| پرستودنتيكس(تخصص پروتزهاي دنداني)- شاخه اي از دندانپزشكي است كه به بازسازي و حفظ عملكرد دهان، راحتي، سلامتي و زيبايي بيمار مي پردازد. بازسازي و ترميم دندانهاي طبيعي و يا جايگزيني دندانها و بافتهاي فكي- صورتي از دست رفته با جايگزين هاي مصنوعي، در حيطه عملكرد اين رشته است.
پروتز ثابت:
تعريف: به اعضاي مصنوعي بدن پروتز گفته مي شود، منظور از پروتز در دندانپزشكي، دندانهاي مصنوعي مي باشند و پروتز ثابت به پروتزي اطلاق مي گردد كه بر روي دندان يا دندانهاي پايه چسب خورده و ثابت مي گردد. پروتز ثابت شامل روكش و بريج (پل) مي باشد. روكش بر روي يك دندان تراش خورده سوار مي شود, بريج نيز بر روي دندانهاي پايه كناري قرار مي گيرد و شامل دندانهاي جايگزين شده نيز مي باشد.
ونيرVeneer
روكش Crown
بريج Bridge
ايمپلنت(كاشت دندان)
- ونيرها (veneer)
امروزه ديگر دليلي ندارد كه فاصله بين دندانها يا دندانهاي رنگ گرفته، بدشكل و كج خود را تحمل كنيد. يك ونير كه روي دندانهاي شما قرار داده مي شود، اشتباه طبيعت و يا آسيب ناشي از يك صدمه را تصحيح كرده و به شما كمك مي كند تا لبخندي زيبا داشته باشيد. ونيرها نازك بوده و پوسته هايي هستند كه با مواد همرنگ دندان براي هرفرد، بطور خاص ساخته مي شوند تا سطح جلويي دندانها را پوشش دهند. آنها معمولاً در لابراتوار و توسط تكنسين دندانساز، از روي مدلي كه توسط دندانپزشك شما تهيه شده ، ساخته مي شوند.
شما بايد بدانيد كه اين، يك درمان غير قابل برگشت است، زيرا براي تطبيق پوسته ونير روي دندان، لازم است مقدار كمي از ميناي دندان برداشته شود.
دندانپزشك ممكن است به شما توصيه كند كه از بعضي غذاها و نوشيدني ها كه ونير شما را بدرنگ مي كند،مثل چاي و قهوه پرهيز كنيد. گاهي ممكن است ونير ترك بردارد يا دچار شكستگي شود ولي براي اغلب افراد، زيبايي حاصل از كاربرد آن بيشتر ارزش دارد.
- روكش(Crown)
شما ممكن است براي پوشاندن يك دندان و بازگرداندن شكل و اندازه طبيعي آن، نيازمند روكش باشيد. يك روكش دندان، دندان شما را قويتر ساخته و ظاهر آن را بهبود مي بخشد. وقتي ميزان كافي از نسج دندان براي نگهداري يك پركردگي وسيع باقي نمانده باشد، روكش مي تواندآن دندان را پوشانده و ساپورت كند.
روكش ها ممكن است براي اتصال يك بريج، محافظت از يك دندان ضعيف و يا ترميم دنداني كه قبلاً شكسته است، بكار روند. روكش درمان خوبي براي دندانهاي بدرنگ و يا بدشكل است. همچنين براي پوشاندن يك ايمپلنت دنداني نيز استفاده مي شود.
اگر دندانپزشك شما روكش شدن دندان را توصيه مي كند، احتمالاً به يكي از دلايل فوق مي باشدتا به شما كمك كند دندانهايي سالم و لبخندي زيبا داشته باشيد.
- بريج (Bridge)
اگر شما يك يا چند دندان را از دست بدهيد، دچار مشكل در جويدن و صحبت كردن مي شويد.دراين صورت بريج يكي از درمان هايي است كه با جايگزيني دندانهاي از دست رفته به حفظ شكل صورت و كاهش مشكلات جويدن كمك مي كند. بريج ثابت، دندانهاي از دست رفته را كه بين دندانهاي ديگر هستند، جايگزين مي سازد و نماي زيبايي دارد.
