه کننده خون- ناراحتیهای کبدی.

خواص مهم دارویی: در خاورمیانه و درطب گیاهی هند برای ناراحتیهای ساده هاضمه نظیر باد- نفخ معده – سوء هاضمه و یبوست استفاده می شود. اسانس آنغوزه مانند سیر اثر خارج کردن مواد دفعی بدن از طریق سیستم تنفسی دارد و به سرفه های بالارونده خلط های متراکم کمک می کند. آنغوزه به صورت قرص جهت درمان برونشیت- سرفه سیاه و دیگر ناراحتیهای قفسه سینه به کار می رود.

پراکندگی جغرافیایی: مروست1700 متر، بهاباد بافق1900- 2100متر، لرد شیطور 1800متر، تفت به اسلامیه 1500متر- 1600 متر، تفت به ده بالا1600- 1900 متر، دام گاهان مهریز2500 متر، شیرکوه- دره گاهان تفت 1900 متر.

نام فارسی: ارژن، بادام کوهی Amygdalus scoparia

خواص درمانی: علاوه بر مصرف دانه تلخ آن در قنادی ها( به کمک آب شیرین و حرارت شیرین می شود) روغنی که ازآن استخراج می شود که به مصارف دارویی می رسد.

پراکندگی:

بادام خارآلود: مهریز(دره دام گاهان 1800 متر) ، هرات(مزرعه شادی 2225 متر)

بادام کوهی: ارتفاعات بین ندوشن و عقدا- اطراف بافق( قطروم1850 متر)، باغ شادی هرات 2270متر، خضرآباد2750متر،

شادکام بافق 1700 متر، ساغند 1450 متر، خرانق 2250متر، باغ معدن هرات 2200 متر.

نام فارسی: اسفند Peganum harmala

قسمت های مورد استفاده: بذور- ریشه

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: قدیم الایام اسفند در خاورمیانه به عنوان نشاط آور مصرف می شده است. دیوسکورید پزشک یونانی (40- 90 میلادی) و Galen (131- 200) و همتای آنها ابوعلی سینا (980- 1307) اسفند را به عنوان دفع کننده انگل ها و تسریع کننده جریان عادت ماهیانه تجویز کرده اند.

مصارف محلی: ضد عفونی کننده هوا- خوردن مقدار کم بذر آن جهت برطرف کردن سوزش معده و ناراحتیهای گوارشی

خواص مهم دارویی: نشاط آور و داروی تقویت قوای جنسی.

درطب معاصر عربی بدلیل سمیت آن کمتر مورد استفاده قرارمی گیرد

بذور گیاه جهت درمان ناراحتی های چشمی و افزایش تولید شیر در زنان مصرف می گردد. درآسیای مرکزی ریشه گیاه یک درمان کننده رایج رماتیسم و ناراحتی ها ی عصبی می باشد.

پراکندگی جغرافیایی: نواحی بیابانی بین اردکان و یزد، مهریز، تفت، خرانق1500 متر، دام گاهان مهریز2200،2800 متر، ندوشن 2200متر، بین کوشک و لرد شیطوربافق 1900 متر، چاهک هرات 2250 متر، هرات و مروست، ابرکوه، بهاباد

نام فارسی: آویشن Thymus Kotschynus

قسمت های مورد استفاده گیاه: قسمت های هوایی

خواص مهم دارویی: دم کرده گیاه جهت رفع ناراحتیهای هاضمه و نفخ معده استفاده می شود.

پراکندگی جغرافیایی: ندوشن(صدرآباد- مزرعه گلیوک)

نام فارسی: بذر البنج یزدی- بذر البنج برگ طوقه ای Hyoscyamus rosularis

قسمت های مورد استفاده: برگها ، گلهای انتهایی.

خواص مهم دارویی: مسکن- به ویژه دردهای ناشی از سنگ کلیه- ضد اسپاسم – درمان کننده آسم و برونشیت. ترکیب هیوسیامین بعضی از اوقات به عنوان جانشین تریاک مصرف می شود.برطرف کننده دندان درد.باید تحت نظر پزشک مصرف شود زیرا گیاهی سمی می باشد. علاوه بر گونه فوق گونه های بذر البنج واژگون، کوتاه ، خوابیده و خشن در استان می رویند که خواص دارویی و ترکیبات شیمیایی آنها بطور دقیق مشخص نیست.

پراکندگی جغرافیایی: بذر البنج واژگون مهریز به کوه لاخسه ، بذر البنج کوتاه در نواحی اردکان، چوپانان ، چک چک 1500 متر، نارکی مهریز، خضر آباد 1600 متر، بذرالبنج یزدی در نواحی کوهستانی شیرکوه ، یزد به مهریز، تفت به ده بالا، ابتدای دره گاهان، بذر البنج خوابیده در نواحی تفت به ندوشن، اطراف ندوشن، شیرکوه، بذرالبنج خشن در نواحی اطراف یزد، شیرکوه، تفت مشاهده می گردد.

