روش های شناسایی هلیکوباکتر پیلوری

تشخيص :

از لحاظ باليني شناسايي عفونت هليكو باكتر پيلوري به يك آزمايش تشخيصي نياز دارد كه ارزان و دقيق قابل دسترس مي باشد . روش های تشخيص را مي توان به دودسته تهاجمي (مستقیم) و غير تهاجمي (غیرمستقیم) تفسيم بندي نمود. از جمله روشهاي تهاجمي می توان به آندوسكپي ، تهيه كشت از نمونه هاي بيوپسي ، رنگ آميزي نمونه ها و شناساسي فعاليت اوره آز اشاره کرد . روشهاي غير تهاجمي شامل آزمايش تنفسي اوره و تكنيكهاي سرولوژيك مي باشد .

روشهاي مستقيم :

روشهايي كه مبتني بر نمونه برداري از معده است.

آندوسكپي :

برخي از متخصصين بيماري هاي معده و روده از اين روش براي تشخيص عفونت استفاده ميكند .دراين روش با استفاده از بيوپسي بدست آمده از بافت مورد نظر وجود يا عدم وجود هليكوباكتر پيلوري ثابت مي شود . لازم به ذكر است دراين روش نيز مانند ساير روشهاي تشخيصي بايد از مصرف كليه آنتي بيوتيكها قبل از انجام آزمايش خودداري نمود . همچنين نبايد شش ساعت قبل از انجام آندوسكپي آب و مواد غذايي مصرف كرد. يك آندوسكپي كامل چيزي حدود 15 دقيقه زمان نياز دارد . دراتاق آندوسكپي به بيمار داروي مسكن بصورت داخل وريدي تزريق مي شود . دردهان بيمار نيز بي حس كننده موضعي اسپري مي شود. بعد از اين كار يك لوله نازك و باريك و قابل انعطاف وارد دهان بيمار مي شود كه ضخامت آن مشابه قطر انگشت كوچك دست مي باشد . اگر چه بسياري از بيماران در طي آزمايش از اين مسئله احساس ناراحتي مي كنند. اما تنها يك مرتبه ورود و خروج لوله از دهان مشكل چنداني را بوجود نمي آورد . زماني كه سر آندوسكپ به كمك متخصص وارد مري و معده ودئودنوم مي شود . دوربيني كه در سر آندوسكوپ تعبيه شده است زخمهاي موجود را نشان خواهد داد. همچنين در جريان اندوسكوپي نمونه گيري از بافت مورد نظر انجام گرفته و نمونه هاي بدست آمده را ميتوان به كمك رنگ آميزي گرم رنگ كرده و در زير ميكروسكوپ مشاهده نمود و يا مي توان از تستهايي چون رنگ اميزي گيمسا و نقره براي تشخيص بهتر عفونت كمك گرفت.

آندوسكوپي به روش پاشيدن رنگ فنل رد :

در روشهاي تهاجمي مثل كشت بافت شناسي ازمايش اوره آز مشكلاتي همچون جواب هاي مثبت كاذب كه درنتيجه خطاي آزمايشگاهي و نحوه نمونه گيري بوجود مي آيد مشاهده ميشود .

هليكوباكتر پيلوري باكتري است كه تنها درون سلولهاي اپتيليال معده كلونيزه شده و توانايي كلونيزاسيون درتمام سطح معده را ندارد . اين باكتري بصورت ناهمگون و غير يكنواخت در موكوس معده پخش مي شود.

به علت اينكه باكتري بصورت ناهمگون و جدا جدا درمعده مستقر مي شود. درنتيجه ممكن است ارگانيزم در يك نمونه وجود داشته باشد و درنمونه ديگر وجود نداشته باشد و براي رفع اين مشكل مي توان آزمايش اوره آز را در داخل بدن انجام داد . به اين صورت كه بوسيله آندوسكوپ رنگ فنل رد در فضاي معده پاشيده مي شود . فنل رد در بالاتر از هفت تغيير رنگ داده از زرد به قرمز تبديل مي شود با توجه به اينكه معده اسيدي و در حدود پنج است درصورت وجود باكتري بدليل فعاليت قوي اروه از در مخاط معده اوره تبديل به دي اکسيد کربن مي شود در نتيجه محلول رنگي پاشيده شده قرمز رنگ مي شود.

