تفسیر آزمون رورشاخ

تفسیر پاسخ های عمومی تست رورشاخ

ترجمه: جلال مرادی کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی

آزمون رورشاخ يك آزمون فرافكنی متشكل از ده لكه‌ی جوهر به اشكال متقارن است كه در آنها از آزمودنی خواسته می شود به آزمايش كننده توضيح دهد كه لكه ها او را به ياد چه چيزهای می اندازند. هدف كلی آزمون ، سنجش ساختار شخصيتی مراجع با تاكيد بر شيوه های ناهشيار وی در پاسخ دادن به آن است. بر خلاف حمله های كه از درون وبيرون حوزه‌‌ی روانشناسی به آزمون رورشاخ وارد شده است. اين آزمون هنوز هم يكی از پر مصرف ترين (دوران ، بلانشار، و ميندل1998؛ لوبين و همكاران1985) و پرطرفدارترين ابزارهای سنجش به شمار می رود.

فرضيه‌ی اصلی رورشاخ آن است كه محرك محيطی به وسيله‌ی نيازها، انگيزها، تعارضها، و«آمايه های» مفهومی شخص سازمان داده می شوند. اين نياز به سازمان دادن هنگامی كه آزمودنيها با محركهای مبهم مانند لكه های جوهر روبرو می شوند،اغراق آميزتر، گسترده تر و بارزتر است. بنابرين، آنها بايد تصورها، افكار، و روابط درونی خود را بيرون بكشند تا بتوانند پاسخی را به وجود آورند. اين فرايند مستلزم آن است كه افراد اين ادراكها را سازمان دهند و همچنين آنها را با تجربه ها وبرداشتهای گذشته‌ی خود مرتبط سازند. نخستين نظری كه تفسير رورشاخ بر آن مبتنی است آن است‌كه نحوه‌ی سازمان دادن افراد به پاسخهايشان به رورشاخ معرف چگونگی برخورد آنها با ساير موقعيتهای مهم است كه مستلزم سازمان دادن و قضاوت كردن است. پس از اينكه پاسخها ارائه و ثبت شدند، بر حسب سه مقوله‌ی كلی نمره گذاری میشوند: «محل ادراك»، سطحی از لكه كه آزمودنی به آن توجه كرده

است؛ « تعيين كنندها» يا خصايص معينی از لكه ها كه برای ساختن پاسخهای خود مورد استفاده قرار داده است(رنگ، شكل، وغيره)؛ و«محتوا» يا طبقه‌ی كلی اشيايی كه پاسخ به آن تعلق دارد(انسان، ساختمان، اعضای داخلی بدن، و غيره).

پاسخهای p : تعداد پاسخهای رايج آزمودنيها، ميزان شباهت آنان بابيشتر مردم، ميزان همنوايی آنان با معيارهای اجتماعی، و سهولت نسبی نفوذ پذيری آنان در روابط ميان فردی را منعكس می كند. اشخاصی كه از شيوه های سنتی تفكر خودداری می كنند، در مقايسه با افراد همنوا ونسبتا سنتی پاسخهای رايج كمتری دارند. با نظام نمره گذاری اكسنر، متوسط تعداد پاسخهای رايج برای آزمودنيهای غير بيمار روانی66/6 (66/1 = (SDاست . متوسط تعداد پاسخهای رايج بيماران سرپايی و بيماران غير اسكيزوفرن نيز در هر پروتكل تقريبا برابر هفت است. در صورتی كه تعداد پاسخهای رايج بيماران اسكيزوفرنيك بستری شده چهار يا كمتر، اختلال منش شناختی تقريبا پنج و افراد افسرده اندكی بيش از پنج است(اكسنر 1961).

