نیم نگاهی به بحران زیست محیطی درهزاره سوم

درس : روش تدریس پیشرفته

عنوان مقاله :نیم نگاهی به بحران زیست محیطی در هزاره ی سوم

استاد ارجمند : دکتر لطفعلی عابدی

نام دانشجو : حبیب اله آقاخانی

رشته :برنامه ریزی درسی ،کارشناسی ارشد

سال تحصیلی:نیمسال دوم سال 91-90

دانشگاه پیام نورـمرکز تهران جنوب

●مقدمه

موقعیتی که در آن به سر می بریم یکی از آن شرایط منحصر به فردی است که نه تنها یک جامعه بلکه کل تمدن مدرن ناگزیر از پذیرش رویکرد انتقادی نسبت به خود می شود.

به نظر چارلز جنکس که یکی از بنیانگذاران پس مدرنیسم است زمینه به وجود آمدن فرانوین گرایی را می توان ایجاد بحران در مدرنیسم در اواسط قرن بیستم به علت از بین رفتن عمق فرهنگ مدرن و خمودگی عاطفی در این دوره دانست. ماشینی شدن و مادی شدن به این نکته کمک کرده است.

بشریت درلحظه حساسی از تاریخ قرار دارد،نابرابری بین کشورهای مختلف ودرون هر کشور ،به سوی جاودانه شدن در حرکت است .فقر وگرسنگی ،فقدان بهداشت و بی سوادی رو به وخامت گذاشته واکوسیستم هایی که حیاط ما به آنها متکی است ،پیوسته رو به زوال است .

ادغام مسائل توسعه با مسائل زیست محیطی و توجه بیشتر به این دو موجب می شود نیازهای اساسی همه افراد بشر تامین گرددوسطح زندگی آنها ارتقا یابد،اکوسیستم ها بهتر حفظ واداره شده وآینده ای بی خطر تر وسعادتمند تر در انتظار جهانیان باشد.هیچ کشوری نمی تواند به تنهایی به این مهم دست یابد ،مگر همراه با هم ودر مشارکتی جهانی برای توسعه پایدار .

چکیده:

بحران زيست محيطي در هزاره سوم

امروزه بشر بامشكلات زيادي در هزاره سوم روبه رواست . كه از جمله مي توان به بحران محيط زيست و افزايش نيازهاي وي از پيرامون و انتظارات ايشان از محيط را ذكر كرد . در اين مقاله هدف آن است تا با رويكرد ي زيست محيطي مسائل و مشكلات هزاره سوم رادرمجالي كه پيش رو است بررسي نمائيم . انسان مدرن با مصرف گرايي زياد خود و بي توجهي به محيط و پيرامون خود بصورت بي بند وبار به محيط زيست خود آسيب مي رساند و نوع نگاه فلسفي او نيز مانع از اين عامل نمي شود . دراين مقاله با اشاره به بحران زسيت محيطي در هزاره سوم و توسعه پايدار، تاثير پيشرفت تكنولوژي بر محيط زيست ، بحران زيست محيطي ،N.G.Oتشکل های غیر دولتی زيست محيطي و منابع طبيعي ، نقش جوامع بومي و مدني در پيشبرد اهداف توسعه هزاره ، ضرورت مشاركت مردم براي رسيدن به اهداف توسعه پايدار ، حفاظت از محيط زيست پيش نياز توسعه پايدار و نهايتا اسلام و محيط زيست با اشاره به انسان به عنوان زيباترين مخلوق خداوند وبه امانت نهادن جهان هستي به ايشان از طرف خداوند و مسئولانه برخورد نمودن به آن با اشاره به منابع مورد استفاده اين مقاله به پايان مي رسد اميد است تلاش حقير مقبول درگاه حق تعالي و مخلوق خوب ايشان استاد گرانقدر قرارگيرد.

