روانشناسی رنگ در معماری

فهرست مطالب:

4 مقدمه

5 رنگ و فضا

6 رنگ و شکل

6 رنگ و بافت

7 رنگ و نور

9 کمپوزیسیون رنگها

10 کنتراست های هفتگانه رنگ

12 تاثيرات رواني رنگها

13 سیاه و سفید

14 رنگ قرمز

15 رنگ نارنجی

16 رنگ زرد

18 رنگ آبی

20 رنگ سبز

21 رنگ بنفش

21 رنگ قهوه ای

هر نقش و خیالی که مرا در نظر آید

حسنی و جلالی و جمالی بنماید

(مولانا)

مقدمه:

رنگ بازتابی از نور است که به شکل های متفاوتی در می آید و این بازتاب مجموعهٔ وسیعی را شامل می شود.انسان از گذشته های دور به استفاده از رنگها علاقه مند بوده است.

گروهی عامل گرایش انسانهای ابتدایی به کاربرد رنگها را در " طبیعت " و رنگهای موجود در آن می دانند ومعتقدند که آنها با الهام از طبیعت و پدیدار شدن شب و روز رنگهایی چون سیاه و قرمز را به عنوان رنگهایی سمبلیک به کار می بردند و از این دو رنگ جهت تزیین گور مردگانشان بهره می گرفتند . نقش رنگها و مفاهیم نمادین آنها در مذاهب و اماکن مقدس متفاوت بوده است " در قدیم دیوارهای پکن را با قرمز و سقف های شهر را با زرد رنگ آمیزی می کردند تا نمادی از ارواح پاک و شریر باشند و در مصر باستان نیز داخل و سقف را با آبی و کف آنها را با سبز رنگ می زدند تا به ترتیب نمادی از بهشت و مرغزارهای نیل باشند.

رنگ در شکل گیری فضا نقشی موثر و تاثیر گذار دارد:

رنگ از لحاظ اقلیمی میتواند بسیار موثر باشد. در گذشته رنگها را متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگی هر منطقه به کار می بردند' مثلا در مناطق سردسیری کشور از رنگهایی گرم و در مناطق گرمسیری ( کویر ) از رنگهای سرد استفاده می کردند. شاید به نظر عجیب برسد که در حوزه حس بصری رنگ حرارت را می توان تشخیص داد.به هر حال تجربه نشان داده است که بین دو آتلیه که یکی با رنگ سبز-آبی و دیگری با قرمز-نارنجی رنگ شده باشد , ۵ تا ۷ درجه اختلاف حرارت یا بودت از طریق ذهنی احساس می شود.به عبارت دیگر , کسانی که در آتلیه سبز هستند , در ۱۵ درجه سانتیگراد احساس سرما می کردند , اما در اتاقی که با رنگ قرمز نارنجی رنگ شده بود تا ۱۳-۱۱ درجه سانتی گراد نیز احساس سرما نمی کردند.حقیقت این است که رنگ آبی-سبز جریان خون را کند و رنگ قرمز نارنجی همانند داروی محرکی است که باعث حالت هیجانی و تسریع جریان خون در بدن می گردد.

اما متاسفانه درطراحی فضاهای شهرهای امروز کمتر به تناسبات رنگی ، اقلیمی و فرهنگی توجه می گردد و بهره گیری از رنگها در ساماندهی فضاهای شهری از روند متعادلی برخوردارنمی باشد و این امر سبب ظهور شهرهایی با فضاهای نامطلوب ودر نهایت نارضایتی شهروندان از محیط زندگی اجتماعیشان گشته است.

رنگ در تعریف فضا نیز بسیار موثر است.یکی از راههای تفکیک بخش های مختلف یک فضا در مکانهایی که فضای باز و یک تکه دارند استفاده از رنگهای متفاوت می باشدو خط عمودی که بین دو فضا ایجاد می شود محدوده آن را مشخص می کند. چنانچه ما فضاهای شهری را شامل فضاهای مقدس ونامقدس ، فضاهای عمومی ، فضاهای کارکردی ( فضاهای مسکونی ، کاری ، اوقا فراغت و حمل ونقل عمومی ) وفضاهای جغرافیایی بدانیم یکی از راههایی که می تواند تمایز این فضاها را به خوبی برای شهروندان مشخص وتعریف نماید کاربرد صحیح رنگها می باشد و این امر مستلزم این است که طراح وبرنامه ریز شهری به خوبی با فرهنگ ساکنین یک شهر آشنایی داشته باشد و بایدها ونبایدها ، ارزشها ، عقاید و باورهای آنان را بشناسد و بداند چه رنگهایی برای شهروندان دارای معانی نمادین وحاوی بار ارزشی ومعنایی هستند.

در این صورت است که امکان طراحی فضاهایی خوانا و با قابلیت درک بصری فراهم می گردد(هر رنگ ضمن داشتن معانی خاص ونمادین در هر فرهنگ به طور کلی وجهانی نیز مبین برخی معانی و مفاهیم است مثلا اینکه رنگ آبی را در همه جا رنگ آرامش و سکون می دانند) پس بدین منظور تعامل و کنش متقابل میان معماران و انسان شناسان امری غیر قابل اجتناب می باشد و بر هر دو گروه لازم است که رنگها و ویژگیهای آنها را به خوبی بشناسند و بدین ترتیب در کنار هم وبا مساعدت یکدیگر در جهت ساماندهی فضاهایی با هویت و با معنا گام بردارند.

رنگ و شکل

همچنین,شکل ها نیز دارای خصوصیت گویا ومعنی دار نظام زیباشناختی خود هستند.در طراحی,این کیفیت های معنی دار شکل و رنگ می بایست با یکدیگر مطابقت داده شوند,یعنی شکل و رنگ در معنی دار بودن و مفهوم خود یکدیگر را تایید و اثبات نمایند.سه شکل اصلی مربع,مثلث و دایره نیز مانند سه رنگ اصلی قرمز,زرد و ابی دارای خصوصیات مفهومی و بیانی مشخص هستند.

