پروپوزال نویسی

در این بخش، نکات عمده ای را که دانشجویان باید در تدوین پروپوزال مدنظر داشته باشند بطور مختصر مورد بررسی قرار می دهیم. جهت کسب اطلاعات بهتر و دقیق تر لازم است دانشجو به کتاب های روش تحقیق مراجعه نماید و از نظر استاد محترم راهنما بهره مند گردد.

الف) انتخاب موضوع. اولین گام جهت انجام پایان نامه، انتخاب موضوع است. دانشجو باید با کمک استاد راهنما نسبت به انتخاب موضوع اقدام کند. در انتخاب موضوع تحقیق باید حداقل نکات زیر را مورد توجه قرار داد: 1- موضوع باید مورد علاقه دانشجو باشد. 2- بتوان با اتخاذ روش های معمول تحقیق، آنرا انجام داد(تحقیق پذیر باشد.). 3- متناسب با رشته تحصیلی دانشجو و گرایش وی باشد. 4- تکراری نباشد. 5- محدود و مشخص باشد. یعنی تحقیق باید از لحاظ موضوع، زمان و مکان محدود و مشخص باشد.

ب) بیان مساله. موضوع تحقیق باید برگرفته از یک دغدغه مشخص باشد. در بیان مساله، محقق باید ضمن تعریف مفاهیم و متغییرهای اصلی و فرعی تحقیق، به دغدغه های خود درخصوص هر یک اشاره نموده و ابعاد مبهم تحقیق را تبیین نماید. در این بخش، محقق باید حدود و مرزهای مساله مورد بررسی خود را بیان نماید و آنرا از سایر مسائل جدا نماید. قرار نیست محقق با یک تحقیق تمام مسائل عالم را حل نماید. این کار نه عقلایی است و نه انجام شدنی. لازم است محقق با دست گذاشتن روی یک مساله مشخص به تشریح عواقب و پیامدهای ناشی از این مساله پرداخته و اعلام نماید چگونه این تحقیق به حل مساله یاد شده کمک خواهد کرد. بیان مساله باید بگونه ای مستند و قابل دفاع بیان شود که هر کس آنرا مطالعه نماید اولا": دقیقا" مساله و دغدغه مورد نظر محقق را بشناسد؛ ثانیا" به ابعاد و حدود مساله آشنایی یابد(مساله مورد نظر محقق با مسائل دیگر، خلط نشده باشد)؛ ثالثا" عوامل بوجود آورند مساله را بشناسد، رابعا"؛ به پیامدها و عوارض ناشی از وجود مساله آگاه شود، خامسا"، قانع شود که حل این مساله ضروری و ارزشمند است و این تحقیق قادر به حل مساله می باشد.

ج) بررسی سوابق تحقیق. در این بخش، محقق باید با توجه به مفاهیم و متغیرهای مورد بررسی که در بخش بیان مساله، به بیان دغدغه های خود درخصوص آنها پرداخت، به بررسی سوابق مربوط نماید. بررسی سابقه معمولا" در دو بخش کلی زیر انجام می شود. 1- بررسی مدل ها و تئوری های ارائه شده در حوزه متغییر های تحقیق. هدف از بررسی مدل ها و تئوری ها آن است که محقق با آنها آشنا شده و بررسی نماید این تئوری ها و مدل ها تا چه حد توانایی حل مساله های تحقیق وی را دارند و آیا از این مدل ها می توان جهت حل مساله بهره گرفت یا نه؟ این مدل ها و تئوری ها معمولا" می توانند به محقق، نقشه راه حل مساله را ارائه نمایند. در یک نگاه دیگر، محقق به بررسی مدل ها و تئوری های موجود می پردازد تا ببیند آیا پاسخ مسائل خود را می تواند در آنها بیابد یا نه. اگر پاسخ را یافت دیگر با صرف انرژی و زمان به انجام تحقیق بلااستفاده نپردازد. 2- بررسی تحقیقات انجام شده در حوزه متغییرهای تحقیق. در این بخش، محقق به بررسی تحقیقات انجام شده در حوزه متغییرهای تحقیق می پردازد. معمولا" اولویت بررسی با تحقیقات به روزتر و یا اصطلاحا" تحقیقات متاخر است. مثلا" محقق باید از تحقیقات 2013 کار خود را شروع نماید سپس تحقیقات 2012، 2011 و .... بررسی هم باید تا "حد کفایت" و رفع نیاز محقق انجام پذیرد. اهداف بررسی تحقیقات قبلی نیز عبارتند از: پرهیز از انجام کار تکراری، آشنایی به روش انجام تحقیق، آشنایی به یافته ها، آشنایی به محدودیت های محققان قبلی و ...

