تجارب حمل و نقل عمومي (2)- سيستم اتوبوس سريع بوگاتا (كلمبيا)

تجارب حمل و نقل عمومي (2)- سيستم اتوبوس سريع بوگاتا (كلمبيا)

شهر بوگاتا پايتخت كشور كلمبيا با جمعيت 5/6 ميليون نفر (حدود 15 درصد از كل جمعيت كشور) است. 62 درصد از جمعيت در بازه سني 15 تا 54 سال هستند. شهر بوگاتا در ارتفاع 2600 متر از سطح دريا واقع شده و داراي درجه حرارتي بين 8 تا 20 درجه سانتي گراد در طول فصول مختلف سال است.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

بوگوتا داراي 13000 خط – كيلومتر جاده است كه 10000 خط – كيلومتر آن داراي روسازي مي باشد. اوج تقاضاي سفر در شهر بوگوتا در دو دوره (ساعت 6 تا 8 صبح و ساعت 5 تا 7 بعد از ظهر) است. همچنين يك دوره اوج كوتاه در ميان روز نيز وجود دارد.

<?xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" />

دولت كلمبيا در 20 سال گذشته در خصوص نياز به يك سيستم حمل و نقل جديد در بوگوتا بحث نموده است كه داراي قابليت هايي هم چون سيستم LRT باشد. سيستم LRT به دليل هزينه‌هاي سنگين و اعتراض شركت‌هاي خصوصي كه هم اكنون از سيستم حمل و نقل عمومي بهره‌برداري مي كنند، هرگز اجرا نشده است. مسئولين شهر بوگوتا در سال 1998 ميلادي يك استراتژي جديد را برايغلبه بر مشكلات حمل و نقل و ترافيك به كار گرفتند. از سال 1998 ميلادي در شهر بوگوتا، استراتژي‌هاي مختلفي براي كاهش تراكم ترافيك به اجرا درآمده است كه مهم‌ترين آنها عبارتند از :

- كاهش 40 درصد از اتومبيل ها در ساعات اوج با ايجاد محدوديت تردد بر اساس زوج و فرد بودن شماره پلاك اتومبيل

- اجراي يك شبكه مسير خطوط دوچرخه سواري

- احداث پياده روها

- ايجاد سيستم اتوبوس‌راني سريع السير

Transmilenio يك سرويس حمل و نقل با ظرفيت بالا است كه خدماتي هم چون سرويس‌هاي سيستم LRT را تامين مي‌نمايد، اين سيستم در سال 2000 ميلادي مورد بهره‌برداري قرار گرفته است.

وضعيت سيستم حمل و نقل شهر بوگوتا قبل از اجراي BRT

توسعه سيستم اتوبوس‌راني داراي رشد سريع و سازماندهي نشده بود، به طروي كه بين سالهاي 1993 تا 1997 ميلادي، تقاضا براي خدمات اتوبوس‌راني 27 درصد رشد را نشان مي‌داد. عرضه اتوبوس در دوره مذكور، 72 درصد رشد يافته كه نشان دهنده فقدان كنترل و برنامه‌ريزي بوده است. اين رشد نامتوازن باعث ايجاد پديده‌اي به نام جنگ براي سنت شده است. اين پديده به جنگ پرخاشگرانه رانندگان براي سوار كردن حداكثر تعداد مسافر اطلاق مي‌شد.