مربع,نمایانگر ماده,وزن و حدود مشخص است وحسی از کشش و امتداد و تجربه حرکت را القاء میکند.مربع با رنگ قرمز منطبق است و وزن حجم قرمز با شکل سنگین و ساکن مربع مطابقت دارد.

مثلث با زوایای حاد و تند,تاثیر ستیزه جویی,پرخاش و تهاجم را ایجاد میکند.مثلث سمبل تفکر است و حالت وخصوصیت بی وزن ان با زرد روشن هماهنگی دارد.

دایره بر عکس مربع,احساسات را ملایم و معتدل میکندو حس ارامش و حرکت ارام و اهسته را القاء مینماید.دایره سمبل روح است که در درون خود همواره در حال حرکت است.

تطابق و تناسب هر رنگ با شکل مربوط به خود مستلزم همانندی و توازن است.اگر رنگها و شکل ها در بیان مفاهیم و حالات توافق داشته باشند,تاثیرات ان دو چندان خواهد بود.

رنگ و بافت

جنس بافت عامل مهمی است که باعث زنده شدن رنگها میشود.در واقع برخی رنگها تنها در صورت قرار گرفتن در جنس و بافت مناسب میتوانند همنشینی زیبایی را ارایه دهند، این موضوع از دو نگاه قابل بررسی است:

1)وقتی نور از بافتهای مختلف بازمی تابد، ما تاثیرات مختلفی را مشاهده می کنیم.شاید این بازتاب درخشان، مات، شفاف یا کدر باشد یا نرمی و زبری بافت آن توجه انسان را به خود جلب کند

2)ما از لحاظ فیزیکی نیز میتوانیم از بافت سطوح لذت ببریم و این زمانی است که بافت و جنس سطح مورد نظر نیز با زیبایی ظاهری آن هماهنگی داشته باشد.

ایجاد تعادل میان بافت های سخت و نرم ، راه ایجاد فضایی مناسب و دلنشین است. اتاق خوابی به رنگ تماما سفید شاید به تاثیر گرمابخش و جذاب تخته های عسلی رنگ کف اتاق احتیاج داشته باشد. اما این رنگ می تواند از تخته های چوبی و روغنی کف، کفپوشی از گیاه آگاو، یک قالیچه پشمی شیک، درخشندگی نخودر رنگ پوشش کف، چوب پنبه یا سنگ تامین شود.معمولا بافت اشیاء به رنگ آنها عمق می دهد و توجه شما را به ابعاد مختلف آنها جلب می کند.

بهتر است در ميان روكش هاي مبلمان داخلی و روکش دیوارها تنوع ايجاد شود مثلاً در كنار انواع پارچه هاي نرم و لطيف ابريشمي ، تافته و چرمي از پارچه هاي ضخيم تر بافت دار يا پارچه هاي كتان طبيعي و حتي پارچه هاي توري شفاف استفاده كنيم، یا در کنار سطح صاف وسیقلی رنگ دیوار از آجرهای زبر وسخت قرمز-قهوه ای بهره ببریم . خوب است خاطر نشان كنيم كه كنار هم قرار دادن سطحي بافت دار و خشن و سطحي صاف و صيقلي موجب ايجاد نوعي تضاد زيبا و جذاب مي شود چرا كه سطح بافت دار و زبر نور را به خود جذب مي كند و سطح براق ، نرم و صاف نور را منعكس مي كند .
با معرفي بافت و رنگهاي مختلف در انواع پارچه ها و سطوح متفاوت مي توانيد فضايي زيبا و غني تر را ايجاد كنيد . براي مثال قرار گرفتن يك پارچه چرمي به رنگ سبز مغز پسته اي در مقابل ديواري با رنگ بژ ظاهر زيباتري نسبت به قرارگيري پارچه اي صاف و بدون بافت از همين رنگ در مقابل اين ديوار ايجاد مي كند .
به علاوه بافت ها ، طرح ها و وجود لوازم غير معمول و متفاوت مي تواند موجب رويايي ، رسمي و حتي خيلي مناسب تر به نظر رسيدن فضاي يك اتاق شود .

به این ترتیب، ترکیب بافتها و رنگها به ایجاد فضایی دلنشین می انجامد.

رنگ و نور

قدرت نور در تمام شکلهایش، ابزار موثری برای تغییرکیفیت هر رنگ و فضای خاص در طراحی معماری می باشد.اثر اوقات نور چندان مورد توجه قرار نمی گیرد، اما این عنصر عملا قدرت آن را دارد که تاثیر رنگ را کاملا از بین ببرد یا به بهبود آن کمک کند.وقتی رنگ و بافت را انتخاب می کنید، آنها را در نور طبیعی روز، در زمانهای مختلف بررسی کنید.

این کار را قبل از آنکه در مورد رنگ دقیق مورد استفاده تصمیم بگیرید انجام دهید زیرا برخی رنگها مثل بنفش یاسی یا آجری با کمترین تغییر در نور طبیعی یا مصنوعی، کاملا تغییر می کنند.

نور درخشان روز بهترین نور برای کار کردن است و نور هالوژن نیز بسیار به مشخصات نور طبیعی نزدیک است.حبابهای تنگستن نیز ته رنگی از زرد و نارنجی دارند که بر رنگ آمیزی اتاق ها و دیوارها تاثیر می گذارد.

لامپهای فلورسنت هم رگه ای از نور سرد و تند آبی دارند.

حتی رنگ نور طبیعی نیز در طول روز تغییر می کند.درست بعد از سحر، این نور بیشتر زرد است؛ در حالی که هنگام غروب به رنگ رمز می گراید. تفاوت فصلها و تفاوتهای جغرافیایی نیز نور طبیعی را تحت تاثیر قرار می دهد.