نتیجه بررسی سوابق باید دستیابی به یک "چارچوب نظری" قابل اعتماد و " مدل مفهومی تحقیق" باشد که معمولا" بصورت شماتیک روابط بین متغییرهای مورد بررسی را به تصویر می کشد. مدل مفهومی باید حداقل ابعاد مفاهیم مورد بررسی را به تصویر بکشد.

مثال: محققی با دغدغه شناسایی نیازهای کارکنان در سازمان X و ارتباط آن با عملکرد نیروی انسانی ، بعد از بررسی الگوها و نظریه های ارائه شده در حوزه موضوعات مورد بررسی، سلسله مراتب نیازهای مازلو با 5 بعد و مدل اچیو هرسی و گلداسمیت با هفت بعد را بعنوان چارچوب نظری خود انتخاب می نماید. بر این اساس، اقدام به ارائه مدل مفهومی تحقیق بصورت زیر می نمایند.

نیازهای کارکنان

. فیزیولوژیکی

. ایمنی

. اجتماعی

. احترام

. خودیابی

عملکرد

. توانایی

. وضوح

. حمایت سازمانی

. انگیزه

. ارزیابی

. اعتبار

. محیط

دو متغییر مورد بررسی فقط با یک خط بهم وصل می شوند نه با فلش. زیرا تحقیق از نوع همبستگی است نه علی – آزمایشی.

د) نوشتن فرضیه های تحقیق. معمولا" محقق حین بررسی سوابق تحقیق و با شناختی که از مساله تحقیق حین تبیین مساله تحقیق بدست آورده است به "حدس و شعوری" عالمانه و آگاهانه دست یافته و بر آن اساس می تواند به بیان فرضیه های تحقیق بپردازد. در واقع، فرضیه های تحقیق، پاسخ اولیه محقق به مسائل مطرح شده می باشد. مدل مفهومی تحقیق، کمک شایانی به طرح فرضیه می نماید. بعنوان مثال، بر اساس مدل مفهومی فوق، فرضیات تحقیق را می توان به شرح زیر مطرح کرد:

فرضیه اهم یا اصلی: بین نیازهای کارکنان و عملکرد آنها رابطه معناداری وجود دارد(فرضیه بدون جهت).

فرضیه های فرعی: 1- بین ارضاء نیازهای فیزیولوژیکی و عملکرد کارمند رابطه معناداری وجود دارد. 2- بین ارضاء نیازهای ایمنی و عملکرد کارمند رابطه معناداری وجود دارد و ........

فرضیه ها را بصورت های مختلف می توان مطرح کرد. مثلا" فرضیه اصلی را می توان بدین صورت نیز مطرح کرد: بین ارضاء نیازهای کارکنان و عملکرد آنها رابطه مثبتی وجود دارد(فرضیه جهت دار).

باید توجه داشت که فرضیه های مطرح شده باید یا ریشه در مبانی نظری تحقیق داشته باشند(پشتوانه علمی) و یا تجارب موجود آنها را تایید نماید(پشتوانه تجربی) و یا عقل سلیم آنها را تایید نماید(پشتوانه عقلی و منطقی). ولی از همه مهمتر داشتن پشتوانه علمی است. در کنار اینها، فرضیه باید یک جمله خبری بامعنی و مفهوم باشد. برخی از محققین بعد از ترسیم مدل مفهومی تحقیق، بین کلیه ابعاد متغییرهای مورد بررسی با یکدیگر و در قالب فرضیه ارتباط برقرار می نمایند غافل از اینکه آیا جمله خبری مطرح شده در قالب اساسا" دارای معنی و مفهوم هست یا نه؟ با عقل و تجربه و شعور متعارف جور درمیاد یا نه................