از آنجا كه درآمد گردانندگان سيستم بستگي به تعداد مسافر استفاده كننده از خدمات آنها داشت، جنگ بر سر مسافر شكل رقابت‌آميز پيدا كرده بود، از سوي ديگر فقدان سيستم تعمير و نگهداري و بازسازي وسايل نقليه باعث ايجاد هزينه‌هاي سنگين بهره‌برداري و افزايش آلاينده‌هاي هوا و افزايش سر و صدا شده بود. جمع‌آوري كرايه توسط راننده صورت مي‌گرفت كه باعث ايجاد خطرات بالقوه و در مواردي منجر به تصادف مي شد. اين شيوه جمع آوري كرايه باعث افزايش زمان سفر و كاهش جذابيت خدمات سيستم حمل و نقل عمومي نيز مي گشت. از ديگر مشكلات اين سيستم مي‌توان به سطح بالاي آلاينده هاي هوا به ميزان 750000 تن آلوده كننده هوا در سال (توليد شده توسط جريان ترافيك) و سطح آلودگي صوتي بيش از 90 دسي بل (dB) براي خيابان‌هاي اصلي شهر اشاره كرد. آلودگي هوا يكي از مشكلات جدي سيستمي بود كه اكسيژن آن 27 درصد از سطح دريا كم‌تر است. تعداد زياد تصادفات (52764 مورد) و 1174 نفر كشته شده آن نيز در سال 1998 ميلادي به ثبت رسيده است.

وضعيت سيستم حمل و نقل شهر بوگوتا بعد از اجرا BRT

سيستم Transmilenio براي كاهش تصادفات، زمان سفر، آلودگي هوا و همچنين تامين دسترسي براي كودكان، سالخوردگان، معلولان و افراد ناتوان با استفاده از تكنولوژي پيشرفته حمل و نقل و ارايه خدمات با كيفيت بالا ايجاد شده است. مديريت، كنترل و برنامه‌ريزي سيستم توسط يك اداره جديد حمل و نقل عمومي انجام مي‌شود. جمع آوري كرايه و بهره برداري از سيستم به وسيله بخش خصوصي كنترل مي‌شود. اداره جددي حمل و نقل عمومي با نام S.A Transmilenio در ماه اكتبر سال 1999 ميلادي به منظور مديريت، كنترل و برنامه‌ريزي سيستم تاسيس شد. اداره S.A Transmilenio به وسيله 3 درصد از درآمد حاصل از كرايه‌ها و ساير فعاليت‌ها (هم چون آگهي‌هاي تبليغاتي تجاري) پشتيباني مي‌شود. منابع مالي براي احداث سيستم BRT از ماليات سوخت، درآمدهاي محلي، اعتبارات بانك جهاني و امتيازات اعطايي دولت مركزي تامين مي‌شوند. منابع مختلفي براي سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي BRT تا سال 2006 ميلادي با طرح گسترش تا سال 2018 ميلادي برنامه‌ريزي شده است.

- <?xml:namespace prefix = w ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:word" />4 محوطه پاركينگ و تعمير ونگهداري

- 58 ايستگاه

- 17 گذرگاه عابر پياده

- پياده‌رو‌سازي مربوطه

- احداث و بازسازي 126 كيلومتر از خطوط تغذيه‌كننده سيستم

پيش بيني مي‌شود حدود 17000 نفر در اجراي اين پروژه همكاري نمايند. در هيجدهم دسامبر سال 2000 ميلادي بهره برداري از سيستم Transmilenio آغاز شده است.

خصوصيات و ويژگي‌هاي زيربنايي سيستم Transmilenio

تاسيسات زيربنايي سيستم Transmilenio شامل مسير ويژه اتوبوس، خيابان‌هايي براي اتوبوس‌هاي تغذيه كننده مسير اصلي، تسهيلات دسترسي عابرين پياده، ايستگاه‌ها، مكان‌هايي براي پاركينگ اتوبوس‌ها و تعمير ونگهداري آنها و يك سيستم كنترل پيشرفته مي‌باشد. مسيرهاي ويژه در بخش مياني خطوط خيابان‌هاي اصلي شهر در نظر گرفته شده است. مسيرهاي ويژه با استفاده از جدا كننده‌هاي فيزيكي از تركيب جريان ترافيك وسايل نقليه شخصي، كاميون‌ها و تاكسي‌ها مجزا شده است. مسيرهاي ويژه در سيستم Transmilenio داراي دو خط در هر جهت مي‌باشند.