بحــران زیست محیطی در هزاره سوم و توسعه پایدار:

پست مدرنیزم به این نکته اشاره دارد که مشکلات امروزی به راه حل های جدید نیاز دارد، سؤالات امروزی با به کارگیری روش های گذشته جوابی ندارند. از نظر کلک (۱۹۹۲) پست مدرنیسم در جواب به این قضیه است که « امروزه پدیده های مختلف و متفاوت زیادی برای تجزیه تحلیل وجود دارند. پدیده هایی که بر اساس روند خطی مسائل آشنای گذشته شکل نگرفته اند و به کلی بی ارتباط با گذشته اند ».

از نظر دانیل بل، جامعه شناس معروف آمریکایی، جامعه پسامدرنی، دوران حاکیمت با شکوه فن آوری و دانش و حکومت فن سالاران است. ارزش های حاکم بر جامعه همانا ارزش های حرفه ای و تخصصی خواهد بود و در حیطه های بنیادین متفاوت یعنی سیاست، اقتصاد و فرهنگ سازماندهی در چارچوب معیارهای فن سالارانه انجام خواهد شد.

ساختار اجتماعی جامعه حول دانش نظری سازماندهی خواهد شد. به گونه ای که عرصه تحلیلی سیستم ها، عرضه خود را توجه به محوری شدن سازماندهی بر مبنای دانش نظری، وجه تمایز و تباین خود را از دست خواهند داد و مبنای ارزیابی واحد پیدا خواهند کرد. در چنین محیطی انسان به گونه ای اجتناب ناپذیر و به طور جدایی ناپذیر وابسته به تکنولوژی است.

هفت دگرگونی بنیادی در استفاده از تئوری های موجودمدیریت در پست مدرنیسم یا فرانوین گرایی عبارتند از:

۱ گذر از جهان ساده و احتمالی به سمت جهان پیچیده و چند گانه دیدن واقعیت

۲ عبور از جهان سلسله مراتبی به جهانی چند مرحله ای یا دیگر مراتبی

۳ گذر از تجسم جهان به عنوان جهانی بی روح و ماشینی به تجسم جهان به شکل تمام نما

۴ رها کردن اعتقاد به ثابت و شخصی بودن جهان و پذیرش جهان به عنوان جایی نامشخص و نامعین

۵ گذر از مرحله باور به وجود رابطه علت و معلولی مستقیم و یک طرفه رسیدن به مرحله وجود رابطه علت و معلولی چرخشی و متقابل

۶ گذر از استعاره مونتاژ یا نظام های پیچیده مجتمع از یک رشته با تعدادی عناصر ساده تر و پذیرش استعاره ریخت و شکل زایی است

۷ گذر از مرحله عینیت گرایی محض، موضعی که فکر می شد موضوع دانشمند و محقق باش، به مرحله ژرف اندیشی و بعد نگری.

پست مدرنیسم موجب پیشرفت تکنولوژی شده که خود بر محیط زیست اثرات تخریبی از قبیل:

تغییر در اشکال سطح زمین، تغییر در پوشش گیاهی، تغییر در ماهیت خاکها، انواع جانوران، استخراج معادن و سوراخ شدن لایه ازن و ... داشته است. دو دیدگاه برای رفع این بحران زیست محیطی ارائه شده، که اولی معتقد است می توان از طریق انتخاب و اتخاذهای بشری به راه حل رسید.

به طوری که همکاری های بین المللی یکی از اجزای مهم این طرز فکر می باشد. گروه دوم این گونه استدلال می کنند که باید با مساله تغییر جهان تنها از طریق کنار نهادن اشکال رایج توسعه اقتصادی، اجتماعی و متعادل نمودن منحنی رشد روبه رو شد.

●تأثیر پیشرفت تکنولوژی بر محیط زیست

انسان در مقام نخست نیازمند محیط سالم و ایمنی است که بتواند در آن محیط زندگی کند. حال آنکه رشد صنعت جمعیت عملا به تخریب محیط زیست منجر شده و همین امر می تواند نزاع برانگیز باشد. افزون بر این، فرآیندهای طبیعی که بعضا به بروز حوادثی چون خشکسالی ، شیوع بیماری و ... منجر می شود، می تواند احتمال وقوع این تنش ها را چندان کند. طرح مسأله «جنگ بر سر آب» از جمله پیامدهای امنیتی است که در همین حوزه باید مورد توجه قرار گیرد.

