کردان پارس:::: کردانی تبعیدی یا کوچ شده یا اصیل فارس ؟؟؟؟؟

كردان پارس در دوره هخامنشيان

ما اطلاعات دقيقي از كردان پارس در دوره هخامنشي در دست نداريم . سعيد نفيسي مي فرمايد : " از زمان هخامنشيان در ميان طوايف چادرنشين , فارس
ما به نام كرد برخورد مي كنيم "در اين كه كردها از ن‍‍ژ‍اد اريايي هستند ،
حالا چه كردان پارس و چه كردان خراسان و كردان كردستان هيچ گونه ترديدي
نمي باشد .كردها به همراه ساير اريايي ها يك مرتبه در چهارهزار سال پيش و
مرتبه ديگر در 3400 تا 3700 سال پيش به فارس امده اند و شكي نيست كه در
شمال فارس يعني دشتهاي مرودشت و دشت مرغاب كه مناطق پرابي بوده اند مستقر
مي شوند و اثاري چون پاسارگاد و تخت جمشيد و شهر استخر و غيره از اريايي
ها در همين دشتها ساخته مي شود.

احسان نوري در كتاب تاريخ ريشه نژادهاي كرد مي گويد :" گروهي براين باورند كه مادها نياكان كردان امروزي مي باشند " , و اين نظريه كاملا توسط تمام , كردشناسان پذيرفته شده است و افزوده اند كه پارسيان و مادها در هزاره اول پيش از ميلاد در فلات ايران ساكن شده اند .

نكته ديگري كه نظريه پردازان ( به نقل از احمد شريفي در مجله فارس شناخت در مقاله " عشاير كرد فارس" ) , مطرح
كرده اند ازدواج ماندانا دختر استياك پادشاه مادها با كمبوجيه شاهزاده
پارسي در حدود سال 584 پيش از ميلاد سبب مي شود كه بر اساس سنت كردان
گروهي از خدمه و همراهان به همراهي اين شاهدخت مادي امده باشند و كردان
پارس از اينان بوجود امده باشند . اين تئوري با توجه به جمعيت 500000(
پانصد هزار نفري ) كردان پارس , بسيار ضعيف است .
اينان مي افزايند كه كورش در نزد مادها يعني كردان تربيت شده و در نقشهاي
تخت جمشيد از دوران داريوش از سران مادي زياد مي بينيم , و
بر اين اساس ، امدن كردان را به فارس ،پس از واقعه گئوماتا در سال 522 پ.م
دانسته اند . از سوي ديگر مي دانيم كه كورش ، استياگس ( آستياك= آستياژ)
را شكست مي دهد و امپرالتوري ماد را در سال 550 , پ.م
سرنگون مي كند .به همين دليل كوروش براي خود و پايتخت خويش ، محلي را برمي
گزيند كه در ان جا بر مادها پيروز شده است كه همين دشت مرغاب مي باشد .
نكته ديگر انكه رود پلوار امروزي كه از دشت مرغاب مي گذرد ، در ايران
باستان مدويس (medus) ناميده مي شد كه از واژه "ماد" گرفته شده است.

كردها در دوره ساسانيان:

اخرين
حكمران فارس در دوره اشكانيان گوزهر از طايف بازرنگي در فارس بوده كه يك
طايفه كرد است و عشاير بازرنجي كرد فعلي كه در خارج از فارس زندگي مي كنند
بازماندگان انان مي باشند. محل استقرار طايفه بازرنگي ,در برخي منابع قلعه سفيد بوده كه به عقيده شادروان رشيد ياسمي , در بيضاي فارس قرار داشته ولي همينك در نزديكي نوراباد ممسني به همين نام قرار دارد .

وصلت ساسان با بازرنگي ها :

