ویژگی های مردم شناسی استان چهارمحال و بختیاری

ویژگی های مردم شناسی استان چهارمحال و بختیاری :
1-تابعیت بدون چون و چرا از جمع
2-تحریک پذیری
3-غلط یا درست به یک چیز دل می بندند و غلط یا درست از دلبستگی هایشان دفاع می کنند .
4- فکر روز مبادا
5-حراست از هر چیزی که به نوعی به آنها بستگی دارد .
6- ارتفاع زدگی شدید
7- به هیچ عنوان اهل شاگردی نیستند .
8-نمی دانند کجا دارند می روند ،فقط می روند و همیشه هم به در بسته می خورند .
9- امید به زندگی در آنها صفر است ولی روز مبادا را هم در نظر دارند.
10-تضاد شخصیتی شدید
11-تحت تاثیر جمع بودن
12-خیلی راز دارند ولی در عین حال رسوا هستند.
14-دلهای کوچکی دارند اصلا نمی توانند چیزی در آن نگه دارند .
15-دغدغه خاطر دارند
ادبیات محل نشانگر فرهنگ هاست و لطیفه های مردم شان تمدن آنهاست .
برای بختیاری ها سه چیز درجه بالایی از اهمیت را داردکه عبارتند از : عشق به تفنگ ، عشق به اسب وعشق به خان . زیرا هر سه این ها سمبل قدرت هستند وبختیاری ها متصل شدن به قدرت را لذت بخش می دانند.
نقش چهار محال و بختیاری در حکومت های مختلف:
در ماجرای سقوط ساسانیان تسامحا با چهارمحال و بختیاری روبرو می شویم در ماجرای حمله ابو موسی اشعری به شهر ایذج به قصد مسلمان کردن مردم که کوه نشینان شمال ایزج مانع این کار می شوند . ورود اسلام به چهارمحال و بختیاری3 قرن طول کشید که از دلایل عمده آن می توان به کوهستانی بودن منطقه و ویژگی های مردم شناسی آنها و کوچ گر بودن آنها اشاره کرد.
از دوره آل بویه سکه های طلا بدست آمده است.
در دوره سلجوقی با لردگان( لردگان و سه دهستان بخشی از ایالت سردن در لرستان و به مرکز لردگان بوده است )مواجه می شویم. ناصر خسرو قبادیانی سفری به لردگان دارد که بااسامی لوردغان ،لردجان ،لردغان و لوردجان نیز نامیده شده است . ناصر خسرو در توصیف لرگان می گوید که هوای بدی دارد ،گرم است و انگورفراوان دارد و به معدن سرب یا همان روستای معدن اشاره می کند.در اواخر دوره سلجوقی مرز لر بزرگ عبارتست از :شهر فیروزان ،گلپایگان ،ازنا ،الیگودرز ،شوشتر ،ایزه ،باغ ملک ،و رام هرمز و ممسنی در استان فارس .
سلسله اتابکان لر بزرگ اولین سلسله محلی است که تاثیرات ملی دارد . اتابکان لر بزرگ در دوران حکومت خود با چند عامل مواجه اند :
1- مهاجرت اکراد (جمع کرد ) از شام (سوریه )
2-مهاجرت مغولان
اتابکان لر بزرگ حکومت مردمی داشتند و به ادبیات فارسی اعتقاد داشتند و تساهل مذهبی داشتند ،دانشمند پرور بودند و به اقتصاد اهمیت می دادند در عین حال شیوه کوچ گری را دنبال می کردند . به سبک هخامنشیان و ساسانیان دو پایتخت داشتند یکی مال امیر یا همان ایذه و دیگری قریه زرده که در مرز کهکیلویه و بویر احمد با لردگان واقع است .در این سلسله یک مهاجرت بزرگ و اثر گذار صورت می پذیرد . 100 طایفه (خانوار ) از جبل السماق شام در سوریه فعلی به منطقه اتابکان لر بزرگ می ایند چون مورد آذار کرد های هفت امامی منطقه خود بودند به همین خاطر با کسب اجازه از اتابکان لر بزرگ ساکن می شوند . همه طوایف مهاجر معرفی نشده اند اما حمد الله مستوفی (مستوفی الممالک ایلخان مغول )در کتاب تاریخ گزیده به هارونی وندها ، گروهی آسترکی ها و استکی ها و مما کوهی (موگویی ) و بختیاروند ها اشاره می کند که در طوایف بختیاری فعلی اصیل ترین آنها همین بختیاروند ها هستند . سلسله اتابکان لر یک سلسله فرهنگی است زیرا برای تالیف کتب هزینه می کرده است از جمله کتاب تجارب هندو شاه نخجوانی و کتاب جهانگشای جوینی اثر ابو الحسن عطا الملک جوینی . اتابکان لر بزرگ برای حفظ جاده دز پارت هم هزینه می پرداختند . ابن بطوطه می گوید اتابکان لر بزرگ رعیت پرور بودند و دوست داشتند مردم در امنیت باشند کاروانسراهایی می ساختند و حتی به مسافرین خرج راه هم می دادند،در زوایا اسب و غذای رایگان به مسافران داده می شده است .اتابکان لر بزرگ مذهبی(سنی ) و متعصب بوده اند. اشبولر معتقد است که لر بزرگ سنی حنبلی بوده اند . حنبلی ها از احمدبن حنبل پیروی می کنند این مذهب به شیعه بسیار نزدیک است .ابن بطوطه می گوید" در سرتا سر این قلمرو فسق و فجور ندیدم" .و این نشان دهنده روش حاکمان است زیرا پیامبر اکرم می فرمایند : "مردم به روش حاکمانشان هستند" .