اين نوع ترميم ممكن است از طلا، آلياژها، پرسلن(چيني) يا تركيبي از اين مواد باشد و به منظور ساپورت، به دندانهاي مجاور كه به آنها دندانهاي پايه اطلاق مي شود، باند شده يا به روكش روي آنها متصل مي شود. برخلاف بريجهاي متحرك كه ميتوانيدآنها را بيرون آورده وتميز نمائيد، يك بريج ثابت فقط توسط دندانپزشك مي تواند برداشته شود. يك بريج ايمپلنت، دندانهاي مصنوعي را مستقيماً به استخوان فك يا زير لثه، بسته به نوع بريجي كه دندانپزشك تجويز كند، متصل مي نمايد. بنابراين بسيار مهم است كه دندانهاي باقيمانده خود را تميز و سالم نگهداريد.
مواد مورد استفاده در روكش و بريج
پرسلن (سراميك/چيني)
اين ماده بصورت اينله، انله، روكش و ونيرهاي زيبايي استفاده مي شود. ونير پوسته بسيار نازكي از پرسلن است كه ميتواند جايگزين ميناي دندان شود و يا بخشي از آن را مي پوشاند. ترميم هاي پرسلن بطور خاصي مورد قبول و پسند عامه مردم هستند، زيرا رنگ و شفافيت آنها مشابه ميناي دندان طبيعي است. اين نوع ترميم حداقل دو جلسه و گاهي بيشتر وقت نياز دارد. ترميم با پرسلن تحت كشش يا فشار مستعد شكستن است. مقاومت آنها بستگي به ضخامت كافي پرسلن و قدرت باند آن با دندان زيرين دارد. آنها نسبت به سايش بسيار مقاومند، اما اگر سطح پرسلن خشن باشد، به سرعت سبب سايش دندانهاي مقابل مي شود.
پرسلن وفلز
نوع ديگري از ترميم غير مستقيم است كه بسيار قوي و با دوام بوده و در روكش يا بريج بكار مي رود. اين نوع ترميم قوي تر از پرسلن به تنهايي است. قسمت زيادي از دندان بايد تراش داده شود تا اين نوع ترميم روي آن تطابق يابد. گرچه بسيار مقاوم به سايش مي باشند، ترميم هاي پرسلن اگر سطح خشن داشته باشند، سبب سايش دندانهاي طبيعي مقابل مي گردند. ممكن است در ابتداي جايگذاري ترميم كمي حساسيت به سرما يا گرما وجود داشته باشد. اغلب بيماران مشكلي با اين نوع ترميم ندارند، گرچه تعداد كمي نسبت به بعضي انواع فلز استفاده شده در ترميم، حساسيت و آلرژي نشان داده اند.
آلياژ طلا
آلياژ طلا، حاوي طلا، مس و ساير فلزاتي است كه ترميمي قوي بصورت روكش يا بريج را بدست مي دهد. آنها معمولاً براي اينله، انله، روكش و بريجهاي ثابت استفاده مي شوند. بسيار مقاوم به خوردگي و تيرگي رنگ هستند. مقاومت بالايي به شكستن و سائيدگي دارند و اين امر موجب مي گردد كه دندانپزشك، حداقل ميزان ساختمان دندان را حين تراش بردارد. آلياژهاي طلا مشكلي براي دندانهاي مقابل ايجاد نكرده و بخوبي توسط بيماران تحمل مي شوند. گرچه رنگ فلزي آنها شبيه نماي دندان طبيعي نيست.
آلياژ فلزي
آلياژ هاي فلزي غير قيمتي به رنگ نقره هستند و در روكش، بريج ثابت و دنچر پارسيل استفاده مي شوند. آنها نسبت به خوردگي و تيرگي رنگ بسيار مقاومند و مقاومت بالايي به شكستگي و سايش دارند. رنگ فلزي آنها نماي دندان طبيعي را ندارد. بعضي بيماران ممكن است نسبت به فلزات، واكنش آلرژيك نشان دهند و در صورت كاربرد آنها ممكن است ابتدائاً حساسيت به سرما و گرما وجود داشته باشد.
- ايمپلنت
| هيچ چيز جانشين دندانهاي سالم نمي شود. ولي وقتي شما دنداني را به دليل بيماري يا حادثه از دست داده ايد، بهتر است بدانيد كه راهي براي بازگرداندن لبخند زيباي شما وجود دارد.يك ايمپلنت دنداني ظاهرواحساسي شبيه دندان از دست رفته تان به شما مي دهد. دندانپزشك يك پايه يا فريم فلزي را زير لثه شماقرار مي دهد كه درست شبيه ريشه يك دندان به استخوان فك متصل مي شود. سپس دندانپزشك يك دندان جايگزين را روي ايمپلنت قرار مي دهد به نحوي كه شبيه وضعيت دندان اصلي خود شما به نظر آيد.