ساسان
يكي از نجبا و موبد معبد اناهيتا در شهر استخر همسري از خاندان بازرنگي به
نام رام بهشت مي گيرد كه نوشته اند ني ريزي بوده است . كه پاپك فرزند
ساسان و رام بهشت مي باشد ،كه بعدها ازثمره او اردشير پاپكان يا بابكان
بوجود مي ايد . اردشير را براي تربيت تحت نظر ارگبد دارابگرد قرار مي دهند
و پس از چند سالي خود ارگبد دارابگرد مي شود , و پس
از ان حاكم شهر خير (كه امروزه بخشي از شهرستان استهبان است )مي شود و از
انجا پرچم استقلال خواهي را عليه گوزهر ، والي فارس ، و اردوان پنجم
پادشاه اشكاني , به اهتزاز در مي اورد و با پشتوانه
اي كه از مردم خير برخوردار بوده و مادرش ني ريزي بوده شهر گوپانان در
شمال ني ريز را تسخير مي كند و گوزهر را مي كد و حركت خودر ار بر ضد
اردوان پنجم اغاز مي كند . اردوان پنجم از حركت اردشير بابكان خشمگين مي
شود و در نامه اي كه به او مي نويسد , خون كردي داشتن و كرد بودن اردشير بابكان , و
پرورش كردي وي را به رخش مي كشد اين چنين : « اي كرد تربيت شده در خيمه
كردان ، از حد خود برون رفته اي و مرگ خويش را خوانده اي . كي به تو اجازه
داد كه تاج بر سر نهي و ولايت بگيري و پادشاهان و كسان به اطاعت خود در
اوري , و ....»0اردشير بابكان سپس با كردان دو جنگ
مي كند كه در جنگ اول شكست مي خورد ولي در جنگ دوم همانگونه كه در شاهنامه
فردوسي هم امده است پيروز مي شود .« اردشير چهارهزارمرد اراسته ، برايشان
تازش و شبيخون كرد و از كردان هزاران مرد بكشت ، ديگران را خسته دستگير
كرد و از كردانشاه با پسران و برادران و فرزندان ، بس هيرو خواسته به پارس
گسيل داشت »فردوسي( كه خدايش بيامرزاد)همين مطلب را چنين مي سرايد :

,سپاهـي ز استــــخر بي مَر ببرد , , , , , , , بشد ساخته تـا كند جنـگ كُرد

,چون شاه اردشير اندر امد به تنگ , , , , , پذيره شدش كُرد بي مر بجنگ , , , ,

يكي كـار بد خوار و دشوار گشـت , , , , , , , ابـا كُـرد كشور همه يار گشـت

, , , , , , , , , , , , , , , , , ...........

اردشير به كردان شبيخون مي زند :

,چون شب نيم بگذشت و تاريك شد , , , , , جهـانـدار بـا كُرد نزديـك شـد

همه دشت از ايشان پر از خفته ديد , , , , , , , يكـايـك دل لشكر آشفتـه ديـد

چو آمـد سپـهبـد بــه باليـن كُـرد , , , , , , ,عنـان بــازه تيز تـك را سپــرد

, , , , , , , , و..........

سيد محمد باقر نجفي در سخنراني خود در انستيتوي ايران و عرب در لندن در روز 20 سپتامبر , ,1993 .م ( 29 شهريور 1372 خورشيدي ) ,ميگويد , :

«نبرد
بابك و اردشير با كردان پارس ، جزيي از نبردهايي است كه وي با اميران محلي
پارس ، اسپهان ،خوزستان ، كرمان و سيستان داشته و اين امر نشان دهنده ان
است كه كردان در مركز پارس تحت نفوذ شاهان محلي پارس ، خود را مقام
جانشينان هخامنشي بزرگ , حافظ سنتهاي پارسي و جزيي از ساختار قومي سرزمين پارس مي دانستند »

مورد
بعدي در مورد وضعيت كردان فارس در دوره ساسانيان بهرام چوبين است كه يكي
از اهالي شهر خفر جهرم و از كردان بوده است و خواهر بهرام به نام " كرديه"
همسر اردشير بابكان بوده است و برادري داشته به نام كردي ، بنابراين يكي
ديگر از مناطق كردان بايستي دره سرسبز و باصفاي خفر جهرم بوده است .

براي كردبودن اردشير بابكان مطلب زير زا رشيد ياسمي اورده و فاروقي ان را اقتباس كرده است :

«سلاطين
اين سلسله به يادگار طايفه خود يك از شهرهاي مدائن را كرد اباد نام نهادند
ياقوت به نقل از حمزه مي نويسد كه در سير الفرس آمده است كه اردشير چون به
مكان مداين رسيد ، انجا را پسنديد و در انجا اباداني انجا كوشيد , و بعد از نامگذاري يكي از محلات هفت گانه مداين به نام كرد اباد نام برده است »

خلاصه اينكه از انچه در مطلب ساسانيان ذكر شد نتيجه گيري ميشود كه :

1- , , , با دلايل زياد محرز است كه ساسانيان كرد بوده اند

2- , كردان پارس در مناطق زير مي زيسته اند :

,الف - در منطقه بين آباده و اصفهان

,ب , - اطراف درياچه ني ريز تا اواسط استان كرمان

,پ , - تا اطراف بوشهر

3- ايلهاي ممسني ، كهكيلويه و بوير احمد و شبانكاره ها از بازماندگان آنان بوده اند

شبانكاره ها در دوران حكومت خود افتخار مي كردند كه از بازماندگان ساسانيان بوده اند.