تست سريع اوره از :

آزمايش اوره آز روش بسيار ساده اي است كه به راحتي انجام شده و در تشخيص هليكوباكتر پيلوري موثر است . مزيت این روش انجام آن در اتاق اندوسكوپي بلافاصله بعد از گرفتن نمونه است . درواقع فوايد اوره آز توسط باكتري بيان كننده وجود عفونت است درضمن اين نيازي به رشد ارگانيزم ندارد اوره آز باكتري, اوره موجود در محيط را هيدروليز كرده و درنتيجه توليد آمونياك مي كند و باعث افزايش PH مي شود. جواب مثبت ( تغيير رنگ از زرد به قرمز ) بعد از حداقل 30 دقيقه به حداكثر 2 ساعت قابل رويت مي شود . استفاده از يك بافر مي توان پايداري محيط را افزايش داده و نتايج كاذب را كاهش دهد.

با فت شنا سي :

آزمايش بافت شناسي يكي از روش هاي قابل اطمينان جهت تشخيص و شناسايي هليكوباكترپيلوري مطرح مي شود .به كمك اين روش به راحتي مي توان به خصوصيات مورفولوژي و وضعيت باكتري پي برد و تراكم بالاي آنرا در جمعيت مشخص نمود . بدليل حضور بالاي فلورميكروبي در روده استفاده از روش هاي تشخيصي ويژه اي براي تائيد حضور هليكو باكتر پيلوري الزامي است . براي آزمايش بافت شناسي نمونه ها بايد بلافاصله در محلول بوئين يا فرم آلدهيد گذاشته شود . هليكوباكتر پيلوري را مي توان با رنگ آميزي استاندارد هماتوكسيلين ائوزين شناسايي نمود . در زير ميكروسكوپ ارگانيزم قرمز رنگ به شكل مارپيچي و مقدار زياد بصورت محصور شده در سلولهاي سطحي اپيتليال و در پوششهاي موكوسي معده ديده مي شود ولي هيچگاه داخل سلول وجود ندارد . يك برتري مهم آزمايش بافت شناسي اين است كه به ما اين اجازه را مي دهد تا التهاب مزمن را كه دال بر عفونت هليكو باكتر پيلوري است را تشخيص دهد . استفاده از رنگها حساسيت تست را بالا مي برد .اما در بيماران استفاده از داروهاي ضد ترشحي اين حساسيت بافت شناسي را کاهش مي دهد. تهيه بيوپسي مورد نظر در بيماران از بخش جسم معده حساسيت بيشتري نسبت به آنتروم دارد.

رنگ آميزي :

دراين روش از نمونه بافتي بدست آمده گسترش تهيه كرده و به روشهاي مختلف رنگ آميزي مي كنند .اين آزمايش سريع و ساده و كم هزينه مي باشد در رنگ آميزي گرم باسيل هاي خميده گرم منفي ديده مي شود . همچنين مي توان بعد از تهيه گسترش از نمونه بافتي هليكو باكتر پيلوري را در زير ميكروسكوپ زمينه تاريك مشاهده نمود.

كشت :