سقف سفید حدود ده تا پانزده درصد از نور را باز می تاباند و از هر رنگ رنگ دیگری بهتر است. بنابر این مهم است که هنگام اضافه کردن به دکوراسیون داخلی سقف ها و کف ها را هم در نظر بگیریم.

به طور معمول در طراحی داخلی، به کف یک رنگ خنثی می زنند تا چشم به سمت آن کشیده نشود.به همین ترتیب، سقف با مایه های کم رنگ نیز به طور بصری، ارتفاع و فضای اتاق را افزایش می دهد و به چشم اجازه می دهد که روی دیوارها، رنگ و سایر عناصر داخلی متمرکز شود.

در این راست تفاوت نیز از اهمیت برخوردار است.همان طور که مناظر مختلف در آفتاب تابستان و آسمان پاییز کاملا متفاوت هستند. فضاهای داخلی نیز با هم تفاوت دارند.بنابر این چشم دارای خصوصیت ذاتی مقایسه است.حتی اگر یک ظرف سیب سرخ هم تحت نور خاصی کمی آبی به نظر برسد، چشم با رنگ دادن دوباره به سایر رنگهای اطراف آن، این تفاوت را جبران می کند، به طوری که به شکل یک طیف جدید و اندکی تغییر یافته درآید و موزون باشد.

قبل از انتخاب رنگ فضا، فکر کنید که چگونه ودر چه زمانی قرار است از آن استفاده شود.یک اتاق نشیمن با نور خوب طبیعی را به راحتی می توان به رنگ سیر درآورد اما در اتاق های شمالی، هر نور طبیعی باید تا حد امکان با انتخاب ته مایه های کم رنگی از کرم یا زرد افزاش یابد.در اتاقی که پنجره کم دارد و نور

مصنوعی است،باید رنگی را انتخاب کرد که در زیر نور لامپ،خوب به نظر برسد.

در هنگام نورپردازی روی کلیه ی رنگهای تابناک فقط مقدار اندکی نور مصنوعی مورد نیاز است.از نور پراکنده، لامپهایی با نور زرد، یا نور آتش برای ایجاد جوی بسیار زیبا در اتاقی که در آن زرد یا نارنجی به کار برده اید استفاده کنید.لامپ سقفی می تواند ترکیب رنگهایتان را به شکلی ناخوشایند به نظر برساند.

لامپهای رشته ای، زرد را پررنگتر و پرمایه تر می کنند و لامپهای فلورسنت درست به خلاف آنها زرد را به سمت طیف سبز مایل به آبی کدر متمایل می کنند(این لامپها پالت رنگهای گرم را نابود می کنند)؛لامپهای هالوژن آن را به شکل واقعی که در روز ظاهر می شوند نمایان می سازندحبابهای تنگستن موجب می شوند رنگ زرد کم رنگ در شب، بسیار کم رنگ شود در حالی که رنگ آجری تحت نور تتگستن به نارنجی می گراید و رنگهای سبز ملایم به رنگ زرد-سبز تبدیل می شوند و بنفش نیز به رنگ قهوه ای کدر بدل می شود.رنگهای زرد، سبز و کرم، فضاهای گرفته را درخشان و روشن می کنند.لامپهای سفید پر نور برای اتاق خواب بیش از اندازه قوی هستند، اما نور واقعا کافی را برای محیط های کاری فراهم می کند.نور مستقیم خورشید رنگهای درخشان و روشن را مات و کمرنگ میکند.

رنگ قرمز تیره تحت نور تنگستن، اندکی نارنجی به نظر می آید در حالی که تحت نور فلورسنت، قرمز به رنگ بسیار پر جاذبه ای بدل می شود، همین رنگ تحت نور زرد خیابان به قهوه ای متمایل می شود.

کمپوزیسیون رنگها

رنگهایی که در مجاورت هم قرار می گیرند در جهت کاهش و یا افزایش تاثیر گذاری آنها بر فضا و همچنین توجه به استقرار و جهت رنگها تاکید گردیده است هر کدام از جهات ، افقی – عمودی – مورب – مدور و یا ترکبهایی از آنها برای خود مفهوم خاصی داند مثلا جهات مورب حرکت و پویایی ایجاد می نمایند ودید را به عمق فضا می برند.

هر چه سطح كاربرد رنگی از تركیب رنگی انتخابی برای فضای شما وسیع تر باشد، تأثیر آن نیز بیشتر خواهد بود.

از رنگها برای هماهنگی یا هارمونی به معنای"چیدمان مطبوع اجزاء یک کل" است و وجود آن در تمام مظاهر زندگی از موسیقی، شعر، رنگ یا حتا یک کیک زیبا، جلوه میکند.

از نظر دیداری، هماهنگی، در چیزی است که موجب لذت چشم میشود. این هماهنگی بیننده را مجذوب کرده و احساس نظم و تعادل را در او ایجاد میکند. هنگامی که چیزی ناهماهنگ است، یا خسته کننده است یا وحشتناک.

از طرفی هارمونی بیش از حد نیز به ترکیبی بسیار ملایم و نچسب تبدیل میشود و بیننده را آنطور که باید مجذوب و علاقمند نمیکند و بالعکس عدم حضور آن نیز تصویری به وجود می آورد که هیچ چشمی تحمل دیدن آنرا ندارد.

مغز انسان هر چیزی را که قابلیت سازماندهی نداشته و نامفهوم باشد، پس میزند. عمل دیدن به حضور یک ساختار منطقی نیاز دارد و هماهنگی رنگی میتواند این علاقه به دیدن و حس تعادل را به وجود بیاورد.

به طور خلاصه، یکپارچگی مفرط موجب تحریک ناپذیری و پیچیدگی مفرط موجب تحریک بیش از اندازه مغز میشود. تعادل پویا، نتیجه حضور هماهنگی است.به هارمونی رنگها در در طبیعت دقت کنید.