بعد از سقوط سلجوقیان و همزمان با حکومت سلطان جلال الدین خوارزمشاه اتابکان لر لشکر بزرگی برای مقابله با مغول فراهم کردنداما سلطان جلال خوارزمشاه اتابکان لر را وحشی دانست و اتابکان لر بزرگ بازگشتند و مغول ها به کشور حمله کردند . وقتی هلاکوخان مغول ،ایل خان مغول شد و قصد حمله به حکومت عباسی از غرب ایران را داشت،اتابکان لر بزرگ در طومان (لشکر ) مغول جای گرفتند و خلافت عباسی را در بغداد محاصره کردند . بنابر این در سقوط خلافت عباسی اتابکان لر بزرگ دخیل بوده اند . اتابکان لر بزرگ طومان مغول را ترک کردند و به دژ مرتفع منگشت (گنجشک ) در شمال مسجد سلیمان فعلی پناه بردند جایی که حتی منجنیق های هلاکوخان هم به آنجا نمی رسید. اتابکان با امان نامه صلح کردند.اتابک را کشتند و به پسرش حکومت دادند .
مغولها به اتابکان لر نیامدند اما برفرهنگ آنها اثر گذاشتند به عنوان مثال از مغول ها کوچ با برد بلند را یاد گرفتند . و نکته دیگر اینکه در بازفت ، لردگان و خوزستان گنبد امامزاده ها از نوع گنبد ایرانی نیستند. گنبدهای منطقه جنوبی تا خوزستان به شکل کلاه خود مغولی است . در شوش دانیال گنبدها پله کانی و مخروطی شکل است .
حافظ که هم عصر تیموریان است شعری در وصف کور پشنگ دارد که در آن از اتابکان لر بزرگ تعریف و تمجید کرده است. اتابکان لر بزرگ توسط نوه تیمور لنگ به نام ابراهیم لنگ نابود می شوند .
تا روزگار صفوی اطلاعی از اوضاع چهارمحال و بختیاری نداریم . به این دوران (از تیموریان تا آغاز صفویه ) دوران فطرت می گویند .
چهار محال و بختیاری از دوران صفویه به بعد برای ما شناخته می شود . شاه اسماعیل اول موسس سلسله صفویه که با شمشیر مردم را به مذهب تشیع دعوت می کند وقتی به حاشیه لر ها می رسد اظهار تعجب می کند که چرا لر های شیعه از حکومت حمایت نمی کنند .در دوره شاه طهماسب اول در کتیبه مالیات های بخش اصفهان نام محال اربعه برای اولین بار ظاهر می گردد . در همین دوران نیز نام بختیاری ها نیز به میان می آید و حکومت منطقه را به امیر تاج میر بختیاری از طایفه بختیاروند می دهند . امیر تاج میر پس از مدتی به شاه طهماسب اعلام جنگ می کند ،که منجر به دستگیری و زندانی شدن وی می شود و امیر حسین خان جایگزین ا و می شود . امیر حسین خان ادعای استقلال می کند و دوباره امیر تاج میر به عنوان حاکم منطقه باز گردانده می شود اما به شرط پرداخت مالیات که مالیات بر اساس تعداد جمعیت گرفته می شد . مالیات عشایر بر اساس تعداد حیوانات آنها بوده است مثلا برای بختیاری ها تعداد مادیان ملاک بوده (چهار لنگ ها یک مادیان کامل ، هفت لنگ ها یک مادیان کامل و سه چهارم از یک مادیان دیگر که به یک چهارم باقی مانده جمع تفرقه می گویند) .
