آشنایی با سوا بق تاریخی نقوش سنتی

آدمی به واسطه نگاره ها وشکلهای آرایه ای ، دریافت درونی خویش را از جهان نمودار می سازد . از این رو هر نقش و نگاری برای بیان مقصودی درونی یا عاملی برای ارتباط با خلق کننده اثر پیرامون خود است ، این نگاره ها برای ذهن خیال پرور ایرانی مبنایی برای رشد و شکوفایی استعداد هنری ایشان گردید .
هنرمند ایرانی و سازنده اثر در کار خود از طبیعت الهام گرفته و هیچ گاه دست به تقلید از آنها نزده است . بر این اساس تنوع نقوش سنتی را می توان به ترتیب زیر تقسیم نمود .

1-نقوش اسلیمی الف : نقوش شکسته ب: نقوش گردان 2-نقوش ختایی هنرمندان و طراحان کهن در ابتدا به کشیدن نقشهای هندسی بر روی اشیاء اقدام نموده اند و سپس به ترسیم خطوط مختلف و ترکیب آنها با یکدیگر مبادرت کرده اند و برای طراحی آثار پیچیده تر ، نقوش و طرحهای طبیعی را بسط و گسترش داده اند . طرحهای اولیه در ابتدا بازتابی از فعالیتهای کشاورزی و سبک زندگی اولیه فلات ایران بوده ، طرحهایی از کوه و دریا و گیاهان که این نقوش را بیشتر بر روی ظروف سفالین اجرا می کرده اند ، از دیگر نقوش می توان به طرحهای هندسی و حیوانی خورشید ، نقوش شکارگری ، گل هشت پر اشاره کرد که در مناطقی از شوش ، جلگه مرکزی ایران ، منطقه کاشان سیلک ، خوروین ، لرستان و زیویه و ................بدست آمده است که اکثرا بر روی ظروف و اشیاء تزئینی نقش بسته اند . طرحها اغلب با رنگ سیاه اجرا شده ، بسیاری از آثاری که بدست آمده نیز از جنس طلا ونقره است . بنابراین ویژگیهای نقوش در آثار تمدنهای اولیه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-کاربرد نقوش گیاهی نسبت به نقوش انسانی و حیوانی محدودتر است
2-نقوش گیاهی در وسطش و فضاهای اصلی آثار کمتر بکار رفته است
3-نقوش گیاهی بیشترین کاربرد را در حواشی و نوارهای تزئینی دارد
4-روش استفاده بصورت تکرار و قرینه سازی است
5-در نقوش گیاهی تنوعی دیده نمی شود
7-نقوشی ساده هندسی از زندگی کشاورزی و دامپروری مانند زمین و کوه و ....... تاثیر گرفته است.
از نظر سیر تاریخی و تحول هنر دوره هخامنشی مجموعه ای از هنر مادی ، آشوری ، بابلی و اوراتوئی ، یونانی و ایلامی است و هخامنشیان بعلت تسلط بر همه این سرزمینها هنر آنها را در اختیارگرفته اند . تخت جمشید گنجینه بزرگ هخامنشی است . ویژگیهای عمده نقوش .دوره هخامنشی موارد زیر است :

1-استفاده از نقوش انسانی ، حیوانی ، گیاهی
2-تقسیم بندی قالب و طراحی حاشیه و متن
3-نقوش گیاهی رایج شامل درخت سرو ، گل پر و نیلوفر آبی
4-استفاده از شیوه های انتقال ، قرینه سازی انعکاسی در تکثیر نقوش
5-محدود بودن نقوش گیاهی
6- ظرافت و دقت در اجرای اثر
هنر اشکانی تحت تاثیر هنر یونانی بوده و از این دوره بیشترین آثار بدست آمده ، شامل نقاشی دیواری حجاری و گچبریهایی از نقوش هندسی ، گیاهی و انسانی است . نقوش هندسی و گیاهی بیشترین جنبه تزئینی دارد و با شیوه تکرار و با قرینه انعکاسی اجرا شده است . نقوش دوره ساسانی برگرفته از نقوش و آثار دوره هخامنشی است و ویژگیهای نقوش این دوران عبارتند از :

