حکومت آل ثانی در قطر (2)

4- علی‎بن‎عبدالله (حکومت: 1369-1380ق/1950-1960م)

با کوششهای دولت انگلستان به ولایتعهدی و سپس حکومت دستیافت و همواره به معاهدة تحت‎الحمایگی وفادار ماند و هیچ گاه اجازه نداد که دولتهایدیگر در قطر نمایندگی سیاسی تأسیس کنند (نشأت، 502). انگلستان نیز علاوه بر تعیینیک نمایندة سیاسی، مشاور مالی ویژه‎ای برای حاکم، یک مشاور نظامی که فرماندهینیروهای مسلح را نیز به عهده داشت، و یک تن به عنوان رئیس تشکیلات امنیت داخلی درقطر به کار گماشت (داک آنتونی، 70). در 1368ق/1949م قطر نخستین امارتی بود که بهکاوشهای نفتی در دریا دست زد و امتیاز آن را به شرکتی انگلیسی که در خشکی مشغولاستخراج بود نداد. اختلافی که به این سبب پیش آمد و در کمیتة داری دوحه در 1370ق/1951م مطرح شد و شرکت اکتشاف دریایی نفت شِل امتیاز آن را به دست اورد (بیربی، 241؛ قس: غرایبه، 1/260). در آن زمان بخشی از عایدات نفتی به قطر تعلقداشت. اما چنین می‎نماید که در پی مبارزات ملت ایران با شرکت نفت ایران و انگلیس وملی شدن صنعت نفت این کشور، شرکتهای انگلیس برای جلوگیری از سرایت آتش مخالفتی کهدر کرانة شمالی خلیج‎فارس برخاسته بود از 1371ق/1952م درآمد نفت را با قطربالمناصفه تقسیم کردند (همو، 242٩. شیخ‎علی که کمتر به ادارة امور حکومتی اشتغال وعلاقه داشت و بیشتر وقت خود را در کتابخانه‎اش می‎گذرانید (داک آنتونی، 72) وکتابخانة عمومی بزرگی هم در قطر ایجاد کرد (قلعه جی، 663)، سرانجام در ربیع‎الآخر 1380ق/اکتبر 1960م به نفع پسرش احمد از حکومت کناره گرفت («خاورمیانه و شمال آفریقا،595 ‎(

5- حکومت احمد بن علی: 1380-139ق/1960-1972م)

پس از استعفای پدر رشتهکارها را در دست گرفت، ولی او هم علاقه‎ای به امور کشوری نداشت و اوقات خود را درکتابخانه (داک آنتونی، 72) یا به شکار و تیراندازی و سفرهای تفریحی به کرانه‎هایجنوبی ایران می‎گذراند (جناب، 112). در همین تاریخ پیران آل ثانی تصمیم گرفتند کهپس از مرگ یا استعفای احمد، قدرت را به شاخة حمدبن‎عبدالله منتقل سازند (داکآنتونی، 79). از این‎رو در ربیع‎الآخر 1380ق/اکتبر 1960م خلیفه‎بن‎حمد را بهولایتعهدی برگزیدند و او با همین عنوان، پستهای حساسی چون ریاست پلیس، ریاست آموزش،وزارت اقتصاد و بالاخره نخست وزیری (1390ق/1970م) را در دست گرفت.

قطر در اینروزگار یکی از 9 امارتی بود که به اندیشة تأسیس امارت متحدة عربی افتاد و شیخ‎خلیفهدر این راه بسیار کوشید و در مذاکرات شرکت جست. ولی اختلافاتی که در میانه پدیدارشد باعث گشت که قطر راه خود را از آنها جدا سازد (کیهان، مورخ 3/12/1354ش). یکی ازمهمترین وقایع سیاسی این روزگار اعلام استقلال قطر (8 رجب 1391ق/اول سپتامبر 1971م) و الغاء تحت‎الحمایگی آن بود («خاورمیانه ...»، 595). قطر در همان سال به عضویتاتحادیة عرب و سازمان ملل متحد درآمد (ملاح، 16). نخستین قانون اساسی موقت قطر نیزدر 5 فصل و 77 ماده در همین روزگار تدوین شد و در سفر 1391ق/مارس 1971م به امضایشیخ‎احمد رسید (قدوره، 6). براساس این قانون می‎بایست شورایی متشکل از وزرای دهگانهیعنی اعضای منتخب خاندان حاکم و 20 عضو انتخابی از میان 40 کاندیدای مردم تأسیسشود، اما این شورا در روزگار حکومت شیخ‎احمد هرگز تشکیل نشد (داک آنتونی، 70(. ظاهراً بروز شایعاتی مبنی بر احتمال عزل خلیفه از ولایتعدی و انتصاب شیخ‎عبدالعزیزپسر شیخ‎احمد، و نیز عدم تشکیل شورای مذکور که مورد علاقة شیخ‎خلیفه بود، او راواداشت که در غیاب شیخ‎احمد که مشغول گذراندن تعطیلات در ایران بود (همو، 79، 82)دست به کودتا زند و او را از حکومت ساقط کند (محرم 1392ق/فوریة 1972م). اقدامشیخ‎خلیفه تقریباً با هیچ مخالفتی روبه‎رو نشد. شیخ‎احمد پس از سقوط به عنوانپناهندة سیاسی به دوبی رفت (همو، 84)