چند قاعده کلی در ایجاد هارمونی رنگی:

چیدمان بر اساس همجواری رنگها
رنگهای همجوار پیوسته) یا (Analogous Colors، به هر دسته سه تایی از رنگهایی گفته میشود که در دایره رنگ کنار یکدیگر قرار گرفته اند. مانند زرد-سبز، زرد و زرد نارنجی. معمولا در چنین ترکیبهایی، یک رنگ از نظر مقدار، بر دو رنگ دیگر برتری دارد.

چیدمان بر اساس رنگهای مکمل
رنگهای مکمل آنهایی هستند که در دایره رنگ، درست در مقابل یکدیگر قرارگرفته اند. مانند قرمز و سبز یا قرمز- بنفش و زرد - سبز. همانطور که در

تصویر مشاهده میکنید، درجات مختلف زرد - سبز در برگها، هماهنگی زیبایی با رنگهای قرمز-بنفش گل، ایجاد کرده اند. رنگهای مکمل بالاترین درجه تباین (کنتراست) و ثبات را به وجود می آورند.

چیدمان بر اساس طبیعت
طبیعت، بهترین نقطه شروع برای درک و ایجاد هارمونی رنگی است. در تصویر بالا ملاحظه میکنید که قهوه ای، سبز وآبی چه نقش هماهنگی ایجاد کرده اند و این ترکیب متناسب، لزوما در دو مورد قبل نمیگنجد، اما زیبا و قابل اجرا است.

کنتراست های هفتگانه رنگ عبارتند از :

1. کنتراست رنگ (فام)

2. کنتراست تیره – روشن

3. کنتراست سرد – گرم

4. کنتراست رنگهای مکمل

5. کنتراست همزمان

6. کنتراست سیر (اشباع)

7. کنتراست وسعت

1. کنتراست رنگ (فام)

رنگ سفید موجب تضعیف روشنایی رنگهای مجاور می شود و آنها را تیره و تار می سازد و سیاه باعث می شود که رنگهای مجاور روشن تر بنظر می آید .

2. کنتراست تیره – روشن

باعث ایجاد حس سایه و روشن می شود در یک روز آفتابی چمن هایی که در معرض آفتاب هستند روشن تر و آنهایی که در سایه هستند تیره تر به چشم می آیند .

3. کنتراست سرد و گرم

خاصیت سرد و گرم را می توان در برخی از اصطلاحات متضاد زیر نشان داد :

گرم ____ سرد غلیظ ____ رقیق

آفتاب ____ سایه خاکی ____ غیر مادی

کدر ____ شفاف نزدیک ____ دور

محرک ____ آرام بخش سنگین ____ سبک

خشک ____ تر

4. کنتراست رنگهای مکمل

دو رنگ را هنگامی رنگ مکمل می نامیم که ماده رنگی آنها با یکدیگر ترکیب شده و رنگ مات خاکستری – سیاه رابوجود آورد .

زوجهای مکمل عبارتند از :

بنفش ، زرد

نارنجی ، آبی

سبز ، قرمز

درست همانطوریکه از ترکیب رنگهای زرد ، قرمز و آبی ، رنگ خاکستری – سیاه بوجود می آید ، از ترکیب دو رنگ مکمل نیز همین رنگ را داریم .

همچنین این تجربه را بخاطر می آوریم که اگر یک رنگ را از دیگر رنگهای طیف جدا کنیم ، برای هر رنگ از مجموع رنگهای طیف ، رنگ مکمل مورد نظر خواهد بود .

5. کنتراست همزمان (متقارن)

کنتراست همزمان از این حقیقت ناشی می شود که چشم در مقابل هر رنگ داده شده ، به طور همزمان به رنگ مکمل آن نیاز دارد و چنانچه این رنگ مکمل ایجاد نشود چشم آن را خود به خود بوجود می آورد .

به خاطر همین حقیقت است که مبانی اساسی هارمونی رنگ مشمول قواعد رنگهای مکمل است .

6. کنتراست سیری

رنگها را می توان با چهار شیوه مختلف با نتایجی کاملا متفاوت ، رقیق نمود :

1) رنگی خالص را می توان با رنگ سفید رقیق کرد . این رقیق نمودن ، خاصیت رنگ را تا اندازه ای سرد می کند .

2) یک رنگ را می توان با سیاه هم رقیق کرد . این اختلاط ، درخشندگی رنگ زرد را می گیرد و آن را چیزی بیمار گونه نشان می دهد و درخشندگی آن از بین می رود .

3) رنگ سیر را می توان با سیاه و سفید و یا به عبارت دیگر با خاکستری مخلوط کرد . اختلاط رنگها با خاکستری آن را تا حدودی تار و کدر می نماید .

4) رنگهای خالص را می توان از طریق ترکیب با رنگهای مکمل رقیق کرد .

7. کنتراست وسعت

درجات روشنی که گوته به رنگ داده است به شرح زیر می باشد :

زرد=9 نارنجی=8 قرمز=6 بنفش=3 آبی=4 سبز=6

نسبت های حاصل شده برای هر زوج مکمل به ترتیب زیر می باشد :

4/1 یا 4/3 = 3:1 = 9:3 = بنفش : زرد

3/1 یا 3/2 = 2:1 = 8:4 = آبی : نارنجی

2/1 یا 2/1 = 1:1 = 6:6 = سبز : قرمز

برای تبدیل این درجات به سطوح هارمونی دار باید درجات دو جانبه روشنی آنها را در نظر بگیریم ، بدین معنی که چون زرد سه برابر از رنگ مکمل خود تندتر است لذا باید تنها 3/1 جایی را که بنفش مکمل در آن هست اشغال کند .

بنابراین سطوح هارمونی دار برای رنگهای اولیه و ثانویه به شرح زیر می باشد :

زرد=3 نارنجی=4 قرمز=6 بنفش=9 آبی=8 سبز=6

تاثيرات رواني رنگها
الف_ مربوط است به دريافت احساس رنگ(فامداري) كه از طيف مرئي ناشي نشده باشد اين را احساس ذهني مينامند. هرگاه فشار ملايم بر روي پلكهاي بسته وارد آيد، و يا انسان در يك اتاق تاريك از طريق پيشاني تحت تاثير شوك الكتريكي قرار گيرد_ در هر دو مورد _ احساس رنگ، فامدار به وجود ميايد احساس مزبور ناشي از اثر مريي خارج از چشم نيست، بلكه احساس ذهني است. علت اين پديده، تحريك اعصاب شبكيه به وسيله فشار يا الكتريسيته است. اصولاً ديدن رنگ ذهني مبتني است بر دو پديده كه با هم قرابت دارند: يكي پس تصوير(after_ tmage) بنا بر اين ديگري تباين((contrast بنا بر اين تصوير عبارت است از احساس رنگ پس از رفع تاثير يك محرك، به عبارت ديگر، احساس بصري است كه بلافاصله پس از قطع تحريك عامل خارجي حاصل ميشود. پس تصوير دو گونه است: مثبت و منفي
نوع مثبت پس تصوير آن است كه رنگ احساس شده، همان رنگ محرك است. يعني پس تصوير قرمز همان فام قرمزي است كه چشم را تحريك كرده است. اين پس تصوير پس از مدتي خيره شدن به يك محرك شديد(مثلاً نور يك پروژكتور) و پس از بستن چشمها اتفاق مي افتد. پس تصوير منفي آن است كه احساس شده، مكمل رنگ محرك است؛مثلاً پس تصويرقرمز؛سبز است.
پس تصوير منفي هنگامي رخ ميدهد كه بعد از خيره شدن به يك محرك شديد، چشمها به يك سطح سفيد خالي و يا خاكستري معطوف شودند، علت پس تصوير مثبت را تداوم روند شيميايي در شبكه پس از رفع اثر محرك، ذكر ميكنند، در باره علت پس تصوير منفي، غالباً روند خستگي شبكيه را مطرح، مي سازد

ب_ اثرات ذهني رنگهاي عيني. زمينه ديگر ملاحظه روانشناختي، به احساسهاي معيني وربوط ميشود كه رنگهاي عيني در بيننده ايجاد ميكنند؛ به عبارت ديگر در اينجا رابطه رنگهاي عيني با اثرات ذهني شان مورد بحث است. مثلاً آشكاراست كه برخي فامها، پيش آينده هستند و موجب ميشوند كه اشيا نزديكتر به نظر آيند ؛ بر عكس، برخي فامها پس رونده هستند و موجب ميشوند تا اشيا دورتر به نظر آيند. همچنين فامهاي داراي طول موج بلندتر( مثل قرمز و نارنجي) گرمتر از فامهاي طول موج كوتاهتر(مثل آبي و سبز) احساس ميشوند. احساس گرمي و سردي، پيش آيندگي وپس روندگي در واقع اثرات ذهني رنگهاي عيني هستند كه از جنبه روانشناسي رنگ_ نه از جنبه فيزيولوژيك رنگ_ مورد بحث قرار ميگيرد:

سیاه و سفید:

موارد زیاذی ذر خصوص این که سیاه و سفید رنگهای واقعی هستند یا نه مطرح شده است وقتی تمام طول موجهای طیف به سطح یک شیء جذب شوند آن شیء سیاه به نظر میرسد . و وقتی تمام این طول موجها از سطح شیء بازتابند شیء سفید به نظر میرسد . وقتی سیاه و سفید کنار هم قرار میگیرند ترکیب کلاسیک و مکملی را به نمایش میگذارند که خیره کننده ناب و زنده است این ترکیب در عین حال بی پیرایه و برجسته است تصور کنید که خطوط تایپ شده مشکی روی صفحه سفید ستارگان سفید در آسمان شب و راه راه های بدن گورخرچه جذابیتی دارند ترکیب سیاه و سفید رنگهای دیگر را به حالت تعادل در می آورد نه بیش از حد بر آنها تاکید میکند و نه درسایه خود قرارشان میدهد خاکستری را هم میتوان با ترکیب دو رنگ مکمل به دست آورد به هر حال این ترکیب در تعدیل و تاثیر بر رنگهای دیگر ماثر است و در ضمن به برخی رنگها جلوه ای خاص میدهد .

. (1-رنگ قرمز
رنگي گرم و داراي نيروهاي برون گرا است.دارای بالاترین طول موج است. رنگ توان و فعاليت بسيار زياد و رنگ مقوي قلب است.طعم آن شيرين است. رنگ قرمز موجب بالا رفتن فشار خون و تپش قلب می‌شود. در بعضی افراد نیز ایجاد نیرو و انرژی می‌کند و هم‌چنین باعث به وجود آمدن حالتی صمیمی همراه با عشق و محبت می‌شود. قرمز مایل به نارنجی برای نشیمن مناسب است و روحیه را تقویت می کند، به مکالمه های جذاب میدان می دهد.

به علاوه رنگ قرمز اشتها را تا حد زیادی افزایش می‌دهد و به همین دلیل است که در سالن‌های غذاخوری از این رنگ استفاده می‌کنند. قرمز سماقی باعث تحریک ذایقه در ناهار خوری می شود و سرعت متابولیسم را هم افزایش می دهد.بویایی و چشایی را تقویت می کند، همچنین زرشکی لذت چشایی را افزایش می دهد. این رنگ می‌تواند انتخاب مناسبی برای اتاق ناهارخوری باشد.نکته ی مهم در انتخاب هر رنگی توجه به میزان تیرگی و روشنی آن رنگ است.

قرمز موجب جلب توجه می شود، تصاویر را برجسته تر می کند و موجب میشود اشیا به گونه ای به نظر برسند که در حال پیشروی هستندقرمز میتواند هم صمیمی و هم رعب آور باشد، قرمز روشن تداعی کننده ی خطر و مشکل برای برخی از افراد است مانند علائم هشدار دهنده؛ بنابراین توصیه می‌شود که از رنگ قرمز تیره استفاده نمایید.به یاد داشته باشید که قرمز تیره نور بیشتری جذب می کند و استفاده از آن مستلزم افزایش نور فضا می باشد.

زرشکی برای اتاق بانوان موثر است و ظرافت را افزایش می دهد.ترکیب قرمز و صورتی برای اتاق خواب ایده آل است،زیرا قدرت قرمز را با خصوصیت احساسی صورتی ترکیب می کند و از آن برای ایجاد حس آسودگی و ایمنی بهره می گیرد.

زرشکی :خیلی از افراد عاشق این رنگ هستند و بسیاری هم از آن متنفرند. برای کسانی که این رنگ را دوست دارند، زرشکی می‌تواند گزینه ی خوبی در آراستن فضای ناهارخوری و اتاق‌های خواب و مطالعه باشد. از طرف دیگر، بچه‌ها به این رنگ علاقه دارند و می‌تواند انتخاب هوشمندانه‌ای برای اتاق خواب و محل بازی آن‌ها باشد.

صورتی همیشه در طراحی سنتی به سمت مونث متنایل است. صورتی رمانتیک است و حسی از معصومیت و عشق را در اذهان تداعی می کند.قوی ، درخشان و زیبا است.صورتی با سبز لیمویی،نارنجی یا فیروزه ای هماهنگ

است.

در هنگان نور پردازی قرمز دقت کنید که از لامپ رشته ای استفاده کنید، یا چراغ دیگری با رنگ پایه گرم.چراغهای فلورسنت گرمای رنگ را می گیرند و آن را قهوه ای کدر یا حتی سبز و بور جلوه می دهند.یک لامپ هالوژن برای یک بعد از ظهر دلگیر خیلی خوب به کارتان می آید، اما برای غروب نور قرمز روشن ممکن است تند به نظر برسد.برای قرمز خوشرنگی که به کار گرفته اید از چند منبع نوری برای اوقات مختلف روز می توانید استفاده کنید.یا حتی لامپهای صورتی برای استفاده در غروب بسیار مناسب اند؛در حالی که پنجره های نورگیر یا رو به بام برای ۀب و هوای آفتابی بسیار عالی اند.اگر آب و هوای منطقه شما سرد و دلگیر استريا، قرمز به آن گرما و صمیمیت می بخشد، ولی برای این کار شاید به چند لامپ با نور سفیدو روشن هم نیاز باشد تا بتواند خورشید را برایتان شبیه سازی کند.

(2-رنگ نارنجي

از ترکیب دو رنگ قرمز که رنگی مبهوت کننده است، با زرد به عنوان رنگی خوش بین، رنگ نارنجی با گرما و انرژی مثبت درخشیدن می گیرد.نارنجی شادترین رنگ در طیف است.
نارنجي رنگ جواني است، رنگ شادابي و شادی، مظهر بازیگوشی، ماجراجویی، جنب و جوش و به تمتم معنا جسارت است. رنگ جشن و سرور است . رنگ نارنجی هم‌چون رنگ قرمز القا کننده ی احساساتی مانند صمیمت، عشق و انرژی است، اما نه به همان شدت. نارنجی درخشش نور آفتاب را در نظر انسان مجسم می‌سازد و دستمایه‌ای برای زندگی با نشاط را فراهم می‌آورد.نارنجی یکی از رنگهای ویژه رسانه تصویری است، می گویند آگاهی را ارتق می دهد و ذهن را باز می کند و به معنای "سریع، آسان، شاد" هم است. این رنگ حالتی درونی دارد و به مردم حس خوش آمدگویی می‌دهد. به همین دلیل در اکثر مواقع برای آراستن اتاق‌های نشیمن (پذیرایی) و‌ هال منزل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از نور پراکنده، لامپهایی با نور زرد، یا نور آتش برای ایجاد جوی بسیار زیبا در اتاقی که در آن زرد یا نارنجی به کار برده اید استفاده کنید.لامپ سقفی می تواند ترکیب رنگهایتان را به شکلی ناخوشایند به نظر برساند.

آشپزخانه ها: نارنجی به عنوان رنگی گرم و مطبوع که فروغ آتش و پرتو گرمابخش انرژی را سرمشق قرار داده، اشتها را بر می انگیزد.نارنجی رنگی انرژی زا، تحریک کننده واشتها آور است

فضاهای تاریک و تیره: نارنجی به عکس استتار در نور کم، توجه ها را به سوی خود جلب می کند و می تواند در نقاط کمجا و تنگ مفید باشد.

دفتر کار خانگی: این رنگ نشان از کار و فعالیت دارد و آگاهی ما را از فناوری افزایش می دهد.

نارنجی و نشیمن: برای اتاقهای نشیمن و فضاهای مختص سرگرمی، نارنجی می تواند بر شادی بیفزاید.نارنجی رنگی صمیمانه است که می تواند سد رفتارهای خشک و رسمی را بشکند.نارنجی باعث می شود حس کودکی دوباره در شما بیدار شود؛نارنجی محیط ، رنگ هر پوستی را بهتر جلوه می دهد و آن را سلامت می نمایاند. نارنجی تند به صورت خود به خود فضا را با کوچک ساختن و دنج کردن آن گرم می کند.برای اتاق نشیمن و تلویزیون به خصوص لازم است.