پاسخهای P زياد: تعداد زياد پاسخهای P نشانگر آن است كه آزمودنی به سبب ترس از اشتباه اضطراب را تجربه می كند و لذا به عنوان راهی برای دريافت تاييد به ادراكهای رايج متوسل می شود. اين افراد را می توان به عنوان افرادی سنتی، دارای گرايش افراطی به همرنگی با جماعت، محتاط، و اغلب افسرده توصيف كرد(اكسنر، 1974؛ لويت و تروما، 1972؛ واينر، 1961).

پاسخهای P كم: كمترين تعداد پاسخهای P در مورد افراد اسكيزوفرنيك بستری شده ديده می شود، كه با ارتباط ضعيف آنان با واقعيت هماهنگ است. آنها را می توان به عنوان افرادی كم سازگار، جدا شده، وبيگانه نسبت به محيط خود توصيف كرد كه نمی توانند جهان را آن گونه كه ديگران می بينند ادراك كنند. موليش ( 1967) پيشنهادكرده است كه اگر آزمودنيهای روان رنجور (نوروتيك) به ويژه بيماران وسواس فكری- عملی، دارای پاسخهای P كم باشند، در اين صورت بايد احتمال اسكيزو فرنيای نهفته مورد بررسی قرار گيرد. همچنين در مورد بيمارانیكه تشخيص اختلالهای منشی دريافت كرده اند تعداد پاسخهای P كم است كه امتناع آنان از سنتی بودن و فقدان همنوايی را منعكس می سازد.

چون پاسخهای رايج برای كارتهای 1، 3، 5، و8 عموميت بيشتری دارد، فقدان اينگونه پاسخها دركارتهای مذكور معنی دار است، زيرا اين وضعيت بيش از پايين بودن پاسخهای P در ساير كارتها روندی را كه مورد بحث قرار گرفت نشان می دهد. اما، اين فرض را كه پايين بودن پاسخهای P به تنهايی ناسازگاری را تاييد می كند بايد محتاطانه تلقی كرد. در مورد افرادی كه پاسخهايشان از كيفيت

شكل خوب برخوردار است (F+% و X+%) و فعاليت سازمانی آنان نيز خوب است، اين احتمال بيشتر وجود دارد كه افراد خلاقی هستند كه از ادراكهای عام و معمولی خودداری می كنند و می خواهند تخيل خود را گسترش دهند. در صورت ضعيف بودن سازمان وكيفيت شكل پاسخها، احتمال بيشتر آن است كه ابعاد آسيب شناسی غالب باشد.

پاسخهايی كه معمولا انتظار می رود به اين كارتها داده شود به اين ترتيب می توان نام برد:

Plate I

ازجوهر سياه تشكيل شده است. به شكل يك مثلث ناهموار است، كه نوك آن به طرف پايين است، وعريض به نظر می رسد، وبه صورت يك روباه با گوشهای برجسته به نظر می آيد. اشارات منفی: يك جفت پستان(به صورت بر جسته در بالای لكه)؛ شكل يك زن ايستاده، كه برجستگیهای اندام او نمايان ويك لباس لطيف برتن دارد(در وسط شكل).

اولين لكه آسان است. چگونگی سرعت جواب دادن شما نشان دهنده‌ی اين است كه شما چگونه به خوبی با موقعيتهای جديد بر خورد خواهيد كرد. بهترين واكنش اين است كه بلا فاصله بيشترين پاسخهای عمومی را ارائه نماييد. پاسخهای مناسب چوب، پروانه،بيد درختی يا حشرات، و (در وسط لكه)شكل يك زن هستند. همچنين ماسك، برج فانوس دريايی، و صورت حيوان پاسخهای عمومی هستند، اما برخی از طرحها آنها را اشارات پارانويايی تفسير می كنند. هر چيز نامناسبی كه درباره شكل زن وسط گفته شود جزو پاسخهای بد محسوب می شود. و غالبا به عنوان فرافكنی تصور شما نسبت به خودتان در نظر گرفته می شود. اجتناب كنيداز توضيح در مورد شكلی كه دارای دو پستان اما بدون سراست. اگر شما نتوانيد جوابهای زيادی به كارت شماره يك بدهيد، بسياری از روانشناسان خواهند گفت كه شما ديدگاه بسته ای داريد.

