ترتیب اخذ گواهی انحصار وراثت

در گفت‌وگوی «حمایت» با كارشناسان حقوقی بررسی شد؛ترتیب اخذ گواهی انحصار وراثت
انسان از زمان تولد تا زمان مرگ صاحب دارایی است كه یكی از ویژگی‌های شخصیت وی محسوب می‌شود. هر فرد تا زمان مرگ یك دارایی دارد كه اجزای مثبت و (طلب‌ها) و اجزای منفی و (بدهی) را در برمی‌گیرد. با فوت انسان شخصیت انسان به پایان می‌رسد و در نتیجه اجزای آن از جمله دارایی هم به پایان می‌رسد. از زمان مرگ تا زمانی كه ارثیه تصفیه شود و بین وراث بر اساس قوانین ارث و وصیت تقسیم شود، دارای شخصیت حقوقی است. برای اینكه ارثیه میان وارثان تقسیم شود، باید گواهی انحصار وراثت گرفته شود. در گزارشی در گفت‌وگو با كارشناسان به بررسی روش‌های گرفتن انحصار وراثت پرداخته‌ایم.

چگونگی اخذ گواهی انحصار وراثتیك وكیل دادگستری در خصوص گواهی انحصار وراثت و چگونگی اخذ آن می‌گوید: یکی از موضوعاتی که انسان را نسبت به سایر موجودات متمایز می‌سازد، به جای گذاشتن ارث برای خویشاوندان و بازماندگان است. مهرنوش وردی تاكید می‌كند: قبل از پرداختن به این موضوع باید تعاریفی درست از مواردی كه در رابطه با موضوع انحصار وراثت با آنها سروكار داریم، داشته باشیم مانند ترکه مالی است که از میت باقی می‌ماند. مورث: شخص متوفی که از او مالی به جا می‌ماند وارث: شخصی که از متوفی ارث می‌برد. وصیت: سفارش کسی به یک یا چند تن مبنی بر اجرای اعمال و دخل و تصرف در اموال وی پس از مرگ او. وصیت بر دو نوع است یا تملیکی است یا عهدی. در وصیت تملیکی، متوفی در زمان حیاتش مال یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از فوتش به صورت مجانی به دیگری می‌دهد. در وصیت عهدی شخص یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری مامور می‌کند. در وصیت عهدی در واقع شخص برای زمان فوتش به دیگری نمایندگی می‌دهد تا اعمالی را که خود می‌توانسته در زمان حیات انجام دهد از طرف او به جای آورد.این كارشناس حقوقی ادامه می‌دهد: مرجع صلاحیت‌دار جهت صدور گواهی، دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است. مطابق با ماده 20 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی‌ و انقلاب در امور مدنی، دعاوی راجع به ترکه متونی (مالی که از میت به جا می‌ماند) در دادگاه محلی اقامه می‌شوند که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران، در آن محل باشد و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران در حوزه آن بوده است. بنابراین اگر شخصی در طول مدت زندگی خود در شهرهای مختلفی سکونت داشته باشد و برای مثال آخرین محل سکونت وی اصفهان باشد در صورت فوت وی، دادگاه اصفهان صلاحیت صدور گواهی انحصار وراثت را خواهد داشت، هر چند که شخص در شهر دیگری فوت كرده باشد یا اموال وی در نقطه دیگری قرار گرفته باشد.وی خاطرنشان می‌كند: وراث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع می‌توانند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت كنند. نکته قابل توجه اینکه چنانچه وراث یا اشخاص ذینفع متعدد باشند نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یک نفر از آنها، جهت تقاضا کفایت می‌كند.