ه) نوشتن اهداف تحقیق. معمولا" گفته می شود که سئوالات، اهداف و فرضیه های تحقیق باید در یک راستا و مکمل یکدیگر باشند. با توجه به فرضیه های مطرح شده در مثال فوق، اهداف تحقیق بصورت زیر قابل بیان می باشد:

هدف اصلی: بررسی رابطه بین نیازهای کارکنان و عملکرد آنها.

اهداف فرعی: 1- بررسی رابطه بین نیازهای فیزیولوژیک و عملکرد پرسنل. 2- بررسی رابطه بین نیازهای ایمنی و عملکرد پرسنل و .....

معمولا"، حین انجام اینگونه تحقیقات دو هدف دیگر نیز به شرح زیر محقق می شود که لازم است محقق به آنها اشاره نماید. 1- بررسی وضعیت موجود نیازهای کارکنان 2- بررسی وضعیت موجود عملکرد کارکنان

و) نوشتن سئوال های تحقیق. معمولا" گاهی سئوال های تحقیق در انتهای بیان مساله مورد اشاره قرار می گیرد و گاهی هم بصورت مجزا و مستقل. با اینحال، سئوال های تحقیق نیز با توجه به اهداف و فرضیه ها نوشته می شود. با طرح فرضیه ها بصورت سئوالی، می توان به سئوال های تحقیق دست یافت. در ادامه مثال فوق، سئوال های تحقیق بصورت زیر قابل طرح می باشد.

سئوال اهم یا اصلی: آیا بین نیازهای کارکنان و عملکرد آنها رابطه معناداری وجود دارد؟

سئوال های فرعی: 1- آیا بین ارضاء نیازهای فیزیولوژیکی و عملکرد کارمند رابطه معناداری وجود دارد؟ 2- آیا بین ارضاء نیازهای ایمنی و عملکرد کارمند رابطه معناداری وجود دارد؟ و ........ 3- وضعیت موجود نیازهای کارکنان چگونه است؟ 4- وضعیت موجود عملکرد کارکنان چگونه است.

ز) جنبه نوآوری تحقیق. تحقیقات معمولا" از چند منظر دارای نوآوری می باشند. 1- از لحاظ موضوع یعنی محقق به بررسی موضوعی می پردازد که تاکنون کسی به آن نپرداخته است. این تحقیقات معمولا" از نوع تحقیقات بنیادین می باشند. 2- از لحاظ جامعه و نمونه مورد بررسی یعنی محقق قرار است تحقیق خود را در سازمانی انجام دهد که تاکنون این موضوع در آن کار نشده است. 3- از لحاظ روش مورد بررسی یعنی روش تحقیق مورد استفاده جهت پاسخگویی به سئوالات تحقیق و آزمون فرضیه ها، بدیع و تازه است......... رایج ترین نوع نوآوری در پایان نامه های مقطع ارشد، نوآوری از لحاظ جامعه و نمونه مورد بررسی می باشد.

ح) روش و نوع تحقیق.