در حالی که بحران زیست محیطی سرمنشا پریشانی تمام امور است، این پریشانی با جهانی شدن فرآیندهای اقتصادی و فرهنگی تقویت شده است و آنها را منعکس می سازد.

اندیشه پیشرفت، به گروه خاصی از مردم محدود بود که خود را برتر از دیگران و در اوج تکامل انسانیت می پنداشتند. این اندیشه بر نظام پایگانی مللی و نژادها استوار بود، اروپایی ها در رأس و بدوی هایی مثل بومیان استرالیایی در پایین ترین رده بودند. این نظام پایگانی حاکم بر مردم با جهانی شدن به مخاطره افتاد.

●بحران زیست محیطی

امروزه یکی از مهمترین مشکلاتی که انسان با آن رو به رو است، بحران محیط زیست و افزایش نیازهای وی از محیط و توقعات وی از آن است. این توقعات در حال حاضر از تعامل چهار عامل عمده در حال شکل گیری است:

۱ افزایش جمعیت

۲ افزایش توقعات انسان

۳ پیشرفت تکنولوژی و فن آوری و تأثیر آن بر محیط

۴ رفتار انسان در ارتباط با محیط خود

تأثیر انسان بر محیط

تأثیر انسان بر محیط از سال ۱۷۵۰ به بعد با پیشرفت صنعتی، با سرعت زیاد به جریان افتاده است. این تغییرات از قبیل: تغییر در اشکال زمین، تغییر پوشش گیاهی، تغییر در ماهیت خاک ها، آبها، انواع جانوران، استخراج معادن و ... می باشند.

●پیشینه

در استکهلم به سال ۱۹۷۲، سازمان ملل متحد اولین گردهمایی برای بحث درباره خطرات محیط زیست انسان را با عنوان کنفرانس ملل متحد در مورد زیست بوم انسانی برگزار کرد. در آن اصولی به منظور حل مسائلی از قبیل تمایل به اقدامات گروهی برای حفظ بوم شناسی (اکولوژی) زمین، مسئولیت کشورها در مورد آلودگی فرامرز ی، استقلال و حاکمیت کشورها بر منابع ملی و حق و حقوقشان در توسعه مطرح شد.

دومین کنفرانس بزرگ زیست بوم سازمان ملل متحد (در مورد محیط و توسعه مشهور به اجلاس سران زمین) که در ریودوزانیرو برزیل در اوایل ۱۹۹۲برگزار شد، به گونه ای به مطلب پرداخت که فقط تعداد کمی از فرآیند های فیزیکی مورد بحث، به درستی در مقیاس جهانی اتفاق می افتند. مشهورترین موارد، تخریب لایه ازن استراتسفر و موضوع اصلی برنامه ریو یعنی تغییر آب و هوا بود. لایه ازن استراتسفر در ارتفاع ۱۵ تا ۵۰ کیلومتری، از حیات در مقابل آثار خطرناک اشعه ماورای بنفش محافظت می کند. تخریب این لایه باعث سرطان پوست و افزایش ابتلا به آب مروارید چشم در انسان و حتی خطر آسیب دیدن سیستم های دفاعی بدن می شود. همچنین نقص عضو و بدشکلی در زندگی گیاهی هم رخ می دهد.