درحال حاضر جدا سازي هليكو باكتر پيلوري از نمونه هاي بافتي با عنوان يك روش تشخيصي خوب مطرح بوده و به صورت روتين انجام مي شود .قطعات بافتي در موقع آندوسكوپي براي تشخيص هليكوباكتر پيلوري بايد هرچه سريعتر براي كشت آماده شود زيرا زنده ماندن اين باكتري در حضور اكسيژن كمتر مي شود . براي انتقال و نگهداري نمونه از محيطهاي ترانسپورت استفاده مي شود . اكثراً به محيطهاي مورد استفاده خون اضافه مي شود و حاوي آنتي بيوتيك مي باشند. محيط هاي انتخابي هليكوباكتر پيلوري شامل كلمبيا آگار , شكلات آگار, كمپيلوباكتر سلكتيو آگار , بروسلاآگار و... كه بسته به شرايط بايد با مكملها و آنتي بيوتيكها آميخته شوند . هليكوباكتر پيلوري به غلظت اكسيژن اتمسفر حساس بوده و تنها در شرايط ميكروائروفيل و در حرارت 33-40 درجه سانتي گراد رشد مي نمايد و براي رشد بهتر يك جو گازي كه حاوي ۵% اكسيژن 5% دي اكسيد كربن و 2% هيدروژن و 88% باشد لازم است . بعد از انتقال به محيط هاي مورد نظر پليت را بايد براي مدت حداقل 4 روز در شرايط ميكروآئروفيل در انكوباتور بمانند. معمولا 3تا 5 روز طول مي كشد تا كلني هاي هليكوباكتر پيلوري روي محيط كشت ظاهر شوند . اين كلني ها شفاف و كروي شكل به قطر 2-1 ميليمتر مي باشد . اگر چه اين روش يك روش متداول در جداسازي بسياري از عوامل عفوني مي باشد به علت گران بودن و پائين بودن و سرعت رشد به سختي انجام مي شود مزيت كشت جدا از حساسيت و اختصاصي بودن اين است كه اجازه مي دهد مقاومت باكتري به آنتي بيوتيك مشخص شود. کشت هليکوباکتري معمولاً در تشخيص اوليه آن کاربرد دارد .نتايج منفي کاذب در اين روش بالاست ، زمان حدود دو هفته به بالا براي رشد باکتري لازم است. مشکل ديگر اينکه اين باکتري در کشت گاهاً به فرم کوکوئيد تبديل مي شود. اين روش براي بيماران با پرهيز غذايي و درمان اوليه کارايي دارد. مزيت ديگر اين روش تشخيصي تعيين مقاومت آنتي بيوتيکي مي باشد. البته از اين روش نيز ميتوان براي انجام تستهاي باقي مانده بعد از نمونه گيري استفاده نمود که در اين صورت ديگر نيازي به آندوسکوپي مجدد ندارد.

واكنش زنجيره پلي مراز :

جهت تشخيص عفونتهاي ناشي از هليكو باكتر پيلوري مي توان از تكنيك هاي نيز كمك گرفت از جمله روشها ميتوان به :

PCR ، (Length Plymorphism restriction fragment)RFLP

اشاره نمود كه روشهاي بسيار دقيق و حساسي براي تشخيص عفونت و شناخت بهتر از وضعيت بيمار مي باشد . PCR از پتانسيل خوبي براي تشخيص عفونت برخوردار است . بخصوص درمواردي كه ارگانيزم مورد نظر غير قابل كشت بوده و يا اينكه مدت زمان زيادي زنده باقي نمي ماند . اشكال عمده اين روش اين است كه حتي آلودگي با يك سلول باكتربايي مي توان نتيجه آزمايش را به سمت جواب مثبت كاذب هدايت كند .

روشهاي غير مستقيم :

سرولوژي:

اگر چه هليكوباكتر پيلوري باكتري نيست مستقيماً به بافتهاي مخاطي ميزبان حمله نمايد ولي به علت ترشح ليپوپلي ساكاريد پروتئين ها و تركيبات ديگر سيستم ايمني ميزبان را تحريك مي كند . تست هاي سرولوژيك به عنوان روشهاي غير تهاجمي جهت تشخيص عفونت هليكو باكتر پيلوري مطرح بوده و صحت آن قابل قبول مي باشد اين تستها وجود يا عدم وجود آنتي بادي اختصاصي ضد هليكو باكتر پيلوري را در نمونه سرمي مشخص مي نمايد .

اين كيتها حاوي آنتي ژنهاي خالص باكتري مي باشند . لازم به ذكر است كيتهايي كه حاوي آنتي ژنهاي متفاوتي اند نسبت به آنهايي كه تنها از يك آنتي ژن استفاده مي كنند حساسيت و ويژگي بالاتري دارند. اكثر بيماران مبتلا به عفونت هليكو باكتر پيلوري داراي مقادير قابل توجه اي آنتي بادي اختصاصي در سرمشان مي باشند . آنتي باديهاي ضد هليكو باكتر پيلوري داراي كلاسها و زير كلاسهاي مختلفي هستند . اين آنتي باديها در عفونتهاي مزمن از نوع IgA وIgGدرعفونتهاي حاد از نوع IgM مي باشد . روشهاي مورد استفاده جهت شناسايي آنتي بادي اختصاصي ضد هليكوباكتر پيلوري مي توان به آگلوتيناسيون و كمپلمان و فيكساسيون و نيز اليزا اشاره كرد . اليزا متداولترين تكنيكي است كه در بسياري از آزمايشگاهها استفاده مي شود اين روشي سريع كم هزينه ساده با قابليت استفاده مجدد مي باشد هليكوباكترپيلوري ايجاد عفونت مزمن مي نمايد لذا بايد تيتر آنتي بادي IgG را اندازه گيري نمود. IgGتا چند هفته پس از عفونت ظاهر نمي شود و بعد از ريشه كني عفونت تا شش ماه تيتر آن كاهش نمي يابد. ارزيابي تيتر آنتي بادي براي تشخيص ريشه كني عفونت بعد از درمان بسيار مفيد است تيتر آنتي بادي اختصاصي با ريشه كني عفونت به آهستگي كاهش مي يابد.

تست آنتي بادي :

تست آنتي بادي به روش اليزا بسيار کاربرد دارد. البته گزارشات زيادي مبني بر تعيين تيتر آنتي بادي هم وجود دارد که اين روش جهت نشان دادن نسبت کيفي از کمي مهم است .اما با توجه به اينکه تيتر آنتي بادي همچنان بعد از درمان موفقيت آميز ممکن است بالا بماند بنابراين استفاده از اين روشها ناکارآمد است و صرفاً جهت درمان عفونت کاربرد دارد.

بررسي حضور آنتي بادي ضد هليکوباکترپيلوري نشان دهنده عفونت و نيز بررسي موفقيت آنتي بيوتيک و درمان مي باشد. تست و آزمايشات سرولوژيکي ابزاري است براي هدف در تشخيص و نظارت بر درمان عفونت هليکوباکترپيلوري مي باشد.

تست تنفس :

توليد آنزيم اوره آز توسط هليكو باكتر پيلوري نتيجتاً باعث پيشرفت و توسعه ساير روشهاي تشخيصي از جمله تست تنفسي اوره گرديد . اصول آزمايش تنفسي اوره بر اين پايه استوار است . آنزيم اوره آز باكتري اوره نشان دار(حاوي كربن 13 يا 14 ) را هيدروليز كرده و آنرا به آمونياك و دي اكسيد كربن نشان دار تبديل مي كند . دي اكسيد كربن نشان دار توليد شده از بازدم تنفسي خارج مي شود حال با جمع آوري بازدم تنفسي مي توان وجودارگانيزم را ثابت نمود . اگر هليكوباكتر پيلوري حضور نداشته باشد هيدروليز صورت نگرفته و دي اكسيد كربن نشاندار توليد مي شود .

اوره نشادار ( حاوي كربن 13 ) توسط آنزيم اوره آز هليكو باكتر پيلوري هيدروليز شده و توليد يون آمونيوم و دي اكسيد كربن نشان دار مي كند اين گاز در روده جذب خون شده و توسط ريه ها در هواي بازدم رها مي شود . نمونه تنفسي معمولاً به اين صورت بدست مي ايد كه بيمار در يك بالن يا بطري كوچك محتوي مواد مخصوص مي دمد نمونه هاي تنفسي بايد بين 10 تا 20 دقيقه بعد از مصرف كپسول يا آب حاوي اوره نشان دار جمع آوري شود . متداولترين ايزوتوپ مورد استفاده كربن 13 مي باشد زيرا بطور طبيعي موجود بوده و بدون راديواكتيو است . فرد بايد قبل از انجام آزمايش غذاي پر كالري مصرف نموده سپس دهان خود را با آب شسته و مدت 30 دقيقه درحالت نشسته قرار گيرد. توصيه مي شود اين روش براي تشخيص ريشه كني عفونت بعد از درمان استفاده مي شود . تست تنفس بر خلاف آزمايش سرولوژيك بلافاصله بعد از ريشه كن كردن عفونت منفي مي شود. مزيت مهم اين تست در شناسايي کردن هليکوباکترپيلوري بدون آندوسکوپي مي باشد. اين روش گران و نيازمند تجهيزات زيادي است .

مطالعه برروي شيره معده :

درنتيجه تخريب و تجديد طبيعي مخاط معده باسيلهاي هليكوباكترپيلوري از جايگاه اتصال خود رها شده و به درون شيره معده مي ريزند . بنابراين از روشهايي مثل رنگ آميزي كشت و PCR مي توان براي شناسايي باكتري در شيره معده بررسي نمود. البته به علت تماس طولاني باكتري و اسيد معده احتمال كشت از حساسيت كمتري نسبت به PCR برخورداراست .روش تشخيصي ديگر انجام آزمايشات بيوشيميايي بر روي شيره معده مي باشد .مقدار اوره موجود در شيره معده در حضور هليكوباكتر پيلوري كاهش مي يابد اما يون آمونيوم افزايش خواهد يافت . در نتيجه با اندازه گيري مقدار مواد در شيره معده ميتوان وجود يا عدم وجود باكتري را بررسي كرد . اما استفاده از اين روش به علت تهاجمي بودن نادر است .

مطالعه بر روي مد فوع :

كشت هليكو باكتر پيلوري كه از طريق نمونه هاي مدفوعي با نتايج منفي همراه بوده است . از اين رو محققان به اين نتيجه رسيده اند كه اين باسيل حيات خود را در روده به علت وجود نمكي صفراوي و عوامل رقابتي از دست مي دهد . جهت كشت لازم است تا ابتدا نمونه مدفوع در يك بافر مناسب قرار داده شود در مرحله بعد نمونه معلق سانتریفیوژ گرديده و سپس روي محيط اختصاصي كشت داده مي شود همچنين مي توان از روش PCR با استفاده از نمونه مدفوع جهت شناساي هليكو باكتر پيلوري استفاده مي شود. روش PCR نياز به زنده بودن باسيل نيست بنابراين از حساسيت بيشتري نسبت به كشت برخوردار است. امروزه در آمريكا از يك روش خاص بنام استول آنتي ژن اسيstool antigen assay براي تشخيص هليكوباكترپيلوري استفاده مي شود.

مطالعه بر روي بزاق وپلاكهاي دندان :

امروزه ثابت شده است كه پلاكهاي دندان و بزاق نيز مي تواند به عنوان منابع عفونت باشد. مطالعات صورت گرفته هليكو باكتر پيلوري را در بزاق و پلاك دندان بوسيلهPCR شناسايي شده است. دقيقترين روش براي جستجوي هليکوباکترپيلوري در پلاک دنداني RT-PCR ميباشد که حساسيت آن حدود 2-1 باکتري در نمونه مي باشد.

مطالعه بر روي ادرار:

در مطالعات انجام شده وجود IgGضد هليكو باكتر پيلوري در ادرار به اثبات رسيد . بين IgGادرار و IgG سرم تناسبي در حدود 95%موجود مي باشد. نهايتاً غلظت آنتي بادي هاي بدست آمده بستگي به حجم ادرار دارد.

روش های شناسایی هلیکوباکتر پیلوری

مطالب مشابه :

نکاتی در مورد مدفوع نوزادان

چند تست ساده ولی مهم (۲)

روشهای تشخیص مسمومیت در افراد

روش های شناسایی هلیکوباکتر پیلوری

روشهاي کنترل عفونت در خانه بهداشت و مراقبت از بیماران عفونی

استريليزاسيون چيست

تیفوس چیست ؟

انواع گرسنگی از نظر ابو علی سینا

روش های شناسایی هلیکوباکتر پیلوری