معمولا" تحقیقات مدیریت در مقطع ارشد در یکی از انواع و قالب های زیر قرار می گیرد(رایج ترین نوع تحقیقات مدیریتی): 1- تحقیقات همبستگی. در این تحقیقات محقق در پی بررسی وجود یا عدم وجود رابطه بین دو متغییر است. مثل بررسی رابطه بین هوش هیجانی و عملکرد کارکنان. بیاد داشته باشید که در این نوع تحقیقات، متغییر مستقل و وابسته وجود ندارد بلکه محقق در پی این است که فقط رابطه دو مفهوم یا متغییر را مورد بررسی قرار دهد. جهت بررسی رابطه در تحقیقات همبستگی بسته به نرمال بودن یا نبودن داده ها، از روش های آمار پارامتریک یا ناپارامتریک و از آزمون های همبستگی اسپیرمن یا پیرسون استفاده می شود. 2- تحقیقات علی آزمایشی. در این تحقیقات، محقق در پی بررسی تاثیر متغییر مستقل بر متغییر وابسته است. مثل: برررسی تاثیر آموزش های ضمن خدمت بر عملکرد شغلی کارکنان. انجام اینگونه تحقیقات به مراتب سخت تر از تحقیقات همبستگی است و لازم است محقق با بهره گیری از روش های پیش آزمون – پس آزمون؛ گروه کنترل – آزمایش؛ روش دونیم کردن و... آزمون های t زوجی برای نمونه های مستقل یا وابسته به بررسی تاثیر گذاری متغییر مستقل بر وابسته و میزان تاثیرگذاری(که معمولا" با استفاده از رگرسیون انجام می شود) می پردازد. تحقیقاتی که به بررسی "نقش" نیز می پردازند در این گروه قرار می گیرند. مثل: بررسی نقش فن آوری اطلاعات در ارتقاء رضایت ارباب رجوع. 3- تحقیقات توصیفی پیمایشی. در این گونه تحقیقات محقق در پی بررسی و شناخت وضع موجود است. مثل: بررسی وضعیت تعهد سازمانی کارکنان. لازم به توضیح است که تحقیقات همبستگی و علی آزمایشی نیز از یک نگاه تحقیق توصیفی پیمایشی محسوب می شوند زیرا به بررسی وضع موجود می پردازند. در این تحقیقات بسته به نرمال یا غیر نرمال بودن داده ها از آزمون t یا نسبت استفاده می شود. همچنین، تحقیقاتی که هدف آنها شناسایی مولفه های یک موضوع است نیز در این گروه قرار می گیرند مثل: شناسایی عوامل دخیل در نارضایتی شغلی کارکنان. برای شناسایی عوامل نیز معمولا" از آزمون تی، رگرسیون و یا تحلیل عاملی اکتشافی یا تاییدی به تناسب استفاده می شود.

تذکر: جهت تعیین اینکه باید از روش های آمار پارامتریک استفاده کرد یا روش های آمار ناپارامتریک از روش های زیر می توان عمل کرد. 1- معمولا" در نمونه های کم (کمتر از 35 نمونه) باید از روشهای آمار ناپارامتریک بهره گرفت. 2- با افزایش تعداد نمونه(بیش از35) و بر اساس قضیه حد مرکزی می توان از روش های آمار پارامتریک بهره گرفت. 3- بهره گیری از آزمون کولموگروف – اسمیرنف جهت نرمال یا غیرنرمال بودن داده ها

ط) روش گردآوری داده ها. معمولا" پیمایشی(میدانی) و کتابخانه ای است.

ی) ابزارهای گردآوری داده ها.معمولا" مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه(رایج ترین) است.

ک) روش های تجزیه و تحلیل داده ها.معمولا" از روش های آمار توصیفی نظیر میانگین، میانه و نما استفاده می شود. استفاده از روش های آمار استنباطی نیز بسته به نوع تحقیق متغییر خواهد بود که در بخش (ح) مختصرا" توضیح داده شد.

ل) نرم افزارهای مورد استفاده. معمولا" از نرم افزارهای SPSS (رایج ترین)، MINITAB و لیزرل استفاده می شود.

پروپوزال نویسی

مطالب مشابه :

پروپوزال نویسی

آموزش پروپوزال نویسی

پروپوزال و اشکالات عمده در پروپوزال نویسی

آموزش پروپوزال نویسی(قسمت اول)

آموزش پروپوزال نویسی - نحوه نگارش پروپوزال 1

نحوه نگارش پروپوزال

پروپوزال نویسی

آموزش پروپوزال نویسی - نحوه نگارش پروپوزال 2