پدر علوم آزمایشگاهی ایران

روز 30 فروردین سالروز تولد حکیم فرزانه امیر سید امام زین الدین اسماعیل بن حسن بن محمد بن محمود بن احمد حسینی جرجانی از پزشکان نامدار ایران است که در سده های پنجم و ششم هجری قمری می زیسته وی در سال 434 ه ق در گرگان بدنیا امد.

ابتدا طب را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس برای ادامه تحصیل و تحقیق به عراق عجم و خوزستان و فارس سفر نمود. مدتی در نیشابور می زیست و در انجا به خدمت ابن ابی صادق از شاگردان ابن سینا رسید و بدین جهت با یک واسطه شاگرد ابن سینا نابغه ی شرق می باشد.در سال 504 ه ق رهسپار خوارزم شد و به دربار قطب الدین محمد سر سلسله ی خوارزمشاهیان پیوست. دربار آنان مجمع فضلا و دانشمندان بود. قطب الدین محمد مقدم استاد را گرامی داشت و تولیت داروخانه(بیمارستان) خوارزم را بر عهده ی وی نهاد و در عین حال در همین سال تدوین کتاب عظیم ذخیره را به پایان رسانید و آن راذخیره ی خوارزمشاهی نامید. ذخیره با حدود 750000 کلمه بهترین و مهمترین کتاب پزشکی به زبان پارسی و منبع عظیم طب فارسی است.

کتاب ذخیره خوارزمشاهی از زمان تالیف به بعد همواره جز ارکان کتب طبی شمرده می شده است و بنا به قولی هر که میخواست در پزشکی ماهر شود می بایست یکی از کتابهای سته عشر جالینوس حاوی محمد بن زکریا ی رازی قانون قانون ابن سینا کتاب المائه ابوسهل مسیحی و ذخیره خوارزمشاهی سید اسماعیل جرجانی را به دقت مطالعه کرده باشد.

جرجانی خود در باب تفصیل کتاب در مقدمه اثر گوید:"و خاصیت این کتاب تمامی است از بهر آنکه قصد کرده آمده است تا اندر هر بابی آنچه طبیب را اندر ان باب بباید دانست از علم و عمل به تمامی یاد کرده آید و معلوم است که بر این نسق هیچ کتابی موجود نیست.{...}و این کتاب چنان جمع کرده آمده که طبیب را اندر هیچ باب به هیچ کتاب دیگر حاجت نباشد و به سبب بازگشتن به کتابهای بسیار خاطر پراکنده نشود .

جرجانی علاوه بر ذخیره خوارزمشاهی دارای آثار دیگری در زمینه علوم پزشکی همچون خفی علایی طب الملوکی الاغراض الطبییه و یادگار نیز می باشد که بسیاری از آنان راهگشای طبیبان آن عصر ونیز مشخص کننده روش پزشکان گذشته برای طبیبان فعلی می باشد.این حکیم توانا بیشتر از دید مشاهدات آزمایشگاهی به تشخیص امراض اهتمام می ورزید.

از جمله در گفتار پنجم کتاب دوم از ذخیره مطالب اصلی و کاربردی ادرار شناسی را مفصلا مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است .از این رو علاوه بر ذکر نام او بعنوان پدر علوم ازمایشگاهی سالروزتولد او 30فروردین را در ایران روز علوم ازمایشگاهی نام نهادند.

اهمیت جرجانی در پزشکی:

اهمیت جرجانی در طب از دو جهت است: جهت اول اینکه پس از ابن سینا اولین طبیبی است که کلیه فصول پزشکی را مورد مداقه و بحث قرار داده و بر دانش گذشتگان افزوده است . جهت دوم اینکه بخش اعظم کتابهای خود را به زبان فارسی تالیف کرده که تا آن زمان کسی به این وسعت به تدوین متون پزشکی به زبان فارسی اقدام نکرده بود و کتابهای وی بخصوص ذخیره متنی اساسی و ماندنی در علوم پزشکی و ماخذی برای اصطلاحات این رشته و حوزه های مربوط می باشد.

اهمیت جرجانی در علوم آزمایشگاهی:

1-قسمتهای عمده از کتاب ذخیره خوارزمشاهی مربوط به ازمایش نمونه های انسانی مانند خون مدفوع ادرار و سایر مایعات بدن می باشد.

2-ایشان علاوه بر معالجه بیمار در تشخیص های آزمایشگاهی نیز حاذق بوده است و بیشتر از دید مشاهدات آزمایشگاهی به تشخیص بیماریها می پرداخت.

پدر علوم آزمایشگاهی ایران

مطالب مشابه :

تراز رشته شهرهای دانشگاه ازاد سال 90

رشته های کارشناسی ارشد

خبر خوش!

پدر علوم آزمایشگاهی ایران