وجود دو خط در هر جهت حركت، امكان عبور اتوبوس‌ها از كنار هم را فراهم مي‌آورد كه باعث بهبود سرعت عملكرد بهبود سرعت عملكرد سيستم شده و اجازه تردد اتوبوس‌هاي اكسپرس و همچنين سرويس‌دهي با وجود يك اتوبوس متوقف شده در كنار مسير را مي‌دهد. پيش‌بيني مي‌شود در يك برنامه 15 ساله تعداد 22 مسير ويژه يا خط اصلي كه 388 كيلومتر مسير را پوشش مي‌دهد به بهره‌بردراي برسد.

در سيستم Transmilenio سه نوع ايستگاه وجود دارد:

- ايستگاه‌هاي معمولي: اين نوع ايستگاه در هر 500 متر مسافت از مسير در نظر گرفته شده اند در همه اين ايستگه ها امكان خريد بليط و وورد به سيستم براي مسافران وجود دارد.

- ايستگاه مياني: اين ايستگاه‌ها در محل برخورد خطوط تغذيه كننده و خطوط اصلي سيستم قرار ميگيرند. هدف اين ايستگاه‌ها تامين يك ارتباط متقابل مناسب، كارا و سريع بين اتوبوس‌هاي خطوط تغذيه كننده و اتوبوس‌هاي سيستم Transmilenio است.

- ايستگاه‌هاي خطوط اصلي: اين ايستگاه‌ها در ابتدا و انتهاي مسير خطوط اصلي قرار مي‌گيرند. در اين ايستگاه‌ها، انتقال بين اتوبوس‌هاي سيستم Transmilenio، اتوبوس‌هاي خطوط تغذيه كننده آن و مسيرهاي حمل و نقل صورت مي‌گيرد. كرايه پرداختي به صورت هماهنگ با خطوط تغذيه كننده در نظر گرفته شده و هنگامي كه مسافران بين دو نوع اتوبوس انتقال مي‌يابند نيازي به پرداخت مجدد (2 مرتبه) وجود ندارد. در اين ايستگاه‌ها، تسهيلات پاركينگ براي دوچرخه نيز وجود دارد.

شيوه بهره برداري

در خطوط اصلي فقط امكان بهره برداري از اتوبوس‌هاي Transmilenio وجود دارد و اتوبوس‌هاي خطوط تغذيه‌كننده امكان استفاده از آنها را ندارند. در خطوط اصلي دو نوع سرويس‌دهي وجود دارد:

يكي سرويس‌هاي معمولي كه در همه ايستگاه‌هاي مسير توقف مي‌نمايند و با شماره 1 شناسايي مي‌شوند.

ديگري سرويس‌هاي اكسپرس است كه در همه ايستگاه‌هاي طول مسير توقف ندارند و اين موضوع باعث كاهش زمان سفر و تعداد اتوبوس‌هاي موجود در ناوگان مي‌شود. اتوبوس‌هاي اكسپرس با شماره‌هاي 10، 20، 30، 40 و 50 شناسايي مي‌شوند.

تلفيق دو شيوه سرويس دهي مذكور امكان مي‌دهد كه تعداد مسافر بيشتري در هر ساعت و در هر جهت جابجا شود. در حقيقت بدين ترتيب، مسافرين بر اساس مقصدشان تقسيم مي‌شوند كه اين امر براي كاهش تعداد اتوبوس ناوگان اتوبوس‌راني مناسب مي‌باشد. اتوبوس‌هاي معمولي هر 5 دقيقه و اتوبوس‌هاي اكسپرس هر 4 دقيقه حركت مي‌نمايند. جدو ل2 تعداد مسافر روزانه پيش‌بيني شده اين سيستم را نشان مي‌دهد.

در خطوط اصلي از اتوبوس‌هاي مفصل دار با ظرفيت 160 مسافر، طول 18 متر، عرض 6/2 متر و داراي 4 درب به عرض 2/1 متر در سمت چپ هستند. طراحي اتوبوس‌ها بر پايه اصل مشتري محوري انجام شده است به طوري كه داراي آسايش كافي در داخل آن بود و ورود و خروج مسافرين به آن به سهولت انجام شود. همچنين آلودگي اندك هوا و صدا نيز مد نظر بوده است.

