بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک حل مساله

بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک حل مساله
با سلامت روان در دانشجویان

چکیده: پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک های حل مسئله با سلامت عمومی انجام شد.این مطالعه نشان داد بین جهت گیری مذهبی و سبکهای حل مسئله با سلامت روان ارتباط وجود دارد؛ بنابراین تقویت جهت گیری مذهبی درونی و آموزش مهارت حل مسئله منجر به افزایش سطح سلامت روانی دانشجویان می گردد.
روش: در این پژوهش که از نوع توصیفی است، آزمونهای سلامت عمومی،GHQ، سبک های حل مسئله کسیدی، جهت گیری مذهبی آلپورت بر روی 71 نفر از دانشجویان رشته مطالعات خانواده ورودی 92 که نمونه گیری به روش تصادفی ساده انتخاب شدند اجرا گردید. داده ها به روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری تحلیل شدند .
یافته ها: نتایج نشان داد که بین سبک حل مسأله و عدم سلامت روان همبستگی معنادار شده است(P=0/00) و میزان همبستگی r=0/457 بود و سبک خلاقیت جهت گیری مذهبی درونی را پیش بینی می کند(p=0/024)
وهم چنین سبک درماندگی عدم سلامت روان را پیش بینی می کند(001/0P=)
نتیجه گیری :این مطالعه نشان داد بین جهت گیری مذهبی و سبکهای حل مسئله با سلامت روان ارتباط وجود دارد؛ بنابراین تقویت جهت گیری مذهبی درونی و آموزش مهارت حل مسئله منجر به افزایش سطح سلامت روانی دانشجویان می گردد.