در سقوط صفویان چهار محال و بختیاری نقش داشته اند زیرا در این زمان از بختیاری ها بیگاری کشیده می شد .وقتی محمود افغان به اصفهان حمله می کند ،بختیاری ها موضع انفعالی دارند و به حکومت کمک نمی کنند بلکه بر ضد حکومت هم فعالیت می کنند . در اسناد مربوط به سقوط صفویه از مقاومت ده بن اصفهون سخن به میان آورده شده که سده یا خمینی شهر فعلی است ونه شهر بن در چهار محال و بختیاری . در دوره فطرت یا سقوط صفویان ،چهار محال و بختیاری خود مختار است.
در دوره افشاریه علی مراد خان بختیاری بر علیه نادر شاه قیام می کند و نادر مجبور به تخریب منطقه می شود و دستور می دهد که مراد علی خان را تحویل دهند .به دستور نادر یک دست و یک پای مراد علی خان بریده می شود و بعد وی را می کشند . نیروهای چهار محال و بختیاری وارد سپاه نادر می شوند و همراه با سپاه نادر برای فتح قندهار می روند که سرخود به سردستگی ملا آدینه، قندهار را فتح می کنند و این امر موجب عصبانیت نادر می شود.( همه گویند بختیاری کرد بخت بیدار بود و یاری کرد)
نادر بختیاری ها را به هند نمی برد به همین علت بختیاری ها در افغانستان باقی می مانند که هنوز در حاشیه قندهار و با فامیل بختیاری زندگی می کنند .
در دوره زندیه ابوالفتح خان بختیاری (از سادات لاهیجان ) و علی مردان خان بختیاری هر دو از هم پیمانان کریم خان زند هستند . پس از کشته شدن ابوالفتح خان بختیاری ،بین علی مردان خان بختیاری و کریم خان زند در منطقه دشت زری جنگی صورت می گیرد که در آن علی مردان خان شکست خورده و به زرد کوه پناه می برد و برای اولین بار نام دهکرد در کتاب ها ظاهر می شود . کریم خان یک هفته در دهکرد چادر می زند . یکی از اقدامات کریم خان در این زمان تعمیر پنجره های قوسی امامزاده حلیمه خاتون است .
در دوره قاجاریه بختیاریها با آغا محمد خان کنار نمی آیند که منجر به کشته شدن ابدال خان چهار لنگ می شود . در دوره فتح علی شاه قاجار ، فتح علی خان با یکی از بختیاری ها به نام زینب خانم ازدواج می کند و این باعث قدرت گرفتن بختیاری ها در اصفهان می شود ،اما اصفهان توسط هاشم خان بختیاری لنبانی مورد قتل و غارت واقع می شود . در این زمان فتح علی شاه به اصفهان می آید و هاشم خان را شکنجه می دهد. در دوره محمد شاه قاجار شخصی به نام محمد تقی خان چهار لنگ قیام می کند . محمد تقی خان مخفیانه با انگلیس و با شخصی به نام لیارد قرار داد بسته بود . این قیام با شکست محمد تقی خان چهار لنگ و دستگیری وی با همکاری شخصی به نام حسین قلی خان ایلخانی هفت لنگ به پایان می رسد . حسین قلی خان که بسیار سیاستمدار و دارای همسران و برادران و فرزندان متعددی بود با ظل السلطان حاکم اصفهان و جنوب ایران کنار می آید و به همین علت پله های ترقی را خیلی زود طی می کند و نام وی را ایل خانی به معنای حاکم ایل می گذارند . در این زمان خوانین بختیاری ضعیف شده بودند. حاج محمد رضا خان ریاحی در چالشتر علی رغم اینکه انسانی مقتدر بود ه وخدمات بسیار ارزنده ی وی ساختن مسجد و حمام در همه روستا ها و رشد اقتصادی منطقه (در این زمان هر هفته 10000 تخم مرغ به اصفهان صادر می شده است )در آن زمان است،.اما فرزندان وی نتوانستند حکومتداری کنند که ازدلایل آن می توان به این نکته اشاره کرد که دختران محمد حسن خان با مهریه روستا های چهار محال به عقد پسر ان محمد رضا خان در آمده بودند . وقی حسین قلی خان تصمیم به عقد قرار داد با انگلیسی ها گرفت، اسفندیار خان حاکم قهفرخ و علی قلی خان حاکم جونقان در اصفهان در زندان بودند .( اسفندیار خان شش سال در زندان به سر می برده است ) در زمان ناصر الدین شاه قاجار، ناصر الدین شاه سیاست تفرقه بینداز و حکومت کن را پیش می گیرد . حاکمان چهار محال و بختیاری در آن دوره عبارت بودند از :