شبانكارگان كرد پس از سقوط يزدگرد اخرين پادشاه ساساني به حمايت از او نيز خيزش نموده اند.

كردان پارس پس از اشغال ايران توسط اعراب جاهليت :

در
سالهاي 18 و 23 هجري قمري كردان پارس در دفاع از شهرهاي اهواز و فسا و
دارابگرد به كمك ساير هم نژادان خود سخت كوشيده اند و حتي خسارات زيادي به
اعراب وحشي و غارتگر وارد كرده اند

طبري در اين مورد در فتح شهرهاي فسا و دارابگرد مي نويسد :

«ساريه
بن زنيم ( فرمانده اعراب مهاجم ) آهنگ فسا و دارابگرد كرد و چون به
اردوگاه دشمن رسيد ، انجا فرود آمد و چندان كه خدا خواست انها را آنها را
محاصره كرد و آنگاه دشمنان فراهم آمدند و كردان پارس با انها فراهم , شدند و كار اعراب چنان سخت شد كه گروهي بزرگ بر ضد انان فراهم امده بود»

گرچه در اين جنگ ايرانيان در اغاز پيروز شدند ولي با امدن نيروهاي كمكي ايرانيها از اعراب شكست خوردند و ايران اباد و سرافراز , توسط اعراب باديه نشين , اشغال گرديد كه هنوز هم اين اشغال به عناوين ديگري ادامه دارد .

شادروان
ياسمي در كتاب "كرد و پيوستگي نژادي و تاريخي " مي نويسد : «چون اعراب
وارد فارس شد كه از مراكز عمده كُرد بلكه مهد تمدن ان طايفه بوده است ،
قبايل كرد اين ايالت با ساير برادران ايراني خود كوششهاي سخت و فراوان
نمودند و براي حفظ فسا و دارابگرد و ساير نقاط فارس قرباني ها دادند .
سپاه عرب بعد از كاميابي بر جان و مال اكراد ابقا نكرد و افراد اين طوايف
را به مجازاتهاي سخت رسانيد »طبري در جايي ديگر در فتح اهواز مي نويسد :
«گويد : وقتي سپاهها سوي ولايات روان شد ،گروهي بسيار از كردان و ديگران
در بيروذ( اهواز) فراهم امدند .....[ابوموسي فرمانده سپاه اعراب ] در ماه
رمضان حركت كرد تا با جمعي كه انجا فراهم امده بودندذ كه با مسلمانان كيدي
كنند ، يا فرصتي بجويند و ترديد نداشتند كه كار خواهند ساخت »

در
ده 1930 ميلادي قطعه پوستي در سليمانيه كوردستان پيدا شده است كه بر ان
ابياتي به خط پهلوي كه احتمالا مربوط به سالهاي نخست اعراب به ايران است
باشد :

هــورمزگان رمان ، انزان كژان , , , , , ,ويشان شارده وه گوره ي گــوره كان

زور ارب كـــردنـــه خابـــور , , , ,گنـــاي پالـــه ي حتــا شــاره زور

شنــو و كنيكـــان ديل بشينـا , , , , , , , ,ميــــــرد آزا ملـــــي و روي هوينا

رُوِشـــت ستره مانـه وربيكس , , , , , , ,بزيــــــكا نيكا هورمــز و هيوچكس

ترجمه :

نيايشگاهها ويران شد،آتش ها خاموش , , بزرگ بزرگان خود ,را نـــهان كــــرد

عــرب ستـــمكـار خـــراب كــــرد , , , , , , , ,روستـــاهـــا را تــــا شــــاره زور

زنان و دختران بـــــه اسيـري رفتنــد , , , , , آزاد مـردان در خـون [خويش] غلتيدنـد

كيش زرتشت بـــي كــــس مانــــد , , , , , , , اهورمــزدا به هيچ كس رحــم نمي كند

در سده هاي دوم و سوم , هجري اطلاعات ما از كردان پارس بسيار اندك است

اطلاعات ما از سده چهارم بيشتر مي باشد :