مدارك لازم برای انحصار وراثتوردی ادامه می‌دهد: مدارك لازم برای تقاضای تصدیق انحصار وراثت عبارتند ‌از: شناسنامه و گواهی فوت متوفی كه پس از فوت متوفی و تایید پزشک مربوطه، مراتب توسط اداره ثبت احوال، ‌ثبت شناسنامه متوفی باطل و گواهی فوت صادر می‌شود. ارایه اصل گواهی فوت و کپی مصدق آن به دادگاه الزامی‌است. استشهادیه محضری كه اسامی‌همه وراث باید در فرم مخصوصی که توسط دادگاه در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد نوشته و توسط 2 نفر از اشخاصی که وراث و متوفی را می‌شناسند امضا شود و امضای افراد فوق نیز باید توسط یکی از دفاتر اسناد رسمی‌تایید و گواهی مربوطه به دادگاه ارایه شود.این كارشناس حقوقی، رسید گواهی مالیاتی (مالیات بر ارث) را یكی از مدارك لازم می‌داند و می‌گوید: وارث می‌بایست پس از فوت متوفی، لیست همه اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول او را به اداره دارایی حوزه محل سکونت متوفی ارایه دهند و رسید آن‌ را دریافت كرده و همراه مدارک دیگر به دادگاه تقدیم كنند. کپی مصدق شناسنامه وراث، مدرك دیگر مورد نیاز است.متقاضی انحصار وراثت می‌بایست علاوه بر شناسنامه خود کپی مصدق شناسنامه وراث دیگر را نیز تهیه و به دادگاه تقدیم كند. ارایه اصل شناسنامه‌ها جهت کنترل توسط مدیر دفتر دادگاه الزامی‌است. وصیتنامه (در صورتی که وجود داشته باشد) مدرك دیگری است كه باید برای انحصار وراثت ارایه شود.پس از آماده كردن مدارک فوق‌الذکر، می‌بایست دادخواستی تنظیم شود و همراه با مدارک یاد شده به دادگاه ارایه شود. این وكیل دادگستری می‌گوید: از نكاتی كه در مورد وصیت‌نامه وجود دارد نیز می‌توان به این كه وصیت نامه مشمول مرور زمان نمی‌شود، اشاره كرد.
اختصاص موضوع به اشخاص حقیقییك مشاور حقوقی می‌گوید: در مورد انجام امور حقوقی و مالی اصل بر این است كه هر فرد باید به صورت شخصی نسبت به موارد حقوقی خود اقدام ‌كند، مگر اینكه اثبات شود شخصی به نمایندگی از طرف شخص حقیقی و حقوقی موردنظر معامله می‌كند و قرارداد می‌بندد. مثلا در مورد اشخاص حقوقی بحث انحصار وراثت نداریم. بنابراین انحصار وراثت و مقررات مربوط به آن، اختصاص به اشخاص حقیقی دارد.لاله عرب‌زاده می‌افزاید: بر فرض فوت، وقتی كه فردی دارای مالی است و فوت می‌كند، دارایی او جدا می‌شود. بنابراین روشن است كه خود وی نمی‌تواند در آن دخالتی داشته باشد. در این شرایط امكان عمل در مورد اموال فرد بر عهده ورثه یا افرادی است كه در مورد اموال خود به نفع آنها وصیت كرده و آنها باید در اداره اموال دخالت كنند و برای آنكه قانون فرد یا افرادی را به عنوان افراد مجاز در دخل و تصرف در حقوق مالی محق بداند، باید مدركی وجود داشته باشد و اثبات كننده آن، گواهی انحصار وراثت است. مفهوم گواهی انحصار وراثتاین كارشناس حقوقی می‌گوید: گواهی انحصار وراثت گواهی است كه بر اساس آن نام و مشخصات ورثه متوفی و میزان سهم‌الارث تعیین می‌شود. برای درخواست صدور گواهی انحصار وراثت یكی از افراد ذینفع اعم از ورثه یا طلبكار یا افرادی كه به نفع آنها وصیت شده است یا هر فردی كه در اموال فرد حق دارد می‌تواند متقاضی صدور گواهی باشد.مداركی كه لازم است فرد جهت صدور گواهی همراه داشته باشد، گواهی فوت است كه باید از اداره ثبت احوال یا دفتر آرامستان گرفته شود، گواهی مالیات بر ارث كه از اداره دارایی گرفته می‌شود، كپی برابر اصل شناسنامه همه وراث، استشهاد محلی مبنی بر فوت متوفی، عقدنامه، دادخواست انحصار وراثت و... كه فرد متقاضی پس از تهیه مدارك نام برده باید به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه كرده و دادخواست و ضمایم آن را تقدیم كند و شورا نیز گواهی را صادر می‌كند.عرب‌زاده در خصوص این كه بعضی از اشخاص حقوقی نظر مثبتشان به سمت این موضوع است كه بهتر است مقوله انحصار وراثت به جای دادگاه‌ها به دفاتر حقوقی سپرده شود می‌گوید: بایسته است که صدور گواهی انحصار وراثت از طریق محاكم قضایی باشد. به دلیل اینكه ارتباط گواهی مستقیما با موارد حقوقی و مادی فرد است و ثانیا موارد متعددی مشاهده شده كه صدورگواهی مورد اعتراض قرار گرفته كه افرادی وجود داشته‌اند كه مدعی ذی‌نفع یا رابطه نسبی (كه از موجبات ارث بردن است) متوفی هستند و كسانی كه مخالف نظر آنها بوده‌اند و این اختلافات باید در مراجع قضایی حل شود. قانون حاكم بر انحصار وراثتیك وكیل دادگستری در پاسخ به این سوال كه مقررات راجع به انحصار وراثت را باید در چه قانونی جستجو کرد، می‌گوید: قانونی كه به بحث انحصار وراثت می‌پردازد، قانون امور حسبی از ماده 360 تا 374 است كه فصل دهم قانون نام برده را در بر می‌گیرد.