اغلب بيماران معتقدند، ايمپلنت مطمئن و با ثبات است و آن را جايگزين خوبي براي دندان از دست رفته شان مي دانند. ايمپلنت ها مي توانند جايگزين يك يا چند دندان از دست رفته شوند. |
 |
 |
لازم به ذكر است كه ايمپلنت نياز به جراحي دارد، بنابراين بيماران بايد از نظر كلي در سلامت بسر برند، لثه هاي سالم داشته و استخوان كافي جهت ساپورت ايمپلنت داشته باشند. در ضمن بايد مقيد به رعايت دقيق بهداشت دهان و ملاقاتهاي مرتب با دندانپزشك باشند. |
مراحل جايگزيني ايمپلنت
ابتدا جراحي جهت قرار دادن پايه ايمپلنت انجام مي شود. جراحي تا چندين ساعت ممكن است طول بكشد و سپس حداكثر 6 ماه وقت لازم است تا استخوان حول اين پايه رشد كرده و آن را محكم در برگيرد. بعضي ايمپلنت ها نياز به يك جراحي ثانويه دارند تا يك رابط(Post)، پايه را به دندان جايگزين متصل كند. در ساير انواع ايمپلنت ها، پايه و رابط بهم متصل هستند و همزمان قرار داده مي شوند.
پس ازچندين هفته كه لثه ها بهبود يافتند، مرحله بعد شروع مي شود. دندانهاي مصنوعي ساخته شده و به قسمت رابط پايه متصل مي شوند. چون چندين بارامتحان دندانهاي مصنوعي جهت تنظيم دقيق وضعيت آنها لازم است،اين مرحله ممكن است يك يا دو ماه بطول بيانجامد.
جراحي ايمپلنت ممكن است در مطب دندانپزشك (تحت بي حسي موضعي) و يا بيمارستان (تحت بيهوشي عمومي)انجام شود. داروهاي ضد درد معمول و گاهي آنتي بيوتيك تجويز مي شود. دندانپزشك دستورات لازم جهت نحوه رعايت بهداشت دهان و نوع رژيم غذايي را به شما خواهد داد.
روكش كردن دندان در چه مواردي تجويز مي گردد؟
1 - دندانهايي كه داراي پركردگيهاي وسيع بوده، قادر به تحمل فشارهاي جويدن نبوده و بسيار شكننده مي باشند، پس ناچاراً بايد روكش شوند.
2 - دندانهايي كه تاج آنها شكسته ويا مقدار نسج باقيمانده دندان گير كافي براي پركردگي نداشته باشد.
3 - دندانهاي معالجه عصب شده؛ دنداني كه به معالجه عصب نياز پيدا مي كند معمولاً داراي پوسيدگي وسيع و پيشرفته اي بوده و ابتدا به ساكن مقدار زيادي از نسج سالم مينا و عاج را از دست داده است، ثانياً دندانپزشك براي دسترسي به عصب داخل ريشه ناچاراً مقداري از نسج سالم دندان را بر مي دارد، ثالثاً دندان تغذيه داخلي خود را از دست داده و قدري خشك مي گردد. رابعاً، دندان ممكن است بر اثر خونريزي داخلي و يا بيماري پالپ(عصب و بافت داخل دندان)تغيير رنگ داده باشد.
4 - زيبايي: دندانهاي تيره، بد رنگ، بد تشكيل شده و با شكل هاي غير طبيعي نيز نياز به ترميم توسط روكش دارند.
5 - تركهاي دنداني
6 - بازسازي سطوح جونده
بريج در چه مواردي توصيه مي گردد؟
اگر دندان يا دندان هايي از دست بروند و دندانهاي كناري قادر به تحمل فشار باشند , بريج توصيه مي شود. براي روكش هاي فلزي ميزان تراش كمتر بوده و براي روكش هاي چيني با اسكلت فلزي مقدار تراش بيشتر بوده و براي روكش هاي تمام چيني اندكي بيشتر است. ضمناً سطح جونده در صورتي كه قرار باشد با چيني پوشانده شود نياز به تراش بيشتري دارد. مقداري از فضاي حاصل از تراش دندان صرف اسكلت فلزي و مقداري صرف پوشاندن سياهي رنگ فلز توسط مواد اوپك و بقيه آن صرف اضافه نمودن چيني مخصوص عاج و ميناي دندان مي گردد.
آيا دنداني كه تاج آن كاملاً از بين رفته باشد امكان ترميم آن ميسر است؟
بله، در اين موارد دندانپزشك از داخل ريشه دندان (بعدازمعالجه عصب) قالب گيري بعمل آورده و وسيله اي را كه پُست ناميده مي شود، مي سازد. پست بعداً به داخل ريشه دندان چسب خورده و قسمتي از آن به عنوان تاج بيرون مي ماند كه بر روي آن روكش دندان سوار مي گردد.
چرا دندانهاي خلفي از دست رفته بايد جايگزين شوند؟
بد نيست كه بدانيد محل قرار گرفتن دندانها را فشارهاي وارده از طرف لب، زبان و گونه تعيين مي كنند. به عبارت ديگر دندانها در محلي قرار گرفته اند كه برآيند نيروهاي وارده به آنها صفر است. از نظر سطوح قدامي - خلفي و جونده نيز وجود دندانهاي ديگر دندان را محدود مي سازد.
يك دندان تا هنگامي به رويش و حركت فعال خود ادامه مي دهد تا به دندان مقابل برسد. ضمناً دندانهاي خلفي تر تمايل به حركت به سمت جلو دارند.
حال تجسم كنيد كه اگر يك دندان مثلاً اولين آسياي بزرگ فك پايين از دست برود چه اتفاقاتي ممكن است بيفتد؟
سعدي مي فرمايد: «.... چو عضوي به درد آورد روزگار دگرعضوها را نماندقرار» با از دست رفتن اين دندان، مقداري از فضاي حاصل از كشيده شدن آن با حركت دندانهاي مجاور(نه بطور كامل)اشغال مي گردد. نتيجتاً فاصله اي بين دندانهاي مجاور با دندان كناري شان ايجاد مي گردد كه علاوه بر گير غذايي و احتمال بروز پوسيدگي، باعث آزردگي و بيماري لثه نيز مي شود. ضمناً حركت دندانهاي مجاور بصورت كامل و بدنه اي نبوده و با خم شدن و انحراف محوري آنها همراه است. ماحصل اين خم شدن و ضرر حاصله، ايجاد بيماري لثه با بوجود آمدن پاكت لثه اي (عميق شدن شيار لثه اي) در ناحيه زير خم شدگي است. ديگر اينكه در صورت خم شدن، موقع جويدن غذا، نيرو در امتداد محور طولي دندان به آن وارد نشده و نيروي وارده مخرب خواهد شد. با كشيدن يك دندان تغييرات احتمالي فقط منحصر به فك مربوطه نبوده و نظم و آرايش دندانهاي فك مقابل را نيز برهم مي زند. همانطوري كه گفته شد دندانها تا هنگامي به رويش خود ادامه مي دهند تا به دندان مقابل برسند. نتيجتاً دندان مقابل به سمت ناحيه كشيده شده شروع به رويش مي نمايد. اين رويش اضافي علاوه بر اينكه از نظر زيبايي ناخوشايند است به علت مزاحمتي كه در موقع حركات طرفي فك ايجاد مي كند، براي مفصل گيجگاهي فكي نيز مضر مي باشد. باز هم مسئله به اينجا ختم نمي شود. اگر شكل يك دندان را در نظر بگيريد از قطر آن به سمت نوك ريشه كاسته مي شود. بديهي است با رويش بيشتر يك دندان، قسمتي از آن كه مجاور دندانهاي كناري قرار مي گيرد اينك باريك تر بوده و ايجاد فضا و فاصله اي را مي نمايد كه محل گير غذايي بوده و عوارضي چون پوسيدگي و بيماري لثه را بدنبال دارد. بايد بدانيد كه با كشيدن دندان، استخوان نيز دستخوش تغييرات ميگردد. استخوان هر فك از دو قسمت ساختماني تشكيل شده است. يك قسمت آن استخوان اصلي بوده و بدنه اصلي فك مي باشد، قسمت ديگر آن لانه دنداني بوده و دندانها را در بر مي گيرد و وجود آن بسته به وجود دندانهاست. اگر دنداني از دست برود و جايگزين نگردد اين قسمت از استخوان تحليل رفته و اگر در آينده نيازي به استفاده از دندانهاي مصنوعي بصورت دست دندان باشد، به علت تحليل شديد استخوان گير آن كم شده، بيمار را اذيت نموده و يا غير قابل استفاده مي شود. در حالت طبيعي و سلامت، عمل جويدن غذا متناوباً با استفاده از دندانهاي هر دو طرف فك صورت مي گيرد. در صورت از دست دادن دندان يا دندانهايي در يك طرف دهان، يا بيمار از آن طرف فك كمتر استفاده نموده و يا اصلاً استفاده نمي كند. اگر از يك طرف فك استفاده نشود دندانها تميز نشده و جرم مي بندند و علاوه بر اينكه مستعد به پوسيدگي مي شوند ناراحتي لثه هم افزوده مي گردد؛ زيرا كه غذا خوردن در تميز شدن دندانها و حفظ سلامتي لثه مؤثر است. با عادت يك طرفه غذا خوردن تغييراتي بصورت سايش در سطح جونده طرف كارگرايجاد ميگردد كه در صورت شدت، ممكن است ايجاد ناقرينه گي در سطح جونده نموده و در شكل و قيافه شخص نيز تأثير بگذارد.
