معرفی شغل مهندس مکانیک

معرفی شغل مهندس مکانیک

اگر شما تفکر فنی و توانایی خوبی در حل مساله دارید و می خواهید در حوزه مهندسی کار کنید، شغل مهندسی مکانیک برای شما مناسب است.

مهندس مکانیک، اصول اساسی نیرو، انرژی، حرکت و گرما را می‌آموزد و با دانش تخصصی خود، سیستم‌های مکانیکی و دستگاه‌ها و فرایندهای گرمایی را طراحی کرده و می‌سازد. مهندس مکانیک گستره وسیعی از دستگاه‌ها، فرآورده‌ها و فرایندها را تولید می‌کند؛ از قالب ساخت سوزن ته‌گرد تا مدل‌سازی حرکت ماهواره‌ها در فضای خارج از جو، موتورها و سیستم‌های کنترل خودرو و هواپیما، نیروگاه‌های الکتریکی، دستگاه‌های پزشکی و اجزا و قطعه‌های گوناگون و....

مهندس مکانیک، با توجه به تخصص خود توانمندی های خاصی را کسب می کند. به عنوان مثال برخی از آنها به طراحی اجزا و مکانیزم ماشین آلات مختلف می پردازند (اکثرا فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش جامدات). گروهی طراحی و محاسبه اجزای سیستم های مبتنی بر تبدیل انرژی، انتقال حرارت و سیالات مانند مولدهای حرارتی، نیروگاه های آبی و... را برعهده دارند(عمدتا فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش حرارت و سیالات).

مهندسی مکانیک که از زمان انقلاب صنعتی اروپا به صورت مستقل شناخته شد، ارتباط و اشتراکات زیادی با بسیاری از حوزه های مهندسی دیگر دارد. دکتر محمد دورعلی از اساتید مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در معرفی شغل مهندسی مکانیک می‌گوید: مهندسی مکانیک را شاید بتوان از نقطه‌نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامع‌ترین مهندسی به شمار آورد. چون مهندسی مکانیک در برگیرنده تمامی علوم و فنونی است که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین‌آلات و به کارگیری مواد مختلف در ساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم‌های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط می‌باشد. به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدلسازی و شبیه‌سازی ، طراحی و تهیه نقشه‌ها ، تدوین روش ساخت ، تولید و آزمایش تمامی ماشین‌آلات و تاسیسات موجود در دنیا ، با تکیه بر توانایی‌های مهندسان مکانیک انجام می‌گیرد.

مهندس مکانیک معمولا یا در دفاتر شرکت ها و یا در واحدهای تولید کارخانه ها کار می کند.مهندس مکانیکی که در سازمان، شرکت یا کارخانه ای استخدام می شود، معمولا به صورت تمام وقت و در ساعات اداری مشغول به کار است. البته گاهی بسته به نوع پروژه های کاری و زمانبندی آنها (به ویژه در بخش خصوصی) ساعت کاری شان می تواند تغییر کند. مهندس مکانیکی هم که به صورت مستقل فعالیت کرده و شرکت شخصی دارد، تعیین ساعت کاری بر عهده خودش می باشد.

در ادامه برای آشنایی بیشتر با شغل مهندسی مکانیک اطلاعات کاملی در زمینه وظایف مهندس مکانیک، مهارت و دانش مورد نیاز یک مهندس مکانیک، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی مکانیک، آینده شغلی، بازار کار و فرصت های استخدامی مهندس مکانیک، درآمد و حقوق مهندس مکانیک و مشاهیر این حوزه ارائه می شود.

وظایف مهندس مکانیک

زمینه های مختلف فعالیت یک مهندس مکانیک عبارتند از :

طراحی : ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که هر نوع محصولی را ساخته و بسته‌بندی می‌کنند، تجهیزات گردنده مانند پمپ‌ها، فشرده‌سازها (کمپرسورها)، دمنده‌ها، توربوماشین‌ها (توربین‌ها و ...)، موتورهای درون‌سوز، مخزن‌های تحت فشار، رآکتورها، مبادله‌کن‌های گرمایی، دیگ‌های بخار، سامانه‌های لوله‌کشی، وسیله‌های نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، قطار وغیره، تجهیزات حمل مواد مانند تسمه‌نقاله‌ها، روبات‌ها و طراحی کنترلر برای سیستم‌های دینامیکی.
تحلیل : شکست و فرسودگی دستگاه‌ها، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان قطعات، سیستم‌های انتقال حرارت، ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک و پیزوالکتریک.
ساخت و تولید : فرایندهای ماشین‌کاری سنتی، فرایندهای ماشین‌کاری غیر سنتی، فرایندهای شکل‌دهی شامل شکل‌دهی ورقی و حجمی، طراحی و ساخت قالب‌ها و قیود، روش‌های اتصال و جوشکاری، عملیات حرارتی، روش‌های ریخته‌گری، مترولوژی و سیستم‌های اندازه‌گیری.
کنترل کیفیت : آزمایش کیفیت، امنیت و قابلیت اطمینانِ فرآورده‌ها، دستگاه‌ها و فرایندها،
زمینه های نوین : فناوری نانو، سیستم‌های میکروالکترومکانیکی (حسگری و عملگری)، سیستم‌های دارو‌رسانی در ابعاد نانو، سیستم‌های میکرو و نانو سیالاتی، نانو‌روبات‌ها

