به مناسبت 26 آبان سالروز آزاد سازی سوسنگرد

مقدمه:
تهاجم گسترده ارتش متجاوز عراق به فرماندهي صدام حسين رييس جمهور ديكتاتور اين كشور در سي و يكم

شهريور ماه سال 1359در استان خوزستان ايران در سه محور عمده انجام گرفت. در محور میانی جهت تصرف

شهر اهواز مقاومت سرسختانه نیروهای ایرانی که انسجام کاملی هم نداشتند، باعث گردید تا نيروهاي متجاوز

عراقي بارها سمت حملات خود را تغییر دهند ولی هیچ گاه نتوانست موفقیتی در این زمینه بدست آورد. لذا

جهت حفظ روحیه نیروهای متجاوز خود به تصرف شهرهاي بستان و سوسنگرد بسنده نمود تا بتواند با تغییر نام

شهر سوسنگرد به «خفاجیه» زمینه تبلیغاتی محدودی را فراهم آورد. در 25/8/1359مدافعان شهر که سه روز

در محاصره ی کامل قرار داشتند شجاعانه و مردانه مقاومت کرده و اجازه نداده بودند نیروهای دشمن متجاوز

شهر سوسنگرد را به طور کامل اشغال کنند. قسمتی از حاشیه ی شرقی و جنوبی شهر سوسنگرد در اشغال

نیروهای متجاوز بعثي بود و عراقیها با تحمل تلفات سنگین در همان حاشیه ی شهر متوقف شده بودند. (جعفري ،1389 :30)

از جمعيت ده هزار نفري سوسنگرد شايد، حدود كمتر از هزار نفر در شهر مانده بودند، آن ها هم اغلب نيروهاي

ارتش، سپاه و بسيج بودند. بچه ها ساختمان بانك تجارت را به پناهگاه تبديل كرده بودند. هر وقت حضرت آيت الله

خامنه اي و دكتر مصطفي چمران به سوسنگرد مي آمدند. آن ها را به اين پناهگاه مي بردند. هواپيماها و هلي

كوپترهاي ارتش متجاوز عراق شهر سوسنگرد را مرتب بمباران مي كردند. (يا حسيني، 1389 :86) اگرچه

نيروهاي متجاوز عراقي توانستند در 25 آبان سوسنگرد را محاصره كنند؛ اما اين محاصره تنها يك روز طول كشيد

و در 26 آبان 1359 شهر سوسنگرد توسط نيروهاي لشكر92 زرهي ارتش جمهوري اسلامي ايران و دلاور مردان

سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران و بسيجيان همراه شهيد دكتر مصطفي چمران آزاد شد و عراقي ها به

دليل ضعف روحيه تا فاصله 15 كيلومتري شهر سوسنگرد عقب نشيني كردند. (جعفري/ غفوري ،1390 :161)

اين نكته قابل ذكر است كه در آن زمان فرماندهي جبهه مياني را حجت الاسلام و المسلمين سيد علي خامنه

اي (نماينده امام در شوراي عالي دفاع) شهيد سرلشگر ولي الله فلاحي (جانشين رئيس ستاد مشترك ارتش)

و شهيد دكتر مصطفي چمران (وزير دفاع و فرمانده گروه جنگ هاي نا منظم) بعهده داشتند.

شرح عمليات اينگونه است كه: 25 آبان مدافعان در شهر سوسنگرد محاصره شدند و نيروهاي متجاوز عراق به

شهر سوسنگرد نفوذ كردند و كار به جنگ تن با تا نك كشيد. عمليات آزاد سازي شهر سوسنگرد در جلسه ي

شوراي عالي دفاع تصويب شده و براي اجرا در 26 آبان ماه1360 ابلاغ شده بود. با كار شكني بني صدر رئيس

جمهور ايران عمليات آزاد سازي درشرف لغو شدن بود. بني صدر از حركت تيپ2زرهي دزفول جهت شركت در

عمليات آزاد سازي شهر سوسنگرد جلوگيري كرده بود. و حذف تيپ2 زرهي، از تركيب سازمان رزم، عمليات

ساير نيروهاي شركت كننده در عمليات آزاد سازي سوسنگرد، مانند؛ نيروهاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي

ايران، گروه جنگهای نامنظم شهیددكترمصطفي چمران، تيپ3زرهي لشگر 92 زرهي اهواز، گروه رزمی 148

پیاده و گروه رزمی37 زرهی را مختل مي نمود. مرحوم حجت الاسلام آقاي اشراقي داماد حضرت امام خميني

رضوان الله تعالي عليه طي تماس تلفني خبر هاي جبهه را از حجت الاسلام و المسلمين سيد علي خامنه اي

نماينده امام در شوراي عالي دفاع مي پرسد. ايشان مي فرمايند ممكن است عمليات انجام نشود، مگر اين كه