نام فارسی: بارهنگ Plantago major

نام محلی: کیچک

قسمت های مورد استفاده گیاه: برگها- بذور

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: در زبان اسکاتلندی این گیاه به عنوان گیاه شفادهنده نامیده می شودزیرا در ایرلند برای درمان زخمها و کبودی ها مصرف می شود.

بارهنگ همراه مهاجرین اروپایی به اطراف دنیا پراکنده شده است.

مصارف محلی: ملین- ضد سرفه – درمان دردهای سینه ای

خواص مهم دارویی: بارهنگ به طور سریع باعث توقف جریان و ترغیب بافت تخریب شده می شود.یک پماد یا لوسیون تهیه شده از آن برای درمان بواسیر فسیتولها بکار برده می شود. به صورت داخلی بارهنگ مدر، خلط آور و ضد نزله است. برای درمان کاستریک ، زخم های پیتیکی، اسهال، اسهال خونی ، سندروم تحریک پذیر روده ای، نزله های تنفسی، گرفتگی صدا، خونریزی دستگاه اداری مفید است.

نام فارسی: بادام شیرین ، بادام تلخ Amygdalus Communis

قسمت های مورد استفاده: مغز بادام، شکوفه ها ، برگها، پوست میوه، روغن بادام

مصارف محلی: روغن بادام تقویت کننده پیاز مو، جهت شستشوی گوش و نرم کردن پوست بویژه برطرف کردن ترک های روی شکم دردوران حاملگی استعمال می شود.

بادام شیرین و تلخ و روغن آنها همچنین گل و قسمت های دیگر گیاه هریک خواصی به شرح زیر دارند.

شکوفه بادام: گل درخت بادام، بوی مطبوع ولی طعم تلخ دارد. از نظر درمانی نیز دارای اثر مسهلی ملایم دارد.

پوست میوه بادام شیرین: جوشاندن 50 گرم پوست میوه بادام شیرین دریک لیتر آب، تیزان خوبی برای رفع گلودرد، سرفه،سیاه سرفه و التهاب مجاری تنفسی است.

برگ: برگ درخت بادام شیرین، اثر آرام کننده و صفرا بر دارد و چون اعمال کبر را تقویت می کند مخلوط آن با پوست ثانوی گیاه اثر تب بر، مدر و حتی ضد کرم دارد. جوشانده آن اثر مسهلی ظاهر می سازد.

مغز بادام شیرین: مغز بادام شیرین به حالت خشک شده و به صورت خام یا بو داده مصرف می شود بعلاوه در تهیه بعضی از اغذیه و شیرینی مورد استفاده قرار می گیرد.

روغن بادام: روغن بادام شیرین اثر ملین دارد. امولسیون آن اثر خاص بر روی روده بزرگ و رفع التهاب دارد. از روغن بادام در رفع سرفه های خشک منشاء عصبی، برونشیت حاد، حسب البول، قولنج، کلیوی، سنگ کلیه، وجود خون در ادرار ، دردهای زایمان استفاده می کنند. استعمال خارجی روغن بادام اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد و از آن جهت رفع التهابهای سطحی بدن، سوختگی ها، اگزما استعمال می شود.

پراکندگی: به صورت کاشته شده در ده بالا، طزرجان، تفت، مهریز، فخرآباد، منشاد، میانکوه، سانبج، نیر، گاریز است.

نام فارسی: پنیرک خبازی، پنیرک قرمز Malvasylvestris

نام محلی: گل خواصیر.

قسمت های مورد استفاده گیاه: برگها- گلها – ریشه ها

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: برگها و شاخه های جوان گیاه از حداقل قرن هفتم قبل از میلاد خورده می شده است. بسیاری از مصارف گیاه از ضرب المثل اسپانیایی بدست می آید:( یک باغچه سبز یکاری شده و یک پنیرک خبازی داروی مفید و کافی و سودمندی برای یک خانه است) .

مصارف محلی: طبیعت سرد، ضد سرفه و گرمی، تسکین دهنده درد کلیه، ضد سوزش مثانه ، درمان کننده زخم های دستگاه گوارش، برطرف کننده سوزش نیش زنبور.

خواص مهم دارویی: پنیرک خبازی یک اثر مرهم است. بصورت ضماد جهت کاهش تورم و دفع سموم به کار می رود. به صورت داخلی برگهای کاهش دهنده تحریکات روده ای و اثر ملین دارد و مصرف پنیرک به همراه اکالیپتوس یک درماان کننده خوبی جهت سرفه ها و دیگر ناراحتی های قفسه سینه می باشد. همانند گل ختمی ریشه گیاه به عنوان رفع دندان درد در کودکان مصرف می شود.