1-نقوش گیاهی پرکننده فضاهای خالی و میانی نقوش انسانی و حیوانی
2-تنوع اندکی در نقوش گیاهی دیده می شود
3-از نقوش گیاهی در حواشی طرحها استفاده می شود
4-شیوه تکرار و قرینه سازی در نقوش گیاهی کاربرد دارد
5-نقوش گیاهی قوس دار و دورانی کاربرد دارد
دوره سلامی ظهور اسلام و گسترش آن در سرزمینهای اسلامی موجب انقراض سلسله ساسانی و جایگزینی این اسلام بجای دین زرتشتی گردید که عمیقاً بر همه شئونات ایرانیان مخصوصا هنر آنها تأثیر گذاشت . از ویژگیهای نقوش و طرحهای دوره اسلامی از ابتدا تا پایان دوره سلجوقی عبارتند از :
1-کاربرد وسیع طراحی خطوط کوفی متنوع و ترکیب خطوط کوفی با نقوش اسلیمی و طراحی خطوط متنوع کوفی بر اساس نقش مایه ای اسلیمی
2-فشردگی و پیچیدگی طرحها
3-تزئین فضای خالی نقوش اسلیمی یا نقوش هندسی
4-ابتکار در ترکیب نقوش و کاربرد متنوع آنها در زمینه های قاب ، ستاره ، چلپیا ، حاشیه ، متن
5-ترکیب خط ، نقوش انسانی ، حیوانی ، اسلیمی و هندسی با یکدیگر در تزئین آثار و اشیای کاربردی
6-تأثیر مضامین ادبی و مفاهیم مذهبی در تزئین آثار
7-بکارگیری نقوش در اشکال دایره ای
8-کاربرد نقوش اسلیمی با قوسهای کوتاه و فشرده بعد از دوره اسلامی ، دوره مغول و ایلخانی و تیموری می باشد که ویژگیهای طراحی نقوش سنتی در این دوران شامل موارد زیر است :

1-استفاده از نقوش گیاهی ( ختایی ) در طراحی نقوش و آثار هنری
2-استفاده از ابرچینی و نقوش حیوانی عجیب مانند اژدها و سیمرغ
3-تقسیم زمینه کار به حاشیه و متن و طراحی داخل متن با لچک و ترنج
4-طراحی و اجرای نقوش هندسی و گره ها در ابعاد بزرگ و استفاده از نقوش اسلیمی و ختایی در فضاهای میان نقوش هندسی
5-جدا شدن نقوش از خط یافتن استقلال و هویت خاص خود
6-ایجاد نظم و برقراری اصول دقیق در طراحی اسلیمی و ختایی
7-ترکیب مصالح متنوع معماری در تزئینات مانند کاشی و آجر
8-طراحی ساقه های اسلیمی و ختایی با قوسهای بلند
9-کاربرد نقوش اسلیمی و ختایی در کتاب آرایی در دوره صفویه اوج استفاده از نقوش در هنر فرش و پارچه و فلزات و طراحی و تزئینات در آثار به نهایت دقت و ظرافت خود می رسد و نقوش اسلیمی و ختایی نه تنها در کتاب آرایی بلکه روی گنبدها نیز با همان ظرافت و تناسب ولی در ابعاد بزرگتر اجرا می شود .ویژگیهای نقوش سنتی دوره صفویه عبارتند از :

1-بزرگی قوسهای اسلیمی و ختایی در عین ظرافت و رعایت تناسبات
2-ترکیب اسلیمی و ختایی در یکدیگر
3-کاسته شدن از فشردگی قوسها و روانی طرحها
4-ترکیب وسیع نقوش انسانی ، حیوانی ، هندسی ، اسلیمی و گیاهی دیگر
5-طراحی اسلیمی گلدار و تنوع اسلیمی دهان اژدری تزئینی در زمان قاجار شاهد کم رنگ شدن اصالت در نقوش سنتی هستیم و نیز ورود ترکمنها ، نقوش و گلهایی است که در ایران سابقه و پیشینه ای نداشته اند. در دوره معاصر طراحی در هنرهای سنتی و مخصوصا صنایع دستی کاربرد وسیعی دارد و در شهرستانهای بزرگ مانند تهران ، اصفهان ، مشهد ، شیراز ، کرمان و تبریز و ..........مشغول فعالیت هستند و در میان آثار این هنرمندان طراح آثار ابتکاری به چشم می خورد که با نمونه های مشابه آن در گذشته قابل رقابت است . ا

آشنایی با سوا بق تاریخی نقوش سنتی

مطالب مشابه :

هیدروکرافی

اصول طراحی خطوط لوله گاز

کاربرد ربات ها در دریا

ربات های زیر ابی

اصول طراحی خطوط لوله گاز

اصول طراحی خطوط لوله گاز

آشنایی با سوا بق تاریخی نقوش سنتی

سيستم‌هاي رباتيكی زیر دریا

خطوط انتقال VSC و جریان مستقیم ولتاژ بالا HVDC راهی به آینده (خطوط انتقال با مبدل های منبع ولتاژی)