امام دستور دهد. ايشان خدمت حضرت امام خميني (ره) مسئله را مطرح نمودند، سپس اوامر حضرت امام

خميني(ره) را تلفني به حجت الاسلام و المسلمين سيد علي خامنه اي نماينده امام در شوراي عالي دفاع

ابلاغ مي فرمايند. حضرت امام خميني (ره) دستور دادند تا فردا شهر سوسنگرد بايد آزاد شود و تيمسار ولي

الله فلاحي هم بايد مباشر عمليات باشد. آيت الله خامنه اي رهبر فرزانه انقلاب مي فرمايند: نشستم دو نامه

نوشتم يكي ساعت يك و نيم بعد از نصف شب و يكي ساعت دو، ساعت يك و نيم به جناب سرهنگ قاسمي،

فرمانده لشگر92 زرهي اهواز، نوشتم كه داماد حضرت امام، از قول ايشان، پيغام دادند كه فردا بايد حصر

سوسنگرد شكسته شود و اگر تيپ2 زرهي نباشد اين كار انجام نمي شود. به تيمسار قاسم علي ظهير نژاد

فرمانده نيروي زميني هم گفتم و ايشان هم قول داد با بني صدر صحبت كند كه تيپ بيايد و شما هم آماده

باشيد كه تيپ2 زرهي را به كار بگيريد. مبادا به خاطر پيغامي كه سر شب آمده تيپ2زرهي را از دور خارج كنيد.

يك نامه هم ساعت2 براي سرتيپ ولي الله فلاحي با همين مضمون نوشتم با اين اضافات كه امام خميني(ره)

گفتند سرتيپ فلاحي هم بايد در جريان عمليات باشند و نظارت كنند. اين ماجرا را هم نوشتم كه مي خواستند

تيپ2 زرهي را از ما بگيرند و گفتم كه تيپ2 زرهي بايد باشد و شما مسئول هستيد كه اين را بگيريد و كار كنيد.

هر دو نا مه را به دكتر مصطفي چمران دادم و گفتم شما هم بنويس كه نظر هر دويمان باشد.(شيرعلي نيا

،1389 :89و90)

سرکار سرهنگ قاسمی

فرمانده لشکر 92 زرهی اهواز
باسلام

شنیدم تیمسار ظهیر نژاد به شما تلفن کردند که تیپ 2 وارد عمل نشود،

مگر بنابه امر. منظورشان امر رئیس جمهور است؟

من به این عدول از تصمیم اصل را قابل توجیه نمی دانم.

این به معنای تعطیلی یا به ناکامی کشاندن عملیات فرداست.

استعداد دشمن چنان است که آن دو گروهان پیاده، کار درستی در برابر آنها ندارند. اگر تیپ وارد عمل نشوند، در

حقیقت تک انجام نگرفته. صبح اگر برای تصمیم نهایی بخواهیم

منتظر آمدن تیمسار ظهیر نژاد بمانیم، وقت خواهد گذشت.

جوانان ما در سوسنگرد، حداکثر تا صبح مقاومت خواهند کرد و صبح زود اگر ما قدری بار دشمن را سبک نکنیم،

همه نابود خواهند شد، شهر کاملا سقوط خواهد کرد.

خلاصه اینکه به نظر و تشخیص ما، کار باید به همان روال که صحبت شده پیش برود، تیپ آماده باشد که صبح

وارد عمل شود، در غیر این صورت، مسئولیت سقوط سوسنگرد با هر کسی است که از تصمیم عدول کند.

سیدعلی خامنه ای

مشخصات عمليات:

منطقه عمليات: منطقه عمومي سوسنگرد غرب پادگان حميد و شمال رودخانه كرخه

هدف عمليات: آزاد سازي شهر سوسنگرد و تأمين محور اهواز – حميديه – سوسنگرد

آغاز عمليات: ساعت30: 06 26 آبان ماه 1359

پايان عمليات: 27 آبان ماه 1359

مدت عمليات: 1 روز(اشكانفر/ هاديان، 1371: 30)

وسعت منطقه آزاد شده: 50 كيلومتر مربع (اطلس جنگ ايران و عراق،1389: 38)

شرح عمليات:

در ساعت 6:30 یگان هایی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران متشکل از تیپ 2 زرهي وتيپ 3 زرهي

لشگر 92 زرهي خوزستان، گروه رزمی 148 پیاده و گروه رزمی 37 زرهی برای انهدام نیروهای دشمن که در

اطراف سوسنگرد مستقر بودند به منظور شکستن محاصره ی آنها دست به حمله زدند. تیپ 3 لشکر92 زرهی

خوزستان در یک اقدام به موقع آبادی سبحانیه در شمال رودخانه کرخه را آزاد کرد و تحت کنترل خود گرفت. و