واژه های کلیدی: جهت گیری مذهبی درونی وبیرونی - حل مسئله- سلامت روان

مقدمه:
سلامت روانی(Mental health) از مباحث اساسی در طبقه علوم اجتماعی و روانشناسی است که توجه بسیاری از نهادهای بین المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی[1](world health organization) را به خود معطوف ساخته است. همچنین موضوعی اساسی است که روانشناسان، جامعه شناسان، انسان شناسان، جمعیت شناسان و بسیاری از صاحب نظران علوم مختلف هرکدام با دید خاصی به این موضوع توجه نموه و برای ارتقاء کیفیت سلامت روانی در میان جوامع بشری برنامه ها و راهکارهایی ارائه داده اند، سلامت روانی حالتی از سلامتی است که درآن فرد تواناهایی های خود را می شناسد، می تواند با فشارهای طبیعی زندگی مقابله کند، برای جامعه مثمر ثمر باشد و قادر به تصمیم گیری و مشارکت جمعی باشد، بر این اساس سلامت روان مقیاس رفاه و سلامتی برای افراد و جامعه است.[1]
نیاز انسان به دین قدمتی به عمر تاریخ دارد. زیرا بشر از همان آغاز زندگی خود به حامی مقتدر و تکیه گاهی نیرومند احساس نیاز می کرده است. موضوع دین مورد بحث محققان پیشگامی همچون جیمز(1929) یونگ 1961 و دیگران بوده و پس از آن اندیشمندانی نظیر آلپورت 1967 به تبین مذهب پرداخته اند.
یکی از شرایط لازم برای دستیابی به سلامت روان در میان افراد برخورداری از یک نظام ارزشی منسجم می باشد و تحقیقات انجام نشده نیز عامل پیدایش بسیاری ازناسازگاری ها و ناهنجاریهای روانی و تضادهای ارزشی را عدم استوار یک نظام ارزش سازمان نیافته در فرد می داند[2]
مکانیسم تأثیر مذهب وحدت دهی به چارچوب رفتارها و شخصیت مربوط است.مخصوصأ مذاهبی که توحید یافتگی بیشتری دارد.
پارگامنت(2000) نقش های روان شناختی مهم و سرشمار مذهب را که در کمک به مردم برای درک و کنار آمدن با رخدادهای زندگی به کار می برند توصیف نموده است. مذهب می تواند در ایجاد احساس امید،احساس نزدیک بودن به دیگران، آرامش هیجانی، فرصت خود شکوفایی، احساس راحتی، مهار تکانه نزدیکی به خداو کمک به حل مشکل موثر می باشد.
مسی[2](2010) در پژوهش به بررسی رابطه میان جهت گیری مذهبی،خوشنودی و سلامت روان پرداخت. نتایج حاکی از آن بود که جهت گیری مذهبی رابطه منفی معنا داری با میزان افسردگی و از سویی دیگر رابطه مثبت معنا داری با بخشودگی داشت.[3]
از جمله عواملی که می تواند درپیشگیری و کاهش اختلال های روانی و همچنین مشکلات ناشی از آن از جمله خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر، افسردگی و اضطراب و... نقش موثر داشته باشد داشتن اعتقادهای مذهبی است.[4]
تقویت باورها و عقاید مذهبی در تمام مراحل زندگی یک اقدام پیشگیری کننده جهت کاهش اختلالهای روانی است.[5]
به نقل از نووال( 2010) مداخلات معنوی و مذهبی آگاهانه در کاهش افسردگی نقش موثری دارند؛ در پژوهش دکتر احتشام زاده که بر روی بیماران Ms انجام شد جهت گیری مذهبی درونی به دلیل اینکه مذهب را به عنوان یک هدف درونی در زندگی در نظر می گرفتند با غلبه بر افسردگی تردیدها و ناامیدی ها نیرومند تر شده و این امر باعث کاهش افسردگی و بالارفتن سلامت روان می شد اما کسانی که مذهب را به عنوان وسیله برای رسیدن به اهداف(جهت گیری مذهبی بیرونی) در نظر می گرفتند افسردگی بالاتر و سلامت روان کمتری داشتند.[6]
دین اگر فرد را به طور خود انگیخته و با بصیرت و آگاهی و شناخت منطقی باورها و اعتقادات دینی ملتزم کند به سلامت روان فرد می انجامد ولی اگر فقط به خاطر کسب امتیازات اجتماعی، سودجوئی و ترس از تنبیه و یا نکوهش و سرزنش دیگران باشد این اعمال حتی تاثیر معکوس بر سلامت روان خواهد داشت.[7]
سوروتزکین(1998)[3]مذاهبی که فاقد انعطاف لازم بوده و ازکمال گرایی افراطی برخوردارند به برخی اختلالات روانی مانند وسواس بی اختیاری و هسته ای شدن عواطفی مانند شرم و گناه همراهند مانند یهودیان ارتدوکس که با جهت گیری مذهبی بیرونی همراه است.[8]
لذا مکانیزم تاثیر مذهب بر سلامت روان که آیا مکانیزم مقابله ای و سرکوبی است یا چارچوبی از نظر معنویت نیز در این مبحث قابل بحث است.[9](جان بزرگی1386)
باید گفت به دلیل سبک زندگی خاصی که افراد با جهت گیر مذهبی درونی دارند آنها رویدادها را کمتر تنیدگی زا ارزیابی کرده و یا اینکه بعد از بروز تنیدگی آن را به منزله فرصتی برای رشد و تقویت معنوی و روحی دانسته و یا اینکه آن را برنامه و تدبیر الهی که گریزی از آن نیست و اینکه خدا خیر اندیش آنهاست و به آنها آسیبی نمی رساند (سوره یونس آیه 110) تفسیر و تعبیر می کنند همچنین مطمئن هستند کسانی که شکیبایی کنند و تقوا پیشه کنند، خداوند پاداشی عظیم به آنها اعطا می نماید( سوره هود- آیه 11 و سوره آل عمران آیه 125) و اعتقاد راسخ دارند که با هر سختی آسانی است ( سوره انشراح- آیه 5)
در پژوهش های مختلف به بررسی جهت گیری مذهبی با سلامت روان پرداخته اند. در غرب بعد از سالها جدایی بین پزشکی و مذهب توجه به معنویت درسلامت روان افراد دوباره رونق گرفته است. شواهد بسیاری وجود دارد که اثر واسطه ای حمایتی مذهب بر سلامت روان را تایید می کند( مک کالوو لارسون2001)
ریس[4]- ارتیز[5] رود یگوئز[6] و مارکیرز2009 دریافتند 60 درصد افراد در موقعیت های بحرانی و پرفشار دست به دعا بر می دارند وشفا و تسکین مذهبی را مهم دانسته اند.[10]
راه حلهایی که فرد هنگام مواجه شدن با موقعیتهای مساله زا استفاده می کند به اتخاذ نوعی سبک زندگی مبتنی بر خلاقیت یا استیصال منجر می شود که از جمله تعیین کننده های بهزیستی شخصی به حساب می آید [11]
ویژگیهایی شخصیتی ناشی از سبک زندگی همچون مسند مهارگذاری درونی، حرمت خود بالا واحساس اینکه کسی هست که آنها را حمایت می کند افراد با جهت گیری درونی مذهبی را در مقابل سطوح بالای تنیدگی محافظت می کند. این افراد معمولا از شیوه های رویارویی متمرکز بر حل مساله استفاده می کنند و لذا در موقعیتهای مختلف سازش بهتری را نشان می دهند. در پژوهش جان بزرگی 1386 زیر مقیاس مقابله با خواسته های حرفه ای و مسائل روزمره ازمقیاس GHQ که با مفهوم چگونی حل مسئله و کنار آمدن با مسائل زندگی برابری می کند همبستگی درسطح بالایی را با جهت گیری مذهبی نشان می دهد.
حل مساله به عنوان موضوعی اساسی در علوم شناختی، یکی از ابعاد ضروری زندگی فردی است. قدرت فرد در حل مسائل، تعیین کننده رشد یک شخصیت سالم و برقراری تعاملات مثبت اجتماعی است[12]
از این رو مهارت حل مساله از جمله مهارتهای اساسی و مورد نیاز در زندگی محسوب شده ومفهوم زندگی با کسب این مهارت یعنی مواجه با مسائل و پوشش برای فهم و حل آنها گره خورده است.
پژوهشهای اخیر رابطه میان سلامت روان وجهت گیری مذهبی و همچنین حل مسئله را بررسی کرده است. اما تاثیر متقابل این سه مولفه برهم، موضوع پژوهش هیچ یک نبوده است و این خلاء در تحقیقات دیده می شود.
جان بزرگی (1386) در تحقیقی به مطالعه ی جهت گیری مذهبی و سلامت روانی پرداخت. نمونه در برگیرنده ی 14 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه های تهران بود نتایج نشان داد در بین مذهب و یا مذهبی بودن و افسردگی و اضطراب رابطه ی مستقیم معناداری وجود دارد هرچه جهت گیری مذهبی درونی تر می شود افسردگی و اضطراب پایین و سلامت روان بالاتر می رود هرچه جهت گیری فرد در زمینه ی مذهبی بیرونی تر می شود افسردگی و اضطراب بالاتر می رود و سلامت روان کاهش می یابد.
هریس و اومن نشان دادند که التزام دینی با عوامل بهداشت جسمی مانند میزان پایین بیماریهای شریانی، فشار خون بهبودی عمومی عملکرد جسمی مرتبط است.[13]
مذهبی بودن همچنین با کاهش بزهکاری، رضایت مندی از زندگی زناشویی، توانایی بالا در مقابله با فشارهای روانی و بهبود سریع تر از بیماری همبستر است.[14]
ناوارا [7]و جیمز نشان داد افرادی که در مقیاس جهت گیری مذهبی بیرونی نمرات بالاتری را کسب کرده بودند استرس بیشتری را داشتند ولی افرادی که نمرات بالایی در جهت گیری مذهبی درونی داشتند، استرس کمتری را نشان می دادند.[15]
شواهد و نتایج تحقیقات متعددی (پرتیوریوس1993 و شولدبرگ1993) نشان داده اند، آزمودنی هایی که در سیاهه ی حل مسئله ، نمره پایینی دریافت داشته اند از سلامت روانی مناسبی برخوردار نبوده اند. به عبارت دیگری " مقابله ی مبتنی بر حل مسئله" با خود ارزیابی پایین، ضعف" درحرمت خود" بازداری در " توانش" شخصی، اضطراب و افسردگی ارتباط منفی معناداری دارند.
تحقیقات بیگام[8] و پاور نشانگر این واقعیت است که ضعف در مهارتهای حل مسئله به طور معناداری با سطوح افسردگی و ناامیدی مرتبط است مداخله ی مبتنی بر آموزش مهارتهای حل مساله می تواند در ترمیم این گونه مشکلات نقش بسیار موثری را القاء کند.[16]
دگز[9] و همکاران(2003) و ملیندا و همکاران( 2004 )نشان داده اند که بین اضطراب و نوع سبک حل مسئله ی مورد استفاده ارتباط معناداری وجود دارد.
پژوهش هایی در ارتباط با سبک های حل مسأله خلاقانه، اعتقاد و گرایش با بهزیستی شخصی،رابطه ی معناداری وجود دارد.[19](چناو[10]2010، نزو2004[11]، کاندرمیروگر[12]،2009 ) اما بین سبک های حل مسأله درماندگی، مهارگری (کنترل) و " اجتناب" با " بهزیستی شخصی" همبستگی مثبت و رابطه ی معناداری وجود ندارد.وجود رابطه ی منفی بین سبک حل مساله درماندگی و سلامت عمومی بیانگر این نکته است که افرادی که در موقعیت های مسئله زا، احساس بی یاوری و تنهایی می کنند، سلامت عمومی کمتری داشته ، آمادگی ابتلا به اختلال های گوناگون روانی را دارند. هم چنین با در نظر گرفتن این که سبک حل مسأله درماندگی 24% از واریانس سلامت عمومی را پیش بینی می کند، نقش این مولفه در سطوح گوناگون سلامت و رفتارهای سالم بیشتر آشکار می شود. این یافته هم سو با یافته های وایت فیلد[13] و همکاران 2004 می باشد.[20]
بین سبک های حل مسأله، سه سبک حل مسأله خلاقیت، اعتقاد و گرایش با بهزیستی شخصی همبستگی مثبت و رابطه ی معناداری دارند. چیناو(2010) کاندرمیروگر(2009) و مالوف [14]و همکاران(2009(

فرضیه ها:
1-بین جهت گیری مذهبی و سبکهای حل مسئله با سلامت روان ارتباط وجود دارد.
2- سبک اعتماد و خلاقیت ازسبکهای حل مسئله، جهت گیرمذهبی درونی را پیش بینی می کند.
3- سبک درماندگی و اجتناب از سبک های حل مسئله، عدم سلامت روان را پیش بینی می کند.

روش:
جامعه آماری دانشجویان رشته مطالعات خانواده دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ورودی 92 بودند،که تعداد 85 نفر بوده است که به روش نمونه گیری تصادفی ساده 71 نفر از آنها از طریق فرمول گرسی و جدول مورگان انتخاب شدند.

ابزار اندازه گیری
جهت گیری مذهبی آلپورت:
بر اساس نظریه ی آلپورت مذهب درونی، مذهبی فراگیر و دارای اصول سازمان یافته و درونی است. در حالی که مذهب بیروی امری است خارجی و ابزاری که برای ارضای نیازهای فردی از قبیل مقام و امنیت مورد استفاده قرار می گیرد، منظور آلپورت از جهت گیری مذهبی درونی عبارتند از یک تعهد انگیزشی که غایت و هدف است نه وسیله ای برای دستیابی به اهداف فردی( جان بزرگی1378)
آلپورت وراس درسال 1950 این مقیاس تهیه کردند که طی مطالعات انجام گرفته همبستگی جهت گیری مذهبی بیرونی با درونی 21/0 است (آلپورت و راس 1976)
این آزمون شامل 21 جمله است که درسال 1378 درایران ترجمه و هنجاریابی شده است. همسانی درونی آن توسط جان بزرگی و با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ 71/0 و پایایی باز آزمایی آن 74/0 است ( مختاری و همکاران1379)

مقیاس حل مسئله:
این مقیاس با استفاده از 24 پرسش و 6 عامل درماندگی، مهارگری، خلاقیت ، اعتماد اجتناب و گرایش را می سنجد. سه عامل سبک خلاقیت و اعتماد و گرایش الگوی مسأله گشایی انطباقی و سازگارانه را و سه عامل درماندگی و مهارگری و اجتناب سبک غیر انطباقی و ناسازگار را می سنجد. ضریب همسانی درونی این آزمون 60/0 گزارش شده است( محمدی و صاحبی1380) میزان ضریب پایایی با این روش آلفای کرونباخ از 77/0 تا 87/0 گزارش شده است( بابا پور 1381)

پرسشنامه سلامت عمومی:
این آزمون 5 نمره به دست می دهد 4 نمره خرده مقیاس و یک نمره از مجموع خرده مقیاسها به عنوان نمره کلی چهار مقیاس از تحلیل آماری پاسخها تحلیل عاملی به دست آمده است.
میزان اتبار این پرسشنامه درسال 1385 توسط بهمنی و عسگری به شیوه همسانی درونی (آلفای کرونباخ) برای مقیاسهای علائم جسمانی 85/0 اضطراب و بی خوابی 78/0 اختلال در عملکرد اجتماعی 79/0 و افسردگی وخیم 91/0 و کل پرسشنامه 85/0 به دست آمده است.

روش تجزیه و تحلیل داده ها
روش آمار توصیفی است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی و رگرسیون چند گانه استفاده شده است .

ادامه در لینک زیر:

http://modiryar.com/index-management/general/decision/5824-1392-12-18-05-10-14.html

بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک حل مساله

مطالب مشابه :

اطلاعات حل جدول وسرگرمی

تصاویر مربوط به نماز

فواید جالب حل کردن جدول

حافظان نهج البلاغه و قرآن

راهنمای حل جدول

یادخدا

بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک حل مساله

راهنمای حل جدول سودوکو

حل جدول کلمات متقاطع فارسی و سودوکو در رایانه با Raya Jadval 3.0

جدول متقاطع مجله اطلاعات هفتگی شماره 3517