پراکندگی جغرافیایی : اردکان(هامانه)- مهریز- تنگ چنار- اطراف یزد.

نام فارسی: تاجریزی- سگ انگور Solanum nigrum

نام محلی: انگور توره

قسمت های مورد استفاده گیاه: برگ و سرشاخه های گلدار- میوه

مصارف محلی: طبیعت سرد و خشک، قابض، برطرف کننده تشنگی، ازبین برنده و رمهای داخلی و مقعد، ضد التهاب، ضد باد سرخ، جهت ورم حلق و درد دندان بصورت ضماد مورد استفاده قرار می گیرد.

خواص مهم دارویی: تاجریزی بعلت دارا بودن سولانین دارای اثر مسکن است. درمصارف داخلی اثر رفع سوء هاضمه دردناک همراه با احساس درد معده و روده و درمان سیاه سرفه دارد. استعمال خارجی برگهای تازه و له شده آن بر روی اولسرهای دردناک ترک نوک پستان و بواسیر موٌثر است. بعلاوه در سوختگی ها،کوبیدگی ها و بیماریهای جلدی اگر به ملایمت مالیده شود اثر مسکن و شفا بخش دارد.

پراکندگی جغرافیایی: بصورت علف هرز در زمین های زراعی مناطق استان دیده می شود.

نام فارسی: خرفه Portulaca oleracea

نام محلی: قلفه

قسمت های مورد استفاده گیاه: قسمت های هوایی.

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: مصرف خرقه در طب گیاهی اروپایی، ایران و هند به 2000سال قبل برمی گردد. و آن احتمالاً قبل و بعد زا غذا به عنوان سبزی خورده می شد. در روم قدیم خرفه جهت درمان سردردها، دردمعده و اسهال خونی، کرمهای روده ای و گزش مارمولک استفاده می شد.

مصارف محلی : طبیعت سرد، تسکین دهنده حالت صفراوی شدید، جلوگیری کننده از خونریزی سینه ، ضد عفونی کننده عفونت های ریه چرکی شده، دفع کننده سنگ کلیه ، مدر، ضد تب، دفع کننده کرم کدو، ضد درد مثانه و التیام دهنده زخم های روده ای، ضد خارش و حساسیت پوستی.

خواص مهم دارویی: جهت درمان تاراحتیهای هاضمه و ادرای مفید است- شیره گیاه جهت درمان بیماریهای مزمن مثانه مفید است. آرامبخش جهت درمان ناراحتیهای روده ای و معده ای- درچین جهت ناراحتیهای آپاندیس مصرف می شود.

پراکندگی جغرافیایی: در اغلب نقاط استان بصورت زراعی کشت می شود.

نام فارسی: خارخسک Tribulus Terrestris

قسمت های مورد استفاده گیاه: ریشه، میوه، برگ، دانه و گاهی کلیه قسمت ها ی گیاه.

مصارف محلی: جهت برطرف کردن ناراحتیهای کلیوی بویژه دفع سنگ کلیه مصرف میشود.

خواص درمانی: ریشه و میوه گیاه اثر مقوی و اشتها آور دارد از آن در مواردی که ادرار به سختی و مقدار کم با حالت دردناک دفع می گردد و همچنین دفع سنگ کلیه و مثانه استفاده می شود. رفع ناراحتیهای پوستی، بواسیر و آسم مفید است. برگ آن اثر مقوی و تصفیه کننده خون دارد و مانند ریشه و میوه گیاه التهاب مجاری ادرای را درمان می کند. قاعده آور نیز می باشد. در چین از میوه گیاه جهت رفع سرفه، سیلان منی، رفع خارش و جرب، ک خونی و همچنین به عنوان یک ماده بندآورنده خون استفاده می گردد. در ایران از میوه آن توأم با میوه گیاهان دیگر مانند عناب، سپستان جوشانده ای تهیه می شود که بیماران تب دار به عنوان تب بر و معرق داده می شود.

پراکندگی جغرافیایی: اردکان منطقه غرب سیاهکو، اطراف یزد، ایستگاه قدس(اشکذر).

نام فارسي: ختمي بري Altheae rosea

قسمت هاي مورد استفاده گياه : ريشه- برگها- گلها

مصارف محلي: سوزش كف پا- درمان برونشيت هاي مزمن و برطرف كردن سرفه مصرف مي شود.