تیپ2 لشکر92زرهی خوزستان و گروه جنگهای نامنظم شهید دكتر مصطفي چمران در شمال و جنوب جاده ی

حمیدیه – سوسنگرد به پیشروی خود ادامه دادند. نیروهای عراقی که نتوانسته بودند شهر سوسنگرد را

اشغال و مدافعان شهر را از پای درآورند با پیش روی نیروهای جمهوری اسلامی ایران در محور حمیدیه –

سوسنگرد از دوسو مورد تهدید قرار گرفتند. در ساعات اولیه عمليات، دشمن متجاوز تلاش کرد هر چه زودتر

سوسنگرد را اشغال کند و تهدید از سمت غربی را از بین ببرد و به نیروهایی که از سمت غرب پیشروی کرده و

تا کرانه ی غربی رودخانه مالکیه رسیده بودند بپیوندند. ولی در ساعت 12:00 تلاش نیروهای ارتش متجاوز عراق

درهم شکسته شد و کم کم آثار شکست و عقب نشینی در عراقي ها نمایان گردید. رزمندگان دلاور ايراني

تانک های عراقی را یکی بعد از دیگری شکار می کردند. برخاستن شعله های آتش و دود از تانکهای عراقی از

یک سو سبب تقویت روحیه ی رزمندگان ایرانی می شد و درسوی دیگر در میان نیروهای عراقی ایجاد ترس و

هراس می نمود و روحیه ی آنان را متزلزل می کرد. در بعد از ظهر روز 26 آبان ماه 1359، عقب نشینی نيروهاي

عراقي در شرق شهر سوسنگرد به طرف جنوب آغاز شد. نیروهای وحشت زده عراقي تلاش می کردند هر چه

سریع تر خود را از مهلکه نجات دهند و به جنوب کرخه کور عقب بنشینند و با رزمندگان اسلام قطع تماس کنند.

سرانجام در واپسین ساعات روز تمام نیروهای متجاوز عراقي صحنه ی نبرد را ترک و به سمت جنوب فرار کردند

و تیپ 2 زرهي لشکر 92 زرهی خوزستان همراه دیگر رزمندگان، دلاور مردان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي

ايران و بسيجيان همراه شهيد دكتر مصطفي چمران به سوسنگرد رسیدند.(پورداراب،1383: 536 و537) در

شمالغرب سوسنگرد هم نیروهای متجاوز عراقي به مواضع دفاعی خود در تپه های الله اکبر و دهلاویه عقب

نشینی کردند و شهر سوسنگرد به کنترل کامل نیروهای جمهوری اسلامی ایران در آمد.(همان،1383: 538)

مركز مطالعات و تحقيقات جنگ نيز آزادسازي سوسنگرد را اينگونه روايت مي كند: سوسنگرد در آستانه سقوط

قرار داشت و گروهي از رزمندگان در حالي در محاصره قرار داشتند، با مقاومت خود مانع از سقوط

شهرسوسنگرد شده بودند. در اين وضعيت نيروهاي لشكر 92زرهي اهواز ارتش جمهوري اسلامي ايران، ستاد

جنگ هاي نامنظم دكتر مصطفي چمران و نيروهاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در عملياتي محاصره

شهر سوسنگرد را شكسته، و اشغال گران عراقي را از شهر سوسنگرد بيرون راندند. (كارنامه نبردهاي زميني، 1381: 73 )

جناب سرهنگ قاسمي، فرمانده لشگر 92 زرهي اهواز در خاطرات خود در مورد شكستن محاصره

شهرسوسنگرد و آزاد سازي شهر سوسنگرد مي نويسد: حضرت آيت الله العظمي خامنه اي نامه اي را همان

نيمه شب نوشته و ارسال كرده بودند كه پايين آن دست خطي از شهيد مصطفي چمران نيز بود. من خوشحال

شدم و گفتم. «آقاي خامنه اي، از اين لحظه ديگر من را در دفتر پيدا نمي كنيد. مي روم منطقه، اگر با بنده

امري داشتيد مي توانيد توي بي سيم ستاد لشگر با من صحبت كنيد.» دستور عملياتي را در دو برگ دست

نويس نوشتم: تيپ 2و3 دفاع كنند، گردان سوار زرهي حركت كند. توپخانه لشگر پشتيباني آتش كند و... فرمانده

هان و همه نيروها را به خط كردم و دستور عملياتي را برايشان خواندم. ساعت 4 بامداد به منطقه حميديه كه

همان محل تجمع و موضع حمله بود رسيديم. هنوز با نيروهاي متجاوز عراقي 30 كيلو متر فاصله داشتيم. به

همه نيروها گفته بودم بايد در حال حركت تيراندازي كنند. ساعت 30 :04 صبح با توكل بر خداوند كريم حمله را