رانندگان اتوبوس ها در شيفت هاي كاري 6 ساعته فعاليت مي‌نمايند. حقوق رانندگان اتوبوس‌ها تابعي از مقدار مسافت پيموده شده توسط اتوبوس (بر حسب كيلومتر) است و ارتباطي با كرايه جمع آوري شده ندارد. سيستم Transmilenio از ساعت 5 صبح الي 11 شب سرويس دهي مي نمايد. در اين سيستم، كرايه مسافرين قبل از سوار شدن به اتوبوس جمع آوري ميشود. كرايه هنگام ورود مسافر به سيستم و در محل ايستگاه ها جمع آوري مي گردد. كارت بليط هاي زرد رنگ براي يك سفر، قرمز رنگ براي دو سفر كارت بليط هاي مخصوص براي چندين سفر مي باشد و اين سيستم جمع‌آوري كرايه باعث كاهش زمان سوار شدن، كاهش هزينه‌هاي بهره‌برداري و زمان سفر مسافرين مي‌شود.

جدول 2- تعداد مسافر روزانه پيش بيني شده

سال بهره برداري	مسافر روزانه (نفر)
2005	000/681/2
2010	000/136/4
2015	000/004/5
2018	000/295/5

سيستم پيشرفته كنترل

يك سيستم پيشرفته كنترل مهمترين بخش سيستم BRT است. يك سيستم كنترل ماهواره‌اي امكان نظارت پيوسته بر عمليات بهره‌برداري اتوبوس‌ها را به وجود مي‌آورد. هر اتوبوس داراي يك دستگاه گيرنده سيستم موقعيت‌ياب جهاني GPS (Global Positioning System) براي گزارش دادن موقعيت اتوبوس است. يك كامپيوتر كه داراي برنامه‌هاي عملكرد ناوگان اتوبوس‌راني و سيستم ارتباطات پيگيري حركت‌ها است در مركز كنترل Transmilenio قرار داده شده است كه اطلاعات را به صورت مشترك توسط اداره پليس و دستگاه گيرنده خودكار به گيرنده‌هاي ورودي و خروجي هر ايستگاه مي‌فرستد، اين سيستم ارتباطي تامين كننده اطلاعات واقعي زمان سير و حركت است و ساختار اصلي مركز كنترل را تشكيل مي‌دهد.

نتايج حاصل از بهره برداري فاز 1

فاز 1 پروژه سال‌هاي 1999 تا 2002 ميلادي اجرا شده است، سيستم با 21 ايستگاه و 5/15 كيلومتر مسير ويژه شروع به كار نموده است. در نوامبر سال 1999 ميلادي در شهر بوگوتا، 35 كيلومتر مسير ويژه اتوبوس و 100 كيلوتر مسير خطوط تغذيه كننده وجود داشته است كه 401 اتوبوس مفصل دار (دوكابين) و 103 اتوبوس خطوط تغذيه كننده در آن سرويس دهي مي‌كرده‌اند. 3 مسير از خطوط اصلي احداث شده كه 41 كيلومتر مسير ويژه اتوبوس در اين 3 كريدور ساخته شده است. در 7 ناحيه تغذيه كننده نيز 309 كيلومتر خطوط تغذيه كننده داخل 74 ناحيه شهر به اجرا درآمده است كه مسافرين را از نواحي دور دست به خطوط اصلي سيستم BRT مي‌رسانند. براي خطوط اصلي، تعداد 4 ترمينال ايستگاهي، 4 ايستگاه ارتباطي مياني براي دو بخش سيستم، 53 ايستگاه معمولي و 30 ايستگاه گذرگاه عابر‌پياده احداث شده است. براي اين فاز پروژه 240 ميليون دلار (آمريكا) سرمايه‌گذاري انجام گرفته است. شهردار بوگوتا در 18 دسامبر 2001 ميلادي رسماً سيستم جديد BRT را افتتاح نمود. در فاز 1 پروژه، به طور متوسط تعداد 770000 مسافر در روز با استفاده از اين سيستم جا به جا شده‌اند.در بخش‌هاي شلوغ سيستم BRT جا به جايي 340000 مسافر در ساعت در هر جهت نيز گزارش شده است. مجموعاً تعداد 256/162/344 نفر در خطوط اصلي سيستم جا به جا شده‌اند و اتوبوس‌هاي آن مجموعاً 715/035/66 كيلومتر مسافت را پيموده‌اند. ناوگان سيستم مشتمل بر 470 اتوبوس مفصل‌دار (دوكابين) و 235 اتوبوس در خطوط تغذيه‌كننده بوده است كه سرعت متوسط حركت اتوبوس‌ها در خطوط اصلي برابر 26 كيلومتر در ساعت گزارش شده است. با اجراي سيستم جديد، سرعت متوسط حركت اتوبوس‌ها از 10 كيلومتر در ساعت به 26 كيلومتر در ساعت افزايش يافته است. در فاز 1 پروژه تعداد 90 غرفه فروش بليط و 359 دستگاه كنترل بليط در ورودي هاي سيستم نصب شده است. كرايه دريافتي در شروع فعاليت سيستم 800 پزو كلمبيا بوده است كه بعداً به 900 پزو افزايش يافته است. اين مقدار كرايه حدوداً 40/0 دلار (آمريكا) است. درآمد روزانه سيستم در اين فاز برابر 270000 دلار (آمريكا) از جابجايي حدود 770000 مسافر روزانه بوده است.