خواص درماني گياه: گل ختمي محافظت كننده و تسيكن دهنده غشاهاي مخاطي است. ريشه گياه جهت مقابله با افزايش اسيد معده ، درمان زخم پپتيكي و ورم معده مصرف مي شود. گل ختمي يك ملين ملايم است و براي بسياري ازناراحتيهاي داخلي نظير آماس ايلئون ، ورم مخاط روده بزرگ و اختلالات دستگاه گوارش مصرف مي شود. دم كرده برگ گياه جهت درمان ورم مثانه و تكرر ادرار مفيد مي باشد. ضماد گل ختمي براي برطرف كردن سرفه خشك و همچنين تنگي نفس، ذات الجنب به كار برده مي شود. گل هاي خرد شده به صورت تازه يادم كرده جهت گرگرفتگي پوستي مي شود. ريشه گياه به صورت پماد جهت درمان جوش و خارش و جرب به كار برده مي شود. ريشه پوست كنده شده به صورت چوب دندان جهت رفع دندان درد کودکان مصرف مي شود.

پراكندگي جغرافيايي: ختمي بري دراغلب نقاط استان به عنوان زينتي در پاركها و ميدانها و منازل كشت مي شود. ختمي جنوبي دراراضي دشتي اطراف مهريز به طرف طزرجان و تنگ چنار، ابتداي دره دام گاهان تفت به ده بالا و ختمي بدون كرك در شيركوه (دره شيخ عليشاهي 1900 متر) و ختمي مصري اطراف عقدا.

نام فارسي: خاكشير- خاكشي Descurainia Sophia

قسمت هاي مورد استفاده گياه: بذر- گلها- برگها

مصارف محلي : مقوي معده و هضم كننده غذا، جلوگيري كننده از خونريزيی سينه، ضماد آن نرم كننده و رمهاي سخت و تومورها و سرطان و نقرس، مفيد براي گرفتگي صدا.

خواص مهم دارويي و مصارف گياه: اثر التيام دهنده زخم و جراحات، رفع اسهال، دانه آن به عنوان تب بر، دفع کرم ورفع التياب كليه مفيد است. در ايران از خاكشي به عنوان خنكي و ملين مخلوط درآب سرد به عمل مي آيد. در هندوستان از گلها و برگهاي گياه به عنوان قابض و داروي رفع کمبود ويتامين C استفاده مي شود.

پراكندگي جغرافيايي: خاكشير اغلب نواحي معتدله و كوهستاني استن يزد- بين مهريز و مروست (اطراف علي آباد چهل گزي)

جودوسر،يولاف Avena Sativa

قسمت هاي مورد استفاده گياه: بذرو كاه خشك شده گياه.

تاريخچه و مصارف سنتي گياه: قبلاً كاه يولاف براي لائي تشك استفاده مي شد و همچنين براي تاراحتي رماتيسمي مفيد مي باشد. درسال 1652 پزشك انگليسي Nicholas culpeper ذكركرده كه ضماد تهيه شده از بلغور آرديولاف و مقداري روغن سرخ به درمان جرب و خارش و مرض جذام كمك مي كند.

خواص مهم دارويي: بيشترين مشهوريت يولاف بعنوان غله قابل تغذيه مي باشد. سبوس آن پايين آورنده كلسترول خون مي باشد و يك رژیم پايه اي است. دانه و كاه يولاف به طور ملايم داراي اثر ضد افسردگي و به طور ملايم بالابرنده سطح انرژي بدن و تقويت كننده سيستم عصبي تحت فشار مي باشد. جوشانده گياه با حمام كردن ميتواند باعث بهبود جرب و اگزما شود.

پراكندگي: اراضي زراعي اطراف يزد، مهريز، تفت، اردكان، ميبد،ابركوه، هرات و مروست .

خارشترایراني- ترنجبين Alhagi Persarum

نام محلي : خار آدور

قسمت هاي مورد استفاده گياه: از اين گياه يك ماده قندي به نام ترنجبين كه در واقع مان مي باشد به خارج ترتشح مي گردد.

تركيبات شيميايي: ترنجبين طبق تحقيقات انجام شده داراي مله زيتور مي باشد. بررسيهاي جديدتري نشان ميدهد كه ماده قندي ترنجبين برخلاف آنچه كه ذكر شد فقط ساكارز مي باشد. مله زيتورتري ، ساكاريدي است كه از 2 ملكول گلوكز و يك ملكول فروكتوزتشكيل يافته است.

مصارف محلي : جهت درمان ناراحتي هاي كليوي و كم كاري كبد و دفع سنگ كليه مصرف مي شود.

خواص مهم دارويي و مصارف گياه: ترنجبين در طبابتهاي ايراني مصرف فراوان داشته و بعنوان ملين بكارمي رود. ضمناً براي شيرين كردن داروها به كار مي رود. جوشانده آن معرق است. ماليدن روغن برگهاي آن براي رماتيسم خيلي نافع است و گلهاي آن براي بواسير مفيد است. عرق گياه كه ترنجبين اگرمدتي با ملايمت خورده شود براي سنگ كليه و مثانه تا حدودي مؤثراست.

پراكندگي: بين اردكان يزد،يزد بافق، مهريز، مروست.

درمنه كوهي Artemisa Aucheri

نام محلي: درنه

قسمت هاي مورد استفاده: سرشاخه هاي گلداروبرگ.

مصارف محلي: طبيعت گرم و خشك ،بادشكن، براف كننده گاز روده و دل درد.

خواص دارويي:دانه گرده اين گياه مي توان در بررسي هاي پزشكي جهت مشخص كردن و تست آلژي ، تهيه واكسن ضد آلرژي ناشي دانه گرده آنها به كار برد.

به دليل وجود سانتونين خاصيت ضد انگلي داشته و در ساختن داروهاي ضد كرم بيشتر كشورها از جمله آلمان مورد استفاده قرارمي گيرد. درمنه كوهي باعث كاهش ميزان قند در ادرار مي شود ازاين رو براي مبتلايان به مرض قند مفيد مي باشد.

مرهمي از برگ و گلهاي گياه جهت درمان گري و ريزش مو مفيد مي باشد. نيز درموقع عقرب زدن اگرروي محل گزش قراردهند مؤثرو مفيد است.

پراكندگي : در ارتفاعات كوهستاني استان يزد(شيركوه، ده بالا، طزرجان ، ندوشن) ، كوه بازرگان2050- 2350 متر- ارتفاعات شيركوه تا ارتفاعات دره نازي و كوه پشت باغ 2000 متربه بالا باقی آباد، طزرجان ، بنادك تا كوه نر، كوه گلوبادام ، نزديك شيركوه 1800- 2200

نام فارسي: ريواس Rheum Ribesl

قسمت هاي مورد استفاده گياه: دمبرگ.

مصارف محلي : كاهش دهنده فشار خون و قند و چربي خون ، برطرف كننده وسواس.

خواص مهم دارويي: ريواس سرد و خشك است و خواص آن قابض ، مقوي معده و كبد اشخاص گرم مزاج است. محرك اشتها و قاطع صفرا و تشنگي و دل پيچه و مسكن حدت صفراوخون و صاف کننده صفرا و خون است و همچنین برای بواسیر، حصبه و اسهال کرم صفراوی و يرقان و تبهاي گرم صفراوي مفيد است.

پراكندگي جغرافيايي: دراستان يزد بين تنگ چنار و مروست (ارچلون) و لرد شيطور بافق مي رويد.

نام فارسی: زیره سیاه – زیره کرمانی Bunium persicum

قسمت های مورد استفاده گیاه: بذور و اسانس

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: به عنوام طعم دهنده، بادشکن و ضد عفونی کننده

مصارف محلی: تنظیم کننده اسید معده، هضم کننده غذا، اشتها آور، افزایش دهنده شیر.

خواص مهم دارویی: اثر نیرو دهنده، بادشکن، مدر، ضد کرم ، اثر زیاد کننده ترشحات شیر را دارد.

پراکندگی جغرافیایی: مهریز دره دام گاهان 2900 متر، کولاخسه 1900متر بالا، ندوشن (صدرآباد، مزرعه گلیوک2100 متر). کوههای ساغند 2200 متر.

زرشک زرافشان integerrima Berberis

قسمت های مورد استفاده : پوست ساقه، پوست ریشه، میوه

مصارف محلی : مقوی معده و کبد و قلب، دفع کننده سموم یا مواد غیر طبیعی، رقیق کننده غلظت خون، تصفبه کننده خون، کاهش دهنده چربی خون.

خواص مهم دارویی و مصارف گیاه: مصرف این گیاه کم و بیش مشابه زرشک B.vulgaris می باشد. باعث بهبود حریان صفرا و برطرف کردن درد کیسه صفرا و دفع سنگ کیسه صفراو درمان یرقان می شود. بدلیل خاصیت ضد عفونی کننده قوی زرشک آن جهت درمان اسهال آمیبی و وبا و دیگر عفونت های روده ای و معده ای مصرف می شود. پوست گیاه دارای اثر فابض، ضد اسهال و شفابخش دیواره داخلی روده و معده است زرشک دارای اثرات مفید روی سیستم هاضمه درتمام موارد دارد.

پراکندگی: ارتفاعات شیرکوه، ده بالا، طزرجان، دره دام گاهان مهریز و بهاباد(فودیج کوه بن لخت) ، دره گاهان تفت 1900 متر.

نام فارسی: شیرین بیان Glycyrrhiza glabra

نام محلی: مدک

قسمت های مورداستفاده گیاه: ریشه.

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: در یونان قدیم شیرین بیان جهت درمان بیماری آسم ، ناراحتیهای قفسه سینه و زخمهای دهان مورد استفاده قرار می گرفته است.