جغرافي
دانان اين سده در كتابهاي خود كردان پارس را خداوندان شهرها و روستاها
خوانده اند .كه بزرگترين انها ابو اسحق ابراهيم استخري (كتاب ممالك و
مسالك – سالهاي 321 تا 381 هجري قمري ) مي باشد كه توصيف كاملي از كردان پارس بصورت زير مي نمايد :

«
جمعيت كردان پارس بيشتر از ان است كه بتوان ثبت كرد اما شنيده شده كه در
سرزمين پارس خانه هاي كردان باديه نشين بيشتر از 500000 نفر است . استخري
ايلات كرد پارس را در پنج گروه زير شرح مي دهد :

1- , , , , رم جيلويه اين رم قديمي ترين رم مي باشد ( منظور از رم بايستي "رم " به معناي " گله" باشد)

محدوده
اين رم از شمال به اصفهان و كوه استخر و شهر استخر و بيضا (شمال شهر شيراز
)و شهر شاپور (بيشاپور) و ارجان در مرز خوزستان مي داند

2- , , , رم لوالجان

اين
رم از ان احمد بن ليث مي باشد كه در كوره اردشير خوره (با مركزيت شهر گور
يا فيروزاباد فعلي ) مستقر مي باشند كه يك سوي اين كوره خليج هميشه فارس
بوده است (فارس بعد از دوره ساسانيان به پنج كوره يا خوره به نام هاي
استخر،دارابگرد ،اردشيرخوره ، شاپور و ارگان , تقسيم شده است )

3- , , رم ديوان

رييس اين رم حسين بن صالح , بوده
و محل استقرار انها در كوره شاپور كه شهر بيشاپور در 20 كيلومتري شمال شهر
كازرون است ،بوده و يك حد ان نزديك كوره اردشير خوره است استخري مي افزايد
:«حدود "ئطنف" نزديك رم ديوان است كه اقاي دكتر صداقت كيش به دليل نداشتن
نقطه در اين واژه نام مشابه ان را در استان فارس نديده است ولي به نظر
بنده اين منطقه حدود نطنج باشد كه هم اكنون در شهر كازرون منطقه اي به
همين نام وجود دارد , كه احتمالا منظور استخري همان باشد .

4- , , , رم شهريار

اين
رم در حوالي شهر اصفهان باشد و سكني ندارند و سردسير و گرمسير مي كنند كه
تا زمان استخري رياست ان بر عهده احمد بن فارس بوده است

5- , , رم كاريان

مرز شمالي اين رم ايالت اصفهان و مرز شرقي كرمان و حد بالاي ان اردشير خوره بوده است , و حد ديگر ان نيز سيف بني صفار بوده است .

بعد
از اسلام سواحل شمالي خليج فارس يعني استانهاي كنوني بوشهر و هرمزگان كه
قسمتي از ايالت فارس بوده اند شامل سه سيف بوده كه سيف صفار در جنوب
لارستان و به عبارتي هرمزگان كنوني بوده است و اتشكده اي به نام كاريان (
در جنوب شهر لار و در روستاي كنوني كاريان قرار داشته است ) ومردم فارس در
بين اتشكده هاي فارس بسيار گرامي مي داشته اند

رم ها توسط افراد ديگري چون ابن حوقل نيز تقسيم بندي شده الند كه از ذكر انها خودداري مي شود

در كتاب تاريخ بيهقي كه , در
سال 563 قمري نوشته شده است بحثي تحت عنوان « در ذكر مضاف و منسوب به هر
شهري » مطالبي اورده است كه به نظر شادروان رشيد ياسمي ميهن اصلي كردان
فارس بوده است ,. در اين كتاب چنين امده است:

«در
هر ناحيتي و ولايتي چيزي بود بدان ناحيت و ولايت منسوب گويند :حكماي يونان
و زرگران شهر حران و جولاهگاه يمن و دبيران سواد بغداد و كاغذيان سمرغند و
صباغان سيستان و عياران طوس و كربزان مرو و مليح صورتان بخارا و زيركان و
نقاشان چين و تيراندازان ترك و دهات بلخ و اصحاب ناموس غزنين و جادوان هند
و ضعفاي كرمان و اكراد فارس و تركمانان حدود قونيه و انگوريه و طرف روم و
صوفيان دينور و....و ادباي بيهق »

ابن خلدون ( 732-808 قمري )در سده هشتم مي نويسد :

«در
جانب شرقي بلاد خوزستان كوههاي اكراد است كه به نواحي اصفهان پيوسته است و
مساكن كردها در ان كوهها است و چادرگاههاي آنان در پشت ان ناحيه در سرزمين
فارس است كه آنها را زموم يا رم مي نامند »

امير تيمور گوركاني و كردان پارس :

امير تيمور دو مرتبه به فارس لشكركشي مي كند يكي درسال 789 قمري و ديگري در سال 795 قمري .

