تاريخچه فرش ماشيني

مقدمه

در فرهنگ ایرانی، مفروش كردن خانه با فرش دستباف یكی از زینت‌های خانه محسوب می‌شود. هرچند كه امروز بهای گران این فرش‌ها خرید آن را برای بسیاری از ما دشوار کرده است، ولی استفاده از فرش دستباف به عنوان نماد هنر و صنعت ایران، هنوز در میان خانواده‌ها رواج قابل ملاحظهای دارد.

در گذشته كه سبك دكوراسیون داخلی منازل و مصالح استفاده شده در ساخت مسکن با امروز متفاوت بود، معمولاً سراسر کف منزل را با فرش می‌پوشاندند و به همین دلیل، بافت قالی‌های بزرگ بسیار رایج بود تا تمام سطح را بپوشاند. ولی با جایگزین شدن مبل و صندلی به جای مخده و پشتی، استفاده از فرش‌های بزرگ در منازل از رواج افتاد، ولی از ارزش و جایگاه فرش كاسته نشد و به جای فرش‌های بزرگ، فرش‌هایی با اندازههای كوچك‌تر رواج پیدا كرد.

به هر حال وقتی از فرهنگ و هویت ایرانی یاد می‌شود بی‌شك فرش یكی از نمادهای بارزی است كه این فرهنگ و هویت را نمایان می‌‌كند. گذشته از بعد صنعتی فرش، این هنر ایرانی كاركرد فرهنگی نیز به خود گرفته است. به طوری كه طرح‌ها و نقش‌های فرشها نه تنها نشان‌دهنده یک دوره تاریخی خاص است، بلكه فرهنگ بافندگان آن و منطقۀ بافت آنرا نیز آشكار می‌كند.

اگرچه تاریخ شروع بافت فرش به درستی معلوم نیست و مشخص نیست كه بافت فرش از كدام منطقه شروع شده، ولی اغلب مورخان و باستان‌شناسان متفق‌القولند كه ایرانیان از جمله اولین اقوامی هستند كه بافت فرش را شروع كرده‌اند. قدمت قالیبافی در ایران به 500 سال قبل از میلاد حضرت مسیح یعنی بیش از دو هزار و پانصد سال پیش بازمی‌گردد. شواهد حاكی از آن است كه فرش برای مقاصد كاربردی نظیر حفاظت خانه روستاییان از سرما و نم به وجود آمد و بعداً جای خود را به عنوان یك اثر زینتی و نشانه‌ای از تحول در خانه‌های اشراف و اعیان باز كرد.

مراكز تولید فرش در ایران

اگر چه قالیبافی در ایران یك هنر ملی است و به شهر و منطقۀ خاصی از كشور محدود نمی‌شود، اما برخی شهرهای كشور به مراكز فرش ایرانی شهرت دارند. تبریز از سال 1500 تا 1550 میلادی، كاشان از سال 1525 تا 1650 میلادی و كرمان از سال 1600 تا 1650 میلادی به مراكز فرش ایران تبدیل شدند. امروزه فرش‌هایی از این دوره‌ها در موزه‌های بزرگ جهان از جمله موزه هنرهای زیبای بوستون، موزه ویكتوریا و آلبرت لندن، موزه لس‌آنجلس، موزه هنرهای كاربردی وین، موزه لوور فرانسه، موزه استكهلم و بسیاری از موزه‌های بزرگ جهان نگهداری می‌شوند.

تاریخچه فرش ماشینی در ایران

تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در کشورمان نشان می‎دهد که این محصول در ایران عمری تقریباً ۴۰ ساله دارد. در ابتدای دهه ۵۰ اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشین‎های مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک ، بافته و روانه بازار شد. همزمان، عده‎ای از تجار فرش‎هایی را با همین مشخصات از کشور بلژیک وارد بازار ایران کرده و جامعۀ ایرانی را با پدیدهای به نام فرش ماشینی آشنا کردند.

با مشاهده استقبال نسبتاً مطلوبی که مردم از فرش ماشینی به عمل آوردند شرکت صنایع کاشان ( فرش راوند) تأسیس و اولین محصولات آن در سال ۱۳۵۳ به بازار عرضه شد. این محصول با نمونه‎های قبلی کاملاً متفاوت بود و شباهت‎های زیادی به فرش دستباف داشت. سپس شرکت‎های دیگری از جمله شرکت شهباف (که بعدها به فرش گیلان تغییر نام داد) و شرکت‎های فرش پارس و مولن روژ (نقش ایران) و فرش اکباتان تأسیس شده و به فعالیت پرداختند.