مصارف محلی : برطرف کننده تشنگی، مدر، شستشو دهنده دستگاه گوارش، مقوی اعصاب، بادشکن، ضد سرفه و تنگی نفس، درمان کننده ورم و سوزش معده، برای خشونت سینه و حلق و امراض عصبی و تب های مزمن نیز مؤثر است.

خواص مهم دارویی: اثر ضد التهاب، خلط آور، تحریک غده فوق کلیه، ملین ملایم دارد.ضد ورم مفاصل مشابه هیدرو کورتیزون و دیگر هورمونهای کورتیکو استروئیدی است. تسکین التهاب چشمی.

پراکندگی جغرافیایی: بین اردکان یزد، اشکذر، یزد، مهریز، تفت، مروست، بیدآخوید، تفت به ده بالا، علی آباد پیشکوه، دام گاهان مهریز، اردکان، میبد.

نام فارسی: شیر سگ- فرفیونی Euphorbia Helioscopia

قسمت های مورد استفاده : ریشه، برگها، بذور، شیرابه.

مصارف محلی: شیرابه آن ملین و درحد ضرورت و گل ها به عنوان آرامبخش مصرف می شوند.

خواص مهم دارویی گیاه: در چین مرسوم است که شیرسگ را باگوشت پخته و سوپ درست می کنند و برای تصفیه خون اشخاص که زیاد جوش و کورک می زنند تجویز می کنند که بخورند. در استعمال خارجی از جونشانده گیاه به عنوان مایع شستشوی برای رفع خارش و فروکش کردن جوش و کورک مصرف می کنند. برگهای شاخه جوان گیاه به عنوان تب بر و کرم کش و ضد انگل تجویز می شود. درهند ریشه گیاه را به عنوان داروی ضد کرم و تخم آنرا با فلفل بود داده برای بیماری وبا تجویز می کنند. از روغن تخم آن به عنوان مسهل استفاده می شود.. شیرابه گیاه برای معالجه تاول روی آن مالیده می شود.

پراکندگی جغرافیایی: اراضی زراعی اطراف تفت، مهریز، تنگ چنار، ندوشن، هفتهر.

نام فارسی: شکر تیغال Echinops SPP

نام محلی: خار تمار

قسمت های مورد استفاده: ترشحات مان.

تاریخچه و مصارف سنتی: شکر تیغان از زمان ابن سینا شناخته شده و مورد استفاده بوده است و جهت درمان سرفه و ناراحتیهای ریوی به کار می رود.

مصارف محلی: ملین، تسکین دهنده ، مصرف در خشونت سینه و سرفه و صاف کردن صدا و خشکی گلو.

خواص مهم دارویی: مان شکر تیغال به عنوان ملین، درمان سرفه و ناراحتیهای ریوی به کار می رود. همچنین جهت دفع سوزش مری، صاف کردن صدا و رفع خشکی گلو وبرای معده نیز نافع می باشد.

پراکندگی جغرافیایی: سه گونه شکر تیغال دارویی به نامهای شکر تیغال خاسی، شکر تیغال اردستان، شکر تیغان شرقی وجود دارد. شکر تیغال خاسی درنواحی بیابانی اطراف یزد، تفت، مهریز، یزد، بافق، یزد به کرمانشاهان مهریز، یزد به میبد و اردکان.

شکر تیغال اردستانی دربیابانهای اطراف یزد، تفت و مهریز.

شکر تیغال شرقی نواحی کوهستانی شیرکوه از جمله دره آبشار تفت 1900 متر.

نام فارسی: کاکوتی Ziziphora tenuir

قسمت های مورد استفاده گیاه: کلیه قسمت های هوایی، بذر.

مصارف محلی : آرامبخش، ضد اسپاسم، مقوی معده.

خواص مهم دارویی: خلط آور، بادشکن و مقوی معده است. مخلوط گرد و دانه آن درعسل برای درمان اسهال خونی مفید است. در ایران گرد برگ آن جهت معطر کردن دوغ مصرف می شود. در هند از تخم آن به عنوان تب بر مصرف می شود. از برگهای گیاه به عنوان نرم کننده سینه و بادشکن می خورند وبرای ازدیاد نیروی جنسی نیز مفید است.

پراکندگی جغرافیایی: ده بالا، طرزجان، دره شیخ علیشاه 1900 متر، اطراف یزد، تفت، مهریز، چاه گله مهریز

گون Astragalus spp

نام محلی: گین

قسمت های مورد استفاده: صمغ (کتیرا)

مصارف محلی: نرم کننده موی سر، تقویت کننده و نرم کننده پوست بدن، لطیف کننده پوست صورت.

