روايتي تاريخي از توقف توليد پيکان و جايگزيني آن در کشور

روايتي تاريخي از توقف توليد پيکان و جايگزيني آن در کشور

تهران، 1355؛ حاج محمود خيامي چشم از پيکاني که کارگرانش به توليد مي رسانند برنمي دارد. درآمد نفت بالا رفته و واردات لجام گسيخته به کشور شروع شده. 40 درصد بازار دراختيار خودروهاي وارداتي قرار مي گيرد.پيکان بازار خوبي دارد. هر چه به توليد مي رساند در بازار به فروش مي رسد. حاج محمود به اين نتيجه مي رسد که بايد فکري به حال پيکان کند. رقباي او توليد خودروهاي جديدي را شروع کرده اند. سايپا ژيان را به توليد مي رساند و جعفر اخوان در کارخانه اش (پارس خودرو) آريا، شاهين و بيوک را با همکاري جنرال موتورز امريکا مونتاژ مي کند. پر و پيمان توليد مي کند و مي فروشند. حاج محمود با اينکه مي بيند مردم حاضرند دو ماه براي تحويل گرفتن پيکان منتظر بمانند تصميم مي گيرد فکري براي پيکان کند. او از همان سال درمي يابد پيکان در سال هاي آينده نمي تواند با بقيه خودروها رقابت کند. صنعت اتومبيل سازي روزبه روز در حال توسعه است و حاج محمود که ايران خودرو را بنيانگذاري کرده، نمي خواهد شرکتش از قافله رقابت عقب بماند. مذاکره با فرانسوي ها آغاز مي شود. پژو 305 جايگزين پيکان است. حاج محمود رفته رفته ايران خودرو (ايران ناسيونال) را آماده خروج پيکان مي کند غافل از اينکه در سال 1357 اين موضوع براي هميشه مسکوت مي ماند.

---
تهران، 1360؛ حاج محمود از ايران رفته است. ايران خودرو شرکتي ملي شده و مديريت آن تحت کنترل دولت درمي آيد. شور انقلابي هنوز هم هست. غرب ستيزي و مبارزه با اشرافي گري شعار جدايي ناپذير انقلابيون است. خودرو در اين تفکر طرفدار زيادي ندارد. برخي معتقدند اگر ايران خودرو را خراب کنيم و شخم بزنيم و گندم بکاريم بيشتر به نفع مملکت است. در اين اوضاع صحبت درباره پژو 305 به جايي نمي رسد. مهم حفظ ايران خودرو و تداوم توليد پيکان است؛ خودرويي که قبل از انقلاب در سه مدل اونجر با موتور 1600، دولوکس با موتور 1700 و پيکان جوانان با موتور 1600 دو کاربراتور به توليد مي رسيد ديگر اجازه توليد ندارد. مسوولان وقت خرده مي گيرند؛ «آقا، پيکان دولوکس يعني چه؟ فقط «پيکان کار» توليد کنيد.» توليد پيکان کار آغاز مي شود. گلگيرها، لبه درها و راديو حذف مي شود. چهارچرخي ساخته مي شود تا فقط مردم را جابه جا کند.

---
تهران، 1362؛ دولت وقت در زمان نخست وزيري ميرحسين موسوي تصميم به توقف توليد پيکان مي گيرد. وزارت صنايع سنگين از طريق ايران خودرو براي خودروسازان دنيا پرسشنامه مي فرستد با اين متن؛ «ما مي خواهيم خودرويي جديد با مشخصاتي که به پيوست مي آيد توليد کنيم. لطفاً ما را در اين راه ياري کنيد.» بعضي از شرکت ها جواب مي دهند. بررسي ها آغاز مي شود. پيکان بايد از رده خارج شود. پاسخ مثبت خودروسازان بررسي مي شود. بايد بخشي از درآمدهاي ارزي کشور کنار گذاشته شود براي خروج پيکان و توليد خودروي جديد جايگزين آن. اما چند واقعه رخ مي دهد تا باز هم توقف توليد پيکان مسکوت بماند.