دندان از دست رفته را چگونه مي توان جايگزين كرد؟
روشهاي متعددي رايج مي باشند:
1 - ايمپلنت يا دندان كاشتني، كه تشكيل شده است از پايه اي كه عمدتاً از جنس فلز تيتانيوم بوده و توسط جراح در استخوان فك كار گذاشته شده و سپس بر روي آن دندان قرار مي گيرد.
2 - پروتز ثابت يا بريج، كه دندان جايگزين شونده به دندانهاي كناري با استفاده از تراش آنها چسبانده مي شود و غالباً از يك اسكلت فلزي روكش شده توسط چيني ساخته مي شود.
3 - پروتز متحرك، كه قابل گذاشته شدن و برداشته شدن است و از فلز كرم كبالت و يا آكريل (نوعي پلاستيك) ساخته مي شود.
دو مورد اول بعلت كارآيي بالا اهميت خاصي داشته و بيمار احساس مي كند كه دندان از دست رفته اش را بازيافته است ولي مورد سوم به علت گير غذايي، خطر بلعيده شدن و عوارض ديگر رضايت مند نبوده و فقط به عنوان موقتي توصيه مي گردد و مورد استفاده و تجويز اصلي آن جايگزين نمودن تعداد زيادي دندان و فقدان دندانهاي پايه مناسب براي پروتز ثابت مي باشد.
پروتز متحرك:
- پروتز پارسيل
- پروتز كامل
پروتز پارسيل:
اين پروتز شامل چندين دندان جايگزين متصل به يك پايه پلاستيك به رنگ لثه است كه توسط يك اسكلت فلزي بهم متصل شده اند. پروتز پارسيل با گيره هاي فلزي يا وسايلي كه به آنها اتصالات دقيق اطلاق مي شود به دندانهاي طبيعي شما متصل مي شود.اين اتصالات دقيق تقريباً ديده نمي شوند و معمولاً از گيره هاي فلزي زيباتر هستند. ممكن است براي تطابق بهتر يك پروتز پارسيل با دندانهاي طبيعي، لازم باشد كه آنها روكش شوند. بويژه وقتي از اتصالات دقيق استفاده مي شود.
چه مدت طول مي كشد تا به استفاده از پروتز پارسيل عادت كنيم؟
در چند هفته اول، پروتز پارسيل جديد شما ممكن است حجيم و ناراحت بنظر آيد، ولي دهان بالاخره عادت كرده و آن را قبول مي كند. قرار دادن و برداشتن پروتز مقداري تمرين مي خواهد. كليه دستورات دندانپزشكتان را رعايت كنيد. پروتز بايد به راحتي در جاي خود قرار گيرد. هرگز با گاز گرفتن پروتز آن را با فشار به سر جاي خود نرانيد. اين كار باعث خم شدن يا شكستن كلاسپها مي شود.
چه مدت بايد از پروتز استفاده كنيم؟
دندانپزشك دستورات لازم را دراين زمينه به شما خواهد داد. ابتدا ممكن است از شما خواسته شود كه تمام مدت از آن استفاده كنيد. گرچه اين امر ممكن است كمي ناراحت كننده باشد، ولي اين سريع ترين راه براي نشان داده شدن قسمتهايي از پروتز است كه ممكن است نياز به تنظيم داشته باشد. اگر پروتز فشار زيادي به يك ناحيه خاص وارد كند، آن نقطه زخم مي شود. دندانپزشك پروتز شما را تنظيم مي كند تا راحت تر تطابق يابد. بعد از انجام تنظيم هاي لازم، معمولاً دندانپزشك توصيه مي كندكه قبل از رفتن به رختخواب، آن را از دهان درآورده و صبح دوباره ازآن استفاده كنيد.
آيا غذا خوردن با پروتز پارسيل مشكل است؟
غذا خوردن را با غذاهاي نرم و بريدن آن به قطعات كوچك شروع كنيد. با هر دو طرف دهان بجويد تا فشار يكنواختي روي پروتز وارد شود.از مصرف غذاهاي چسبنده و سفت پرهيز كنيد.
آيا پروتز پارسيل نحوه صحبت كردن را تغيير مي دهد؟
اگر تلفظ بعضي كلمات با پروتز جديد براي شما مشكل است، با صداي بلند تمرين كنيد، كلماتي كه در تلفظ آنها مشكل داريد، تكرار كنيد. به مرور زمان، شما به صحبت كردن صحيح با پروتز خود عادت خواهيد كرد.
نحوه مراقبت از پروتز پارسيل چگونه است؟
بهتر است جلوي يك سينك پر از آب بايستيد تااگر بطور اتفاقي پروتز از دست شماافتاد، مشكلي پيش نيايد. براي حذف خرده هاي مواد غذايي و پلاك از سطح پروتز، هر روز آن را مسواك كنيد. اين كار مانع تغيير رنگ يافتن پروتز نيز مي شود. بهتر است از مسواكهاي مخصوص پروتز كه موهاي آن مناسب اين كار است،استفاده كنيد. البته يك مسواك با اندازه متوسط (regular) و موهاي نرم هم قابل قبول است. ساير شوينده هاي خانگي واغلب خمير دندانها سايندگي زياد داشته و نبايد براي تميز كردن پروتز بكار روند. كليه سطوح پروتز بايد كاملاً تميز شود و به آرامي مسواك زده شود تا صدمه اي به اتصالات پلاستيكي و يا خم شده وارد نشود.
اگر پروتز مرطوب نگهداشته نشود، شكل صحيح خود را از دست مي دهد. بنابراين شبها پروتز بايد درآب يا محلول مخصوص اين كار قرار داده شود.البته اتصالات فلزي در محلولهاي ويژه پروتز ممكن است دچار تيرگي شوند. دندانپزشك روش صحيح نگهداري از پروتز را به شما توصيه خواهد كرد.
آيا پروتز پارسيل نياز به تنظيم مجدد دارد؟
با گذشت زمان و افزايش سن، دهان بطور طبيعي تغيير مي كند و ممكن است نياز به تنظيم مجدد پروتز باشد. استخوان و لثه ها تحليل رفته و پروتز لق مي شود. پروتز لق مشكلات متعددي مثل زخم و عفونت را ايجاد مي كند. بنابراين اگر پروتز شما لق شده است، فوراً به دندانپزشك خود مراجعه كنيد تا مجدداً تنظيم شود.
آيا من خود مي توانم تنظيم هاي جزيي يا ترميم پروتز پارسيل را انجام دهم؟
با اين كار شما ضرر جدي به پروتز و سلامتي خود وارد مي سازيد. اين كار به پروتز صدمه وارد كرده و باعث عدم تطابق صحيح آن در دهان و بروزالتهاب و زخم مي شود. چسب هايي كه در بازار فروخته مي شوند، اغلب مواد شيميايي مضري دارند كه نبايد روي پروتز استفاده شوند. اگر پروتز شما تطابق خوبي نداشت، دچار شكستگي يا ترك خوردگي شد يا يكي از دندانها لق شد، بلافاصله به ملاقات دندانپزشك برويد. اغلب در همان روز، دندانپزشك مي تواند تغييرات و تعميرات لازم را انجام دهد. در موارد پيچيده تر ممكن است لازم باشد، پروتز به لابراتوار فرستاده شده و ترميم گردد.
آيا كار خاصي براي مراقبت از دهان بايد انجام شود؟
دوبار مسواك زدن و تميز كردن بين دندانها بطور روزانه، مانع بسياري پوسيدگيها و بيماريهاي لثه مي گردد كه منجر به از دست رفتن دندانها مي گردند. توجه خاص به تميز كردن دندانهايي كه زير گيره هاي فلزي پروتز قرار مي گيرند، معطوف داريد. پلاك دنداني كه زير اين گيره ها جمع مي شود،احتمال بروز پوسيدگي را در اين دندانها افزايش مي دهد. دندانپزشك روش صحيح مسواك زدن و تميزكردن بين دندانها را به شما نشان خواهد داد. انتخاب يك رژيم غذايي صحيح و متعادل نيز اهميت دارد. ملاقات دندانپزشك در فواصل مشخص وبطور مرتب جهت چك آپ وضعيت دهان و دندانها امري حياتي است.