Plate II

از جوهر سياه وقرمز تشكيل شده است.دو لكه سياه – خاكستری كه به اشكالی در حال رقصيدن تجسم می شوند. لكه های قرمز در بالای هر شكل ويك لكه در وسط پايين آنها قرار دارد. اشارات منفی : آلت تناسلی مرد( در قسمت بالای وسط،لكه‌ی سياه)؛ آلت تناسلی زن(منطقه قرمز بين دو شكل).
مهم است كه در اين لكه اشكال دو انسان معمولا به صورت زن يا دلقك ديده شود. اگر شما نتوانيد ، اينها را ببينيد بنابراين نشان دهنده‌ی اين است كه شما در برقراری ارتباط با مردم دچار مشكل هستيد. امكان دارد كه شما پاسخهای خوب ديگری ارائه نماييد، مانند ورودی يك غار(در فضای سفيد سه گوش بين دو شكل) وپروانه (قرمزی «شبيه آلت تناسلی زن» ،در پايين تصوير). آيا شما بايد به آلت تناسلی زن ومرد اشاره كنيد؟ لزوماً نه. در هر يك از كارتهای رورشاخ حداقل يك تمثيل از اندام جنسی مشاهده می شود. شما انتظار نداشته باشيد كه همه‌ی آنها را نام ببريد. در برخی از طرحهای تفسيری، اشاره به بيش از چهار تصوير جنسی در ده كارت تشخيص اسكيزوفرنيا داده می شود. رنجش آور است ، كه 101 نكته درروانشناسی گفته شده كه غالباً فرض كرده‌اند كه آنها بايد در حد امكان پاسخهای جنسی را شرح دهند، بنابراين بايستی فوق العاده ساختگی باشند. بيشتر كسانی كه با رورشاخ كار می كنند معتقدند تصاوير جنسی دربخشی از تفسيرپاسخها حتی هنگامی كه اشاره نشده باشند بايد نقش داشته باشند. شما ممكن است اشاره‌ای به منطقه قرمز در پايين كه به آلت تناسلی زن شبيه است‌نداشته باشيد، اما روانشناسان فرض می كنند كه شما آنچه را خواهيد گفت نشان دهنده‌ی چگونگی احساس شما درباره‌ی زن می باشد. به هيچ وجه نبايد به "خرچنگ" اشاره كرد؛ اشاره به" پروانه" خوب است.

Plate III

از جوهر سياه وقرمز تشكيل شده است. دو شكل مشهود (لكه سياه)روبروی همديگر قرار گرفته اند. لكه قرمز وسط به شكل پروانه است: پشت هر كدام از تصويرها يك لكه قرمز كشيده قرار دارد. اشارات منفی : آلت تناسلی مرد و پستان( حالتهای مربوط به تشريح اندام هر يك از شكلها).

به طور فرضی اين لكه می تواند سليقه‌ی جنسی را تعيين كند. بيشتر مردم شكل دو انسان را می بينند. هر كدام از شكلها دارای "پستان" برجسته و همچنين" آلت تناسلی مردانه" هستند. اگر شما داوطلبانه خودتان به جنسيت شكلها اشاره نكنيد، از شما خواهند خواست كه آن را تعيين نماييد. بنا به تفسير های سنتی، ديدن شكلها به صورت مرد جزو پاسخهای غير همجنس گرايی محسوب می شود(برای تست گرايش هر دو جنس). تشخيص شكلها به صورت زن يا تاييد اينكه به طور طبيعی دو جنسيتی است دراين لكه جزو پاسخهای همجنس گرايی فرض شده است.