N.G.O

تشكل هايغير دولتي زيست محيطي و منابع طبيعي

( Non Govegmental Organization )

- اهداف و زمينه هاي فعاليت :

مشاركت مردم به عنوان بخش اصلي هر سياستي در توسعه محسوب مي شود. سازمانهاي غير دولتي يا تشكل هاي مردمي از يك گروه هم هدف تشكيل شده است كه به صورت داوطلبانه و بدون وابستگي به سازماني خاص با تشكيلات واساسنامه تعيين شده در جهت اهداف خاص كشور و معضلات آن فعاليت مي نمايد. هدف اصلي سازمانهاي غير دولتي نه تامين امكانات مالي براي توسعه ، بلكه بسيج مردم در قالب ساختارهاي متشكل و سازمان يافته از گروههاي داوطلب براي رسيدن به خوداتكائي و توسعه است . سازمانهاي غير دولتي ، خود زائيده يك تفكر « داوطلب گرا » هستندكه درقالب تشكلهاي منظم و سازمان يافته ،نمودپيدا كرده اند وبه نوبه خود با بسيج داوطلبان بيشتر ، توان اجتماعي براي خدمت به توسعه را تقويت مي كنند.

اهداف تاسيس تشكل هاي غير دولتي زيست محيطي و منابع طبيعي N.G.O

از جمله اهداف اساسي تاسيس سازمانهاي غير دولتي زيست محيطي و منابع طبيعي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- غير متمركز سازي فعاليتهاي مربوط به منابع طبيعي

- جلب حافظان مردمي منابع طبيعي در قالب تشكل ها

- توجة به ارزشهاي منبعث از جلب مشاركتهاي مردمي

- ايجاد فرهنگ حفظ منابع طبيعي در بين مردم و ترويج واشاعه آن

- ارتقاء سطح آگاهي مردم از طريق همكاري با اين سازمانها

- اطلاع رساني و آموزش اخلاق زيست و توجه به منابع طبيعي و توسعه پايدار

زمينه هاي فعاليت تشكل هاي غير دولتي زيست محيطي و منابع طبيعي N.G.O

سازمانهاي غير دولتي زيست محيطي و منابع طبيعي با توجه به شناختي كه از سنت ها و باورهاي مردم در مناطق مختلف كشور دارند ميتوانند در زمينه هاي زيست محيطي ومنابع طبيعي بازويي توانمند جهت همكاري با سازمانهاي ذيربط باشند.

فعاليتهاي اين گونه سازمانها را با توجه به خودجوش بودن و نيازهاي متفاوت در تشكيل وتاسيس آنان ميتوان به محورهاي زير تفكيك كرد:

1-آموزش و اطلاع رساني : ارتقاء سطح آگاهي و فرهنگ زيست محيطي و منابع طبيعي در بين اقشار مختلف جامعه

2-تحقيقات :انجام تحقيقات در زمينه از بين رفتن جنگلها ومراتع كشور وچگونگي حفظ ، احياء توسعه و بهره برداري بهينه آن ، توسعه فضاي سبز و غيره .

3- اقدامات ايجابي : اين سازمانها ميتوانند با اعلام بسيج عمومي از امكانات مردمي در امر توليد نهال ، نهال كاري ، پاكسازي مسير رودخانه ها ، پاكسازي كوهستان و غيره بهره مند گردند .

N.G.O هاي زيست محيطي ومنابع طبيعي فعال در سطح كشور:

درحال حاضر حدود 50 سازمان غيردولتي زيست محيطي ومنابع طبيعي در كشور تاسيس شده است.

اين سازمانها درجهت اشاعه و تنفيذ فرهنگ منابع طبيعي و زيست محيطي و تبديل آن به معارف عمومي و همچنين جلب مشاركت مردمي به منظور حفظ ، احياء ، توسعه بهينه عرصه هاي منابع طبيعي فعاليت می كنند. سازمان جنگلها ومراتع كشور با اكثر اين N. .G.O ها خصوصا آنهايي كه فعاليتهايشان رابر روي عرصه هاي منابع طبيعي متمركز نموده اند در ارتباط بوده وبه آنها خدمات مشاوره اي لازم را ارائه مي دهد

نقش جوامع بومی ومدنی در پیشرفت اهداف توسعه هزاره :

