آشنایی با معماری مسکونی ایرانی(گونه شناسی برونگرا)

«با نگاهی به تاریخ معماری، تاثیر انحرافات درونی انسان از فطرتش، به صورت های مختلف: تکبر، قدرت طلبی، آزمندی، خوی درندگی و حیوانی، هوا و هوس و غیره، به نحوی در معماری مشاهده می شود.»(از مقدمه)

خانه های مسکونی امروزه، تداوم نیاز اولیه بشر به داشتن نوعی سرپناه هستند. شرایط جغرافیایی و حضور مصالحی خاص در فضاهای در دسترس انسان، او را به سمت انعطاف با طبیعت سوق داده است. با نگاهی به تاریخ معماری جهان متوجه خواهیم شد که ساختمان سازی در شرایط جغرافیایی و منطقه ای هر گوشه از جهان، نیاز به سازگاری با محیط اطراف و طبیعت و تلاش برای این سازگاری داشته است. در کشور ما نیز این امر در هر دو گونه از معماری ایرانی ، یعنی گونه ی درونگرا و گونه ی برونگرا، و در انواع بناهای عمومی و مسکونی متجلی شده است.
از آنجایی که برگزیدن کوهستان ها به عنوان مکان هایی امن، قسمت های مهمی از ساختمان های مسکونی در جهان را تشکیل می دهند، گونه های برونگرا در مقایسه با گونه های درونگرا، چه در ایران و چه در دیگر نقاط جهان مقدم هستند. چرا که ساختمان سازی در این مناطق به دلیل شرایط موجود جغرافیایی خود به خود به سمت نوعی برونگرایی پیش میرود. اما با این حال اینگونه بناها در ایران تا کنون مورد مطالعه هایی اندک قرار گرفته اند و آنجا که خواسته شده است درباره ی معماری مسکونی ایرانی سخن به میان بیاید، بیشتر به معماری درونگرا پرداخته شده است. البته یکی از دلایل این امر را می توان در این امر دانست که درونگرایی یکی از ارکان اصلی خصایص معماری ایرانی است. اما به هر حال، نباید از بررسی گونه های برونگرا غافل شد.
غلامحسین معماریان، تدوین گر برخی از آثار استاد پیرنیا، در کتاب خود «معماری مسکونی ایرانی»، به بررسی معماری سه منطقه از ایران شامل: گیلان، ماسوله و ابیانه که دارای بافت های مسکونی با خصیصه ی برونگرایی هستند، می پردازد. نگارش این کتاب همان گونه که در پیش گفتار کتاب آمده است در حدود شش سال به طول انجامیده است و دکتر معماریان با کمک گرفتن و الهام از روش های مطالعاتی برخی از محققین معماری خارجی و اساتید دانشکده های معماری رم، جنوآ و فلورانس و هم چنین با بهره گیری از آموزه های استاد پیرنیا، تالیف کتاب را به انجام رسانیده است.
این کتاب در چهار بخش شامل: نظری بر گونه های مسکونی بومی در معماری ژاپن، آلمان و ایتالیا(: ونیز- فلورانس و جنوآ) ، دشت گیلان ، ماسوله و ابیانه پدید آمده است.
در مقدمه ی کتاب نویسنده ضمن بیان این مطلب که بیشتر مطالعات انجام شده در باب معماری ایرانی به بُعد تاریخی آن پرداخته و دیگر ابعاد را نیز تحت شعاع این بُعد قرار داده است، به تفاوت بناهای درونگرا و برونگرا می پردازد و روش مورد استفاده در تالیف اثر را بیان می کند.
در بخش اول نویسنده به بررسی معماری نقاطی از جهان شامل ژاپن، آلمان و ایتالیا می پردازد و شباهت هایی را میان این معماری ها از جهان و معماری موجود در دشت گیلان و ابیانه و ماسوله نشان می دهد. هم چنین در این بخش به صورت مختصر وضعیت کلی معماری این سه کشور، موقعیت جغرافیایی و اقلیمی اشان و مصالح مورد استفاده برای ساخت و سازهای مسکونی دارای خصیصه ی برونگرایی، در کنار ویژگی های معماری موجود بناها بیان می شود.
در بخش های بعدی نیز که به ایران بازمی گردیم، نویسنده به طرح ویژگی هایی از این نقاط، ابداعات به وجود آمده در معماری برونگرا، نوع مصالح و... می پردازد. در بخش های مربوط به معماری ماسوله و ابیانه نیز می توان تفاوت ویژگی های معماری این دو منطقه را(که، ماسوله از نظر چغرافیایی در دشت گیلان واقع شده است و دارای محیطی سبز و جنگلی است، اما ابیانه در منطقه ای گرم و خشک واقع شده است که به دلیل تدابیر معماران و ساکنان آن فضایی سبز و مطلوب را درون خود به وجود آورده است) از طریق مقایسه اشان در کتاب دریافت.