مهندسان مکانیک از بسیاری از ابزارها، موتورها و ماشین ها استفاده می کنند. نمونه ای از آنها عبارتند از :

ماشین های تولید برق مانند ژنراتورها، موتورهای احتراق داخلی و توربین های گاز و بخار
ماشین های برقی مانند یخچال ها و تهویه های هوا
تجهیزات تولید صنعتی مانند روبات های مورد استفاده در تولید
سایر ماشین های داخل ساختمان ها مانند آسانسورها و پله های برقی
ابزارهای ماشین آلات و ابزار سایر موتورها
سیستم های حمل و نقل مواد از قبیل سیستم های نقاله مکانیکی و ایستگاه های انتقال خودکار

مهندس مکانیک می تواند در پروژه های مقیاس وسیع مانند توسعه راه های مهار امواج و قدرت جزر و مد و یا در پروژه های مقیاس کوچک مانند ساخت پروتزهای ایمپلنت مشغول به کار شود.

دانش و مهارت مورد نیاز مهندس مکانیک

قوی بودن در ریاضی و فیزیک - زیرا اساس مهندسی مکانیک بر این دروس بنا شده است.
داشتن خلاقیت و قدرت تجسم خوب - از آنجا که طراحی و رفع عیوب سیستم ها و دستگاه ها از وظایف اصلی مهندس مکانیک می باشد، داشتن خلاقیت و تجسم قوی لازم و ضروری است.
دانش و علاقه فراوان به امور فنی
مهارت کار تیمی - برای همکاری با سایر مهندسان، تکنسین ها و مدیران ارشد
توانایی اولویت بندی و برنامه ریزی موثر
توانایی کار با کامپیوتر و تسلط بر نرم افزارهای مرتبط - از آنجا که بسیاری از امور مهندسی مکانیک مانند طراحی ها و شبیه سازی ها و بسیاری از تشخیص عیوب به کمک کامپیوتر و نرم افزارهای تخصصی انجام می شود، مهندس مکانیک باید آشنایی و تسلط کافی روی آنها داشته باشد.
توانایی تحمل شرایط کاری پرفشار - به خصوص در پروژه های بزرگ

مانند سایر مهندسان، گروه مهندسان مکانیک هم به میزان زیادی از کامپیوتر استفاده می کنند. کامپیوترها به آنان در کارهای زیر کمک می کنند:

ایجاد و تحلیل طرح ها
شبیه سازی و آزمایش اینکه یک ماشین چگونه کار خواهد کرد
ایجاد مشخصات قطعات
نظارت بر کیفیت محصولات
کنترل ساخت و تولید

برخی از نرم افزارهای تخصصی مهندسی مکانیک عبارتند از :

pro-engineer : نرم‌افزار طراحی قطعات
Working Model : نرم افزار تحلیل و مونتاژ مدل های سه بعدی و ترسیمات دوبعدی ( دریافت بسته آموزش نرم افزار Working Model )
Marc: نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنش‌ها
Ansys: نرم‌افزاری برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیل‌های دینامیكی ( دریافت بسته آموزش نرم افزارAnsys )
Catia: نرم‌افزار طراحی قطعات( دریافت بسته آموزش Catia )
Fluent : نرم‌افزار تحلیل و بررسی حرکت سیالات ( دریافت بسته آموزش Fluent )
Gambit : نرم افزاری برای مدل سازی و ایجاد مدل ریاضی برای حل گر Fluent ( دریافت بسته آموزش Gambit )
Matlab : نرم‌افزاری برای نوشتن برنامه و محاسبات ریاضی در مهندسی (دریافت بسته آمورش Matlab )
Solidworks : نرم‌افزار طراحی قطعات (دریافت بسته آموزش Solidworks )
C-Mold : نرم‌افزار طراحی قالب‌های صنعتی
Power shape: نرم‌افزار مدل‌سازی
EdgeCAM : نرم افزار طراحی و عملیات ساخت و تولید (دریافت بسته آموزش نرم افزار EdgeCAM )
Cosmos: نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنش‌ها
نرم افزار Carrier : نرم افزار طراحي سيستم هاي تهويه مطبوع (دریافت بسته آموزش نرم افزار Carrier)

تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی مکانیک

از آنجا که شغل مهندسی مکانیک کاری کاملا حرفه ای و تخصصی است، برای استخدام این شغل از فارغ التحصیلان رشته مهندسی مکانیک در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا استفاده می شود.

البته قابل ذکر است که داشتن تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل کلیدی در استخدام مهندس مکانیک به حساب می آید. همچنین آشنایی و تسلط بر نرم افزارهای مرتبط نیز برای موفق شدن در شغل مهندسی مکانیک بسیار مهم است.

آینده شغلی، بازار کار و فرصت های استخدامی مهندسی مکانیک

از آنجا که مهندس مکانیک در زمینه های مختلفی تخصص دارد، می تواند در صنایع نظامی، هوافضا، پزشکی و داروسازی، شرکت های مشاوره ای و پیمانکاری، شرکت های نفتی (هر سال بخش عظیمی از فارغ‌التحصیلان مکانیک جذب صنایع وابسته به نفت و پتروشیمی می‌شوند) و معدنی داخلی و خارجی کار کرده و یا به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها ، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی فعالیت کند. با کسب تجربه بیشتر هم می تواند به مشاغل سطح بالاتری مانند مدیریت پروژه، متخصص تحقیقات و مشاور دست پیدا کند.

اطلاعات دقیقی در خصوص میزان استخدام مهندس مکانیک در کشور در دسترس نمی باشد. ولی از طرفی به دلیل حرکت کشور به سمت توسعه صنایع مختلف و خود کفایی در آنها و از طرف دیگر با توجه به نقش مهم و کلیدی مهندس مکانیک در صنایع، می توان این پیش بینی را کرد که در سال های آینده بازار کار مهندس مکانیک همانند اکنون از وضعیت مناسبی برخوردار باشد.

البته بازار کار فعلی مهندسی مکانیک دارای کمبودها و مشکلاتی نیز است که برخی از آنها عبارتند از :

کاربردی نبودن علوم و دروسی که در دانشگاه ها به دانشجویان رشته مکانیک آموخته می شود
عدم آشنایی بسیاری از دانش آموختگان مکانیک با نرم افزارهای کاربردی این حوزه

وضعیت استخدام مهندس مکانیک در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندسان مکانیک بین سال های 2010 تا 2020، رشد9 درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل 14 درصد می باشد.

استرالیا - میزان رشد استخدام مهندس مکانیک در سال 2011، 32.6 درصد بوده و برای سال های آتی افزایش رشد پیش بینی شده است.

درآمد و حقوق مهندس مکانیک

در بخش دولتی میزان حقوق و دستمزد مهندس مکانیک مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری تعیین می شود. جزئیات این قانون را می توانید از لینک زیر دریافت کنید :

محاسبه حقوق و مزایا در قانون مدیریت خدمات کشوری

در بخش خصوصی میزان حقوق و درآمد دریافتی مهندس مکانیک متفاوت است. هر شرکتی با توجه به اهداف مالی، توان مالی، نوع پروژه و گستردگی آن و برخی عوامل دیگر میزان حقوق و دستمزد کارکنان خود را تعیین می کند. در بخش خصوصی عواملی مانند داشتن تجربه و تحصیلات مرتبط، تخصص و مهارت بالا، آشنایی با سیستم ها و نرم افزارهای کامیپوتری در استخدام مهندسان مکانیک و تعیین میزان حقوق و دستمزد آنها بسیار بااهمیت هستند.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال 1392 توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندسان مکانیک در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.

برخی از سمت هایی که در این پژوهش در نظر گرفته شده اند شامل مهندس مکانیک، بازرس فنی، کارشناس تاسیسات، سرپرست کنترل کیفیت، مدیر تولید، مدیر کارخانه و ... می باشند که یک مهندس مکانیک می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.

برای مهندس مکانیک در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل درآمد، حداکثر درآمد و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندس مکانیکی که در سمت سرپرست کنترل کیفیت در رده سرپرست کار می کند، در اواخر سال 1392، حداقل درآمد 900000 تومان، حداکثر درآمد 3000000 تومان و متوسط درآمد ماهیانه 1600000 تومان را داشته است.