خواص مهم دارویی و نحوه مصرف: کتیرا در داروسازی جهت تهیه موسیلاژ و گرد کتیرا و همچنن تهیه قرص های مختلف مانند قرص های بم دوتلو، بی کربنات دوسود، شاربن.... و غیره می رسد. علاوه براین چون دارویی است امولسیون دهنده، جهت معلق نگه داشتن گردهای دارویی غیر محلول در آب بکار می رود. مصارف صنعتی کتیرا درتهیه شامپو به منظور براق و نرم نمودن و درتهیه رنگ مو به علت جلای خاصی که به مو می دهد استفاده می شود.

زیستگاه: گون های مولد کتیرا بیشتر درمناطق گرم و اراضی خشک و بایر و کوهستانی آسیای صغیر، سوریه ، ارمنستان، ایران و .... می رویند. درایران تا به حال متجاوز از 800 گونه ازجنس استراگالوسها و دراستان یزد 42 گونه شناسایی شده است.

کلم Blassica oleracea

قسمت مورد استفاده: برگ ها

زیستگاه و نحوه کاشت: کلم خودرو و بومی سواحل انگلستان و مدیترانه است. واریته های مختلف کلم درسراسر دنیا بعنوان سبزی کشت می شود. کلم غنی از ویتامین A، B1 ، B2 و C می باشد.

مصارف محلی: طبیعت گرم وخشک، محرک قوای جنسی، صاف کننده صدا، تسکین دهنده دردهای زانو، درد مفاصل، خواب آور، نیرو بخش.

خواص مهم دارویی: ضماد برگ کلم خودرو و یا کشت شده که به صورت خردشده برای تورم و آماس و تومورها و درد مفاصل استعمال می شود. برگ کلم خودرو به صورت خام یا پخته شده به هضم غذا و از بین بردن سموم موجود درکبد کمک می کند. دارای اثر ضد مسمومیت و کمک کننده به درمان ورم مفاصل دارد. برای بیماری کمبود ویتامین ث بسیار مفید است.

پراکندگی: در استان یزد در نواحی مختلف اطراف مهریز، تفت، یزد، اردکان و میبد و ابرکوه و بافق کاشته می شود.

نام فارسی: گلرنگ Carthamus tinctorius

قسمت های مورد استفاده گیاه: گلها، بذر، روغن بذر.

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: در قرن 19 میلادی در طب آمریکای شمالی گلرنگ برای کاهش تعرق و برای جلو انداختن پریود ماهیانه زنان و به عنوان درمان کننده سرخک استفاده می شود.

مصارف محلی: آرامبخش، ملین، گلهای خشک شده آن روی نان مصرف می شود.

خواص مهم دارویی: در طب چینی گلها برای قاعدگی و برای برطرف کردن دردهای شکمی مصرف می شود. گلها همچنین برای تمیز کردن و التیام زخم ها وخراش ها و درمان سرخک مصرف می شد. در آنگولا و در طب سنتی گیاهی آمریکایی گلها همچنین بعنوان درمان کننده تب ها و تحریکات پوستی استفاده می شد و روغن بذرخالص نشده دارای خاصیت ملین می باشد.

پراکندگی جغرافیایی: به صورت زراعی در حاشیه مزراع غالب مناطق استان کاشته می شود.

نام فارسی: گل محمدی- گل گلاب Rosa damascene

قسمت های مورداستفاده: گلها، اسانس.

مصارف محلی: خارج کننده سموم معده، ملین.

خواص مهم دارویی: گلبرگهای آن ، اثر ملین ملایم دارد. از این جهت برایرفع یبوست کودکان و اشخاص مسن و بیماران در دوره نقاهت مصرف می شود. اسانس گل سرخ مصارف درمانی ندارد ولی در فرمول عده زیادی از فرآوردهای آرایشی، پمادهای معطر یا ضد عفونی کننده، مخلوط با سایر اسانس بکار می رود. آب مقطر آن در بهداشت و حفاظت پوست و تهیه فرآورده های آرایشی

مصرف دارد. اسانس گل سرخ دارای بوی مطبوع است از این جهت در عطرسازی اهمیت فراوان دارد.

پراکندگی جغرافیایی: درنواحی کوهستانی شیرکوه، درحیاط منازل ده بالا ، طزرجان، منشاد، تفت، مهریز، یزد، هرات و مروست، بافت و بهاباد، ابرکوه دیده می شود.

نام فارسی: گلپر Heracleum Persicum Desf.ex fisher

قسمت های مورد استفاده: بذر(میوه)

مصارف محلی: هضم کننده غذا، تقویت لثها، خوشبوکننده دهان.

خواص درمانی گیاه: دارای خاصیت ضد نفخ است و به هاضمه و رفع سوء هاضمه کمک می کند. گرد میوه آنرا به اغذیه جهت معطر ساختن آنها، وارد می نمایند.

پراکندگی جغرافیایی: تفت(سانیج، بردستان،دره آبشار)، منشاد، ده بالا، طزرجان.