-علی قلی خان خان حاکم جونقان ملقب به امیر طوما ن و بعد از فوت برادر بنام سردار اسعد دوم
-نجفقلی خان صمصام السلطنه حاکم شلمزار که برادر سردار اسعد اول و دوم است
-اسفندیار خان سرتیب صمصام السلطنه حاکم قهفرخ که در اواخر عمر ملقب به سردار اسعد اول بود
-جهانشاه خان صمصام ( نوه نجف قلی خان و پسر مرتضی قلی خان) حاکم قلعه تک
-مرتضی قلی خان حاکم دهکرد (نام همسر مرتضی قلی خان بی بی ماه بیگم صمصام است )
-چراغعلی خان صمصام بختیاری مالک وانان (پسر نجف قلی خان که بعدها چراغعلی خان وانان را به امیر فیروز خان پسر خود می دهد و خودش به ارجنک می رود )
-فتح علی خان سردار معظم حاکم دزک
-نصیر خان سردار جنگ در قلعه سورک و قلعه دیگری در هرچگان
-محمد تقی خان اسعد (پسر سردار اسعد ) حاکم چلیچه
-منصور خان راکی در سرپل سودجان در قلعه ای معروف به قلعه جنگی
-قلعه بارده در دست خوانین چهار لنگ است (همه قلعه های دیگر در اختیار خوانین هفت لنگ است )
توضیح اینکه بختیاری های اصلی چهار لنگ هستند. تا زمان حسین قلی خان ایلخانی هفت لنگ ، حکومت الکا بختیاری در دست چهار لنگ ها است و بعد از دوره ناصری (اواسط دوره ناصری )حکومت در دست هفت لنگ ها است . ناصر الدین شاه حکومت را به ایل خانی و ایلبیگی می دهد که ایلخانی ها و ایل بیگی ها پسر عمو هستند.
وجه تسمیه بعضی از مناطق چهار محال و بختیاری و معرفی آثار تاریخی آن ها :
قهفرخ
اتیمولوژی محلی : -قهوه خانه هایی در پشت کوه رخ (قهوه رخ )
-شخصی به نام فرخ شاه در آنجا حکومت داشته است
-پشت کوه رخ محلی وجود داشته که مردم در آنجا زندگی می کرده اند ( قفای رخ )
ریشه شناسی صحیح :در سفر نامه ابن بطوطه کریوه الرخ عنوان شده است. گریوه به معنای گردنه می باشد که به مرور به کریوه وسپس قریوه تغییر شکل یافته . بنابراین قهفرخ یعنی گردنه رخ .
آثار تاریخی قهفرخ :
مسجد جامع قهفرخ که مربوط به دوران شاه سلطان حسین صفوی است . کتیبه ای معروف به کتیبه امر به معروف و نهی از منکر در این مسجد وجود داشته که هم اکنون در موزه ای در شهرکرد نگه داری می شود .نظیر این کتیبه در پنج شهر اردبیل ، تبریز ، قزوین ، کاشان و اصفهان که شهر های مهم صفوی بوده اند وجود داشته است و ششمین کتیبه در قهفرخ است که این خود گویای اهمیت قهفرخ در آن دوران بوده است .مسجد جامع قهفرخ ثبت آثار ملی ایران است .در فرخ شهر کارخانه عصاری(روغن کشی ) حاج حسین صالحی بهترین روغن بزرک کشور را تولید می کند سنگ این عصار خانه در دوره صفویه از سبزه میدان اصفهان آورده شده است . کتیبه ای در کوه رخ در محل گردنه رخ (در نزدیکی راهدار خانه فعلی ) ودر مسیر جاده دز پارت وجود دارد که یادگار دوره صفوی و مربوط به سال 1062 قمری است .
وانان
اتیمولوژی محلی :- وای نون
- وانان یعنی جایی که در آن آب زیاد است !!!
