صنایع دستی بومی بلوچستان
معرفی صنایع دستی بلوچستان
1. سوزن‌دوزي بلوچ: سوزن‌دوزي عبارتست از كارهاي دست‌دوزي كه تنها با مدد دستان توانا و فكر خلاق هنرمندان بر عرصة پارچه جاودان مي‌گردد، و آنچه برجاي مي‌ماند تنها حاصل ذوق، سليقه، ابتكار و استعداد قابل تحسين هنرمندان اين وادي است اين هنر در بلوچستان پيشينه‌اي دراز دارد و مي‌توان آن را عصارة درد و دلهاي زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شيرين قومي در طول تاريخ برشمرد كه خود آميزه‌اي ذهني از آهنگ و ريتم حركت دستها گرديده است و منجر به پديد آمدن آثاري جاودان و جاودانه بر تار و پودي سرد و بي‌روح مي‌گردد.
انواع محصولات سوزن‌دوزي عبارتند از: روميزي، سجاده، كوسن، روتختي، جانماز، سفره عقد، پرده، آباژور، اشارپ، پشتي و ...
از جمله عمده‌ترين مراكز سوزن‌دوزي استان مي‌توان به:اسپكه، بمپور، نكوچ در ايرانشهر، پيپ، مته سنگ، چانف،کوبچ در نيكشهر، روستاهاي ايرندگان و مارندگان در خاش، جالق، سوران، گُشت، كله‌گان در سراوان و همچنين در شهرستان زاهدان اشاره نمود.
2. خامه‌دوزي سيستان (خامك‌دوزي): اين نوع سوزن‌دوزي، خاص منطقه سيستان است كه نقوش آن توسط نخ ابريشمي يا پنبه‌اي كه معمولاً به رنگ سفيد است بر روي پارچة پنبه‌اي يا كتاني دوخته مي‌شود. نقوش با توجه به نوع دوختشان حالت برجسته‌اي بر روي پارچه دارند كه اين حالت موجب زيبايي پارچه مي‌گردد. كاربرد خامه‌دوزي بر روي لباس، جانماز، روميزي، كوسن و عرقچين مي‌باشد.
3. سكه‌دوزي: در گذشته‌اي نه چندان دور هنر سكه‌دوزي در خانواده بلوچ نقش صندوق پس‌انداز را داشته است به اين صورت كه زنان هنرمند بلوچ در مواقع گشاده‌دستي و رفاه، مازاد درآمد خانواده را تبديل به سكه كرده و از آن در سكه‌دوزي استفاده مي‌نمودند و در مواقعي كه خانواده دچار تنگدستي مي‌شده از سكه‌هاي پس‌انداز شده، كمك مي‌گرفتند. امروزه اين هنر، به عنوان تزئين روية رختخواب پيچ و تزئينات ديواركوب توليد و به بازار عرضه مي‌شود.
4. سفال: سفالگري هنر و صنعت ظريف و حساسي است كه از شرق سرچشمه مي‌گيرد و آميزه‌اي از دقت نظر و تيزبيني و زيبايي پرستي شرقي. سفالگري را مي‌توان نخستين هنر سنتي نام برد كه از نياكان و ادوار گذشته به ارث رسيده است با توجه به ظروف سفالين كشف شده در نواحي دهانه غلامان و روستاي دامن مي‌توان قدمت سفال را در اين منطقه 2 هزار سال قبل از ميلاد رقم زد.
زنان بلوچ با استفاده از خاك رس اطراف محل سكونتشان به ساخت ظروف مي‌پردازند و براي زيبايي آن نقوشي را كه سينه به سينه از مادر به فرزند رسيده مزين مي‌كنند پس از پخت ظروف سفالين به دليل نوع خاك بكار رفته در ساختشان بعد از پخت به رنگ قرمز در مي‌آيند كه خصوصيات فوق اين نوع سفال را از ساير سفالهاي مناطق ديگر ايران متمايز كرده است ساخت سفال در حال حاضر در مناطق كلپورگان سراوان و روستاي كوهك، سرباز، بصورت فعال و در مناطق هولنچكان، گلك، شاهي گور به صورت نيمه‌فعال است. از محصولات توليد شده توسط زنان بلوچ مي‌توان به كوزه، چليم، بشقاب، كاسه، قندان، سيني، گلدان، قوري، اسپند دودكن، خميردان، سرخميردان و ... اشاره نمود.
5. حصيربافي: حصيربافي در منطقه سيستان با گويش خولك‌بافي و در منطقه بلوچستان بلا گويش تگرد تلفظ مي‌شود. كه از نظر نوع مواد اوليه با هم تفاوت زيادي دارند. خولك‌بافي از ساقه‌هاي ني و تگرد از برگ درختان خرماي وحشي (داز) بافته مي‌شود. محصولات توليدي حصيربافي سيستان عبارتند از: پرده، سايه‌بان و مصارف دكوراتيو نيز دارند و از محصولات توليدي حصيربافي در مناطق بلوچستان مي‌توان به روپگ (جارو)، پَروند، سواس (نوعي كفش)، سمان (زيرانداز)، سفت ـ محلي (جانماز)، كچو (خورجين)، كپات (سبد كوچك) و ... اشاره نمود.
مهمترين مناطق توليد حصيربافي سيستان در شهرستان زابل و توابع آن مي‌باشد و از مناطق توليدي حصيربافي بلوچستان مي‌توان به نيكشهر، سراوان و سرباز اشاره نمود.
6. زيورآلات سنتي: طلا فلزي جاودان و درخشنده است كه اهميت زيادي را در زندگي تاريخ بشر داشته است وجود كوره‌هاي ذوب فلز در اين منطقه كه شايد قديمي‌ترين كوره‌هاي فلز در جهان باشد نشان از قدمت هنر فلزسازي در اين منطقه مي‌باشد زيورآلات سنتي اغلب براي خودآرايي و گاه ريشه‌هاي مذهبي نيز دارد تاريخچة بيشتر نگاره‌ها و نقشها و روشهاي تزئيني زيورآلات به روزگاران باستان برمي‌گردد.
هنر زيورآلات سنتي در اين منطقه آميزه‌اي از هنر ميناكاري، مرصع‌كاري، مشبك‌كاري، منبت‌كاري و كنده‌كاري است. اين هنر داراي تنوع محصولاتي است كه مي‌توان به دُر (گوشواره)، سينه‌ريز، پاورنج، چوري (النگو)، سربند، گردن‌بند، كپگو اشاره نمود.
7. گليم‌بافي: در گذشته مردمان اين منطقه نيز مانند ساير اقوام كوچ‌رو در چادر زندگي مي‌كردند و از گليم به عنوان زيرانداز، نازبالش، كيسه‌هاي نمك و سفره استفاده مي‌شد و براي تزئين آن از خرمهره و سكه بهره مي‌گرفتند. طرح گليم هاي‌بافته شده استان به صورت راه‌راه و نقوش بكار رفته ذهني و برگرفته از محيط اطرافشان است. زنان سيستاني و بلوچستاني محيط پيرامونشان را مي‌نگرند و در ذهن بصورت انتزاعي در مي‌آورند و بر روي زمينه گليم نقش مي‌زنند. رنگ‌بندي تيره گليم اين منطقه را از ساير گليم‌هاي مناطق ديگر متمايز مي‌كند.
8. قالي‌بافي: قالي و قاليچه‌هاي سيستان داراي يكي از اصيل‌ترين انواع قالي در كشور ماست. اين هنر ـ صنعت مرهون كوشش و روحيه شاد و پُر توان زن سيستاني بوده است. زيراندازهاي سيستاني به سه نوع تقسيم مي‌شوند:
الف: تاريخي يا كهن
ب: مياني
ج: نو.
الف: تاريخي يا كهن: سنت قالي كهن سيستان به بافته‌هاي سكايي مي‌پيوندد داراي گره تركي كه نشانة كهنترين قالي معروف جهان پازيريك است. مهمترين رنگهاي بكار رفته در اين قالي سبك كهن سيستان، رنگ سورمه‌اي، فيروزه‌اي، زرد و سرخ مي‌باشد. نقشه‌هاي اين سبك عبارتند از: خشتي، دوخشتي، خشته‌خشته (ترنج‌ترنج)، گلداني، درختي.
ب: سنت قالي به سبك مياني: گره مورد استفاده فارسي است. رنگ‌بندي آن شبيه نوع كهن است و نقش هاي اين سبك عبارتند از: نقش جنگلي، گل‌قنداني، چپات اشتر، مددخاني، قاب‌قابي.
ج: سنت قالي به سبك امروزي يا نو: نوع گره فارسي است.نقش هاي اين سبک عبارتند از : محرمات، لچك ترنج.
9. منگليك (شيشه‌گري سنتي): پيشينه اين رشته به ساليان گذشته برمي‌گردد. اهالي منطقه نيكشهر معتقدند اين هنر توسط دراويشي كه در حال عبور از اين منطقه دچار بيماري سختي شده بودند و در جواب زحمات و كمكهاي مردم منطقه طلاسازي، سفالگري، كيمياگري را به آنان آموختند منگليك حاصل تركيب نوعي سنگ كه از كوههاي روستاي تواران از توابع دهستان چاهان و خاكستر نوعي بوته بياباني به نام كيليا از مناطق دشتياري و پيرسهراب و زرآباد چابهار بدست مي‌آيد آماده‌سازي مواد خام، ذوب، پخت و پز، قالب‌گيري و رنگ آميزه توسط هنرمندان محلي و سنتي انجام مي‌گيرد و منگليك حلقه‌هاي دوراني شكلي است از جنس بلور كه مصارف درماني و زينتي جهت آرايش زنان داشته است.
مطالب مشابه :
جالق ساسان
انواع محصولات سوزن‌دوزي عبارتند از: روميزي دوزي بر روي لباس نوعي سنگ كه از
صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان
انواع محصولات سوزن‌دوزي عبارتند از: روميزي دوزي بر روي لباس نوعي سنگ كه از
کتیبه دوزی
شاهنشاه شلواري زربفت پوشيده بود كه آن را با دست گلابتون دوزي دوزي به روي روميزي
معرفي رشته‌هاي صنايع دستي رايج در شهرستانهاي
خامه‌دوزي دوزي بر روي لباس، جانماز حاصل تركيب نوعي سنگ كه از كوههاي روستاي
12- مشاغل خانگی (سوزن دوزی)
قاب عكس، سرويس هاي روميزي و دوزي را روي انواع پارچه ها و از منجاق، مهره، سنگ،
مختصري درباره صنايع دستي در ايران
مي شود که در ايران همانند تمام نقاط دنيا پس از ظهور انسان بر روي روميزي ، روسري دوزي
صنایع دستی بومی بلوچستان
آب چشمه معدنی چانف نیکشهر داروی درمان سنگ دوزي عبارتند از: روميزي دوزي بر روي
نمونه سوالات دروس طراحي دوخت
نوع بخيه هاي مورد استفاده در مليله دوزي روي و سنگ . 56. پيله دوزي در چه روميزي .
تولید و بسته بندی کود ارگانیک یکی از عناوین مشاغل خانگی
قلمزني، مشبک سازي فلزي، حکاکي روي فلز ، مرصع دوزي (سنگ دوزي پرده دوزي، توليد روميزي
برچسب :
سنگ دوزي روي روميزي