آيا اينطور است؟ نه واقعا بسياری مستقيماً شكلها را به صورت زن توصيف می كنند، و نمی توان برا ی پاسخی كه داده اند همه آنها را همجنس باز دانست. سال1971 يك مطالعه در نيويورك نشان دادكه بطور واقعی جوابهای غيرهمجنس گرايی (شكل دو مرد) از لحاظ آماری در سطح پايينی قرار دارد. لكه های جوهر قرمز معمولاً به صورت مجزا ادراك می شوند. پاسخهای عمومی "دستمال گردن" يا "روبان" (نواحی قرمز داخل) ومعده و مری (نواحی قرمز بيرون) هستند.

Plate IV

از جوهر سياه تشكيل شده است. يك لكه تقريبا سه گوش، رو به بالا، دو ناحيه‌ی پايين به چكمه يا حيوان شباهت دارند. اشارات منفی : دو آلت تناسلی مرد (در طرفين لكه، تقريبا در بالا به صورت اضافی) ؛ آلت تناسلی زن (خط وسط تقريبا بالای لكه).

كارت شماره‌ی چهار "كارت پدر" نام دارد. در اولين نگاه مشكل است كه در اين لكه يك تصوير تك را ببينيد. پوتين ها تقريبا آشكارا رويت می شوند؛ در بين آنها سری شبيه سگ يا اژدهای چينی آشكارا ديده می شود. بسياری از موضوعات در اين لكه بصورت پوست حيوان مشاهده می شوند. بعد از گذشت چند ثانيه، تفكر، بيشتر شكلها يی رااز نمای پايين بصورت ايستاده می توانيد مشاهده نماييد. پوتين ها در پا هستند، توضح بيشتر اينكه از زاويه غير معمول ديده می شوند . بازوها و سر، در بالا، بصورت كوچكتر ديده می شوند. مجموعه توصيفات ديگر شامل : خرس، گوريل، و يا مردی كه كت سنگين برتن دارد هستند. توصيفات بد شامل: هيولا يا خرس در حال حمله يا گوريل هستند. در نظريه‌های رورشاخ توصيفات شما نسبت به اين لكه تصور شما را نسبت به پدرتان يا مراجع قدرت فرا فكنی می كند.

Plate V

از جوهر سياه استفاده شده است. يك كارت ساده است ، وبه خفاش شباهت دارد.اشارات منفی : دو آلت تناسلی مرد (همان بالا كه به"گوش" يا "آنتن" شباهت دارد).

خود رورشاخ اعتقاد داشت كه اين آسانترين لكه برای تفسير كردن است. به پروانه يا هر چيز بال داری شباهت دارد. شما نمی توانيد به چيزی غير اين اشاره كنيد. در انتها ديدن تصويردو بال خفاش يا سر كوروكوديل دلالت بر خصومت پنهان دارد. ديدن پروانه شاخك دار يا ردهای پا يا انبردست دلالت برعقده اضطراب اختگی دارد. برخی از افراد اسكيزوفرنيك در اين لكه جمعيت در حال حركت را می بينند. بسياری از اسكيزوفرنها توجه‌ی ويژه‌ای به تعداد پاسخهای كه به اين كارت ارائه مي دهند دارند. اگر شما در كارتهای 4 و6 نيز به تصويرهای زيادی اشاره كنيد برای شما تشخيص اسكيزوفرنی داده می شود.

Plate VI

از جوهر سياه تشكيل شده است. يك شكل نامنظم كه تقريباً به تكه‌ای از پوست حيوان شباهت دارد.اشارات منفی : آلت تناسلی مرد(خط وسط دربالای تصوير) ؛ آلت تناسلی زن (در پايين آلت تناسلی مرد).