ریشه شناسی صحیح : درختی در وانان هست (مهر آباد وچراغ آباد )به نام بنه ، ونه ،ون یا سیسته . در وانان جنگلی از این نوع درخت وجود داشته است . هنوز هم در وانان غذایی محلی به نام آش بنه تهیه می کنند .
دهکرد
اتیمولوژی محلی :- ده گرد یعنی ده پهلوانان (گرد به معنی پهلوان )
- عباس اقبال می گوید دهی بر سر راه تجارتی است که نگهبانان آن را از کردستان آورده بودند (اکراد )
- در دهکرد لباسی تولید می شده به نام کردین که چوپان ها می پوشیده ا ند
ریشه شناسی صحیح :کرد یعنی گله دار یا دامدار نام دهکرد از زمان صفویه در اسناد و مدارک و از زمان زندیه در کتب آورده شده است و از اواخر قاجاریه تا به امروز مرکزیت پیدا کرده است . می توان دهکرد را منطقه آزاد تجاری چهار محال و بختیاری دانست .
آثار تاریخی شهرکرد: سقا خانه عباس میرزا مربوط به دوره قاجاریه که توسط میرزا علی اصفهانی نقاشی شده است و در ایران منحصر بفرد است و توسط عباس میرزا ریاحی ساخته شده است . مسجد جامع شهرکرد که به نامهای مسجد خان و مسجد حاج محمد رضا ریاحی نیز معروف است که مشابه این مسجد در چالشتر هم وجود دارد و پلان این مسجد الهام گرفته از مسجد حکیم اصفهان است . مسجد ابو محمد در بافت قدیم شهرکرد متعلق به دوره قاجاریه . مسجد نو و حمام کنار آن (چایخانه فردوسی فعلی ) متعلق به دوران قاجاریه . گورستان پارک ملت . مدرسه علمیه امامیه واقع در کوچه لحاف دوز ها متعلق به دوره قاجاریه . بقعه امامزادگان حکیمه و حلیمه خاتون که نقاشی این بقعه اثر مرحوم سید محسن حشمت است . از دیگر بناهای دوره قاجار حمام دوقولوی باستان است . مسجد اتابکان یا مسجد بازار که در حال حاضر فقط شبستان آن باقی مانده است .
چالشتر
اتیمولوژی محلی :-چال شتر ، محل پرورش شتر ، گودالی در چالشتر وجود دارد که در آن شتر پرورش می دادند .
ریشه شناسی صحیح:اشتر یا شتر که ریشه آن از استار یا ستاره که نام دیگری برای ستاره زهره است . که در آنجا معابد الهه آناهیتا وجود داشته است و در محل آب وجود داشته زیرا آناهیتا خدای آبهای روان بوده است . در ضمن ستاره نام ملکه خشایار شاه هم هست .
آثار تاریخی چالشتر :مسجد جامع از دوره قاجار ، عمارت آزاده چالشتری معروف به خانه آزاده از دوره قاجاریه و عمارت ستوده مربوط به سال 1323 ه. ق . نکته جالب در مورد چالشتر این است که چالشتر تنها روستای ایران است که قبرستان ندارد و غسالخانه آن در وسط ده واقع است و مرده ها را در روستای اشکفتک دفن می کنند .
پیر بلوط
پیر به معنای بزرگ و قابل احترام است .در پیر بلوط درخت بلوط وجود داردو درخت بلوط درختی اسطوره ای است چون محکم و استوار است و کاربردهای فراوانی داشته است مثلا از برگ این درخت به عنوان خوراک دام استفاده می شده است و ذغال بلوط از مرغوب ترین ذغال ها محسوب می شودزیرا کک ندارد و آردی از پوسته بلوط تهیه می کنند که سیاه رنگ است .
فارسان
وجه تسمیه فارسان :-مردم سوارکار داشته است (فارس به معنی سوارکار )
- پارسان بوده اند یعنی پارسی ها و ترک و کرد نبوده اند(بختیاری هم نیستند )
از آثار تاریخی می توان به تپه یادگار نوشته در فارسان اشاره کرد .همچنین به سنگ نوشته مشروطیت در پیر غار .
هفشجان
وجه تسمیه :-هفت شجاعان
-هشگون (هوشنگ از پادشاهان پیشدادی )
- هیشه به معنای بیشه است (بیشه گان )
زانیان (مهدیه )
وجه تسمیه : در دوران قبل از اسلام به جای حرف دال، ذال به کار می بردند ودر واقع ذانایان همان دانایان است .