دست اندرکاران توسعه به شکست برنامه ریزی متمرکز پی برده وتشخیص داده اندکه جوامع محلی در سازماندهی امور واستفاده مناسب از منابعی که در اختیارشان می باشد ،ظر فیت بالایی دارند .امروز در برنامه ریزی های توسعه ،دولتها بستر بیشتری برای بخش خصوصی ونیروهای محلی ایجاد وآنهارا تشویق وترغیب می کنند . ازانجا که ،یک سیستم برنامه ریزی وتصمیم گیری متمرکز ،نمی تواند از دانش وتجربه مقامات محلی ،که به واسطه حضورشان درمحل ،فرصت ارتباط بیشتر با جامعه ومشکلات را دارا می باشند ،بهره گیرد بی شک استفاده از منابع انسانی بومی کمک وفرصت بزرگی دررسیدن به اهداف توسعه پایدار خواهد بود .

مدیریت مشارکتی (همگرائی )وتوانمندسازی جوامع بومی :

-تقویت تصمیم گیری ،برنامه ریزی ومکانیزم اجرائی مشارکتی از طریق توانمندسازی جوامع محلی

-ایجاد ساختارهای تعاملی مشارکتی برای اتصال موسسات محلی به ساختارهای برنامه ریزی وتصمیم گیری

-ایجاد شبکه مشارکتی دست اندرکاران ملی ،محلی وهمچنین شبکه مجازی

-تسهیل حضور رهبران جوامع محلی درساختارهای تصمیم گیری و برنامه ریزی

اهداف توسعه هزاره :

پس از اجلاس زمین واعلام دستور کار توسعه ی جهان ،درسپتامبر سال 2000 مجمع عمومی سازما ن ملل طی قطعنامه ای بیانیه سازمان ملل متحد درباره هزاره سوم را به تصویب رساند .

بیانیه هزاره با تعیین هشت هدف راه توسعه پایدار اقتصادی ،اجتماعی وزیست محیطی را نشان می دهد :

-هدف 1:از میان بردن فقر وگرسنگی شدید

-هدف 2:دستیابی به آموزش ابتدایی درهمه جهان

-هدف 3:توسعه برابری جنسیتی وتوانمندی زنان

-هدف 4:کاهش مرگ کودکان

-هدف 5:بهبود بهداشت مادران

-هدف 6:مبارزه با بیماری ایدزو ویروس مولد آن

-هدف 7:تضمین پایداری محیط زیست

-هدف 8:ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه

ضرورت مشارکت مردم برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار:

مردم بیش از دولت ،مشکلات واقعی را درک می کنند ،اولویت برنامه ها راشناخته وراه حل های بهتری ارائه می دهند .با دخالت دادن مردم درتصمیم گیریها،جامعه با تعهد بیشتری درکارها دخالت می نماید.توسعه کشور در گرو حس مسئولیت اجتماعی است ومی توان رفتار مردم رابه منظور توسعه کشور جهت داد وبدین ترتیب موضوع توسعه امری موقتی تلقی نمی گردد وجزئی از زندگی مردم محلی می شود .

حفا ظت از محیط زیست پیش نیاز توسعه پایدار:

ضرورتها:

رشد بی رویه جمعیت ،توسعه شهرنشینی ،ظهورفناوریهای جدید وتغییر درالگوها وعادتهای مصرف از یک سوومحدودیتهای استفاده از منابع طبیعی از سوی دیگر ،علاوه بربه وجود آوردن انواع معضلات پیچیده درکیفیت زندگی انسان ،موجب بروز انواع ناسازگاری های زیست محیطی واجتماعی شده است .

مجموعه مسایل ومشکلات یاد شده باعث شده است تا مقابله با آثارمخرب فعالیت های انسان درمحیط زیست ،از دغدغه های مهم جهانی به شمارآید.به نحوی که یافتن راهکارهایی برای کاهش یا رفع این خسارتها،بخش مهمی از گفت وگوهاومذاکرات را بین دولت ها تشکیل می دهد.نقطه عطف این گفت وگو هادر اجلاس استکهلم درسوئددرسال 1972 ، اجلاس ریو دربرزیل درسال 1992 واجلاس ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی درسال 2002 متجلی شده وبه عنوان منشور همکاریهای جامعه بین الملل برای حفظ محیط زیست و دستیابی به توسعه پایدار به تصویب قریب به اتفاق کشورهای جهان رسیده است .

تصویری از فرایندهای محیط زیست ایران:

منابع آب درکشور:

شرایط توپوگرافی ،تنوع اوضاع اقلیمی ،نظام توزیع بارش ،ساختارفیزیوگرافیک وجهت شیب زمین وبالاخره مو قعیت جغرافیایی ،باعث شده اند که ایران درزمره کشورهای خشک ونیمه خشک طبقه بندی شود وبه همین دلیل نیز آب یکی از مهمترین عوامل محدود کننده توسعه درکشور قلمداد می شود .

محدودیت شدید وافت کیفی منابع آبی کشور از یک سو ،افزایش جمعیت ،توسعه شهرنشینی ،کشاورزی وصنعت وتشدیدتقاضا برای آب از سوی دیگر ،چالشهایی هستندکه درصورت بی توجهی به آن ،می تواندروند توسعه کشور را درآینده با موانع جدی مواجه کنند.

انرژی ومحیط زیست :

به موازات احتراق سوخت های فسیلی که تامین کننده6/ 90 درصدانرژی مصرفی نهایی درایران است ،سالانه میلیونهاتن گاز گلخانه ای وانواع گازهای آلاینده هوادراتمسفر کشور تخلیه می شود که از مهمترین آنها می توان به اکسیدهای گوگرد،اکسیدهای ازت ،منواکسیدکربن ،ذرات جامدمعلق و انواع اکسیدکننده های فتوشیمیایی خطر ناک اشاره کرد.انتشار این مقداراز آلاینده هادر این منا طق پیا مدهای بهداشتی وزیست محیطی شدیدی را به همراه داردکه باز تاب آن را می توان به صورت بروز انواع بیماریهادرشهروندان ،کاهش محصولات کشاورزی وافزایش استهلاک ساختمانهاوتاسیسات زیر بنایی مشاهده کرد.

شناسایی مشکلات حاد زیست محیطی ایران :

-کمبود شناخت واطلاعات از فرایندهای زیست محیطی کشور

-الگوهای تو لید ومصرف ناسازگار با محیط زیست

-تخریب جنگلها ومراتع

-وابستگی معیشت جوامع روستایی به منابع پایه

-ضعف دربهره گیری از مشارکت های مردمی برای حفاظت از محیط زیست

-بیابان زایی به ویژه درمناطق خشک ونیمه خشک کشور

-آلودگی شدیدهوا درپاره ای از شهرهای کشور

-مصرف بی رویه انرژی

و...

درياچه اروميه مرگ را به انتظار نشسته است

تاکنون بیش از 47درصد دریاچه ارومیه به شوره‌زار تبدیل شده و با ادامه این روند تا 4سال دیگر این دریاچه از روی نقشه ایران محو می‌شود.

درياچه اروميه يکي از درياچه هاي نادر دنيا بوده و اکوسيستم آن جزو اکوسيستم هاي منحصر به فرد به شمار مي رود که در طي ميليون ها سال تغيير و تحول آب و هوايي توانسته است خود را به شکل کنوني حفظ نمايد. اين درياچه که جزو پارک هاي ملي و بين المللي حفاظت شده به شمار مي رود، زيستگاه يک سخت پوست کوچک ولي با ارزش به نام آرتميا اروميانا است. درياچه اروميه حداقل در طي 6 ميليون سال گذشته تنها خانه اين گونه مهم آرتميا در دنيا بوده است. ارزش اقتصادي و کاربردي آرتميا باعث شده تا از سال 1950 ميلادي، بهره برداري از زيستگاه هاي طبيعي آن آغاز شود و با شناخته شدن اهميت فوق العاده زياد آن در پرورش لارو ماهيان دريايي و ميگو، تحول جديدي در اين صنعت ايجاد شد. تحولي که باعث شد صنعت آبزي پروري به يکي از سريع الرشدترين صنايع با سود آوري بالا تبديل شود و از طرف ديگر براي ميليون ها نفر از ساکنين کره زمين ايجاد اشتغال نمايد.