پروتز كامل(دست دندان)
- تفاوت پروتز كامل معمولي و فوري
پروتزهاي كامل بر اساس زمان گذاشتن آنها در دهان به دو نوع معمولي وفوري تقسيم مي شوند. پروتزهاي فوري بلافاصله بعد از كشيدن دندانهاي باقيمانده در دهان گذاشته مي شوند. بدين منظور، قبلاً دندانپزشك قالب فكين بيمار را تهيه كرده و اندازه گيريهاي لازم را انجام داده است. مزيت اين نوع پروتز اين است كه بيمار در طي دوره بهبودي، بي دنداني كامل را تجربه نمي كند.از آنجا كه استخوانها و لثه ها ممكن است در طي دوره بهبودي بويژه شش ماه اول بعد از كشيدن دندانها تحليل يافته و جمع شوند، پروتز فوري ممكن است به منظور تطابق صحيح، نياز به ترميم(reline/rebase) داشته باشد. پروتز كامل معمولي، معمولاً پس از بهبودي بافتها كه حداقل 8-6 هفته بطول مي انجامد، ساخته مي شود.
- اوردنچر
يك پروتز متحرك است كه روي تعداد كمي دندان طبيعي باقيمانده تطابق مي يابد. دندانهاي باقيمانده براي تأمين ثبات پروتز بايد آماده شده و تراش داده شوند. دندانپزشك تشخيص مي دهد كه آيا اوردنچر مناسب شما مي باشد يا خير.
استفاده از پروتز كامل چگونه است؟
پروتز جديد براي چند هفته ممكن است ناراحت بنظر آيد تا اينكه به آن عادت كنيد. حتي قبل از اينكه عضلات گونه و زبان ياد بگيرند تا آن را در جاي خود نگهدارند. ممكن است احساس كنيد پروتز لق مي باشد. ممكن است دهان كمي دچار التهاب يا زخم شود و يا بطور موقت كمي افزايش جريان بزاق را حس كنيد. بتدريج كه دهان به پروتز عادت مي كند، اين مشكلات كاهش مي يابد.معمولاً بعداز تحويل پروتز يك يا چند جلسه پيگيري لازم است اگر مشكلي بويژه التهاب و زخم ادامه يافت، حتماً با دندانپزشك خود مشورت نمائيد.
آيا قادر به جويدن با پروتز كامل خواهم بود؟
جويدن با پروتز نياز به كمي تمرين دارد. با غذاهاي نرم و يا ترد و شكننده و بريدن آن به تكه هاي كوچك شروع كنيد. همزمان با هر دو سمت دهان و به آرامي بجويد تا مانع كج شدن پروتز شويد. به مرور به پروتز خودعادت خواهيد كردو به رژيم غذايي نرمال خود برمي گرديد.(تقريباً دو تا دو و نيم ماه بعد) در مورد غذاهاي سفت و داغ و يا استخوانهاي لبه تيز محتاط باشيد.
آيا قادر به صحبت كردن با پروتز كامل خواهم بود؟
تلفظ بعضي لغات نياز به تمرين دارد. كلماتي كه با آنها مشكل داريد، بلند بلند تكرار كنيد.اگر هنگام صحبت كردن، پروتز صدا مي دهد، آهسته تر صحبت كنيد. گاهي هنگام سرفه، خنده يا حتي لبخند زدن، پروتز از جاي خود حركت مي كند. آن را با جويدن آرام و قورت دادن آب دهان به سر جاي خود برگردانيد. اگر مشكل صحبت كردن شما ادامه يافت، با دندانپزشك خود آن را در ميان بگذاريد.
چه مدت بايد از پروتز كامل استفاده كنم؟
دندانپزشك راهنمائيهاي لازم را در اين زمينه خواهد نمود. در طي چند روز اول، ممكن است به شما بگويد كه اغلب اوقات حتي هنگام خواب از آن استفاده كنيد. پس از دوره تنظيم اوليه، پروتزها را قبل از خوابيدن خارج سازيد. اين كار به لثه ها اجازه مي دهد كه استراحت كنند و به نفع سلامت دهان است. معمولاً پوشش مداوم بافت با مواد دندانپزشكي مطلوب نيست. تحت فشار قرار گرفتن 24 ساعته مخاط، باعث تورم آن شده و منجر به تحليل استخوان فك مي گردد. در ضمن ميكروارگانيسمهاي حفره دهان در هنگام خواب فعاليت بيشتري داشته و منجر به التهاب بافتهاي دهان و گاهي ضايعات قارچي مي گردد. اگر افرادي اصرار به استفاده از پروتز هنگام شب را دارند، بايد در موقعي ديگر 8-6 ساعت در 24 ساعت پروتز را از دهان خارج سازند.
