تحلیل محتوا و اهداف کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم

به نام خدا

تحلیل محتوا و اهداف کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم

* کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم ابتدایی شامل 3بخش یا واحد درسی می باشد که مجموعا در 165 صفحه ارائه گردیده است. این کتاب آخرین بار در سال 1381 مورد تجدید نظر کلی و بازنویسی قرار گرفت. این کتاب با کد 24 در دفتر برنامه ریزی وتالیف کتب درسی قابل شناسایی است.

* مولفان این کتاب عبارتند از مرحوم حسین خلیلی فر،دکتر غلامعلی حدادعادل و گروه تاریخ دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی

* این کتاب شامل 3 بخش جغرافی در 71صفحه و 16 درس ،تاریخ در 60 صفحه و 15 درس ، تعلیمات مدنی در 27 صفحه و 9 درس می باشد.

بخش اول :جغرافی

در بخش جغرافی ،در حالت کلی هر درس شامل بخشهای زیر است :
1- متن درس
2- نقشه های که در مورد متن است.
3-فعالیت در کلاس
4-پرسشهایی از درس
5-تصاویر مربوط به آن درس

گفت و گو در کلاس و نمودارهای مختلف و قسمت برای مطالعه نیز در بعضی از درسها به چشم می خورد.
در قسمت متن همۀ درسها به جز 2 درس آخر یعنی درس 15 و 16 ،متن با سوال هایی شروع می شود.

درس اول : تقسیمات کشوری
اهداف درس:
1- دانش آموز پس از پایان درس بتواند از استان ،شهرستان تعریفی داشته باشد.
2-شناساندن استانها و مراکز آنها
3-یاد گیرنده بتواند حدود استانها را با نواحی سه گانۀ آب و هوایی انطباق دهد.
4-فراگیر بتواند استان و شهرستان وشهر یا روستایی که در آن زندگی می کند را مشخص نماید.
محتوای درس شامل تعاریف نقشه ها و فعالیت در کلاس می باشد که در آن مطالب از آسان به مشکل و از معلوم به مجهول پیش رفته است و کلا در امتداد مطالب یاد گرفته شده در سال چهارم می باشد.
به نظر من بهترین روش تدریس این درس پرسش و پاسخ ودر فعالیتهای کلاس تشکیل گروهها و استفاده از روش فعال یاران در یادگیری می باشد که حقیر دز طی این چند سال انجام داده ام و نتایج قابل توجه رسیده ام . این درس قابل اجرا در یک جلسه می باشد.

درس دوم :جمعیت ایران
اهداف:

1-فراگیر پس از پایان درس تعریفی از جمعیت بداند و بیان کند.
2-علل افزایش یا کاهش جمعیت را بداند و بیان کند.
3-پراکندگی جمعیت در نواحی سه گانۀ آب و هوایی را بیان نماید.
4-علل پر یا کم جمعیتی مناطق آب هوایی را بیان نماید.
5-مشکلات شهرهای پر جمعیت را بیان نماید.

* محتوای درس شامل متن و تصاویر و نقشه می باشد. درس با سوالات ملموس برای فراگیران شروع می شود. نکتۀ مبهم این درس فعالیت در کلاس صفحۀ 6 است .نقشۀ صفحۀ7 نیز به خوبی نمی تواند هدف خود که پراکندگی جمعیت است را بیان کند.بهتر بود که بر روی این نقشه حدود آب هوایی نیز مشخص می گردید. تصاویر این درس فقط از 2 ناحیۀ آب وهوایی معتدل شمالی و کوهستانی میباشد.

روش تدریسی که من برای این درس انجام داده ام و پیشنهاد می کنم ، در قسمت جمعیت و پراکندگی آن روش فعال یاران در یادگیری و در قسمت مشکلات شهرهای پر جمعیت و مهاجرت و فعالیتهای کلاسی روش بارش مغزی مناسب است.
ارزشیابی از این درس همان ارزشیابی از کار گروهها در روش یاران در یادگیری می باشد.

درس سوم : کشاورزی و دامپروری در ایران

اهداف درس :
1-دانش آموز با توجه به مطالب این درس کارکردهای کشاورزی و دامپروری را بیان نماید.
2-انواع کشاورزی در کشور را شناسایی و بیان کند.
3-فراگیران تشخیص دهند که کدام نواحی برای کشت کدام محصول مناسب است.
4-شکلهای مختلف دامپروری در کشور را توضیح دهد.

محتوای درس:
هر پنج اصل از اصول سازماندهی محتوا در تنظیم محتوای این درس به کار رفته است.تنها نکته ای که به نظر من می بایست در متن گنجانده می شد ،اهمیت خود کفایی در بخش کشاورزی و دامپروری است که هیچ اشاره ای به آن نشده است.

* بهترین روش تدریسی که من برای این درس پیشنهاد می کنم استفاده از الـگوی فعـــال کار آیی تیم می باشد.
پس از انجام این الگو دو نمونه نمره فردی و گروهی به دست می آید که نتیجۀ پاسخ دهی به سوالات از نوع صحیح غلط و تشریحی می باشد.

درس چهارم :انرژی نفت و گاز
اهداف :
1- مهمترین منابع انرژی را نام ببرند.
2-نقشۀ منابع نفن و گاز ایران تشریح نماید.
3-خود را ملزم به صرفه جویی در مصرف سوختها بداند و دلیل آن را بیان کند .

محتوای درس:
از زندگی روزانۀ دانش آموز شروع می شود با سوالاتی حس کنجکاوی او را بر انگیخته وبا کمک نقشه و تصاویر اهداف را پیاده می کند . نیاز اساسی این درس به نظر من تجربیاتی است که دانش آموز در درس علوم تجربی در کلاس چهارم و پنجم دارد.

روش تدریس این درس با توجه به اینکه دانش آموز اهمیت وجود سوختها و نحوۀ مصرف آن را در زندگی تجربه کرده همان روش بارش مغزی می باشد که من در کلاس اجرا کرده ام.

ارزشیابی از درس می تواند تهیۀ یک جدول با چند ستون و ردیف است که دانش آموز به صورت گروهی یا فردی به پر کردن آن که شامل نام استانها و منابع نفت و گاز و تاسیسات پالایشگاهی می باشد، اقدام نمایند.

درس پنجم :صنایع ایران
اهداف درس :
1-با رسم شکلهای ساده مفهوم صنعت را بیان کنند.
2-پس از دریافت مفهوم صنعت ،آن را به 2 شاخۀ صنایع مصرفی و صنایع مادر تقسیم نمایند.
3-مثالهایی برای صنایع مصرفی بیان نمایند.
4-مثالهایی برای صنایع مادر بیان نمایند.

محتوای درس چندان جالب نیست در قسمت صنایع مادر و صنایع مصرفی دانش آموزان دچار ابهاماتی می شوند چرا که اصل حرکت از معلوم به مجهول به نظر من رعایت نشده است.

روش تدریس این درس با توجه به متن زیاد آن کاربرد روش فعال اعضای تیم می باشد. چون می توان متن درس را به قسمتهایی تقسیم نمود و سهم هر عضو از گروه را مشخص نمود. این روش را من طی چند سالی که در کلاس پنجم تدریس کرده ام ،انجام داده ام.

درس ششم : کدام کشورها با کشور ایران همسایه اند؟

اهداف درس :
1-فراگیر پس از مطالعه و بررسی نقشۀ صفحۀ 27 بتواند همسایگان ایران را نام ببرد.
2-با توجه به جهات جغرافیایی همسایگان ایران نام ببرد.
3- بفهمد که هر کشور آداب و دین و رسوم مخصوص به خود دارد.

محتوای درس:
عنوان درس یک سوال است که باعث ایجاد انگیزه در فراگیر می گردد. ایجاد حس احترام در یک جمله بیان شده است. اما یک مثال قابل لمس برای فراگیران لازم بود تا مفهوم را بهتر درک نمایند.

روش تدریس پرسش و پاسخ هراه با سخنرانی و کار با نقشه های مربوط می باشد، حجم درس کم می باشد ویک جاسه برای تدریس این درس کافی است.

درس هفتم :ترکمنســـــتان
اهداف درس :
1-موقعیت کشور ترکمنستان را نسبت به ایران که در شمال و شمالشرق قرار دارد بیان کند و روی نقشه نشان دهد.
2-همسایگان دیگر ترکمنستانرا بشناسد وبیان نماید.
3-موقعیت آب وهوایی ترکمنستان را بشناسد.
4-رودها و دشتها و کوههای مهم ترکمنستان را نام ببرد.
5-پایتخت ،دین،زبان و شغل مردم این کشور را شناخته و بیان کند.
6-وضع اقتصادی ترکمنستان را بیان نماید.

محتوای درس:محتوای درس از آسان به سخت می باشد طوریکه درس با پیدا کردن کشور روی نقشه شروع می گردد. دانش آموز می بایست به صورت فعال روی نقشه کار کند و دریاها ،رودها،شهرها و.... را خود روی نقشه پیدا نماید. درس به طور کلی از کل به جز می باشد. نقشه و تصاویر این درس به خوبی بیانگر موقعیت کشور ترکمنستان می باشد ولی از رود مهم آمو دریا که نقش اساسی و مهم در کشاورزی و اقتصاد این کشور دارد هیچ تصویری ندارد.
روش تدریس پیشنهادی ،روش فعال یاران در یادگیری و طرح مسئله معلم می باشد در صورت امکان استفاده از فیلم نیز مفید است.
ارزشیابی نیز همان تفسیر نمرات فردی و گروهی می باشد.

درس هشتم : جمهوری آذربایجان
اهداف درس:
1- فراگیر در پایان درس موقعیت کشور آذربایجان را روی نقشه نشان دهد.
2-موقعیت این کشور نسبت به ایران را که در شمال ایران قرار دارد ،بیان نماید.
3-وضع آب و هوایی این کشور را بشناسد وبیان کند.
4-دین ،زبان ،پایتخت و منابع این کشور را بیان کند.
5- وضع اقتصادی این کشور بیان نماید.

محتوای درس:
این درس شامل متن و نقشه و تصاویری از این کشور می باشد. محتوای درس به صورت طبیعی و طبق یک سلسله مراتب ارائه می گردد که هیچ نکتۀ مبهم و نامفهوم برای فراگیر ایجاد نمی کند.

روش تدریس پیشنهادی برای این درس روش فعال اعضای تیم می باشد ودر صورت امکان استفاده از روش دیداری-شنیداری می باشد.
ارزشیابی در این درس می تواند به این صورت باشد یک نقشه از این کشـــور تهیه ودر برگه هایی تکثیر کنیم که فراگیران به صورت فردی یا گروهی پایتخت و شهرهای مهم،رودها، نواحی کوهستانی بیابانی و همسایه های این کشور را روی آن نشان دهند.

درس نهم :ارمنســــــــتان

اهداف : فراگیران پس از پایان درس بتوانند:
1-موقعیت ارمنستان را در شمال ایران روی نقشه نشان دهند.
2-وضع طبیعی و انسانی و اقتصادی این کشور را بیان کنند.

محتوای درس:
درس از نظر سازماندهی از کل به جز و حرکت از معلوم به مجهول ارائه گردیده است و استفاده از نقشه و کار بر روی آن باعث فعال شدن فراگیران می گردد.

روش تدریس یاران در یادگیری و ارائه سوالات واگرا در ابتدا توسط معلم و پاسخ دهی فردی و گروهی و بحث و تبادل نظر توسط رابطین گروهها و سپس جمع بندی و تکمیل توسط معلم روش پیشنهادی است که در صورت امکان در کنارآن استفاده از روش دیداری-شنیداری نیز توصیه می گردد.

ارزشیابی :تهیۀ نقشۀ ساده بر روی برگه A4 و تکثیر به تعداد فراگیران صورت گیرد و از آنان خواسته شود در زمان مشخصی ئنسبت به تکمیل آن بپردازند.
درس دهم : ترکـــــــــیه
اهداف درس :
1-شناساندن کشور ترکیه از نظر موقعیت جغرافیایی ، ناهمواریها و آب و هوا ، وضع اقتصادی و وضع انسانی
2-بر روی نقشه شهرها ،رودها،دریاها و نواحی آب وهوایی این کشور را نشان دهد .
محتوای درس :
تمام اصول سازماندهی محتوای یک درس در این درس رعایت شده است . متن درس به خوبی می تواند فراگیر را به اهداف برساند اما نکته ضعیف متن،استفاده از یک نقشه ی کوچک و نا مفهوم می باشد که استفاده از آن برای دانش آموز کلاس پنجم سخت می باشد.
روش تدریس:پس از یک بار روخوانی درس توسط فراگیران و توضیحات مختصر از طرف معلم و استفاده از یک نقشه می توان روش فعال کارایی تیم را به کار برد که پس از تفسیر دو نمونه نمرات فردی و گروهی نکات مبهم و جاهایی که نیاز به توضیح بیشتر دارد برای معلم آشکار می گردد.از همین نمرات و نیز کار با نقشه توسط فراگیران می توان به عنوان یک نمره ی ارزشیابی برای درس در نظر گرفت.

درس یازدهم :عراق
اهداف درس:
1-شناساندن وضع طبیعی عراق به فراگیران
2-موقعیت کشور عراق و همسایگان آن را روی نقشه نشان دهد.
3-شناساندن وضع انسانی و اقتصادی کشور عراق
4-پایتخت و شهرهای مذهبی این کشور را روی نقشه نشان دهد.

محتوای درس:
شامل متن و نقشه و تصاویر می باشد.متن به گونه ای است که باعث ایجاد حس کنجکاوی و رغبت در فراگیران می گردد زیرا مطالب از آسان به پیچیده تنظیم گردیده است.پیدا کردن جواب سوالات از روی نقشه خود باعث یادگیری فعال می شود.

روش تدریس پیشنهادی:در صورت امکان روش دیداری،شنیداری و با توجه به اهداف در س استفاده از روش پرسش و پاسخ و سخنرانی و نیز پژوهش گروهی نیز پیشنهاد می گردد.

ارزشیابی:تهیه ی تصاویر مربوط به زیارتگاههای ائمه ی اطهار و چسباندن آنها روی نقشه و نشان دادن شهرها و رودها روی نقشه و پرکردن جدول می باشد.

درس دوازدهم :افغانستان
اهداف درس:
1-شناساندن وضع طبیعی و اقتصادی و انسانی کشور افغانستان به فراگیران
2-فراگیران در روی نقشه پایتخت و چند شهر مهم،رودها و همسایه های افغانستان را بشناسند و نام ببرند.

محتوای درس:
با کار بر روی نقشه آغاز شده است و تصاویر به خوبی متن را برای فراگیران ملموس می کند.اما به نظر من اشاره به تاریخ و علت نابسامانی کشور در متن نیامده و همواره مورد سوال فراگیران می باشد.

روش تدریس:روش بحث گروهی و پرسش و پاسخ و نیز تشکیل گروه ها و کار روی نقشه و تهیه ی مطلب و تصاویر از اینترنت توسط گروه ها مفید است.ارزشیابی تهیه ی نقشه خالی از نوشته و تکثیر به تعداد فراگیران کلاس و پر کردن آن که شامل رودها و همسایه ها و شهرها می باشد و همچنین یک جدول بسیار مفید است.

                            درس سیزدهم: پاکســــتان

اهداف درس:شناساندن وضعیت اقتصادی،فرهنگی،طبیعی و انسانی کشور پاکستان به فراگیران

محتوای درس:با پرسش و پاسخ و کار بر روی نقشه آغاز شده و هر مطلب دارای چند تصویر می باشد در قسمت وضع اقتصادی توضیحات بسیار خلاصه و مبهم برای فراگیران می باشد.

روش تدریس:پس از تشکیل گروه ها،انتخاب روش فعال اعضای تیم را پیشنهاد میکنم ارزشیابی باید فردی باشد و نوع ارزشیابی عینی

                                         درس چهاردهم:قاره های جهان
اهداف درس:
1-فراگیران اقیانوس ها و قاره ها را روی کره ی جغرافیایی پیدا و نام ببرید.
2-تعاریفی از قاره و اقیانوس داشته باشند.
3-قاره آسیا را بشناسند وتوضیحات کلی از آن ارائه دهند.

محتوای درس:تنها درسی که در جغرافی کلاس پنجم اصول سازماندهی محتوا در آن رعایت نشده در س چهارده می باشد.مطالب از نظر تقدم و تاخر چندان رعایت نشده و نویسنده،این مطلب را در نظر ندارد که مطالب درس برای فراگیران بسیار تازگی دارد.

روش تدریس:مانند اکثر مطالب علوم اجتماعی روش های فعال یاران در یادگیری یا اعضای تیم یا کارایی تیم و در صورت امکان روش دیداری،شنیداری پیشنهاد می گردد.

               درس پانزدهم: سیاره ی زمین چه شکلی دارد؟

اهداف درس:
1-فراگیران با در اختیار داشتن کره جغرافیایی بتوانند خط استوا،مدارها و نصف النهار ها را روی آن نشان دهند.
2-فراگیران از نظر تئوری برای اصطلاحات خط استوا،مدارها و نصف النهار تعریف هایی ارائه دهند.

روش تدریس:روش مکاشفه ای شبیه آنچه در علوم تجربی بکار می رود بسیار مفید است البته محدودیت اجرای این روش در کلاس،تعداد محدود کره های جغرافیایی در مدارس است.

ارزشیابی:به دو صورت تهیه سوالات کتبی و کار با کره جغرافیایی می تواند صورت گیرد.
                        درس شانزدهم:حرکت های زمین
اهداف درس:
1-فراگیران حرکات زمین را بشناسند و نام ببرند.
2-فراگیران علت به وجود آمدن شب و روز با طراحی وانجام آزمایش نشان دهند.

محتوای درس:باتوجه به مطالبی که در درس علوم فرا گرفته اند.محتوای درس قابل درک برای فراگیران می باشد اما محتوا خالی از مثال ها و ازمایش های قابل لمس برای فراگیران می باشد.

روش تدریس:در صورت امکان روش دیداری،شنیداری و نیز روش بحث گروهی مفید می باشد.

تحلیل محتوا و اهداف کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم

مطالب مشابه :

تحلیل محتوا و اهداف کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم

تحلیل محتوای تعلیمات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی

تحلیل محتوای تعلیمات مدنی چهارم ابتدایی

تحلیل محتوا

طراحی آموزشی در تعلیمات اجتماعی چهارم ابتدایی درس 1

نقد وتحلیل محتوای کتب ابتدایی

تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمان سوم ابتدایی

روش تدریس تعلیمات اجتماعی - قسمت اول