وجود آرتميا در درياچه اروميه بيش از 100 سال پيش توسط يک دانشمند انگليسي به نام گانتر اعلام گرديد و تا سال 1976 يعني تا زماني که دو نفر از متخصصين آمريکايي به نام هاي بوون و کلارک آن را آرتميا اروميانا ناميدند هيچ مطالعه يا تحقيقي در مورد آن صورت نگرفته بود. ولي مردم بومي منطقه در طي چندين دهه با مشاهده آرتميا در درياچه اروميه تصور مي کردند که درياچه مورد تهاجم يک کرم بي ارزش قرار گرفته است. تا اينکه اولين مطالعه ملي حدود سه دهه پيش شروع شد. ولي تحقيقات جامع در خصوص آرتمياي درياچه اروميه از سال 1370 در قالب طرح ارزيابي ذخاير آرتمياي درياچه اروميه با مشارکت شيلات ايران و مرکز رفرانس جهاني آرتميا دانشگاه گنت بلژيک آغاز گرديد و به تدريج گسترش يافت. اولين برآوردها نشانگر وجود ده ها هزار تن تخم و توده زنده آرتميا با ارزش تقريبي 10 ميليارد دلار در درياچه اروميه بود و مويد اين موضوع که بهره برداري وسيع از آرتمياي درياچه اروميه با رعايت اصول توسعه پايدار مي تواند منبع درآمد ارزي کلان براي استان آذربايجان غربي باشد.

حفاظت از محیط زیست درجمهوری اسلامی ایران :

در برنامه چهارم تو سعه بر خلاف برنامه های گذشته ،جهت گیری ها از رویکرد انفعالی وواکنشی به سمت رویکردپیشگیری وهدایتی سوق پیدا کرده است وبر ضرورت پایداری توسعه کشور وحفظ تعادلهای زیست محیطی بیش از گذشته تاکید شده است.

در برنامه چهارم توسعه بر محورهای زیر تا کید شده است :

-حفاظت وبهره برداری پایداراز منابع پایه

-حفظ ذخایر ژنتیکی

-مدیریت یکپارچه منابع طبیعی

-نهادینه کردن مشارکت های مردمی دراقدامهای حفاظت از محیط زیست

-حمایت از تشکل های غیر دولتی حامی محیط زیست

-پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی

و...

اسلام ومحیط زیست :

انسان متجدد که با بحران بی سابقه ای که به دست خویش به وجود آورده واکنون حیاط کل زمین را تهدید می کند ،هنوز از این که ببیند علل واقعی مشکل در کجاست ،امتناع می ورزد .وی به جای این که نگاه خویش را به تقدس زدایی تدریجی از طبیعت که در مغرب زمین صورت گرفته ،معطوف سازد ،سر در گم مانده است ورابطه انسان غربی با سرچشمه های معنویی که می توانند در نجات وی از بحران فعلی مددکار باشند قطع می کند ،در مجادله ی زیست محیطی جاری ،هیچ چیز خطرناک تر از نگاه صرفا علمی به انسان و طبیعت نیست .

باید گفت که بحران زیست محیطی عصر حاضر بدون توجه خاص نسبت به بعد معنوی مساله قابل حل نیست .و همچنین نمی توان نقش دین را در تبیین وضعیتی که به بحران جاری منجر شده مورد انکار قرار داد .بالاخره ،می توان گفت که بحران زیست محیطی حاضر صرفا نوعی نمود خارجی یک بیماری درونی است که بدون تولد معنوی درباره انسان غربی قابل اصلاح نیست.

امروزه انسجام وهماهنگی بین انسان وطبیعت ازبین رفته وواقعیتی است که اکثر مردم به آن اذعان دارند .اما همه مردم به تحقیق نمی دانند که این عدم توازن به خاطر تخریب انسجام وهماهنگی بین انسان وخداوند است .