---
واقعه اول، تهران 1364؛ قيمت نفت به شدت کاهش مي يابد. کشور در حال جنگ است. دامنه جنگ حتي به زدن کشتي هاي نفتکش ايران مي کشد. بحران ارزي شروع و به مرور زمان بدتر مي شود. دفاع از سرزمين و تامين مايحتاج اوليه مردم و خورد و خوراک شان به مهم ترين دغدغه دولت بدل مي شود. صنعت خودرو در اين وضع مجرم است چون ارز مصرف مي کند پس بايد به حاشيه کشانده شود. سال 1365 کل درآمد ارزي کشور بيشتر از هفت يا هشت ميليارد دلار نيست. دولت به هيچ وجه نمي تواند براي ساخت خودرو ارزي را اختصاص دهد پس تمام خودروسازهاي کشور با بحران و توقف توليد مواجه مي شوند.

---
واقعه دوم، تهران، 1365؛ پژو شرکت تالبوت (سازنده اصلي پيکان) را خريداري مي کند. اين خودروساز فرانسوي اميدي به ادامه کار تالبوت ندارد. تصميم مي گيرد ماشين آلات خطوط توليدي پيکان را جمع کرده و بفروشد و خودرو جديدي جايگزين آن کند. تالبوت به ايران خودرو نامه مي نويسد؛ «طبق قرارداد متعهدم که قطعه يدکي 10 سال آينده شما را تامين کنم. چه چيزهايي مي خواهيد. سفارش دهيد تا برايتان توليد کنيم و خطوط را جمع کنيم.» کشور پولي ندارد که به تالبوت بدهد. آنها پيشنهاد مي دهند آدرس قطعه سازان شان را به ايران بدهند تا قطعات پيکان را از آن طريق تامين کنند. ستاد بحران در وزارت صنايع سنگين، سازمان گسترش و خودروسازان تشکيل مي شود. تصميم مي گيرند پيکان را دوباره متوقف کنند و به جاي آن خودرويي ديگر را با همکاري يک خودروساز خارجي به توليد برسانند. نامه نگاري ها دوباره شروع و براي پژو، مزدا، فيات، فولکس و تويوتا نامه فرستاده مي شود. تويوتا همان ابتدا از اين قضيه کنار مي کشد. مزدا و فولکس هم از مذاکرات کنار مي کشند. فيات پيغام مي دهد خودمان مذاکره نمي کنيم برويد با شعبه برزيل مان صحبت کنيد. تيم ايراني وارد مذاکره و توافقاتي حاصل مي شود. ادامه مذاکرات در شهر تورينو ايتاليا صورت مي گيرد. قرارداد نهايي آماده است. همه کارها انجام شده. هيات ايراني براي امضاي قرارداد سر ميز حاضر مي شود اما ايتاليايي ها بدون اينکه اطلاع دهند از حضور در اين جلسه براي امضاي قرارداد نهايي سر باز مي زنند. هيچ گاه مشخص نشد چرا فيات آن روز نيامد. اما همان روز نماينده پژو با مديرکل بازرگاني خارجي وزارت صنايع سنگين تماس مي گيرد و مي گويد پژو آماده است با شرايط شما پژو 405 را که يکي از خودروهاي روز اروپاست در ايران به توليد برساند. لابي فيات و پژو کاملاً محرز است. قرارداد پژو سرانجام در آبان ماه 1368 به امضا مي رسد تا اين خودرو جايگزين پيکان شود. قيمت اين خودرو هشت هزار دلار تعيين مي شود.