در سال 13۵۷ تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست‎اندرکاران صنعت فرش ماشینی به فکر ایجاد واحدهای جدید فرش ماشینی افتادند و کارخانجات متعددی در گوشه و کنار کشور شروع به کار کردند. ولی نقطۀ عطف صنعت فرش ماشینی کشور را میتوان سال 1365دانست که ایجاد بیش از ۱۶۰۰ واحد کوچک و بزرگ تولیدکننده فرش از نتایج آن دورۀ زمانی است.

نکات مهم در خرید فرش ماشینی

در چند سال اخیر، افزایش قیمت فرش ماشینی و به تبع آن افزایش سهم هزینههای آن در سبد هزینههای خانوار ، فرآیند خرید فرش را پیچیدهتر و تصمیمگیری در این خصوص را دشوارتر نموده است. به همین دلیل، خانوادهها پیش از اقدام به خرید، تلاش میکنند تا اطلاعات خود را کامل کرده و با دید بازتری به بازار فرش قدم بگذارند.

اما منابع اطلاعاتی در این زمینه چندان معتبر و در دسترس نبوده و خریداران اطلاعات مورد نیاز خود را از فروشندگان فرش دریافت مینمایند که در بسیاری از موارد، در این فرآیند اصل بیطرفی رعایت نشده و اطلاعات با هدف و جهت خاص به خریدار القا میشود.

مواد اولیه

مواد اولیهای که در تولید فرشهای ماشینی استفاده میشوند بسیار متنوع هستند که از آن جمله میتوان به پشم طبیعی، اکریلیک، پلیاستر و پلیپروپیلن اشاره کرد.

استفاده از پشم به دلیل گرانی در فرش ماشینی عملاً منسوخ شده و این الیاف تنها در فرشهای دستبافت کاربرد دارند. فرشهای پشمی دارای ماندگاری زیادی هستند و در برابر عوامل محیطی مقاومت بالایی دارند اما گرد و خاک به سختی از آنها جدا میشود، در برابر رطوبت بوی بدی می گیرند و شستوشوی آنها دشوار است.

از آنجا که بیشترین تماس مصرفکننده با سطح فرش (یا در اصطلاح فنی ، خاب فرش) صورت میپذیرد ، آگاهی از ریسکهای بهداشتی ناشی از مصرف و تماس طولانی مدت با این الیاف ضروریست که متأسفانه تا کنون کمتر به آن اهمیت داده شده است.

به دلیل شباهت ظاهری الیاف اکریلیک با پشم ، تاکنون از این الیاف در تولید فرشهای ماشینی بسیار استفاده میشده است اما به دلایلی مانند پُرزدهی بالا، شکنندگی الیاف، دشواری شستشوی و ایجاد و یا تشدید حساسیت، استفاده از آن توصیه نمیشود.

گروه دیگر از الیاف که در سالهای اخیر در تولید فرش ماشینی بسیار بهکار رفته است ، الیاف پلیاستر یا ابریشم مصنوعی هستند. این الیاف به دلیل دارا بودن ساختار یکپارچه و یکسره ـ مانند رشتههای ابریشم ـ بدون پُرز و ضد حساسیت بوده و فرشهای تولید شده با این الیاف بسیار آسان شسته میشوند و ثبات رنگ و درخشندگی زیادی دارند.

بر اساس آمار ارائه شده در مجلۀ معتبر Fiber Year ، الیاف اکریلیک روزبهروز جایگاه خود را در صنعت نساجی از دست میدهند. بر این اساس، تولید الیاف اکریلیک در سال 2013 میلادی 9/1 % و تولید الیاف پلیاستر 6/7% به نسبت سال 2012 رشد داشتهاند. همچنین الیاف پلیاستر در هفت سال اخیر بطور متوسط رشدی معادل 6/8% را تجربه کرده است.

دسته دیگری از الیاف، پلیپروپیلنها هستند که در درازمدت دچار تغییر رنگ و در هم تنیدگی و کوبیدگی شده و لطافت خاب فرش را از بین میبرند.

در حال حاضر شمار تولیدکنندگانی که فرشهای خود را با استفاده از الیاف پلیاستر فیلامنت تولید میکنند روزبهروز در حال افزایش است که از آن جمله میتوان به گروه فرش فرهی اشاره نمود که از پیشگامان و تولیدکنندگان موفق این صنعت است.

طرح و رنگ

برای انتخاب فرش مناسب باید نوع کاربرد محل استفاده از فرش را در نظر گرفت. فرش اتاق پذیرایی یا اتاق ناهارخوری باید برای استفادۀ طولانی مدت در برابر سایش، گرد و غبار و شستشو مقاوم باشد. ولی برای فضایی مانند اتاق خواب میتوان فرشی با جنس لطیف و با رنگ روشن استفاده کرد.