بروجن
وجه تسمیه: –اورجن یعنی اوره جسته
- برج های زیادی داشته (برجیان )
آثار تاریخی : حمام مکتب خانه ،منزل ایزدی ها مربوط به دوره قاجار و پل مصلا مربوط به دوره قاجار که کتیبه دارد .
بابا حیدر
وجه تسمیه : در باباحیدر دو بقعه وجود دارد یکی بقعه حیدر بن مالک و دیگری سید میر احمد (درویش ) و چون بقعه حیدر بن مالک محور اصلی بابا حیدر است به نام بابا حیدر معروف شده است .
سامان
آثار تاریخی : پل زمانخان در سامان از دوره صفویه باقی مانده است و در دوره قاجار تعمیر شده است . مسجدی هم مربوط به دوره قاجاریه در سامان وجود دارد . در محلی به نام ایوان کیف آرامگاه دهقان سامانی است که طراح ایوان کیف مهندس هوشنگ سیحون است .
جونقان
وجه تسمیه :-جوی خون
- گینکون یعنی محل گون
آثار تاریخی جونقان : قلعه علی قلی خان ، سردار اسعد دوم بختیاری از دوره قاجار .کتیبه منحصر بفرد وبا در شمال جونقان از دوره مظفرالدین شاه . تنگ در کش ورکش(به معنای بلا و پایین ) که از آثار منحصر بفرد است و پل بهشت آباد مربوط به قاجاریه .
اردل
آثار تاریخی :قلعه اردل مربوط به ابوالقاسم خان بختیاری. در سر پیر اردل آثار برد گوری و معابد آناهیتا وجود دارد .
شلمزار
اثر تاریخی : قلعه نجف قلی خان صمصام السلطنه
لردگان
آثار تاریخی :قلعه مربوط به دوره سلجوقی در کنار روستای برم که تخریب شده است . روستای معدن که آثار فلز در آن است . قلعه مدرسه (محل تجمع دراویش ) در گردنه پاتاق که ناصر خسرو قبادیانی هم از آنجا عبور کرده است و مربوط به دوره سلجوقی است .
گندمان
وجه تسمیه : کندمان یعنی خندق بزرگ
سورشجان
اتیمولوژی محلی :-برخی معتقدند مردم سورشجان زیاد چایی می خوردند (سوری بودند )
- برخی معتقدند مردم این محل شورشی بودند (شورشی ها )
ریشه شناسی صحیح :در گویش لری شور به معنی دره پر آب است که آب آن گرمتر از جاهای دیگر است و یکی از سر شاخه های کارون از اینجاست .
سورشجان محلی ییلاقی است که مالکیت آن را بی بی مریم خواهر سردار اسعد (سردار مریم ) داشته است . در سورشجان قلعه فتح الله خان ارشد الدوله متعلق به همسر بی بی مریم بوده که تخریب شده است . از جمله نکات جالب در سورشجان وجود گروه های سیاه پوست در آنجاست که از آفریقا به این محل آمده و هنوز هم در محل زندگی می کنند . و همچنین حضور افسران عثمانی که بعد از سقوط عثمانی در محل ماندند ،از جمله آنها شخصی به نام حسن استامبولی است . در نزدیکی سورشجان روستایی با نام چوبین وجود دارد که گفته می شود زادگاه بهرام چوبین است .
پوشش بختیاری ها
لباس مردان بختیاری شامل :کلاه نمدی به رنگ مشکی که از قسمتی از موی بز به نام کز ساخته می شود . محل تولید آن در حال حاضر شهرکرد ،فارسان و بروجن است . چوغا که در واقع لباس رسمی بختیاری ها است و از جنس پشم گوسفند است روی چغا نقش زیگورات دیده می شود. رنگ چغا سیاه و سفید است.( این لباس از لرستان آمده است . در گذشته لباس مردان شال و قبا بوده است )بهترین نوع چوغا را کیارسی ها می بافند . شلوار دبیت به رنگ مشکی واز جنس پارچه ای به همین نام است . گیوه که نوعی کفش است که رویه آن را در نجف آباد می بافند . کف گیوه هم بافتنی است . مرغوب ترین نوع گیوه، گیوه ملکی است . گیوه در شهرکرد ، فرخ شهر و بروجن ساخته می شود .
لباس زنان بختیاری شامل : روسری مستطیل شکلی به نام مینا ، لچک ، ارخالق ، جلیقه ، پیراهن و تنبان که نوعی دامن است و معمولا از جنس مخمل می باشد . لباس زنان در رنگهای شاد و متنوع در لردگان یافت می شود .