به
نظر مي رسد كه اين جهانگشا در سفر اول ، مشكلي با ايلات فارس و بويژه
كردان فارس نداشته است اما در سفر دوم يعني در سال 795 محمود كتبي مي
نويسد كه امير تيمور از راه سيمره به شوشتر مي ايد و در راه هركجا كه
احشام لر و كرد تمرد مي كردند به تاخت و تاز ايشان دستور مي داده است .

اين
ضديت ، ناشي از ان است كه بر اساس حدس و گمان قريب به يقين ، ايلات فارس
يعني لر ، شول و كرد جزو سپاهيان شاه منصور يعني اخرين پادشاه آل مظفر و
هم چنين از طرفداران وي بوده است و از اين منظر در ان مناطق با لشكر امير
تيمور درگيري ايجاد مي كرده اند .چون اين پادشاه رشيد ، شاه منصور ، با
امير تيمور در روستاي گويم (در 20 كيلومتري شمال غرب شيراز) , جنگ
مي كند و شخصا قلب اطرافيان امير تيمور را مي شكافد و دو ضربه شمشير به
امير تيمور مي زند و فرار مي كند و سپس كشته مي شود ، امير تيمور دستور
سركوبي ايلات مذكور را مجددا صادر مي كند و حتي اميرزاده عمر شيخ ، فرزند
امير تيمور كه كمي ديرتر از پدر،راه شيراز را در پيش مي گيرد ، برحسب
نوشته شرف الدين علي يزدي ، پس از قتل شاه منصور :

«و
امير زاده عمرشيخ كه در عقب مانده بود ، برحسب فرمان قضا جريان اغرق را سر
كرده مي امد و هرجا كه به متمردان و مفسدان لر و شول و كرد مي رسد غارت مي
كرد و در حيز ضبط مي اورد و چون از نوبنجان (نوبندگان هم اكنون روستايي
است از شهرستان نوراباد ممسني ) گذشته به كازرون رسيد ،از حضرت صاحبقران
فرمان آمد ، همانجا توقف كرده ، آن نواحي را ضبط نمايد.»

,آگاهيهاي
ما تا سده هشتم نسبتا مناسب بود اما از اين سده به بعد فقط يك خبر و واقعه
از كردان پارس داريم و ديگر در هيچ اثر نوشتاري ، هيچ ذكري از كردان پارس
نشده است .

اين خبر هم اين مي باشد كه :

پس
از پيروزي امير تيمور در فارس ، افراد و سپاهيان شول و كرد فارس جزو
لشكريان تيمور مي شوند و همراه اميرزاده اسكندر ، اصفهان را محاصره مي
كنند ، ولي در حين محاصره تعدادي از اكراد و لشكريان شول و كرد با
اميرزاده اسكندر مخالفت مي كنند و بدون جنگ به شيراز بر ميگردند.

در ادامه و در وقتي ديگر سرانجام كردان پارس خدمت سروران بزرگوار تقديم خواهد شد

خواي گورا پشت و پناهتان بو و گشتتاني و خوي اسپارم اميدوارم كه اگه در مورد تاريخ كردان فارس اطلاعاتي دريتان اَرام به ناري تان , و اگه در مورد متن ژير كه ارا تان وتم نقدي دري تان اَرام بني سي تان

کردان پارس:::: کردانی تبعیدی یا کوچ شده یا اصیل فارس ؟؟؟؟؟

مطالب مشابه :

"سرانجام كردان پارس"

سفري به " برغان "

معدن

تاريخ موجوديت كردان

برش چوب دسته

تهیه چوب

سرانجام کردان پارس

تهران و محدودیتهای شهر نشینی

مقدمه و پيشگفتار

کردان پارس:::: کردانی تبعیدی یا کوچ شده یا اصیل فارس ؟؟؟؟؟