درحالی که دین توحیدی اسلام ،که به همان سلسله ادیان توحیدی وابراهیمی مسیحیت ویهود تعلق دارد توجه خویش را نسبت به ماهیت مقدس طبیعت ،آن گونه که در قرآن اظهار شده ،از دست ندانند .اسلام از طریق امتناع از جدا ساختن انسان و طبیعت به طور کامل ،نگاه یکپارچه خود نسبت به عالم وجود راحفظ کرده است ودر شریان های نظم کیهانی و طبیعی ،جریان فیض و برکت الهی را جاری می بیند .بشر در طلب آن چیزی است که متعالی و فوق طبیعی است ،اما این طلب و جستجو در سایه طبیعتی دنیوی نیست که مخالف فیض الهی باشد.

در بینش اسلامی بر خلاف بینش غیر توحیدی ،مبانی حفاظت محیط زیست در موازنه جامعه تعیین نمی شود ،زیرا که این وضع یک وضعیت اعتباری و قراردادی است وبرای ارائه این مبانی واصول به وضع حق هستی توجه می شود ،و رابطه وموضوع انسان در مجموع هستی تعیین می گردد .

نتیجه این که صحنه آفرینش مظهری از جمال و شکوه الهی است وانسان از آنجایی گه زیباترین مخلوق خداوند است باید همواره در جهت حفظ زیبایی جهان آفرینش گام بردارد .زیرااین جهان امانتی در دست انسان است وانسان نباید غاصبانه وغیر مسئو لانه درجهان آفرینش تصرف کند ونظم وزیبایی آنرا برهم زند .ن آنآآآااااااتتتنننهتا آاآتالبز آLLKLKHHFD

منابع

1ـ آرن .ای .گیر ـ پست مدرنیسم وبحران زیست محیطی،ترجمه عرفان ثابتی .نشر چشمه ـ 1380

2ـ مجتهد زاده ـ پیروز ـ ایده های ژئوپولتیک وواقعیت های ایرانی ـ مطالعه روابط اجتماعی جغرافیا و سیاست در جهان دگرگون شونده ـ تهران نشر نی ـ1379

3ـ سند برنامه سوم توسعه اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (79ـ83)پیوست شماره 2لایه برنامه جلددوم ،سازمان برنامه وبودجه

4ـ ترازنامه انرژی سال 1382وزارت نیرو 1383

5ـ مجموعه گزارش های همایش چالش ها و چشم انداز های توسعه ایران دفتر پنجم بخش انرژی 1381

6ـ آخانی ـ زهرا ـ برسی عوامل مو ثر برمصرف بنزین 1378 -مجله برنامه وبودجه شماره 43و44

7-قا نون برنامه چهارم توسعه

8-سالنامه آماری کشور سال 1384 مرکز آمارایران

9-آینده نگری 10 ساله جمعیت ایران ،1377 سازمان برنامه وبودجه

10-کتاب اسلام و محیط زیست –مجموعه ای از بیانات ودیدگاهای آیت ا...جوادی آملی –به کوشش حجت الاسلام عباس رحیمیان –چاپ اول -1386-نشر اسرا

نیم نگاهی به بحران زیست محیطی درهزاره سوم

مطالب مشابه :

ترازنامه انرژی ايران

نیم نگاهی به بحران زیست محیطی درهزاره سوم

انواع نیروگاه٬ انواع سوخت٬ آلاینده ها

منابع کارشناسی ارشد اقتصاد و اقتصاد کشاورزی و حسابداری

تحریم های نفتی جمهوری اسلامی ایران با ارائه راهکارهای مقابله با آن

بررسی میزان پذیرش اجتماعی طرح سهمیه بندی بنزین و عوامل مؤثر بر آن

NAV "وساپا" چقدر است؟

ررسی راهکارهای صرفه جویی مصرف انرژی درصنعت لبنیات ایران (مطالعه موردی کارخانه لبنیات مغان)