همچنین از آنجا که تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل موثر در تعیین حقوق و درآمد هر فردی از جمله مهندسان مکانیک می باشد، در بخش دیگری از این پژوهش، درآمد مهندس مکانیک از نظر سابقه کاری در رده های مختلف سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در تصویر زیر مشخص است در هر رده سازمانی با افزایش سابقه کاری، درآمد و حقوق مهندس مکانیک نیز افزایش می یابد.

توجه داشته باشید که تحقیق بالا روی شاغلانی که در استخدام شرکت یا سازمانی (اعم از دولتی یا خصوصی) می باشند، صورت گرفته است. در مورد افرادی که کارآفرین هستند و کار مستقلی در حوزه تخصصی شان، راه اندازی کرده اند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.

درآمد مهندس مکانیک در برخی کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک 78.160 دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان83.340 دلار و برای همه مشاغل33.840 دلار) در سال2010 و مطابق با آخرین آمارها در سال 2013، 79.150 دلار بوده است.

استرالیا - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک 77.280 دلار ( قبل از کسر مالیات) است.

انگلستان - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک تازه کار بین 29.300 تا33.000 دلار، مهندس مکانیک با تجربه بین39.000 تا 58.600 دلار و مهندس ارشد بیش از 60.000 دلار است.

شخصیت های مناسب شغل مهندس مکانیک

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

برخی از شخصیت های مناسب شغل مهندسی مکانیک بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

ESTJ این تیپ شخصیتی دوست دارد با چیزهای ملموس و واقعی سر و کار داشته باشد. او می تواند بر اساس استدلال های قیاسی خود به علت و معلول ها پی برده و نتیجه گیری کند.همچنین علاقه دارد در واحدهای سازمان یافته در سمت های ارشد و مدیریتی کار کند.

ISTJ این تیپ شخصیتی از دقت بالایی برخوردار است و دارای مهارت های فنی خوبی می باشند.

ESTP این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارهای مختلف کار کند. او بیشتر مایل است برای خود کار کند.

ISTP این تیپ شخصیتی به رشته های فنی و فهمیدن چرایی و چگونگی کار کردن اشیا علاقه دارد. او مشاهده کننده خوبی بوده و به جزئیات و واقعیات توجه زیادی دارد. استفاده از تحلیل های منطقی به خوبی در کار این تیپ شخصیتی مشهود است.

برخی از مشاهیر مهندسی مکانیک

	جیمز وات : تکمیل کننده موتور بخار و پدر انقلاب صنعتی.
	کارل بنز : مخترع موتورهای دیزلی و بنیان گذار موتورهای احتراق داخلی و سازنده اولین خودروی تجاری، مبدع پدال گاز در خودرو و سیستم جرقه زنی با استفاده از شمع و باتری، مخترع کلاچ و مکانیزم تعویض دنده، کاربراتور و رادیاتور
	گوتلیب ویلهلم دایملر : مهندس و طراح صنعتی، به همراه می باخ مخترع اولین موتور سیکلت (دوچرخه موتور دار)و پیشرو در گسترش موتورهای احتراق داخلی، پدر بزرگ موتورهای احتراق داخلی
	ویلهلم می باخ : مهندس و طراح صنعتی، صاحب نشان میباخ، همکاری با دایملر در ساخت موتورهای احتراق داخلی و موتورهای چهار زمانه، دارنده دکترای افتخاری از دانشگاه اشتوتگارت، عضو افتخاری انجمن مهندسین آلمان
	ساموئل کولت : سازندهٔ اسلحهٔ کولت
	سویچیرو هوندا : بنیان‌گذار شرکت معروف هوندا
	آیزاک سینگر : سازندهٔ نخستین چرخ خیاطی خانگی
	آلفرد برنارد نوبل : پایه‌گذار اندیشهٔ جایزهٔ نوبل
	رودولف دیزل : سازندهٔ موتورهای معروف دیزل که با گازوئیل کار می‌کنند.
	فلیکس وانکل : مخترع موتور دورانی وانکل
	ویلیس کریر : مخترع تهویه مطبوع
-	دونالد کرن : در زمینه مبدلهای حرارتی خدمات ارزنده‌ای بر جای نهاد و مولف کتاب heat exchanger design نیز می‌باشد.
-	سید محمد نبوی : سازنده اولین موتور با کیفیت و کارآمد خودرو در ایران