نارنجی و آسایش:طیف کهربایی نارنجی قادر است بدون هیچ هیجان اضافی گرما را در هر اتاقی افزایش دهد.ترکیب زرد- نارنجی روی رنگهای چوبی گرم جادو می کند و کهنگی یک میز رنگ و رو رفته یا تیرکهای ناخوشایند سقف را بهسازی می کند.این رنگها شاد و مدرن و در عین حال ساده تر از طیف تند نارنجی است.

اما به هر حال نارنجی هیجان انگیز است، باعث می شود فعالیت و بازیگوشی مان زیاد شود. پس اگر آدم ناراحتی هستید، نارنجی بدترین انتخاب برای اتاقتان است.

نارنجی حتی در حمام هم ، عمق و گرما و زیبایی به یک سینک دستشویی اضافه می کند.

(3-رنگ زرد
زرد رنگي است به توان پرتو افكني زياد،كه بيشتر پرتوهاي در يافتي را باز تاب ميكند. زرد رنگي است كه ژرفا و عمق ندارد. برد آن نسبت به ديگر زياد تر است. رنگ ترش است. رنگ زرد وقتي يكدست باشد، شادي آفرين و هنگامي كه با تغييرات زمينه های رنگی همراه ميشود ايجاد هيجان و ناراحتي و تا حدي اضطراب ميكند.زرد رنگي بي خوابي، بيداري، هيجان، اظطراب و تلاطم فكری است این رنگ‌ نیز تاثیراتی مانند قرمز و نارنجی بر جای می‌گذارد با این تفاوت که درخشان‌تر و روشن‌تر است و همانند قرمز و نارنجی می‌توان از آن برای فضای نشیمن و هال استفاده کرد. علاوه بر این، انتخابی بسیار هوشمندانه برای روشن و بزرگ‌تر نشان دادن قسمت‌های تاریک و کم‌نور ساختمان مانند راهروها و فضای ورودی منزل است.در هر جا که از رنگ زرد استاده می کنید،شب هنگام که از نور مصنوعی استفاده می کنید تمهیدی اندیشه کنید که این رنگها با نور مصنوعی هم درخشان و پر مایه به نظر برسند.لامپهای رشته ای، زرد را پررنگتر و پرمایه تر می کنند و لامپهای فلورسنت درست به خلاف آنها زرد را به سمت طیف سبز مایل به آبی کدر متمایل می کنند؛لامپهای هالوژن آن را به شکل واقعی که در روز ظاهر می شوند نمایان می سازند. علاقه داشتن به رنگ زرد، نشانه‌ای از خلاقیت و میل به ایجاد ارتباط با دیگران است.

زرد درخشان:سریعترین راه برای نشاط دادن به هر فضای دلگیریا ملال آور است.زرد روشن، رنگ آفتاب، به صورت طبیعی با همه چیز جور در می آید، پس اجازه دهید همین خصوصیت حضور در همه جا که متعلق به زرد است مشوق استفاده از آن باشد.سرشت خورشیدی رنگ زرد حس گرما وشادی را در هر جایی القا می کند.رنگ زرد در اتق مطالعه یا دفتر خانگی کار بسیار مناسب است،حتی وقتی به عنوان تاکید روی یک تک دیوار استفاده می شود.به عقیده متخصصان رنگ درمانی رنگ زرد روی دیوارها باعث می شود کار سریعتر و با تمرکز بیشتری انجام شود.

یک فایل دیواری گالوانیزه در مقابل زمینه زرد و بنفش که زوج رنگ مکمل هستند باعث می شود هر کدام به تنهایی بر جسته بوده و درخشش سطح فلز باعث می شود این کنج دیوار، جلب نظر کند و شما را برای بررسی نامه های جدید فراخواند.

زرد در قسمتهای ورودی و دربهای جلویی حس استقبال را القا می کند.با زرد اصلی روشن روی در شروع کنید،رنگ زرد جسورانه یک ورود به یادماندنی را در ذهن تداعی می کند.

محیط تارک یک حمام کوچک زیر شیروانی با شیب تندش نیاز به تابش گرمای اضافی دارد.زرد درخشان و نارنجی روشن ترکیبی آتشین ایجاد می کنند که این حمام را گرم کند و آرامش و راحتی را در ذهن پدید می آورد.

رنگ زرد در آشپزخانه:یک آشپزخانه زرد روشن به آشپزی پر انرژی انگیزه بیشتری می دهد.بهتر است در آشپزخانه از روشنترین و درخشانترین زردها استفاده شود، ولی باید توجه داشت که ترکیب رنگها اشتها آور باشد مثلا سبز مایل به زرد را با دقت بیشتری استفاده کنید تا به نظر سیر نیاید و زرد خردلی را هوشیارانه تا مبادا کدر یا خاکستری شود!

ترکیبی از مارگاریتی تند-پوست لیمویی، نارنجی و گریپ فروت- در کنار هم به یک آشپزخانه کاشی شده رنگ پوست مرکبات را هدیه می دهند.آشپزخانه ای با رنگهای ملایم و بی روح اصلا یادآور غذاهای دلچسب و لذیذ نیست؛اضفه کردن رنگ تند مرکبات به این فضا موجب افزایش اشتها می شود.

زرد و ناهار خوری:رنگ زرد درخشان انتخاب فوق العاده ای برای اتاق ناهار خوری است. زرد روحیه خوب گفتگوی صمیمی را امکان پذیر می سازد و سایه های مطبوعش بر اشتها می افزاید.در بسیاری از خانه ها اتاق غذا خوری بعد از یک معبر راهرو مانند؛ بیرون از آشپزخانه یا اتاق نشیمن قرار گرفته است؛چنین اتاقی معمولا با حسی سرد و بدون نورگیر مناسب به حال خود رها شده است.آسانترین و کم هزینه ترین راه برای صمیمی تر ساختن این اتاق دلگیر بدون پنجره ،افزئدن لایه ای گرم از رنگ زرد به جاهای مختلف است.