نام فارسی: مزر نجوش Origanum Vulgare

قسمت های مورد استفاده : قسمت های هوایی گیاه، اسانس.

مصارف محلی: مفرح و گرم کننده بدن، ضد تنگی نفس، به عنوان بهترین داروی میگرن و درد شقیقه مصرف می شود. همچنین به عنوان داروی ضد چربی خون و دردهای سینه مصرف می گردد.

خواص مهم دارویی: محرک جریان صفرا و به عنوان ضد نفخ به کار می رود. خاصیت ضد عفونی کننده دارد. برای ناراحتیهای تنفسی نظیر سرفه ها ، لوزتین، برونشیت و آسم مصرف می شود. به عنوان یگ گیاه تسریع کننده درعادت ماهیانه مورد نظر می باشد. از اسانس رقیق شده آن می توان برای دندان درد یا درد مفاصل بکار برد.

احتیاط: نباید به عنوان دارو ضمن آبستنی مصرف شود. استعمال خارجی آن ممکن است باعث تحریکات پوستی شود. اسانس گیاه نباید به صورت خوراکی مصرف شود.

نام فارسی: مورت، مورد Myrtus Communis

قسمت های مورد استفاده: برگها، اسانس.

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: در یونان قدیم مورد اختصاص داده می شد به الهه عشق و پرندگان خودشان را با برگ مورد زینت می دادند.

مصارف محلی: نرم کننده پوست، برطرف کننده بوی زیر بغل، تقویت موی سر و برطرف کننده شوره و خارش سر.

خواص مهم دارویی: برگ مورد دارای خاصیت اثر قابض ، تونیک و ضد عفونی کننده دارد. بصورت خارجی برای التیام زخمهای پوستی و یا به صورت داخلی برای درمان اختلالات هاضمه و سیستم ادراری مصرف شود. اسانس گیاه نباید به صورت خوراکی مصرف گردد مگر با تجویز پزشک.

پراکندگی جغرافیایی: کوههای دربید، معبد نارستانه، عقدا.

نام فارسی: یونجه Medicago Sativa

نام محلی: اسوس

قسمت های مورد استفاده: قسمت های هوایی، بذرهای جوانه زده.

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: Pliny (23-79 میلادی ) گزارش داده که یونجه توسط داریوش پادشاه ایران (قبل از میلاد 486-550) ضمن فتح آتن به یونان آورده شده است. بذور یونجه هزاران سال است که خورده میشوند.

مصارف محلی: تقویت پیاز مو، تقویت قوای جنسی، جلوگیری از ریزش مو.

خواص مهم دارویی: یونجه احتمالاً بیشتر بخاطر درمانی تا تغذیه ای از آن مصرف میشود. یونجه در دوره نقاهت بیماری ها برای افرادی که احتیاج به غذایی که بسهولت هضم و جذب شود مفید است. برای درمان ناراحتیهای مرتبط با عادت ماهیانه و یائسگی

مفید است. اگر بیماری خود ایمنی وجود دارد نباید یونجه مصرف شود.

پراکندگی جغرافیایی: به صورت کاشته شده درذاغلب نقاط استان و به صورت خودرو درشیرکوه دیده می شود.

نام فارسی: هندوانه ابوجهل، حنظل Citrulus Colocynthis

قسمت های مورد استفاده: میوه

تاریخچه و مصارف سنتی گیاه: مغز میوه پودر شده گیاه سابقاً به عنوان مسهل قوی مصرف می شده است.

مصارف محلی: ضد انگل، معرف کم جهت پایین آوردن قندخون ، دردهای رماتیسمی، ضد اعتیاد.

خواص درمانی: میوه این گیاه دارای خاصیت مسهلی بسیار قوی با اثر قاطع دارد. در مورد ضعف اعمال روده، فلج امعاء و احشاء آب آوردن انساج و بیماریهای کبدی و گاهی نیز به عنواان قاعده آور.

پراکندگی جغرافیایی: طراف بافق 1000-1100 متر، بهاباد1800- 2100 متر، مهریز 1600 متر، عقدا 1800- 2000 متر، اردکان به چاه افضل 8000- 1000 متر، هرابرجان مروست 1650 متر.

مهمترين گونه هاي صنعتي و دارويي

مطالب مشابه :

سوالات رایج در مورد بارداری و پیشگیری از بارداری(قسمت دوم)

کنار آمدن با مشکلات متداول عادت ‌ماهیانه

مهمترين گونه هاي صنعتي و دارويي

هفده سوال رایج در مورد بارداری و پیشگیری از بارداری

سوال: روش های اورژانسی و نحوه مصرف قرص ها

گیاه جادویی زنان

سوال: قرص ال دی + قرص اچ دی

سوال: آیا مصرف قرص ال دی خود را ادامه دهم؟

درمان عفونت وپیشگیری