علاوه بر متن، منابع فارسی مورد استفاده در انتهای کتاب نیز می تواند برای مطالعه های بعدی و بیشتر مثمر ثمر باشد. در انتها این منابع آورده می شود.

ابراهیمی، محمد حسن : پیشینه معماری و مسکن در ایران، دفتر اول، از آغاز تا هزاره ی دوم قبل از میلاد، مرکز تحقیقات مسکن، تهران، 1361
ابوالقاسمی، لطیف: «هنجار شکل یابی در معماری اسلامی ایران»، معماری ایران، دوره اسلامی، گردآورنده ی ، کیانی، نشر جهد دانشگاهی، تهران، 1366
بازن، مارسل- برمیرژه: گیلان و آذربایجان شرقی، ترجمه مظفر امین فرشچیان، انتشارات توس، تهران، 1365
بازن، مارسل: تالش، ترجمه مظفر فرشچیان، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1367
بهرام پور، اسفندیار- مزینی، منوچهر: شناخت ماسوله برنامه ضوابط حفظ نگهداری آن- تهران، 1365
بنه ولو، لئوناردو: سرچشمه های شهرسازی نوین، ترجمه محمد تقی کاتبی، انتشارات امیر کبیر، تهرات، 1355
ثابتی حبیب الله: جنگل های ایران، شرکت سهامی کتاب های جیبی، 1357
جغرافیای استان گیلان، وزارت اموزش و پروش تهران، 1363
خوانساری، مهناز: پایان نامه تحصیلی، تحلیل جامعه شناسی ابیانه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 1361
ستوده منوچهر: از آستارا تا استرآباد، انتشارات انجمن اثار ملی، تهران، 1349
فاضلی ابوالقاسم: مطالعات بر روی ماسوله، پایان نامه کارشناسی، دانشگاه تهران، 1352
فلامکی، منصور: سیری در تجارب مرمت شهری از ونیز تا شیراز، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، 1351
کوئیل، ماجوری، پی کوئیل سی، اچ: زندگی روزمره ی انسان ماقبل تاریخ، ترجمه ی اسد الله ملک کیانی، انتشارات علمی فرهنگی، تهران، 1365
مرتون، اسکات: تاریخ و فرهنگ ژاپن، ترجمه ی مسعود رجب نیا، انشارات امیرکبیر، تهران، 1365

آشنایی با معماری مسکونی ایرانی(گونه شناسی برونگرا)

مطالب مشابه :

آشنایی با معماری اسلامی ایران

300- دانلود رایگان چکیده کتاب «سبک شناسی معماری ایرانی» استاد پیرنیا

منابع دکتری معماری- معماری اسلامی

آشنایی با معماری اسلامی ایران

116- تاریخ معماری ایران (4) : دوره اسلامی

محمد کریم پیرنیا (پدر معماری سنتی ایران)

منابع کنکور ارشد دانشگاه دولتی معماری

منابع کنکور معماری و معماری منظر

آشنایی با معماری مسکونی ایرانی(گونه شناسی برونگرا)

منابع ارشد معماری- گرایش معماری معماری