همچنین برای اتاق کودک بهتر است از طرحها و نقشهایی استفاده کرد که شلوغ و تیره بوده و کثیفی را نشان ندهد. همچنین برای انتخاب فرش اتاق کودک که در معرض تماس بیشتر با پوست و سیستم تنفسی کودک است، شاخصهایی مانند لطافت ، بدون پرز بودن و در صورت امکان آنتیباکتریال بودن فرش باید مد نظر قرار گیرد.

برای اینکه فضاهای کوچک بزرگتر به نظر برسند، بهتر است از فرشهای روشن استفاده کرد. به طور معمول، این فرشها فضا را بزرگتر جلوه میدهند. بالعکس، برای اینکه فضاهای بزرگ کوچکتر به نظر برسند، باید از فرشهای تیره استفاده کرد. این نوع فرشها فضایی دنج، گرم و صمیمی به وجود می آورند.

شانه و تراكم فرش

به تعداد نخ تار در يك متر عرض فرش تراكم عرضي یا شانه میگويند. به تعداد نخ پود در يك متر طول فرش، تراکم طولی میگويند. مثلاً یک فرش با تراكم 1000، در يك متر طول معادل 1000 نخ پود دارد. هرچه تراکم و شانه فرش بیشتر باشد، دوام فرش نیز بیشتر خواهد بود.

گاهی فروشندگان فرش صرفاً به دلیل جذب مشتری ، تراکم و شانۀ واقعی را به خریدار اعلام نمیکنند و آنها را بیشتر از میزان واقعی بیان میدهند.

خدمات پس از فروش

در صورت بروز هرگونه مشکلی در طول مدت استفاده از فرش ، وجود ضمانت واقعی و ارائه خدمات پس از فروش پشتیبان مشتری است. راهنمایی تلفنی مشتریان در خصوص نحوه استفاده و نگهداری از فرش و پیگیری شکایات احتمالی مشتریان، از وظایف واحدهای خدمات پس از فروش است. راهکارهایی از قبیل تعویض ، اصلاح رایگان و اعطای تخفیف برای خرید مجدد ، موجب جلب رضایت مشتریان را فراهم میآورند.

قیمت

قیمت کالا همواره از دغدغههای اصلی مشتریان است. گذشته از تفاوتهای کیفیتی که موجب تغییر در قیمت برندهای مختلف فرش ماشینی میگردد ، برخی از تولیدکنندگان با هدف رعایت حقوق مصرفکنندگان با قیمتگذاری یکسان در فروشگاههای خود در سراسر کشور ، این نگرانی مشتریان را برطرف کردهاند.

دسترسی

معضلاتی مانند ترافیک و عدم وجود جای پارک در شهرهای بزرگ و دوری مسافت برای رسیدن به مراکز خرید در سایر مناطق ، همواره خریداران را با چالش روبرو کرده است. در چنین شرایطی بدیهی است که وجود فروشگاههای متعدد در مناطق مختلف کشور خود بعنوان خدمتی ارزنده به مشتریان تلقی میگردد.

ایجاد دسترسی آسان به مراکز عرضه توسط گروه فرش فرهی با 110 فروشگاه در سطح کشور را میتوان از نمونههای موفقی دانست که در صنعت فرش ماشینی بینظیر است. سهولت دسترسی به سازمان و محصولات آن، بومیسازی نظام فروش در اقصی نقاط کشور و ایجاد شبکهای برای برقراری ارتباطات دوجانبۀ بین سازمان و مشتریان، از مزایای ایجاد چنین شبکهای است.

مطالب مشابه :

فرش سجاده ای طرح محراب ( شمیم )

کلیدواژه ها: سجاده,فرش سجاده ای, فرش سجاده,سجاده فرش, فرش نمازخانه,فرش مصلی,فرش سجاده ای مساجد, فرش محرابی,فرش سجاده ای کاشان,قیمت فرش سجاده ای,فروش فرش سجاده ای,خرید فرش سجاده ای,سجاده,فرش سجاده ای, فرش سجاده,سجاده فرش, فرش نمازخانه,فرش ... مصلی,فرش سجاده ای مساجد, فرش محرابی,فرش سجاده ای کاشان,قیمت فرش سجاده ای,فروش فرش سجاده ای,خرید فرش سجاده ای,فرش ماشینی ,فرش ماشینی کاشان,خرید فرش ماشینی,فروش فرش ماشینی,قیمت فرش ماشینی, فرش 700شانه, فرش 1000شانه.

تاريخچه فرش ماشيني

مطالب مشابه :

فرش سجاده ای طرح محراب ( شمیم )

نکاتی جهت خرید فرش سجاده ای

برخي كارخانه‌هاي فرش ماشيني كاشان تعطيل شد .

تاريخچه فرش ماشيني

قیمت فرش ماشینی داریوش

عوامل موثر بر فروش فرش دستباف و ماشینی در بازار ایران

رئیس اتحادیه تزئینات و موکت و فرش فروشان زنجان در گفتگو با ایسنا: