موضوع آزمایش: پروتئین های مرحله حاد بیماری C-Reactive-Protein

موضوع آزمایش: پروتئین های مرحله حاد بیماری C-Reactive-Protein

مقدمه:

پروتئین های مرحله حاد بیماریC-Reactive-Protein :

پروتئین هایی که در اثر صدمات ضایعات بافتی , نکروز, التهاب عفونت ها , اعمال جراحی و یا سرطان ها در مرحله حاد و در پلاسما و سرم خون انسان و حیوانات خون گرم پیدا می شود و با آنکه مقدار آنها تغییر می کند بنام پروتئین های واکنش مرحله حاد نامیده می شود .نقش اکثر این پروتئین ها کاهش ضایعات التهابی در بافت ها می باشد ولی در بعضی از شرایط نیز باعث تشدید ضایعات التهاب میباشد. مکانیزم سنتز , کنترل و کار بیشتر این پروتئین ها هنوز به خوبی شناخته نشده است . این دسته پروتئین ها از نظر منشا ساختمان و کار با یکدیگر مشابه نیستند ولی بیشتر این ها از جنس گلیکوپروتئین ها می باشند این پروتئین ها اکثرا در کبد سنتز می شوند ولی میزان ترشح آنها در سرم تحت تاثیر مستقیم و غیر مستقیم سیتوکین های مترشحه از سلول های سیستم ایمنی و مواد واسطه ای است که از بافت ضایعه دیده و یا دچار التهاب ترشح می شوندموادی که از سلول های کمکی T و سلول های سفید بیگانه خوار تک هسته ای مونوسیت ( ماکروفاژ) و چند هسته ای ( نوتروفیل) ترشح می شوند موجب تحریک وسنتز پروتئین های فاز حاد در سلول های کبدی می شوند برای مثال این مواد شامل اینترلوکین ۱و۶ , م پروستاگلاندین ها , آنزیم های لیزوزوم , فاکتور نکروز دهنده تومور ,اینترفرون گاما و غیره می باشد تحقیقات نشان داده است که هورمون های غدد هیپوفیز , آدرنال و جنسی نیز در سنتز این پروتئین ها در سلول های کبدی نقش مهمی دارد . سوالی که تا کنون بدون جواب مانده است این است که آیا هر یک از سلول های کبدی به تنهایی فقط یک پروتئین خاص را سنتز می کنند و یا هر کدام از این سلول ها می توانند در یک زمان چند نوع از پروتئین های فاز حاد را سنتز کند اگر چه سلول های کبدی به عنوان منبع اصلی سنتز پروتئین های فاز حاد شناخته شده اند ولی فقط کبد نیست که قادر به این کار می باشد. به عنوان مثال ماکروفاژها تعدادی از اجزای کمپلمان و هم چنین لکوسیت ها , آلفا یک – اسید گلیکوپروتئین را که از پروتئین های مرحله حاد بیماری ها می باشند سنتز و در سرم ترشح می کنند در بعضی بیماری های التهابی علاوه بر افزایش مقدار پروتئین های مرحله حار , تعداد گلبول های سفید, سرعت رسوب گلبول قرمز و حرارت بدن افزایش پیدا می کند.

ظهور , افزایش یا کاهش مقدار هر یک پروتئین های مرحله حاد در طول یک بیماری متفاوت و مستقل از یکدیگر می باشند به طور مثال CRP و آلفا یک اسید گلیکوپروتئین ۶تا ۸ ساعت پس از یک ضایعه در سرم پیدا می شوند و پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت به حد اکثر می رسند در صورتیکه هاپتوگلوبین , سرولوپلاسمین آلفا یک _ آنتی تریپسین , قبل از ۱۲ تا ۲۴ ساعت قابل تشخیص نبوده و در عرض ۷۲ تا ۹۶ ساعت پس از ضایعه به حد اکثر می رسد در طول ضایعه بافتی مقدار CRP و آلفا یک – اسید گلیکوپروتئین همچنان بالا باقی می ماند ولی به مجرد ترمیم بافت مقدار آنها به سرعت کاهش یافته و دیگر در سرم قابل اندازگیری نمی باشد. در بعضی از افراد ممکن است مقدار پروتئین های فاز حاد کمتر از مقدار طبیعی ویا افزایش قابل ملاحظه ای نشان ندهد این مسئله علل مختلف دارد از جمله نقص ژنتیکی , مصرف برخی از داروها و بیماری عضوی و نوزادان می باشند . از بین پروتئین های فاز حاد اندازگیری CRP به علت افزایش سریع آن در آغاز ضایعه بافتی و کاهش سریع آن به مجرد بهبودی بهترین راه تشخیص ضایعات بافتی است به نظر می رسد تا حدی رابطه ای بین شدت ضایعه و مقدار پروتئین های فاز حاد در جریلن خون برقرار است.

C-Reactive-Protein :

اولین بار در سال ۱۹۳۰فرانسیس و تایلت نشان دادند که اگر سرم افرادی را که مبتلا به پنومونی حاد باشند با پلی ساکارید سی پیکر میکروب پنوموکک مخلوط کنند منجر به ایجاد ذرات رسوبی می شود این محققین با مطالعه بیشتر مشاهده نمودند که در سرم بیماران مبتلا به بیماریهای التهابی و نیز بعضی از عفونت ها پروتئینی وجود دارد که می تواند با کپسول پنوموکک تپهای ۱۶و۲۷و۲۸ و گاهی بعضی از تیپ های دیگر واکنش نشان داده و سبب متورم شدن این میکروب ها شود این ماده پروتئینی راکه در مرحله حاد بیماری در سرم ظاهر می شود به نام CRP نام گذاری کرده اند واکنش این پروتئین با پلی ساکارید سی کپسول پنوموکک در مجاورت یون کلسیم صورت می گیرد. CRP قادر است به بعضی از باکتری ها , قارچ ها , انگل ها و حتی بعضی از سلول های خودی مانند لکوسیت ها متصل شوند از آنجا که پلیمر CRPبه تنهایی سیستم کمپلمان را از راه کلاسیک فعال می کند می تواند به طور غیر مستقیم باعث عمل اپسونیزاسیون و یا لیز سلول ها شود . به علاوه به طور مستقیم نیز ب چسبیدن به میکروارگانیسم ها و لکوسیت ها عمل اپسونیزاسیون را را تسریع می کند بنابراین پروتئین CRP با دارا بودن خاصیت اپسونین نقش مهمی در خارج کردن ذرات خارجی از جریان خون دارد . تحقیقات نشان داده است که این پروتئین در دفاع بدن بر علیه عفونت های پنوموککی نقش مهمی را ایفا می کند و به همبن دلیل به نظر می رسد که قبل از به وجود آمدن آنتی بادی اختصاصی بر ضد میکروب CRP فعالیت دارد.این پروتئین در سرم و مایعات بدن افراد سالم به مقدار بسیار کم گزارش شده است درواکنشهای التهابی مقدار این پروتئین به طور ناگهانی تا حدود ۳۰۰۰ مرتبه در عرض ۶ تا ۴۸ ساعت اقزایش می یابد به نظر می رسد مولکول CRP از پنج جز؛ درست شده است که به وسیله پیوند اشتراکی به یکدیگر چسبیده اند وزن مولکولی این پروتئین ۱۳۵تا ۱۴۰ کیلو دالتون است و ضریب رسوب آن ۶۵/۶ می باشد. اگر چه CRP و ایمنوگلبولین ها از نظر آنتی ژن , ساختمان مولکولی , سنتز و غیره دو ماده کاملا متفاوت می باشند ولی از نظر کار با یکدیگر بسیاری دارند. CRPاز نظر آنتی ژنی بسیار قوی است و تزریق آن به حیوان آزمایشگاهی مانند خرگوش منجر به تولید آنتی بادی ضد آن می شود

CRP از ۱- تجمع پلاکت ها ۲- فعال شدن فاکتور های پلاکتی ۳- خارج شدن سروتونین و بتاگلوکورونیداز از پلاکت ها ممانعت به عمل می آورد الکتروفورز سرم نشان می دهد که CRP تقریبا بین منطقه بتا و گاما مهاجرت می نماید و مقدار آن در ضایعات بافتی ممکن است تا حدود دو درصد کل پروتئین های سرم افزایش یابد CRP در مقابل حرارت استقامت ندارد و در درجه حرارت ۷۰ به مدت ۳۰ دقیقه از بین می رود این ماده از جفت عبور نمی کند و تا کنون فقط در انسان و میمون شناخته شده است.

در بیماری های زیر مقدار CRP در سرم بالا می رود :

۱) عفونت های باکتریایی

۲) تب روماتیسمی فعال

۳) سکته قلبی حاد

۴) سرطان های بد خیم منتشر

۵) آرتریت روماتوئید فعال

۶) عفونت های ویروسی

۷) سل

مقدار CRP بعد از عمل جراحی , انتقال مقدار زیادی خون , واکسیناسیون و آمبولی ریه نیز در سرم خون بالا برود در انفارکتوس قلبی اندازگیری CRP بهترین و حساسترین آزمایشی است که میتوان با آن نشانه هایی از نکروز و یا التهاب بافت چه عضلانی ماهیچه قلب را بدست آورد و به علاوه این آزمایش حتی پس از کاهش مقدار SGOT تا مدتی مثبت باقی خو اهد ماند در صورتیکه CRP منفی باشد ضایعه ماهیچه قلب در کار نیست و نارسایی عروق کرونر و یا سایر بیماری های قلبی می باشد. در تب روماتیسمی CRP بهترین آزمایشی است که در طول بیماری به طور مداوم مثبت باقی می ماند. اندوتوکسین باکتری ها قوی ترین محرک سنتز پروتئین های مرحله حاد می باشد بنابراین اندازگیری CRP قابل اعتماد ترین وسیله تشخیص و کنترل التهابات حاد باکتریایی و هم چنین عفونت های پنهان است . در بیماری های اوتوایمیون نیز با اندازگیری مقدار CRP می توان از شدت و پیشرفت بیماریآگاهی حاصل کرد زیرا به ندرت بدون وجود التهاب بافتی مقدار آن به طور مداوم بالا می باشد.

روش انجام آزمایش CRP :

روش های مختلف سرولوژی برای تشخیص CRP وجود دارد که در بعضی از روش ها می توان مقدار کمی را نیز در سرم و مایعات بدن اندازگیری نمود برای تشخیص CRP در قدیم از پلی ساکارید سی بدنه میکروب پنوموکک استفاده می شد ولی به علت مشکلاتی که در تهیه این آنتی ژن داشت امروزه از آنتی بادی ضد CRP استفاده می شود .با روش های مختلف پرسی پی تاسیون در لوله موئینه ایمنودیفیوژن , ثبوت مکمل , هماگلوتیناسیون , نفلومتری , توربیدیمتریو یا روش لاتکس آگلوتیناسیون CRP را در سرم تشخیص و اندازگیری می کننند ولی از بین آنها روش لاتکس آگلوتیناسیون از سایرین در ایران متداولتر می باشد برای لنجام این آزمایش ابتدا آنتی بادی های اختصاصی ضد CRP را با تزریق CRP به حیوانات آزمایشگاهی تهیه کرده و سپس آن را به ذرات پلی استرین لاتکس متصل میکنند بنابراین وقتی سرم بیماری را که حاوی CRP با ذرات فوق کخلوط می کنیم باعث ایجاد آگلوتیناسیون می شود این آزمایش بر اساس agglutination Reversed passive می باشد و نسبتا حساس است با این روش میتوان بر حسب موسسه سازنده در یک میلی لیتر سرم اندازگیری کرد.

روش کیفی آزمایش :

۱) در روی یک لام بزرگ تیره که معمولا همراه جعبه آزمایش می باشد یک قطره سرم بیمارحرارت دیده یک قطره سرم کنترل منفی را در سه و یک قطره سرم کنترل مثبت در سه نقطه لام اضافه قرار می دهیم .

۲) شیه محتویآنتی ژن لاتکس را به آرامی تکان داده تا به صورت محلولی یکنواخت در آید و سپس با قطره چکان همراه بر روی هر کدام از سرم های فوق یک قطره از آنتی ژن را اضافه می کنیم.

۳) با اپلیکاتور چوبی جداگانه هر کدام از سرم ها را با آنتی ژن مخلوط می کنیم و به اندازه ی دایره ای به قطر 2/5 سانتی متر بر روی لام پهن می کنیم .

۴) لام را دست یا روتاتور به آرامی حرکت دورانی داده و نتیجه آگلوتیناسیون زیر نور یک چراغ در مدت معینی که در بروشور ذکر شده می خوانیم در صورتی که سرم بیمار حاوی CRPباشد آگلوتیناسیون دیده می شود در این صورت ذرات لاتکس به صورت یکنواخت پراکنده باشند نتیجه آزمایش منفی است .

روش کمی آزمایش CRP- Latex:

گاهی مقدار CRP در سرم زیاد است و در نتیجه ب علت پدیده منطقه ای ممکن است یک سرم مثبت اشتباها منفی گزارش شود بنابراین بهتر است چنانچه CRP سرمی منفی شد قبل از آنکه آن را منفی گزارش کنیم با رقت ۱:۵ یا بیشتر آزمایش را تکرار کنیم گاهی لازم است مقدار کمی CRP موجود در سرم را اندازگیری نمائیم زیرا که مقدار CRP نسبت مستقیم با شدت التهاب دارد برای این کار ابتدا باید سرم را به نسبت های ۱:۲و یا گاهی ۱:۶۴ و یا گاهی تا ۱:۱۲۸ با بافر موجود در جعبه یا بافر PH:8/2 در لوله ها رقیق می کنیم سپس با هرکدام از این رقت ها مانند طریقه کیفی آزمایش CRP-Latex را انجام داده و رقیق ترین لوله ای از سرم که مثبت شود تیتر CRP آن سرم می باشد .

مواد و وسایل مورد نیاز:

کیت CRP-سرم بیمار-لام کاغذی-اپلیکاتور

مراحل آزمایش:

بر روی لام کاغذی 3 ناحیه را درد نظر بگیرید.درناحیه ی 1 ابتدا یک قطره کنترل مثبت و سپس یک قطره محلول Latex اضافه نمایید.در ناحیه ی 2 ابتدا یک قطره کنترل منفی و سپس یک قطره محلول Latex اضافه نمایید.در ناحیه ی 3 ابتدا یک قطره سرم بیمار و سپس یک قطره محلول Latex اضافه نمایید.

حال هر سه ناحیه را با اپلیکاتور جداگانه مخلوط نماییدو به اندازه ی دایره ای به قطر 5/2بر روی لام پهن نمایید.

لام کاغذی را به آرامی تکان داده تا به صورت محلولی یکنواخت در آید.

بعد از گذشت 2دقیقه میتوانید نتیجه ی آزمایش خود را تفسیر نمایید.

مشاهدات:

آگلوتیناسیون مشاهده نشد.

تفسیر:

در صورتی که سرم بیمار حاوی CRPباشد آگلوتیناسیون دیده می شود و جواب مثبت است.

در صورتی که سرم بیمار حاوی CRPنباشد آگلوتیناسیون دیده نمی شود و جواب منفی است.

نتیجه گیری:

سرم بیمار حاوی CRP نمیباشد.

سوال:

چند مثال دیگر برای کاهش یا افزایش عفونت فاز حاد:

مثالهايي از واكنش دهنده هاي فاز حاد شامل : 1- پروتئين هاي انعقادي (فيبرينوژن، پروترومبين ) 2- پروتئين هاي ناقل (هاپتوگلوبولين ، ترانسفرين ،سرولوپلاسمين ) 3- اجزاء كمپلمان (C3,C4) پروتئين هاي ديگر (فيبرونكتين، سرم آميلوئيد A ، CRP و فريتين).

از بزرگترین پروتئین های فاز حاد مثبت در انسان می توان به CRP(C-reactive protein) و سرم آمیلوئید A (SAA) اشاره کرد. از بزرگترین پروتئین های فاز حاد منفی نیز می توان آلبومین و ترانس تیرتین را نام برد.

تصور بر این است که اینترلوکین 6 (IL-6) یکی از بزرگترین تنظیم کننده های پروتئین فاز حاد در پاسخ به بافت آسیب دیده یا التهاب می باشد. اینترلوکین 1 (IL-1)، فاکتور تومور نکروزیس، LIF یا HSF3 بطور آهسته تر و اختصاصی تر پروتئین های فاز حاد را تحریک می کنند. بزرگترین پروتئین فاز حاد یعنی سرم آمیلوئید A (SAA) در اصل توسط پاسخ به IL-1 سنتز می شود که ادعا بر اینست که این خود تحت اثر IL-6 تنظیم می شود.

منابع:

1-اصول و تفسیر آزمایش های سرولوژی بالینی

تالیف:دکتر پرویز پاکزاد

2-http://dortag.blogfa.com/post-85.aspx

http://4mybody.blogfa.com/post-202.aspx3-

موضوع آزمایش: پروتئین های مرحله حاد بیماری C-Reactive-Protein

مطالب مشابه :

کروماتوگرافی

کروماتوگرافی کاغذی

موضوع آزمایش: پروتئین های مرحله حاد بیماری C-Reactive-Protein

گزارش کار آزمایشگاه شیمی آلی

گزارش کار کروماتوگرافی کاغذی