زرد در اتاق نشیمن:رنگ زرد مبلمان یا دیواره نشیمنی بزرگ را به یک اتق دنج و صمیمی و البته گرم تبدیل می کند. زرد از جدیت فضا می کاهد پس در مکانهایی (مانند نشیمن)از آن استفاده کنید که اندکی خنده و کمی شوخی و بذله گویی را تاب آورد.

هماهنگی رنگها با زرد:یک ترکیب ساده از رنگ زرد می تواند تسکین بخش باشد؛ اما برای برخی سلیقه ها غیر قابل تحمل جلوه کند.در این حالت ترکیبهای رنگی هماهنگ به همان خوبی برای جلوه نظم در اتاق به کار می آیند.اما دقت کنید آنها را با شدت و درجه یکسان بکار ببرید،رنگ زرد قوی از شدت رنگ سبز کمرنگ می کاهد و نارنجی هلویی را در کنار خود کاملا ناهماهنگ مینماید.برای زردی که در یک آب و هوای گرم، خیلی پر حرارت به نظر نمی رسد، آن را با یک سبز برگی خنک تلفیق کنید.

زرد و سبز:طراحان اغلب وقتی که یک شمای رنگی خلق می کنند در خارج از خانه در پی الهام از طبیعت بر می آیند، زیرا مردم به طور فطری این ترکیبهب را خوشایند می یابند، با در نظر گرفتن این مورد، یک همنشینی عالی برای زرد، رنگ سبز است.نه تنها سبز رنگی نزدیک به آن است که بعد از زرد در طیف قرار گرفته است، بلکه طیف رنگ برگها و گیاهان نیز هست و مکمل هر سبزی و گل و میوه ای، رنگ زرد است.این ترکیب موجب طراوت هر فایی می شود.در ایوانه و نشیمنها، زرد می تواند با بیشترین شدت با افزودن کوسنهای راه راه سفید و مشکی و جلای براق روی مبلمان به کار رود.

زرد و سفید:اگر زرد در کنار رنگهایی مانند قرمز در یک اتاق کوچک و دنج تند به نظر می رسد، می توان در بعضی جاها آن را با سفید همراه کرد.در آشپزخانه یک دیوار زرد درخشان در یک انتها می تواند یک نقطه کانونی ایجاد کند،توجه را به سوی خود جلب می کندتا اتلق طولانی تر و بزرگتر به نظر برسد.زرد می تواند گرمای کفپوش چوبی پولیش شده یا کابینتها را هم افزایش دهد.به خاطر داشته باشید که این رنگ باعث می شود اشیا جلوتر از بقیه به چشم آیند:بیننده در ابتدا همه چیز را به رنگ زرد می بیند.

(4-رنگآبي
آبی محبوب ترین رنگها است.در فرهنگهای وودوو، این عقیده وجود دارد که آبی ارواح شیطانی را دور می کند.به این دلیل، خانه ها در نیواورلیان تا تاهیتی درهای ورودی و قاب پنجره هایی به رنگ آبی کمرنگ دارند.می گویند آبی زنبور را دفع می کند.

به هر حال آبی رنگي است آرام و درونگرا. بيننده را به سوي خود ميكشد و درون آرامش خود، نرم مي سازد و به خواب ميبرد .آبي تيره گون، سكون مطلق و استراحت شبانه است.آبي رنگي است الاهي و آسماني. آبي رنگ زمستان و سرماي آن است. طعم آبي، بي طعمي و كمي متمايل به شيريني است.آبي با روان آدمي پيوند ميخورد و تا اعماق و انتهاي روح نفوذ ميكند. رنگی بسیار آرام‌بخش و تسکین‌‌دهنده که در انسان ایجاد امنیت و آرامش می‌کند و نگرانی را کاهش می دهد. به همین دلیل است که در اکثر مطب‌های پزشکی و اتاق‌های جراحی از آن بهره می‌گیرند.آبی را می‌توان برای اتاق‌های خواب و سرویس‌های بهداشتی در نظر گرفت. آبی مشهور به این است که ضربان قلب را کاهش میدهد و از این نظر تاثیر مخالف قرمز را دارد آبی آرامتر و طبیعیتر از هر رنگ تند و مرتعشی به نظر میرسد برای افراد بی خواب یا افرادی با اختلال در خواب یک پرده تند آبی میتواند سودمند واقع شود واز یک اتاق خواب پناهگاهی امن ایجاد کند . در کل برای محل‌هایی که به نظر باید خنک و آرام‌بخش باشند، استفاده می‌شود جایی که حمام داغ را خنک کند.آبی رنگ سردی است که موجب می شود فضا باز به نظر برسد(پس رو است).

جنون مد جدید سونا درمانی و مراکز رفاهی توجه زیادی را به طراحی حمامهای خانگی جلب کرده است زمانی حمامها بی اهمیت در نظرگرفته میشدند در حالی که امروزه به بخش بسیار مهمی از خانه وبه طرز فزاینده ای به بخش خصوی بدل شده اند وقتی حمام به اتاق خواب باز میشود استفاده از یک ترکیب رنگی مناسب ضروریست آبیهای قدرتمند و آبی سبزها کمک میکنند عبور از فضای آرامش بخش اتاقها به پناهگاهی خنک جهت استهمام ممکن گردد هرچه آبی تابناکترباشد آبیتر و شبیهتر به اقیانوس به نظر میرسد خصوصاً ئقتی با سفیدهای تازه و با طراوت جور باشد برای تمدد اعصاب مفیدتر است سای

روانشناسی رنگ در معماری

مطالب مشابه :

مدل های جادارسرویس اتاق خواب کودک و نوجوان

اجرای جشن تولد

موسیقی تولد کودکان

بهترین مبلمان را چگونه انتخاب کنیم؟

خانه چوبی بسیار کمجا

آشنایی با صنایع چوب و MDF نارون بابلسر

چوب وخواص آن

روانشناسی رنگ در معماری