بنفشه كریم‌پور مطلق خاطرنشان می‌كند: در حال حاضر مرجع صلاحیتداری كه به انجام امور مربوط به موضوع ذكر شده می‌پردازد شورای حل اختلاف است. هر فردی مانند ورثه، طلبكار، موصی‌له یا هر كسی كه ذینفع است و بخواهد گواهی برای انحصار وراثت بگیرد خواهان ‌است و برای دادن این فرم لازم نیست خوانده مشخص باشد و در قانون آمده است: باید درخواست‌نامه کتبی مشتمل بر نام و ‌مشخصات درخواست‌کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و وارث تنظیم و به دادگاه تسلیم كرد، مانند گواهی فوت كه از اداره ثبت احوال و آمار گرفته می‌شود و گواهی مالیات بر ارث كه از وزارت دارایی گرفته می‌شود و... این كارشناس حقوقی ادامه می‌دهد: اگر فرد از اقلیت مذهبی خاصی باشد نیز باید تقسیم‌نامه ارث نیز داشته باشد، زیرا در هر مذهبی نحوه تقسیم ارث متفاوت است. بعد از انجام این امور، فرم گرفته می‌شود و بعد از تكمیل، طبق مواد 361 و 362 دادگاه بخش درخواست نامبرده را 3 دفعه پی‌در‌پی، ماهی یک مرتبه آگهی می‌كند. پس از انقضای 3 ماه از تاریخ نشر اولین آگهی در صورتی که معترض نبود، دادگاه تمام ادله و اسناد درخواست‌کننده تصدیق را از برگ شناسنامه و گواهی گواه و غیره در نظر گرفته، تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین عده وراث و نسبت آنها به متوفی صادر می‌كند و در صورت اعتراض ‌دادگاه، جلسه‌ای برای رسیدگی به اعتراض تعیین كرده و به معترض و درخواست‌کننده تصدیق اطلاع می‌دهد و در جلسه پس از رسیدگی حکم خواهد ‌داد و این حکم قابل پژوهش و فرجام است كه البته این امور مخصوص شهر‌ها است. اما در مورد روستاها و شهرستان‌های كوچك این امر توسط انتشار اعلامیه و... انجام می‌شود، زیرا فرد عموما مال زیادی نخواهد داشت و همان‌طور كه قانون می‌گوید، اگر مال بیش از 10 میلیون ریال نباشد نیاز به این تشریفات نیست. وی می‌افزاید اگر در بین ورثه فرد محجور وجود داشته باشد، باید برای او قیم تعیین شود كه خود افراد یا نماینده دادستان نسبت به این كار اقدام می‌كند. با توجه به آنچه كارشناسان در گفت‌وگو با «حمایت» مورد تاكید قرار دادند، برای گرفتن گواهی انحصار وراثت، برخی مدارك باید وجود داشته باشد تا با این درخواست موافقت شود. باید خاطرنشان كرد كه با تشكیل شوراهای حل اختلاف در كشور صلاحیت رسیدگی به گواهی انحصار وراثت در اختیار شوراهای حل اختلاف است و دادگاهی صلاحیت دارد كه آخرین اقامتگاه متوفی در حوزه آن واقع شده است. دادخواست انحصار وراثت به همراه مداركی كه در بالا به آن اشاره شد، به این دادگاه تحویل می‌شود. گواهی انحصار وراثت اولین گام برای تقسیم دارایی متوفی محسوب می‌شود و دارایی وی كه بدین ترتیب مشخص می‌شود، بین ورثه تقسیم خواهد شد. منبع : روزنامه حمایت - راه مقصود

ترتیب اخذ گواهی انحصار وراثت

مطالب مشابه :

میزان مالیات بر ارث

نحوه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث تعیین شد

مراحل اعتراض به برگ تشخیش صادره

8 مقاله

مقالات مرتبط با قوانین و استانداردها

مالیات حقوق و نحوه محاسبه آن

ترتیب اخذ گواهی انحصار وراثت

تعریف مالیات از نظر علما

شرایط تقسیم ارث

اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده