مدیریت کلاس درس - جزوه درسی

مدیریت کلاس درس نوشته: احمد عباسپور طی سالیان گذ شته حرکتی جهانی از سوی پژوهشگران و دست اندرکاران و سیاستگذاران برای مطالعه عوامل موثر در کارآمد کردن نظام آموزشی شروع شده است . ( تدلای و رینولدز 2000 )

مطالبی در باره مدیریت کلاس درس به این دلیل به نگارش در آمده است که در حال حاضر فرصت مناسبی است برای کار آمد کردن مارس و نیز بررسی سطح کلاس درس یا معلمان کلاسهای مدارس سطح کشور

تمام شواهدی که از مجموع تحقیقات کارامدی مدرسه به دست آمده اند نشان می دهند که در تعیین چگونگی عملکرد دانش اموزان در مدرسه کلاسها، بیشتر از مدارس اهمییت دارند .

یافته های پژوهشی نشان داده اند که مدیریت کلاس درس معلم های کارامد تر را از معلم های کارامد کمتر و معلم های مجرب را با ترکیب فعالیت های مختلف مدیریتی ، کلاس را به راحتی اداره می کنند از معلم های تازه کار که مدیریت کلاس برای انها مشکلات قابل توجهی به بار می اورد متمایز می کند .

در دهه 1970 پژوهشی توسط گروهی به رهبری ادموند امر و کارولین اورتسون (2) در زمینه مدیریت کلاس انجام گردید . آنها از دیدگاه پژوهشی کارامد ی معلم تفاوت های بین معلمان را بر حسب فتار مرتبط و نامرتبط با تکلیف دانش اموزان شان مورد بررسی قرار دادند و ان تفاوت ها را با راهبردهای معلم در مدیریت کلاس درس مرتبط ساختند .(3) ( امر و همکاران ، 1997- اورتسون ،1997)

رویکرد پژوهشی " بوم شناسی کلاس درس " دیدگاه متفاوتی است که توسط کونین 5(5) در اواخر دهه 1960 شروع گردید . وی یکی از کسانی بود که بعد از مطالعات گسترده پی برد رفتار دانش اموزان صرفا و در واقع اساسا تحت تاثیر تکنیک های انضباطی معلمان قرار نمی گیرد ، بلکه از مدیریت کلاسی آنها تاثیر می گیرد . ( کونین ، 1970)

روش‌ معلم‌ در مديريت‌ كلاس‌ براساس‌ جهت‌گيري‌هاي‌ انساني‌ در محيط كلاس‌است‌. معلم‌ بايد به‌دانش‌آموزان‌ به‌عنوان‌ افراد مجزا و مستقل‌ نگاه‌ كند و راه‌هاي‌مناسب‌ براي‌ پذيرش‌ و اجراي‌ رفتاري‌ خاص‌ را در هر دانش‌آموز پيدا نمايد.

از نظر بيكرووستراپ‌ (2000)، اهداف‌ عمده‌ي‌ مديريت‌ كلاس‌ درس‌ شامل‌موارد زير است‌:

1 - برنامه‌ريزي‌ درسي‌ بر پايه‌ي‌ تركيبي ‌ از تنوع‌ و هدف‌

2 - ارائه‌ي‌ دستورالعمل‌هاي‌ شفاف‌ به‌دانش‌آموزان‌ در مورد فعاليت‌هاي‌ درسي‌

3 - هدايت‌ و نظارت‌ بر يادگيري‌ و فعاليت‌هاي‌ دانش‌آموزان‌

4 - بكارگيري‌ ابزارهاي‌ آموزشي‌ و منابع‌ يادگيري‌ و تدريس‌

5 - حركت‌ منطقي‌ از يك‌ مرحله‌ از تدريس‌ به‌مرحله‌ ديگري‌ از تدريس‌

6 - زمان‌بندي‌ فعاليت‌هاي‌ كلاسي‌ و ايجاد توازن‌ در آنها

7 - شروع‌ و خاتمه‌ هدفمند تدريس‌

بنابر اين ديده‌ مي‌شود اصطلاح‌ مديريت‌ كلاس‌ با اصطلاح‌ نظم‌ و انضباط معادل‌ نبوده‌و مديريت‌ كلاس‌ را مي‌توان‌ مجموعه‌اي‌ از برنامه‌ريزي‌ها و اقداماتي‌ دانست‌ كه‌ معلم‌براي‌ اطمينان‌ يافتن‌ از اثربخشي‌ و كارايي‌ يادگيري‌ در كلاس‌ انجام‌ مي‌دهد معلماني‌كه‌ در امر مديريت‌ كلاس‌ موفق‌ هستند نظم‌ و انضباط را در جايگاه‌ مناسب‌ آن‌ در كل‌صحنه‌ي‌ آموزش‌ قرار مي‌دهند. با اجراي‌ طرح‌ها و برنامه‌هاي‌ مديريت‌ كلاس‌ معلم‌ نه‌تنها اميدوار است‌ كه‌ ميزان‌ يادگيري‌ دانش‌آموزان‌ افزايش‌ يابد، بلكه‌ هم‌چنين‌ به‌آنان‌كمك‌ مي‌كند كه‌ متوجه‌ي‌ رفتار خود باشند و آن‌را اصلاح‌ نمايند (صيامي‌، 1380).

مولفه های مدیریت اثر بخش کلاس درس

شروع به موقع درس

یکی از اجزای مدیریت اثر بخش کلاس درس که اغلب نادیده گرفته می شود شروع به موقع جلسه درس است . دلایل مختلفی برای شروع دیر هنگام جلسات درس وجود دارد که به شرح زیر است .

الف ) طولانی شدن جلسات دروس قبلی

ب) طولانی شدن زنگ تفریح

ج) بازگشت نامنظم به جلسه درس بعد از زنگ تفریح

د) اداره ناکارامد بازگشت دانش آموزان به کلاس درس

معلم می تواند به کاهش مشکلات فوق کمک نماید و نیز وجود یک خط مشی کلی در مدرسه ضروری است . معلم می تواند با وضع دستور العمل های مشخص برای شروع درس ، میزان بی نظمی را به حداقل برساند . برای مثال معلم می تواند قبل از ورود دانش آموزان مطالب آموزشی را بر روی تابلو بنویسد تا با ورود آنها بلافاصله درس شروع شود یا به دانش آموزان آموزش دهد که یادداشت بردارند و یا مطالب آموزشی بخوانند .

طرح درس

طراحی درس احتیاج به خلاقییت و آگاهی گسترده ای دارد و ایجاد ویژگی های لازم در ساختار آن در گرو صلاحیت شغل معلمی است

Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA

وضع مقررات و دستورالعمل های واضح و روشن

یکی از عوامل اصلی برای تضمین جریان روان تدریس وضع دستورالعمل ها و مقررات مشخص از اغاز کار تدریس است .

مقررات عبارت های رسمی و معمولا مکتوب هستند که مشخص می کنند دانش آموزان چه کارهایی را می توانند انجام دهند و چه کارهایی را نباید انجام دهند .

دستورالعمل ها تدابیر غیر رسمی هستند که مشخص می کنند در یک کلاس معین کارها چگونه باید انجام شوند . مقررات غالبا در سطح مدرسه تعیین می شوند و در پژوهش های کارامدی مدرسه به عنوان عامل تمییز دهنده مدارس کارامدتر از مدارس دارای کارامدی کمتر، شناخته شده اند .

برای اینکه مقررات و دستور العمل ها موثر واقع شوند لازم است انها را به صورت جدی به دانش اموزاناموزش داد و دلایل وجودی آنها را برای آنان بیان کرد.

یکی از عوامل اصلی که هنگام وضع مقررات و دستورالعمل ها ی کلاس درس باید به ان توجه شود ضمانت اجرای پیوسته و مداوم آنهاست . چنانچه مقررات به طور پیوسته به اجرا در نیاید به زودی نقض می شوند و ا زبین خواهند رفت .

مشارکت دانش اموزان در وضع مقررات غالبا می تواند برای تقویت حس مالکیت و مسئولیت مشترک در قبال انها و برای همکاری انها در اعمال مقررات و دستور العمل ها مفید باشید . مقررات معدودی که به راحتی قابل فهم و اجرا باشند نسبت به مقررات مفصل و زیاد که اجرای انها دشوار است کارامدتر خواهند بود .

نمونه ای از مقررات مدرسه به شرح ذیل است .

همیشه آهسته صحبت کنید – به دیگران گوش دهید – همیشه تمام توان خود را به کار گیرید– به دانش آموزان دیگر گوش دهید و به آنها احترام بگذارید – در راهروها ندوید

بررسی عواملی که سرعت تدریس راکاهش می دهند.(حفظ فرایند روان تدریس)

یکی از موثرترین راههای جلوگیری از بی انظباطی دانش آموزان درجریان تدریس ،حفظ فرایند روان تدریس است.

روشهایی وجودداردکه براساس آنها خودمعلم باعث کندشدن سرعت پیشروی درس می شود. پدیده بلاتکلیفی وپدیده الاکلنگ ازجمله آنهاست.

پدیده بلاتکلیفی: دراین روش وقتی معلم فعالیت خاصی راآغاز می کند.اماآن را ناتمام رها می سازد برای مثال وقتی معلم به آماده سازی مقدمات تمرین کلاسی می پردازد وناگهان تصمیم می گیرد که ابتدا باید مطلب دیگری تدریس کند.

پدیده الاکلنگ: دراین حالت معلم فعالیتی راشروع می کند اماقبل از اتمام آن سراغ فعالیت دیگری می رود وپس از آن دوبار ه به فعالیت قبلی می پردازد

هردوروش فوق می تواند باعث سردرگمی درمیان برخی از دانش آموزان وشروع بی انضباطی در میان دانش آموزان کنجکاو شوند. معلم بابرنامه ریزی درسی مناسب می تواند از هردو پدیده ذکر شده جلوگیری کند.

توضیح اضافی: معلم از طریق توضیح اضافی هم می تواند جریان درس را مختل کند

این اتفاق وقتی روی می دهد که معلم ،بعدازاین که دانش آموزان کاملا فهمیدند چه کاری باید انجام دهند به تشریح دستورالعمل ها ادامه می دهد.این مساله باعث بی حوصلگی دانش آموزان وافزایش احتمال بی انضباطی خواهد شد.به مثال زیر توجه کنید:

معلم در کلاس درس کاغذهای خودراپخش می کند.معلم می گوید:جزوه ها را بردارید. یکی ازروبرداریدوبقیه را به بغل دستی خودبدهید. حالا یکی از رو بردارید. چراهمه را بهم ریختید. حالا یکی از رو بردارید...

زمان بیکاری down time

به قسمت هایی از جلسه ی درس که طی آن یک یاچندنفر از دانش آموزان یا کل کلاس به دلیل اینکه تمرین کلاسی رازودتر تمام کرده اندیادرس زودتر تمام شده است وموقع شروع مبحث جدید نیست یا دانش آموزان باید منتظربمانندتاموادووسایل لازم مهیا شود وقت آزاد پیدامی کنند زمان بیکاری می گویید.اگر دستورالعمل های مشخص برای مواجهه بااین موقعیت ها وجود نداشته باشد،به آسانی می توانند به بی نظمی منجر شوند.

بهترین روش اجتناب از مشکلات وقت بی کاری ،کاهش میزان وقوع آن است. تکالیف وبرگ های تمرین اضافی و در اختیار دانش آموزقرار دادن آن روش مناسبی در این زمینه است .

خاتمه دادن به درس

پایان درس آخرین مرحله ای است که طی آن احتمال دارد مشکلات مدیریتی روی دهد مشکلاتی که در این مرحله وجود دارد به شرح زیر است :

1)اختصاص ندادن وقت کافی برای به پایان رساندن فعالیت های برنامه ریزی شده

2)وجود ابهام در تعیین و اعلام به موقع مشق شب

3)عدم وضع مجموعه ای از مقررات برای خروج تک تک دانش آموزان از کلاس درس

4)عدم نشانه گذاری به نحوی که دانش آموزان بدانند که درس تاچه مدتی باید ادامه یابد

جریان انتقال دانش آموزان در تدریس

یکی از روشهای اصلی برای سودمندی کلاس درس این است که در جریان انتقال از یک قسمت درس به قسمت دیگر وقت زیادی تلف نشود .درصورتی که لازم باشد دانش آموزان از یک قسمت کلاس به قسمت دیگر آن بروند این مساله می تواند مشکل ویژه ای باشد.

اگر چنین انتقال هایی به طور مناسب اداره نشوند به آسانی بخش قابل توجهی از وقت کلاس را به خود اختصاص می دهند وباعث اتلاف وقت می شوند.

مثلا تدریس مبحث جدید برای کل کلاس وانتقال به تمرین انفرادی به عنوان یک مبحث جدید یا زمانی که دانش آموزان بایستی از کلاس به کارگاه یا آزمایشگاه یاسمعی بصری ویانمازخانه آموزشگاه بروند.یاوقتی که درکلاسهای موضوعی که امروزه درحال برنامه ریزی و اجرا است باید وسایلی مثل کتاب تمرین یا مداد یا خودکارشان را بیاورند .

مراحل انتقال باید تا حدامکان کوتاه و آسان باشند.بدین منظور معلمان کارآمد دستورالعمل های روشنی برای انتقال های درسی وضع می کنند .

مثلا 1- محدود کردن تعداد دانش اموزانی که در یک زمان می توانند جابجا شوند

2- سپردن وظیفه جمع کردن برگه ها به یکی از دانش اموزان

3- در نظر گرفتن مراحل مشخص برای اجرای انتقال

نشانه گذاری cueing تکنیک سودمندی است برای اگاه کردن دانش اموزان از نزدیک بودن زمان انتقال درسی

در این روش به دانش اموزان گفته می شود برای تمام کردن کارشان 5 دقیقه وقت دارند و این جمله یک دقیقه قبل از پایان وقت تمرین کلاسی تکرار می شود .

ارائه ی تکلیف شب

ارائه مشق شب یکی از قسمت های مشکل تدریس است به ویژه به این دلیل که همه دانش اموزان مشتاق انجام دادن تکالیف درسی نخواهند بود . برای به حداقل رساندن این مشکلات ، معلمان کارامد بلافاصله به دنبال فعالیت های کلاسی تکلیف می دهند . این کار مشق شب را به عنوان یکی از قسمت های اصلی درس مطرح می کند معلم همچنین باید بگوید که تکلیف شب حائز اهمییت است .

برای مثال معلمی که می گوید ." تمرین این قسمت به شما کمک می کند که وقتی به تمرین های مشکل تر رسیدیم آنها را خوب انجام دهید به همین دلیل چند تمرین در مورد آن به شما خواهم داد " نسبت به معلم دیگری که می گوید " من مجبورم برای شما تکلیف معین کنم بنابر این تمرین های 12 و 14 در صفحه 25 را انجام دهید " انتظارات متفاوتی ایجاد می کند .

جو کلاس درس

جو کلاس درس از دهه 1960 به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است . فرا تحلیل تعداد زیادی از یافته های پژوهشی که توسط ونگ ،هارتل، و والبرگ ( 1997) اجرا شد نشان داد که جو کلاس یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر پیشرفت دانش اموزان است .

پرورش انگیزه در دانش اموزان

ظرفیت طبیعی و تمایل فرد به یاد گرفتن و رشد کردن به شیوه ی مثبت و هدفمند برای دست یابی به اهداف شخصی انگیزش نام دارد .

تقریبا هر کاری که معلم در کلاس انجام می دهد از جمله نحوه ارائه اطلاعات ،نوع تمرین های مورد استفاده و شیوه ی تعامل با دانش اموزان و فرصت های که به دانش اموزان برای تمرین انفرادی و یا گروهی می دهید اثر انگیزشی بر روی دانش اموزان دارد با وجود این اثرات انگیزشی متعدد معلمان ابزار کمی برای درک انگیزش و نحوه افزایش آن در دانش آموزان خود دارند .

امروزه نظریه های انگیزشی بیشتر برنحوه تفکر افراد در باره خود و توانایی های یادگیری خویش متمرکز است تا رفتارهای انان ، علاوه بر این نظریه های معاصر ، انگیزه یادگیری را ظرفیت طبیعی می دانند که در تمامی دانش آموزان ، به طور بالقوه وجود دارد و اگر آنان به صورت مثبت فکر کنند و در محیط حمایت گرانه حضور داشته باشند گسترش می یابد.

اکثر نظریه های شناختی معاصر بر ساختارهای ذهنی و سازماندهی تجارب ،تاکید اساسی دارند و براساس این رویکرد ، انگیزش حاصل باورهای اموخته شده فرد در باره ارزشمندی فردی، توانایی ها و قابلیت های خود ( خود پنداره های تحصیلی ) ، اهداف و انتظارات فرد برای کسب موفقیت یا شکست و احساسات مثبت و منفی ( کنجکاوی و اضطراب ) ناشی از فرایند خود ارزشیابی است . مانند انچه در تحقیقات البرت بندورا (1) و کووینگتن( 2) و کارول دوک (3) و دیگران آمده است .

1-albert bandura 2- martyCovington 3 – carol dweek

درک انگیزش و نحوه افزایش آن

سئوال این است که معلم چگونه می تواند از طریق کیفیت تعامل با دانش اموزان ، نقش خود را ایفا کند ؟ برخی از اصول اساسی بدستآمده از پژوهشهای تربیتی عبارتند از :

الف ) دانش آموزان از طریق یادگیری شرایط و فعالیت هایی برانگیخته می شوند که به انها اجازه داده شود تا دست به انتخاب های شخصی بزنندو مقتضیات تکالیف را با ظرفیت هایشان هماهنگ سازند .

ب) انگیزش دانش اموزان در صورتی افزایش می یابد که دریابند تکالیف یادگیری به طور مستقیم با نیازها و علایق و اهداف شخصی انها مرتبط است و سطوح دشواری تکالیف به گونه ای است که می توانند به صورتی موفقیت امیزانها را انجام دهند .

ج) انگیزش ذاتی دانش آموزان به یادگیری می تواند در محیطی امن ، اعتماد بخش و حمایت گرانه پرورش یابد.

راهبردهای مهمی که معلمان می توانند برای کمک به دانش آموزان در جهت خود انگیزشیانان به کار برند عبارتند از :

الف ) کارکردهای روانشناختی دانش آموزان را در ایجاد و هدایت افکاری که بر انگیزه و یادگیری تاثیر می گذارند آموزش دهند .

فعالیت :

الف) درک چرخه افکار

ب) درک کردن اصل واقعیت های مجزا

ج) درک احساس ناامنی

د) چرخه افکار در تعارضات بین فردی

و) درک ارزش یادگیری

ب) به دانش آموزان کمک کنند تا خودشان ، فرایند یادگیری و فعالیت های یادگیری خاص را ارزشمند تلقی کنند .

فعالیت :

الف ) درک ارزش یادگیری

ب) تشخیص نیازها و تعیین علایق و اهداف دانش آموزان

ج) نظر سنجی از علایق دانش آموزان در جلسات فردی و گروهی

د) مرتبط ساختن علایق و اهداف یادگیری

ج) فرصت هایی برای دانش آموزان ایجاد کنند تا تمایلات طبیعی خود نسبت به یادگیری و رشد کردن را ثابت کنند و مسئولیت یادگیری را بر عهده بگیرند .

فعالیت :

الف ) اهمییت کنترل شخصی دانش آموزان

ب) ارایه ی فرصت ایفای نقش دانش آموزی

ج) ارایه ی مسئولیت یادگیری به دانش آموزان

د) تشویق به قبول خطرات تحصیلی تا پیامدهای بالقوه منفی تجارب آموزشگاهی چون کسالت ، ترس از شکست و گوشه گیری و ... را جبران کنند .

فعالیت :

الف ) کلاس درس محیطی مناسب برای مشارکت باشد

ب) از اظهار نظر منفی سایر دانش آموزان جلوگیری شود

ج) از بی ارزش تلقی کردن مهارت های منحصر به فرد دانش آموزان اجتناب شود

د) نظام جدید پاداش دهی ایجاد شود

و) ایجاد فضای مثبت از حمایت شخصی و اجتماعی که در آن تک تک دانش آموزان ، صادقانه احساس ارزشمندی و مورد احترام بودن کنند .

فعالیت :

الف ) ایجاد محیطی امن

ب) بیان واضح قواعد و مقررات و دستور العمل ها

ج) تصمیم گیری دسته جمعی

د) تشویق دانش آموزان به ابداع و نوآوری

و) پذیرش دیدگاهها و راه حل های متفاوت

مدیریت کلاس درس - جزوه درسی

مطالب مشابه :

جزوه مدیریت آموزشگاه ها

دانلود پروژه مدیریت اموزشگاه ها جهت اخذ کارت مدیریت

نرم افزار + مدیریت آموزشگاه

دانلود جزوه الکترونیک صنعتی

مدیریت کلاس درس - جزوه درسی

پاور پوینت مدیریت استراتژیک

جزوه سنسورها

جزوه ماشین های الکتریکی 3

معرفی منابع کنکور کارشناسی ارشد مدیریت پروژه و ساخت 93

جزوه icdl درجه یک