كارت شماره 6 مشكل ترين لكه است . آلت تناسلی مرد در بالای اين لكه نسبت به همه‌ي لكه ها نمايان تر است ، اما كمتر به اين موضوع اشاره می كنند. اين لكه نيز آسان است ونمی توان چيز زيادی در آن مشاهده كرد. برخی ارزش اين لكه را در اين میدانند كه تصاوير نا مفهوم است و احتمالا نگرش ناهشيار شما را نسبت به مسائل جنسی آشكار می نمايد. بطور اساسی ، راز اين لكه هميشه در حال تغيير است. يك پاسخ خوب اين است كه بگوييد شبيه پوست حيوان است(در واقع اين پاسخ هنگامی كه كارت درجهت اصلی است صحيح است) ، اگر كارت را بچرخانيد می توانيد كشتی يا زيردريايی كه بالاآمده را تجسم كنيد، و در جهت پايين به شكل انفجار بمب اتمی است، و يك جفت صورت ماسك دار ، ياكاريكاتور مردی با بينی دراز و ريش بزی را می توانيد نام ببريد.

Plate VII

از جوهر سياه تشكيل شده است. لكه بصورت يو شكل است ، هر سمت اين يو شبيه چهره زنی در لباس كمر باريك است .اشارات منفی : يك آلت تناسلی زن (نقطه مركز در ته يو) .

كريسينا كرافورد كه روانشناسی فرافكنی را بررسی می كند: معتقد است كه اين لكه احساس واقعی شما را نسبت به مادرتان آشكار می سازد. قطعا هر كسی در اين لكه دو تا دختر يا زن را می بيند. توصيف های بی ارزش اشكال شامل "جادوگر" ، "جرت و پرت"، "دختران درحال دعوا"،" دختر ترشيده" نشان دهنده‌ي ارتباط ضعيف با مادر است. ديدن اين شكل بصورت ابر صاعقه دار به جای اشكال زنانه نشان دهنده‌ي اضطراب است؛ به اعتقاد برخی از روانشناسان ديدن اين لكه بصورت هسته گردو ممكن است تثبيت در مرحله اورالی باشد. توصيفات كاملاً متفاوتی از اين لكه وجود دارد، اما قرار نيست كه شما همه‌ي آنها را بدانيد. فضای سفيد بين تصوير دختر ها يا زنها می تواند بصورت لامپ روغنی يا چيز مشابهی توصيف شود. فرض بر اين است كه تنها افراد اسكيزو فرنی اين لكه را بصورت لامپ می بينند.

Plate VIII

اين لكه از جوهر صورتی ، آبی، خاكستری ، ونارنجی تشكيل شده است. تقريبا يك آرايش ونظم از شكلهای كاملاً به هم پيوسته است— يك مثلث سبزدر بالای شكل قرار دارد، يك جفت مربع مستطيل آبی دروسط قرار گرفته است ، لكه های صورتی و قرمز در پايين ، و دو شكل"حيوان" صورتی رنگ در سمت چپ وراست اين دايره قرار گرفته اند. اشارات منفی : يك آلت تناسلی زن ( نواحی صورتی ونارنجی پايين )

اولین كارت رنگی آسان است . اهميت دارد كه شما حيوان های چهار پايی همانند شير، خوك، خرس، وغيره ،... را در طرفين اين لكه ببينيد. اينها يكی از بيشترين پاسخهای معمول دراين تست هستند، كه اگر به آنها اشاره‌ای نكنيد شما دارای فكر وذهن معيوبی هستيد. ديگر پاسخهای خوب شامل درخت ( در قسمت بالا، مثلث سبز رنگ) ، پروانه ( نواحی صورتی و نارنجی در پايين ) ، قفسه سينه يا آناتومی بدن ( نمونه اسكلتی در وسط فضای مربع مستطيل آبی و مثلث سبز) . طرح كلی آن می تواند بصورت يك نماد يا يك درخت كريسمس با زيور آلات ديده شود. بچه ها اين لكه را دوست دارند و خيلی درباره آنها صحبت می كنند توصيف آن به صورت رنگهای روشن و اشكال حيوانی جالبتر از توصيف بصورت آلت تناسلی زن و مرد است مانند شماره های ( 2 و4 و6 ).

