طرحهای آماری

با درود

در پست قبل نکاتی راجع به مقایسه میانگین به صورت فشرده عنوان کردم. در این پست میخواهم مقداری راجع به طرحهای دو فاکتوره که بیشتر در آزمایشات کشاورزی استفاده میشود بنویسم.

طرحهای دو فاکتوره طرحهایی هستند که در آنها اثر دو فاکتور در چند سطح بر روی ماده آزمایشی که همان گیاه باشد بررسی میشود. از جمله طرحهای دو فاکتوره که در بررسیها استفاده زیادی دارند میتوان از طرح کرتهای خرد شده (Split plot) و فاکتوریل(Factorial) نام برد. اختلاف این طرحها هم در اجرای طرح در زمین زراعی میباشد و هم در محاسبات.

به این معنی که در طرح کرتهای خرد شده دو علت وجود دارد که پژوهشگر باید دو نوع کرت آزمایشی داشته باشد.

1. فاکتورها دارای ارزش یکسانی برای پژوهشگر ندارند. یعنی اهمیت یکی از فاکتورها برای پژوهشگر از فاکتور دیگر بیشتر است. به عنوان نمونه در یک آزمایش کودی که همراه با روش خاکورزی باشد اثر میزان کود از اثر روش خاکورزی برای محقق مهمتر میباشد.

2. به دلیل ماهیت یکی از فاکتورها، آن فاکتور به خصوص نیاز به کرت بزرگتری دارد. به عنوان نمونه روشهای آبیاری به دلیل ماهیت کاری انها در اجرای آزمایش بهتر است که در کرتهای بزرگتری قرار گیرند.

در این حالت همان گونه که قبلا عنوان شد دو نوع کرت آزمایشی خواهیم داشت. فاکتوری که نیاز به کرت بزرگتری دارد در کرتهای اصلی(کرتهای بزرگتر همان کرتهای اصلی هستند) و فاکتوری که نیاز به دقت بیشتری دارد یا برای پژوهشگر اهمیت بیشتری دارد در کرتهای کوچکتر یا کرتهای فرعی قرار میگیرند.

به عنوان نمونه میخواهیم اثر 3 مقدار کود نیتروژن، همراه با 3 عمق شخم را بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم بررسی کنیم. برای این آزمایش هم میتوان از طرح کرتهای خرد شده و هم از فاکتوریل استفاده نمود. ولی به یکی از دو دلیل بالا بهتر آن است که از طرح کرتهای خرد شده استفاده کنیم. در این حالت شخم که نیاز به ورود ماشین آلات به مزرعه آزمایشی دارد را در کرتهای اصلی و کود نیتروژن را که ممکن است برای آزمایشگر اهمیت بیشتری داشته باشد را در کرتهای فرعی قرار میدهند.

در این طرحها، به کود نیتروژن فاکتور و مقدارهای آن سطح آن فاکتور میگویند. بنا بر آنچه گفته شد نقشه طرح برای پیاده شدن بر روی زمین(برای یک تکرار) به شکل زیر خواهد بود.

طرح فاکتوریل را زمانی میتوان به کار برد که شرایط بالا که برای طرح کرتهای خرد شده گفته شد وجود نداشته باشد. مثلا در آزمایشی میخواهیم اثر 4 مقدار کود نیتروژن را بر خصوصیات زراعی سه رقم ذرت بررسی کنیم. در این حالت اگر یکی از فاکتورها اهمیت بیشتری نداشته باشد بهتر است از طرح فاکتوریل استفاده شود.

در بحث محاسبات هم اگر به کتابهای طرح آزمایشات مراجعه کنید میبینید که جدول تجزیه واریانس این طرحها با هم اختلاف دارند. به این معنی که در جدول تجزیه واریانس طرح فاکتوریل دارای منابع تغییر شامل تکرار، تیمار اول، تیمار دوم، اثر متقابل تیمار اول در دوم و خطای آزمایشی هست ولی در طرح کرتهای خرد شده منابع تغییر شامل تکرار، تیمار اول، خطای تیمار اول، تیمار دوم، اثر متقابل تیمار اول در دوم و خطای تیمار دوم دیده میشود. البته این منابع تغییر مواردی هستند که در جدول تجزیه واریانس درج شده در متن پایاننامه نوشته میشوند ولی در محاسبات کتابی که در کتابهای طرح آورده میشود موارد دیگری مانند کرتهای اصلی و کارتهای فرعی هم محاسبه میشوند که عملا در تحلیل دادهها کاربردی ندارند.ولی همانطور که دیده میشود خطای فاکتور دوم در طرح کرتهای خرد شده از خطای اصلی جدا شده که باعث بالا رفتن دقت برای این فاکتور میشود. در مقایسه میانگینها نیز هر فاکتور با خطای خودش سنجیده میشود.

متأسفانه دیده شده که دانشجویان عزیز به اشتباه از طرحهای نامناسب برای انجام پایاننامه خود استفاده میکنند که باید پرسید چرا استاد راهنمای گرامی این مورد را به دانشجو تذکر نداده است؟ قبل از انجام پایاننامه دانشجو باید با طرحهای آزمایشی در حد یک کارشناس ارشد کشاورزی آشنایی داشته باشد. علاوه بر آن لازم است که دانشجو با یکی از برنامههای تجزیه و تحلیل آماری مانند SAS، MSTAT-C و SPSS آشنایی داشته باشد که اگر لازم شد توضیحات مختصری در مورد این نرمافزارها خواهم داد.

پس تا اینجا با یکی از طرحهای پایه(بلوکهای کامل تصادفی) و دو طرح دو فاکتوره( فاکتوریل و کرتهای خرد شده ) و تا حدی با یکی از روشهای مقایسه میانگین آشنایی پیدا کردیم. البته همانطور که قبلا هم گفتم برای توضیحات بیشتر و تکمیل دانستههای خود به کتابهای آموزش طرحهای آماری به خصوص نوشته آقای دکتر عبدالله بصیری مراجعه نمایید. چون این کتاب به سادهترین زبان نوشته شده و قابل درک برای همه هست. در این وبلاگ سعی کردم فقط مطالب تئوری گفته شود تا دانشجوهای عزیز که به طور معمول از فرمول فراری هستند از مطالب آن خسته نشوند.

اولین قدم در انجام یک پایاننامه انتخاب موضوع مناسب برای پایان نامه هست، که انتخاب موضوع علاوه بر نظر استاد راهنما به شرایط و امکانات دانشگاه و دانشجو نیز بستگی دارد. در مرحله دوم باید بررسی منابع انجام بدهیم یعنی در منابع مختلف(مانند اینترنت، مجلات علمی و...) راجع به آن موضوع تحقیق کنیم تا ابتدا بدانیم آیا این بررسی قبلا هم انجام شده یا خیر؟ اگر شده چه نتایجی داشته است و آیا ما میتوانیم از آن برای تحقیق خود استفاده کنیم یا خیر؟ چون در متن پایاننامه و در بخشهای دوم و چهارم باید به نتایج افراد دیگر که این آزمایش یا مشابه آن را انجام دادهاند برای تأیید نتایج خود استناد کنیم. مثلا ما در بررسی خود دریافتهایم که نیتروژن باعث بالا رفتن عملکرد دانه در گندم شده است. برای تأیید این یافته خود باید به یکی از تحقیقات صورت گرفته استناد کنیم که مثلا آقا یا خانم x در سال y با انجام آزمایشی در این ارتباط همین نتیجه یا خلاف آن را به دست آورده و دلیل این اختلاف هم این است که ....

در مرحله بعد باید با توجه به تیمارها طرح مورد نظر را انتخاب کنیم. اگر طرح یک فاکتوره و در آزمایشگاه باشد یا یک طرح یک فاکتوره در زمین زراعی یا دوفاکتوره باشد طرح آنها با هم فرق میکند.

نکته مهم این که تمام این موارد باید با مشورت استاد راهنما و استاد مشاور انجام شود.

شهر فراموش شده من

در این پست میخواهم چند عکس از مسجدسلیمان جدید و قدیم را برایتان به نمایش بگذارم.

اولین عکس مربوط به استادیوم ورزشی این شهر هست که هم عکس جدیدش و هم عکس قدیمیش را میبینید.

عکس بعد مربوط به چاه شماره یک هست که عکس جدید و قدیمش را میبینید.

طرحهای آماری

مطالب مشابه :

کشاورزی

کشاورزی

تحقیق کشاورزی - همه چیز درباره یونجه

دانلود مقاله انگلیسی رایگان کشاورزی ارگانیک با ترجمه جدید 93 pdf ppt

تریتیکاله برای رشته مهندسی کشاورزی

مهندسی کشاورزی

طرحهای آماری

مقاله: علت , آموزش و ترویج کشاورزی