نحوه مراقبت از پروتز كامل چگونه است؟
پروتزها معمولاً بسيار ظريف هستند و اگر حتي از چند سانتيمتري بيفتند، ممكن است بشكند. بنابراين هنگام تميز كردن آنها روبروي يك سينك پراز آب بايستيد. وقتي از آن استفاده نمي كنيد، پروتزها را دور از ديد و دسترس كودكان نگهداري نمائيد.
مثل دندانهاي طبيعي، پروتزها هم بايد روزانه مسواك زده شوند تا پروتز تميز و عاري از مواد غذايي و پلاك و رنگدانه ها باقي بماند و دهان نيز سلامت باشد. بهتر است از مسواكهاي مخصوص پروتز و يا يك مسواك با موهاي نرم استفاده شود. مسواكهاي با موهاي سخت به پروتز آسيب مي رساند.
بعضي افراد از صابون دستشويي يا مايع ظرفشويي ملايم براي تميز كردن پروتزها استفاده مي كنند كه هر دو مطلوب است ولي از كاربرد ساير پودرهاي شوينده با قدرت سايندگي بالا خودداري كنيد. از كاربرد مواد سفيدكننده قوي هم پرهيز كنيد، زيرا ممكن است نواحي صورتي رنگ پروتز را سفيد نمايد. ممكن است دندانپزشك شما يك تميز كننده پروتز را به شما توصيه نمايد.هفته اي يكبار پروتزها را در محلول يك قاشق چايخوري ماده تميز كننده مثل وايتكس در يك ليوان آب، 8-6 ساعت قرار داده و سپس با آب سرد بشوئيد. وقتي از پروتزها استفاده نمي شود بايد در آب يا محلول نگهداري ويژه پروتز در يك ظرف دربسته قرار داده شوند، زيرا خشك شدن به شكل آنها آسيب مي رساند. هرگز پروتزها را در آب داغ قرار ندهيد، زيرا باعث تاب برداشتن پروتز مي شود. تميز كننده هاي اولتراسونيك نيز براي مراقبت از پروتز بكارمي روند، گرچه استفاده از آن، جايگزين مسواك زدن روزانه نمي شود، هر روز صبح قبل از قراردادن پروتز، لثه ها، زبان و كام را با يك مسواك نرم مسواك بزنيد، تا هم تميز شوندو هم جريان خون در دهان تحريك شود. استفاده از دهانشويه آب و نمك ولرم(يك قاشق چايخوري نمك در يك ليوان آب ولرم) هم بسيار كمك كننده است. استفاده از يك رژيم غذايي معتدل و صحيح براي تأمين سلامتي مهم است.
آيا من مي توانم تعميرات جزئي پروتزم را انجام دهم؟
شما با سعي در تطابق و يا تعمير پروتز جداً به پروتز وسلامت خودتان آسيب مي رسانيد. پروتزي كه به درستي تطابق نيافته باشد، باعث التهاب و زخم مي شود. اگر پروتز شكست يا ترك خورد يا يكي از دندانها لق شد، به دندانپزشك خود مراجعه كنيد. او اغلب در همان جلسه، تنظيم لازم را انجام خواهد داد. فردي كه به درستي آموزش نديده است، قادر به بازسازي پروتز نيست، آسيب بيشتري به پروتز رسانده و باعث بروزمشكلاتي در دهان مي شود. چسب هايي كه در بازار فروخته مي شوند، مواد شيميايي مضري دارند كه نبايستي روي پروتز مصرف شوند.
آيا پروتز نياز به جايگزين شدن خواهد داشت؟
در طول زمان با توجه به سايش طبيعي، پروتز نياز به ترميم يا تعويض خواهد داشت كه براي اين كار دندانپزشك از همين پروتز فعلي استفاده خواهد كرد. وضعيت دهان نيز با افزايش سن بطور طبيعي تغيير مي كند و باعث لقي پروتز خواهد شد.استخوان و لثه ها تحليل رفته و روابط فكي تغيير خواهد كرد. پروتز لق سبب بروز زخم و عفونت شده، جويدن با آن مشكل است و نماي صورت را تغيير خواهد داد. پس مهم است كه به موقع نسبت به تعويض پروتز اقدام شود. ملاقاتهاي مرتب با دندانپزشك براي تأمين سلامت دهان و كنترل وضعيت پروتز ضروري است.
| 