اعضای خاندان آل ثانی علاوه بر مقامامارت قطر، قسمت اعظم مشاغل حساس کشور و کرسیهای شورای وزیران را به خود اختصاصداده‎اند.

منابع:

1- بونداروفسکی، گریگوری، برتری جویان و امپرایالیستها درخلیج‎فارس، ترجمة م. زمان زاده، تهران، ابوریحان، 1361ش

2- بیربی، ژان ژاک،جزیره‎العرب، ترجمه به عربی نجده هاجر و سعیدالغز، بیروت، المکتب‎التجاری للطباعهوالتوزیع والنشر، 1960م

3- جناب، محمدعلی، خلیج‎فارس، آشنایی با امارت آن، تهران، 1349ش

4- حمزه، فؤاد، قلب جزیره‎العرب، ریاض، مکتبه‎النصرالحدیثه، 1388ق/1968م

5- داکآنتونی، جان، امارات خلیج‎فارس، ترجمة مهدی مظفری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1357ش

6- ریحانی، امین، ملوک‎العرب، بیروت، داالریحانی، 1967م

7- زرکلی، خیرالدین،الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1984م

8- همو، شبه جزیره‎فی‎عهدالملک‎عبدالعزیز،بیروت، دارالعلم للملایین، 1985م

9- زرین قلم، علی، سرزمین بحرین، تهران، سیروس، 1337ش

10-غرایبه، محمود عبدالکریم، مقدمة تاریخ‎العرب‎الحدیث، جامعة دمشق، 1380ق/1960م

11- قائم مقامی، جهانگیر، بحرین و مسائل خلیج‎فارس، تهران، طهوری، 1341ش

12- قدوره، زاهیه، تاریخ‎العرب‎الحدیث، بیروت، دارالنهضه‎العربیه، 1405ق

13- قلعه جی،قدری، الخلیج‎العربی، بیروت، دارالکاتب‎العربی، 1385ق/1965م

14- کرزن، جرج، ایران وقضیة ایران، ترجمة غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1362ش

15- کلی، جی، بی، الحدودالشرقیه، شبه‎الجزیره‎العربیه، ترجمه به عربی خیریحمّاد، بیروت، دارالمکتبه‎الحیاه، 1971م

16- کیهان (روزنامه) مورخ 3/12/1354 و 14/6/1356ش

17- لوتسکی، و، تاریخ عرب در قرون جدید، ترجمة پرویز بابایی، تهران، چاپار، 1349ش

18-نشأت، صادق، تاریخ سیاسی خلیج‎فارس، تهران، کانون کتاب، نیز:

Abu Hakima, Ahmad, History of Eastern Arabia, Beirut, Khayats, 1965; Id, »The Development of the Gulf States«, in The Arabian Peninsula, ed. D, Hopwood, 1972; Abu Nab, Ibrahim, Qatar, A Story of State Building, 1977;

19- Hay, Rupert, The Persia Gulf States. Washington, D. C., The Middle East Institute, 1959; Lorimer, J. G., Gazetteer of the Persian Gulf, O'man and Central Arabia, Calcutta, 1915; Mallakh, Ragaei, QATAR, London, 1979; The Middle East and North Africa 1984-1985, London, 1984; Ohiby, John, Sa'udi Arabia, Beirut, 1968.

حکومت آل ثانی در قطر (2)

مطالب مشابه :

آدرس وبسایت استخدامی شرکت نفت قطر

معرفی کوتاه کشور قطر

خیمه جدید اعراب در میادین نفتی ایران

حکومت آل ثانی در قطر (2)

مهاجرت نيروهاي متخصص صنعت نفت

قطر از بزرگترین تولید کننده LNG تا بزرگترین تولید کننده GTL در جهان

بررسی جامع وضعیت انرژی و ذخایر نفت و گاز در کشور قطر