---
تهران، 1368؛ جو تندي عليه قرارداد پژو در جامعه به راه مي افتد. منتقدان معتقدند اين قرارداد استعماري است و نبايد به خاطر اجراي آن توليد پيکان که به نوعي خودرو ملي شده متوقف شود. حتي هجمه هايي نيز عليه صنعت خودرو به راه مي افتد تا جايي که کيهان مي نويسد صنعتي که ما مي خواهيم پيکان و پژو نيست. ما به صنعت سازنده لوله هاي سيماني براي ساختن کانال هاي آبياري و صنعتي که برايمان بيل توليد کند نياز داريم. آنها گروهي اند که عامل عقب افتادگي کشور را اصلاحات ارضي و انقلاب سفيد شاه مي دانند و معتقدند محور اقتصاد ايران صنعت نيست و محور اقتصاد بايد کشاورزي باشد. به اين ترتيب توليد پژو مسکوت مي ماند و تصميم گرفته مي شود پيکان با توان داخلي به توليد برسد. براي خودکفايي پيکان تيمي تشکيل مي شود تا اين تيم از مردادماه 1370 تا مهرماه 1371 روي پروژه خودکفايي پيکان کار کرده و اين خودرو را از توقف توليد نجات دهند. توليد اين خودرو از سال 1368 تا 1384 ادامه مي يابد تا حدود يک ميليون و 800 هزار دستگاه آن طي اين بازه زماني 16ساله به توليد برسد. در اين دوره دولت تصميم به ساخت خودرو ملي مي گيرد و سمند را در سال 1380 به توليد مي رساند. اين خودرو قرار است جايگزين پيکان شود اما هيچ گاه نه تنها نتوانست جايگزيني براي پيکان باشد حتي جاي خودروهاي هم قيمت خود همچون پژو 405 و 206 را نيز نگرفت.

---
16 سال بعد، تهران، 1384؛ تيم مذاکره کننده از فرانسه برگشته است. قرارداد نهايي نيز به امضا رسيده.
ال-90 به عنوان جايگزين پيکان معرفي مي شود. دولت قاطعانه پاي خروج پيکان ايستاده است. آخرين پيکان به توليد رسيده. سالن ساپکو پر از خبرنگاران داخلي و خارجي است. همه چيز آماده خروج پيکان از خطوط توليدي خودرو کشور است.

---
25/2/84، تهران، جاده مخصوص کرج؛ «پيکان ارابه يي بود که صنعت خودرو بر دوش آن شکل گرفت و امروز به موزه مي رود تا نظاره گر اعتلاي اين صنعت باشد.» (اسحاق جهانگيري 25/2/84)

---
تهران، سوم تير، 1384؛ دولت محمود احمدي نژاد روي کار مي آيد. مجلس هفتم به رياست غلامعلي حدادعادل تشکيل جلسه مي دهد. عليرضا طهماسبي نخستين وزير صنايع و معادن محمود احمدي نژاد است. مجلس و دولت هماهنگ با هم عليه قرارداد ال-90 مي تازند. اين قرارداد سرانجام لغو مي شود. تيم مذاکره کننده رنو مجبور به تغيير بخش هايي از ادبيات قرارداد مي شود. قرارداد ال- 90 سرانجام در بهار 1385 نهايي شده و مورد تاييد مجلس هفتم و دولت نهم قرار مي گيرد. قيمت پايه اين خودرو شش هزار و 750 يورو اعلام مي شود. پيکان از رده خارج شده است. مردم چشم به راه خودرو جايگزين هستند. تقاضاها به سوي سايپا سرريز شده است. شمارگان پرايد سايپا دو برابر مي شود. مردم اين بار به جاي پيکان مجبورند در صف انتظار پرايد بايستند. دولت خاتمي وعده داده ال- 90 جايگزين پيکان است. محمود احمدي نژاد نيز به ايران خودرو دستور مي دهد براي اقشار کم درآمد خودرو ارزان بسازد چون معتقد است ال- 90 خودرويي نيست که اقشار کم درآمد بتوانند بر آن سوار شوند. ايران خودرو هم بايد براي جايگزيني ال-90 به جاي پيکان فکري کند و هم در انديشه خودرو ارزان باشد. مذاکره با يک شرکت چيني آغاز مي شود. مديران وقت ايران خودرو اعلام مي کنند قصد دارند خودرويي چيني با قيمتي بين پنج تا شش ميليون تومان را در ايران به توليد برسانند. نخستين سري ال- 90 در بهار 1386 به توليد رسيده و تحويل مشتريان داده مي شود. نزديک به 90 هزار مشتري در دور اول براي اين خودرو ثبت نام کرده اند. دولت نهم در ابتدا نام اين خودرو را تندر مي گذارد ولي بعد که متوجه مي شود يکي از شرکت ها که نامش تندر است از اين نامگذاري شکايت کرده نام آن را به تندر 90 تغيير مي دهد، ناگهان محمود احمدي نژاد تصميم به تغيير وزير صنايع و معادن مي گيرد. علي اکبر محرابيان اينک وزير صنايع و معادن است. او مي گويد تا روزي که هستم کلنگ هيچ کارخانه خودرو چيني را در ايران به زمين نمي زنم. قرار بود خودرو ارزاني را که احمدي نژاد دستورش را داده بود، شرکت چري با همکاري ايران خودرو در بابل به توليد برساند که با اين گفته محرابيان منتفي مي شود. البته موضع گيري او نيز باعث مي شود مذاکرات با چري به عنوان يکي از بزرگ ترين خودروسازهاي چيني قطع شود.