آغاز كرديم، همزمان تير اندازي مي كرديم و دو لشگر از نيروهاي متجاوز ارتش عراق كه جلوي ما بودند را تار و

مار كرديم، نزديك اذان ظهر شهرسوسنگرد آزاد شد. بايد اين مسئله را بگويم كه حضرت آيت الله العظمي خامنه

اي درآ‍زاد سازي شهرسوسنگرد نقش مهمي داشتند. پيگيري حضرت آقا بود كه تيپ 2 زرهي براي شركت در

عمليات آزاد سازي شهرسوسنگرد به ما پيوست. رزمندگان متدين و ولايت مدار و عاشق شهادت تيپ2 زرهي و

تانك هايشان نقطه قوت و سلاح برنده ما در مقابل ارتش متجاوز عراق بودند. عمليات آزاد سازي شهر

سوسنگرد قدرت و توان رزمندگان ايران اسلامي را به دشمن بعثي عراق نشان داد و عراقي ها فهميدند به اين

راحتي ها نمي توانند خاك مقدس ايران اسلامي را تصرف كنند.(چند ورق از تاريخ مقاومت ،ضميمه مجله

صف،1389) شايان ذكر است،خلبانان تيز پرواز هوانيروز ارتش جمهوري اسلامي ايران،در اين عمليات با بكار

گيري 14 فروند بالگرد و60 ساعت پرواز توانستند 28 نفر مجروح را تخليه و96 نفر را ترابري و6 تن بار و مهمات را

جابجا نمايند. (كريم زاده/ پايخان ،1390: 39 )

نتيجه عمليات:
1- محاصره شهر سوسنگرد شكسته شد.
2- جاده حميديه – سوسنگرد آزاد و ارتش متجاوز عراق 15 كيلومتر از شهر سوسنگرد عقب نشيني كرد.

3- با اين عمليات عقب نشيني دشمن از خاك جمهوري اسلامي ايران آغاز شد.
4- نیروهای دشمن روحیه ی هجومي خود را از دست دادند و به روحیه ی تدافعي گرایش پيدا كردند.
5- كشته و مجروح شدن 750 نفر از نيروهاي متجاوز عراقي، سرنگوني يك فروند هواپيما و يك بالگرد و انهدام 40 دستگاه تانک و نفر بر چندين قبضه توپ و مقادير زيادي تجهيزات نيروهاي متجاوز عراقي از ضايعات اين عمليات مي باشد.
6- تعدادي تانك و نفر بر و مقادير زيادي از تجهيزات و وسايل مخابراتي نيروهاي عراقي نیز به غنيمت رزمندگان اسلام در آمد.(جعفري ،1389: 30)
منابع:
1- اشكان فر، سيدعلي/ هاديان، عبادالله، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در هشت سال دفاع مقدس، معاونت طرح و برنامه ي نزاجا، تهران،1371
2- اطلس جنگ ايران و عراق، 1389، چاپ دوم، مركز اسناد وتحقيقات دفاع مقدس، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، تهران
3- پور داراب، سعيد،1383 ، پل هاي تسخير نا پذير، تقويم تاريخ دفاع مقدس، ج3، حوادث آبان ماه 59، مركز پژوهش هاي دفاع مقدس نيروي زميني ارتش ومركز اسناد انقلاب اسلامي، تهران
4- جعفري ،مجتبي،1389، اطلس نبرد هاي ماندگار، چاپ شانزدهم، سوره سبز، تهران
5- جعفري، مجتبي/ غفوري، علي،1390، آخرين نبرد، سوره سبز، تهران
6- شير علي نيا،جعفر،1389، روزپنجاه و هفتم، بنياد حفظ و نشر ارزش هاي دفاع مقدس، تهران
7- كارنامه ي نبردهاي زميني،1381،سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، تهران
8- كريم زاده، اردشير/ پايخان، صفر،1390، حماسه هاي ماندگار هوانيروز دردفاع مقدس، چاپ سوم، سوره سبز، تهران
9- مجله صف، ماهنامه ارتش جمهوري اسلامي ايران
10-يا حسيني، سيد قاسم، 1389،مقاومت در سوسنگرد، سوره مهر، تهران

منبع:
هيئت معارف جنگ /شهيد سپهبد علي صياد شيرازي

به مناسبت 26 آبان سالروز آزاد سازی سوسنگرد

مطالب مشابه :

به مناسبت 26 آبان سالروز آزاد سازی سوسنگرد

آزادي سوسنگرد

آزادسازي سوسنگرد" از نگاه كتاب

اذان به افق کجا ؟!؟

سوسنگرد

آرم دانشگاه آزاد اسلامی

قانون جدید و جالب برای گواهی اشتغال به تحصیل

خاطره رهبر انقلاب از آزاد‌سازی سوسنگرد

سوسنگرد- بستان