ویزگی های شاهنامه

ویژگی های نامه ی شاهان در ادبیات ایران

شاهنامه اثر بزرگ و جاودان حماسه سرای ایران ، حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی است مهمترین منبع برای شناخت فردوسی ، بی شک شاهنامه ی فاخر اوست که در جای جای شاهنامه به زندگی شخصی خود اشاره دارد.

آنچه درمورد فردوسی از شاهنامه استنباط می شود این است که فردوسی در سال 329 یا 330 در طوس متولد شده است(1)

عروضی سمرقندی در چهارمقاله ذکر می کند : « ابوالقاسم منصوربن حسن طوسی، مشهور به فردوسی ، در قریه ی باژدر ناحیه ی طابران طوس به دنیا آمد.» (2)

ژول مول ، محقق فرانسوی، تولد فردوسی را در سال 329 هـ .ق

و نلدکه ، دانشمند آلمانی در سال 322 هـ .ق دانسته است .

مذهب فردوسی شیعه ی معتزله ، خانواده اش دهقان و شیوه ی فکریش شعوبیه بوده است .

واقعه ی مرگ فردوسی را در سال 411 هـ .ق در سن 93 سالگی و پس از یازده سال از تمام شدن شاهنامه نوشته اند.( 3) لیکن اسلامی ندوشن معتقد است که وفات فردوسی در حدود هشتاد سالگی اتفاق افتاده است.(4)

خصوصیات شاهنامه

چهار ویژگی مهم در شاهنامه دیده می شود :

الف) این کتاب سند قومیت و نسب نامه ی مردم ایران اس و ریشه های ایرانیان را تا گذشته های اسطوره ای می برد.

ب) شاهنامه فشرده و چکیده ی تمدن و فرهنگ قوم ایرانی است و وجود افسانه ها در آن برای شناسایی ایران باستان از تاریخ های خشک و بی روح ارزشمند است.

ج) شاهنامه یک کتاب انسانی است که حماسه تمام بشر را می سراید که دایم با سرنوشت در کشاکش اند که از یک طرف تعارض و از طرف دیگر تعادل بین جسم و روح را نشان می دهد.

د) شاهنامه یک اثر ادبی بی نظیر است که کمتر کتبی به این عظمت در سراسر جهان یافت شود.

تعداد اشعار شاهنامه ارقام متفاوتی را در بردارد.امروزه شصت هزار بیت اولیه که فردوسی قرار بود به ازای هریک دیناری از سلطان محمود بگیرد ، در مجموعه های جامع پنجاه و پنج هزار بیت تدوین شده است .نیز بعضی نسخ پنجاه و دو هزار بیت و یا چهل و هشت هزار بیت را ذکر کرده اند.( 5)

از نظر تقسیم بندی موضوع شاهنامه بر سه بخش تقسیم می شود :

1) بخش اساطیری که از آغاز کار کیومرث تا آخر داستان گشتاسب و خاتمه ی کار رستم ادامه می یابد که سراسر آن افسانه ها از اوستا و سایر کتب مقدس زرتشتیان تاثیر گرفته است .

2) از سلطنت بهمن تا آغاز دوره ی ساسانیان است گرچه جنبه ی اساطیری در آن دیده می شود لیکن اساس آن تاریخی و سراسر حماسی است که به دوره ی پهلولنی هم شهرت دارد و جنگاوری های خاندان سام، زال ، و رستم و جنگ ای ایران و توران در آن اتفاق می افتد.

3) بخش تاریخی که سرگذشت پادشاهان سلسله ی ساسانی می باشدهمچنین حمله ی اعراب به ایران مطرح شده است.

این اثر بی بدیل و گرانقدر مجموعه ایی از ابیات بدیع است که اعتقادات و سنن و تاریخ یک ملت باستانی را با محتوایی بی نظیر بیان می کند.

فردوسی کوشیده است تا الفاظ و واژه ها را در جای خود به کار ببرد و با ایجاز کامل ترین معانی را ارائه دهد و تعادل و تداومی در داستانهای خود ایجاد کند شاهنامه اعتقادات ، آداب و رسوم و افسانه ها و سرگذشت دلاوری های قوم ایرانی ، به عنوان اثری بی همتا در تاریخ ادبیات ایران همچنان می درخشد پس هر ایرانی هویت شناخته شده ی خود را مدیون فردوسی می داند.

منابع و مآخذ

1 ـ اسلامی ندوشن ، محمد علی ، زندگی و مرگ پهلولنان در شاهنامه ، نشر آثار ، تهران 1376،

2 ـ عروضی سمرقندی، احمد بن عمربن علی، چهارمقاله، به تصحیح عبدالوهاب قزوینی، نشر لیدن ، 1327

3 ـ فردوسی طوسی ـ ابوالقاسم ، شاهنامه، تصحیح ژول مول ،انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران 1374

4 ـ اسلامی ندوشن ، قبلی ، ص 11

5) ریپکا، یان ، تاریخ و ادبیات ایران ، ترجمه ی عیسی شهابی، بنگاه نشر و ترجمه کتاب ، تهران 1354

6) ادبیات اختصاصی پیش دانشگاهی، ( عروض و قافیه) سال چهارم

ویزگی های شاهنامه

مطالب مشابه :

پژوهشی در مورد شاهنامه

ویژگی های شاهنامه ی حکیم فردوسی

فردوسی و شاهنامه و...

ویزگی های شاهنامه

فردوسی ابر مرد تاریخ حماسی ایران وجهان

ریشه قوم بلوچ

ریشه قوم بلوچ

صباح : فردوسي ، شاهنامه وسلطان بزرگ خراسان محمود غزنوي

آیا با من موافقید؟