Plate IX

از جوهر سبز، نارنجی ، و صورتی تشكيل شده است ، مربع مستطيل شكل عمودی خيلی نامرتبی است . نارنجی در بالا، نواحی برآمده سبز رنگ در مركز ، و صورتی در پايين قرار گرفته است . اشارات منفی : يك آلت تناسلی زن ( در خط مركز پايين ) .

جوابهای خوب در اين كارت وجود ندارد . وقتی قصد داريد دستتان را بلند كنيد( بصورت مجازی؛ شكل بالا نشان دهنده يك اخطار است ) و از لحاظ ذهنی دچار وقفه می شويد ، در اين جا بايد بيشتر تامل كنيد. رنگهای اين كارت درهم هستند، احتمالا طرح اصلی رورشاخ است . جواب خوب می تواند يك آتش با دود باشد ، يا يك انفجار ( اما ادعا می شود افراد پارانويد بيشتر به يك قارچ سبز كم رنگ كه يك ابر در مركز خط بالا ی آن قرار گرفته است توجه می كنند) ، يك نقشه ، يا يك گل ، يا آناتومی . اگر كارت را نود درجه بچرخانيد، شما در نواحی صورتی رنگ در پايين سر يك انسان را می بينيد. ( اين مرد می تواند شبيه مارك توين ديده شود، يا سانتا كلوز، يا تيدی روزولت .) جوابهای بد دراين لكه در نواحی نارنجی می تواند بصورت يك هيولا يا مردان در حال جنگ باشد، كه نشان دهنده‌ي رشد اجتماعی ضعيف است. مانند كارت شماره پنج ، روانشناسان ممكن است با توجه به موفقيت وپيشرفت شما در كارتهای قبلی تعداد جوابهای شما را در اين لكه بدست آورند. شما تمايل داريد كه جوابهای كمتری به اين كارت بدهيد.

Plate X

اين لكه از جوهر صورتی ، آبی ، خاكستری، سبز، زرد ، نارنجی تشكيل شده است . اين شكل از مجموعه رنگهای روشن بی نظم تشكيل شده است، ب‍ی نظم ترين كارت به حساب می آيد. اشارات منفی : آلت تناسلی وبيضه ها (در مركز بالا، جوهرخاكستری).

هدف نامشخص اين كارت سنجش توانايی سازماندهی شماست . كارت شماره ده مجموعه‌ی رنگارنگ و با هويتی مشخص است --- آبی عنكبوت ، خاكستری خرچنگ، يك جفت دانه چوب افرا در محدوده‌ي نارنجی ، سبز مانند پيله های ابريشم ، وسبز كم رنگ سر خرگوش ، زرد و نارنجی تخم مرغ نيمرو شده--- و از شما انتظار می رود كه آنها را نام ببريد. اما روانشناسان همچنين در جستجوی جوابهای جامع و كامل تری هستند، و بعضی اوقات شما می توانيد آنها را بصورت يكپارچه ببينيد . دو تا از جوابهای فراگير خوب : زندگی دريايی و منظره‌ای كه از طريق ميكروسكوپ ديده

می‌شود هستند.دوتا صورت قرمز رنگ در قسمت مركزی بالا ديده می شوند ، كه توسط دانه های چوب افرا مجزا شده اند. اگر شما آنها را بصورت فوران آتش يا دود پيپ توصيف كنيد ، ممكن نشان دهنده‌ي تثبيت در مرحله‌ي دهانی باشد. ديدن محدوده‌ي خاكستری "بيضه ها"و "آلت تناسلی مرد" بصورت دوتا حيوان كه در حال خوردن يك چوب يا درخت هستند نشان دهنده‌ي اضطراب اختگی است.

تفسیر آزمون رورشاخ

مطالب مشابه :

آزمون MMPI

دانلود نمونه سوال پیام نور

آشنایی با انجمن

اخبار کار گاه ها

موقعيت جغرافيايى استان تهران

اطلاعیه های دانشگاه پیام نور استان تهران به پذیرفته شدگان این دانشگاه

تفسیر آزمون رورشاخ

عکس های پروژه های شرکت