اثرات زيست محيطي طرح

كاهش آلودگي‌هاي زيست‌محيطي و تصادفات رانندگي، مهمترين اثر اجراي پروژه در فاز 1 بوده است. با اجراي اين فاز از پروژه يك كاهش 92 درصدي از تعداد كشته‌هاي ترافيكي مشاهده شده است. همچنين مجروحين تصادفات رانندگي به ميزان 75 درصد و تعداد تصادفات برابر 47 درصد كاهش داشته است. مطالعات ميداني دريكي از خطوط اصلي در سال 2000 و 2001 ميلادي نشان دهنده كاهش حدود 43 درصد از دي اكسيد سولفور (SO2)18 درصد از دي اكسيد نيتروژن (NO2) و 12 درصد ذرات معلق در هوا مي باشد. 32 درصد كاهش زمان سفر براي مسافرين سيستم حمل و نقل عمومي نيز ملاحظه شده است.

نتيجه‌گيري

بسياري از پروژه‌هاي اجرا شده در كشورهاي آمريكاي لاتين داراي مشكلات و موانع اجرايي بوده‌اند ولي سيستم BRT به عنوان يك گزينه مطلوب براي توسعه و به‌روز نمودن سيستم حمل و نقل با هزينه‌هاي اجرايي مناسب مطرح شده است. با بهره‌برداري از فاز اول پروژه BRT در شهر بوگوتا مشاهده شده است كه زمان سفر، آلودگي‌هاي زيست‌محيطي و تصادفات به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است. همچنين سرعت حركت در شبكه و ايمني سفرها با اجراي سيستم BRT يافته است.

تجارب حمل و نقل عمومي (2)- سيستم اتوبوس سريع بوگاتا (كلمبيا)

مطالب مشابه :

گزارش برنامه جنگل نوردی شهمیرزاد به بهشهر

نرخ و نوع قطارهای تبریز و تهران به مشهد

سامانه اتوبوس های تندرو - BRT در تبریز

تمهيدات پايانه ها، راه آهن و فرودگاه براي بازگشت مسافران اعلام شد

خطوط ويژه اتوبوس

مقصدی در ابتداي راه ... / گزارش ايسنا از اردوي 700 نفري معلولان به مشهد مقدس

اطلاعات صدور بليط

تجارب حمل و نقل عمومي (2)- سيستم اتوبوس سريع بوگاتا (كلمبيا)

تهران شایسته دریافت جایزه جهانی حمل و نقل پایدار 2011

قطار شهري