---
تهران، دولت نهم؛ پروژه ها يکي پس از ديگري تعريف مي شود. مهرداد بذرپاش به يکباره مديرعامل شرکت
پارس خودرو و پس از مدتي مديرعامل گروه خودروسازي سايپا مي شود. نزديکي او به احمدي نژاد باعث مي شود مديران صنعت خودرو حرف او را حرف احمدي نژاد بدانند. او ايده ادغام خودروسازان در يکديگر را مطرح مي کند. سفرهاي استاني احمدي نژاد نيز شروع شده است. در هر استاني که مي رود قول ساخت کارخانه خودرو را مي دهد؛ مازندران، تبريز، همدان، کرمانشاه، اصفهان و فارس. کسي به فکر جايگزيني براي پيکان نيست. هيچ پروژه يي به سرانجام نرسيده است. ال- 90 در ضعيف ترين شکل ممکن به اجرا درآمده است. قرار بود شمارگان توليدش به سالي 300 هزار دستگاه برسد اما تاکنون کمتر از دو هزار دستگاه از آن توليد شده. براي ساخت کارخانه هاي خودرو پولي در اختيار خودروسازان قرار نمي گيرد. پروژه هاي ساخت خودرو دوباره در دستور کار قرار مي گيرد. مديران بسياري در حال تغيير و تحولند. پرايد و پژو 405 به عنوان خودروهاي قرن بيستمي در بالاترين سطح خود به توليد مي رسند. خبري از محصولات جديد نيست. جاي خالي پيکان هنوز احساس مي شود. برخي مديران از توليد دوباره پيکان خبر مي دهند. آنها مي گويند مي توان خط توليد پيکان را به يک کشور آفريقايي فروخت و اين خودرو را با اصلاحاتي دوباره در آن کشور توليد کرد. اين پروژه منتفي مي شود. پرونده خاک خورده «نيو پيکان» دوباره از قفسه هاي ايران خودرو بيرون کشيده مي شود،اين خودرو روي پلت فورم پژو 206 طراحي و به عنوان خودرو جايگزين پيکان معرفي مي شود. رانا خودرويي است که قيمت آن زير 10 ميليون اعلام مي شود اما طولي نمي کشد که مديران ايران خودرو با پس گرفتن حرف شان قيمت اين خودرو را بين 10 تا 13 ميليون تومان اعلام مي کنند. رانا ارديبهشت ماه سال 88 يعني چهار سال پس از خروج پيکان در سالن ساپکو رونمايي مي شود.

---
تهران، دولت دهم، 1388؛ منوچهر منطقي از کار برکنار شده است. تيم جديد ايران خودرو با هماهنگي وزير صنايع و معادن مديريت اين شرکت را برعهده گرفته است. بحران مالي در اين شرکت اعلام مي شود. شايعات از ورشکستگي ايران خودرو حکايت دارد. مديران جديد ايران خودرو اعلام مي کنند نمي توانند رانا را به توليد برسانند و جايگزين پيکان کنند.

تهران، 17/5/88؛ خبرگزاري فارس به عنوان تنها تريبون ايران خودرو معرفي مي شود. تيم جديد علاقه يي به گفت وگو و اطلاع رساني ندارد. جواد ميرسليماني از توليد خودرو جايگزين پيکان خبر مي دهد. او مي گويد؛ «براساس برنامه ريزي هاي انجام شده، خودرو مناسبي در رنج قيمت پيکان شناسايي و در ايران خودرو توليد خواهد شد. اين خودرو که در کلاس A و B و در مدل سدان و هاچ بک به توليد مي رسد مجهز به ترمز ABS و کيسه هوا بوده و داراي استاندارد يورو 3 و مصرف سوخت 6/4 ليتر در يکصد کيلومتر است.

دو روز بعد؛ قائم مقام مديرعامل ايران خودرو جزييات بيشتري از خودرو جايگزين پيکان عنوان مي کند. ميرسليماني مي گويد؛ «اين خودرو با مشارکت يک شرکت خارجي توليد مي شود و قيمت آن کمتر از هشت ميليون تومان خواهد بود. طراحي و توليد آن در اختيار يک خودروساز خارجي است که در حال مذاکره براي توليد آن در ايران هستيم. چون هم اکنون به توافقات نهايي با شرکت طرف مذاکره نرسيده ايم نام شرکت و کشور سازنده را اعلام نمي کنيم. در مرحله اول ميزان ساخت داخل اين خودرو 50 درصد و ميزان سرمايه گذاري آن بين چهار تا پنج ميليارد تومان است.

دو ماه و نيم بعد؛ قائم مقام ايران خودرو از يک شرکت چيني به عنوان سازنده خودرو جايگزين پيکان ياد مي کند. او ظرفيت توليد اين خودرو را 50 هزار دستگاه اعلام کرده و مي گويد خودرو جايگزين پيکان با همکاري يک شرکت چيني و تحت کنترل يک شرکت اروپايي توليد خواهد شد. او که گفته بود ساخت داخل اين خودرو 50 درصد است حرف خود را اصلاح کرده و مي افزايد بايد بررسي و مشخص شود که اين خودرو با چه ميزان ساخت داخل قابل توليد و عرضه است. او کماکان از نام بردن شرکت سازنده خودداري مي کند.

دو هفته بعد؛ قائم مقام ايران خودرو اعلام مي کند خودرو جايگزين پيکان با قيمت پايه هشت ميليون تومان تا يک ماه آينده وارد کشور مي شود تا براي بررسي بيشتر در اختيار مسوولان دولتي قرار گيرد. او معتقد است اگر اين خودرو با کيفيت اروپايي توليد شود فرقي نمي کند توليدش در چين باشد يا در يک کشور اروپايي. او مي گويد در صورت تصويب توليد اين خودرو در هيات مديره ايران خودرو تحويل آن اواسط سال آينده شروع مي شود. او البته مي گويد خودرو جايگزين پيکان به احتمال زياد با قيمت 10 ميليون تومان به فروش مي رسد چون ABS و کيسه هوا اجباري شده است.

برگرفته از مجله اینترنتی ایران ایران

روايتي تاريخي از توقف توليد پيکان و جايگزيني آن در کشور

مطالب مشابه :

گمانه زنی ها درباره تولید مجدد پیکان

شاهکار جدید ایران خودرو

پیکان جدید(1394)

پیش بازی پیکان-استقلال،تولید جدید ایران خودرو به دنبال امتیاز

پیکان دوباره تولید میشود

خودروي مردمي(عکس زیر ظاهر جدید پیکان است)

دانستنی های جالب درباره "هیلمن هانتر" انگلیسی یا همان "پیکان"

جزئيات توليد خودروي 8 ميليوني جايگزين پيكان

خداحافطی کامل پیکان از ایران ( تولید پیکان بار تا اخر امسال متوقف می شود )

پیکان جدید مدل سال و تصاویر پیکان جدید