تاثیر شیوه‌های محاسبه حق بیمه در بیمه شخص ثالث

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

مجید حبیبی
در حال حاضر حق بیمه جهت بیمه‌نامه شخص ثالث و مازاد از دو آیین‌نامه 32 و 35 شورای‌عالی بیمه استخراج مي‌شود.
در این آیین‌نامه‌ها برای خودروهای سواری براساس قدرت موتور وسیله نقلیه، برای انواع وسیله بارکش براساس ظرفیت، برای اتوکارها براساس ظرفیت سرنشین و برای موتورسیکلت‌ها براساس تعداد سیلندر حق بیمه‌های ثالث و مازاد استخراج مي‌شود.

در چنین نوع محاسبه‌ای به هیچ عنوان سال ساخت خودرو، نوع بدنه، قدرت‌های کنترلی آن، تجربه راننده و تکنولوژی روز به‌کار رفته در خودرو مدنظر قرار نمی‌گیرد.
شاید در نگاه اول نوع محاسبه حق بیمه تاثیری در رفع بحران بیمه شخص ثالث نداشته باشد و فقط بازی با اعداد باشد ولی هنگامي ‌که نوعی دیگر از محاسبه حق بیمه را تجربه کنیم، خواهیم یافت اثرات آن از بیمه شخص ثالث نیز فراتر خواهد رفت و بر مسایل مختلفی تاثیر خواهد داشت.
یک پارامتر، یک تاثیر:
امروزه در تولید خودروها توجه زیادی به امنیت راننده و سرنشینان مي‌شود، همچنین عوامل زیادی جهت جلوگیری از حوادث اندیشيده شده که احتمال بروز حوادث رانندگی را به حداقل مي‌رساند.
از جمله این عوامل در جهت حفظ جان مسافران و راننده سیستم کیسه هوا (Air Bag)‌، سیستم کمربند ایمنی هوشمند را مي‌توان نام برد و در جهت جلوگیری از حوادث رانندگی مي‌توان به سیستم‌ترمز ضدقفل(A.B.S) اشاره کرد.
نام تمامي ‌این تجهیزات برای مالکان خودرو آشناست و هنگام انتخاب خودروی دلخواه به این گزینه‌ها نیز توجه دارند زیرا موارد فوق‌الذکر به همراه موارد دیگر بارها مورد آزمایش قرار گرفته و تاثیرات آنان بر همگان به اثبات رسیده است.
هرچه به سمت خودروهای ساخت روز نزدیک‌تر مي‌شویم (جدید‌تر) شاهد موارد بهتر و مطمئنتر در جهت کنترل حوادث رانندگی و حفظ جان مسافران خواهیم بود و از طرفی دیگر با توجه به نوع محاسبه فعلی حق بیمه، شخص ثالث روشن است سال ساخت خودرو در این نوع محاسبه بی‌تاثیر است و در حالی که با توجه به مطالب پیشتر در میابیم بیشتر پارامترهای ذکر شده وابسته به سال ساخت خودرو مي‌باشد.
در خودرو‌های به روز معایب خودرو در سال‌های گذشته برطرف مي‌شود و استهلاک که خود باعث بروز خسارت یا شدت آن است حذف مي‌شود و همانطور که پیشتر نیز عنوان شد در خودروهای به روز‌، مسایل ایمنی و حفظ جان مسافران و راننده نیز بیشتر مدنظر قرار گرفته است.
در حال حاضر و با توجه به نوع محاسبه فعلی بعنوان مثال حق بیمه خودرو ساخته شده در سال 1348 با نمونه همان خودرو‌،ساخته شده در سال 1386 یکسان است، حال آیا صرفا با در نظر داشتن استهلاک میزان ضریب ایمنی این دو خودرو یکسان است؟ پس چگونه حق بیمه يکسان از این دو دریافت مي‌شود؟
البته با به‌کار بردن مورد استفاده (کاربری) و سایر پارامترها مي‌توان نتایج بهتری در جهت استخراج حق بیمه واقعی به‌دست آورد و در حقیقت مبنای محاسبه پیشنهادی، خودرو مي‌باشد نه گروه خودرو!
در نگاه اول فقط نوع محاسبه تعویض مي‌شود و توقع تاثیر خاصی بر صنعت بیمه‌، سایر صنایع و... ایجاد نمي‌شود ولی تاثیرات فراتر از تصور خواهد بود که در ذیل به تاثیر یک مورد اکتفا می‌کنیم:
تاثیر بر قیمت خودرو:
با فرض ایجاد چنین شیوه‌ای محاسبه حق بیمه خودرو‌هایی که سال ساخت آنها نزدیک به صدور بیمه‌نامه باشد (صفر کیلومتر) از بیشترین میزان تخفیف کنترل ریسک بهره‌مند مي‌شوند و خودروهایی که بیشترین فاصله را دارند با حداکثر اضافه نرخ روبه‌رو خواهند شد.
این رویه باعث مي‌شود که قیمت خودروهای مدل پایین نسبت به خودروهای مدل بالا تفاوت محسوسی داشته باشند تا جایی که خرید خودروهای بسیار قدیمي‌ صرفه اقتصادی برای خریدار نخواهند داشت.
به عنوان مثال یک خودروی قدیمي‌ به ارزش تقریبی 20ميليون ريال حق بیمه‌ای معادل 10ميليون ريال خواهد داشت (اعداد فرضی) و به این‌ترتیب استفاده و نگهداری خودروهای قدیمي ‌صرفه اقتصادی نخواهد داشت و خود به خود از چرخه معاملات خودرو خارج و مالک تشویق به تعویض خودرو در مراکز مربوطه خواهد شد (کاری که مدت‌ها است به طور کلی عملی نشده است).
اثرات جانبی:
در اثر تغییرات قیمت خودرو و خروج تدریجی خودرو‌های قدیمي‌ با مصرف بالای بنزین، سرانه مصرف بنزین در سطح کلان کاهش خواهد یافت.
به‌عنوان مثال دو خودروی یکسان با اختلاف سال ساخت 25 سال تفاوتی تقریبی معادل 2 برابر به جهت مصرف سوخت دارند که با توجه به سیستم‌های جدید سوخت‌رسانی، انژکتوری،‌ که هم‌اکنون در کشور ما نیز تولید و نصب مي‌شوند کاملا محسوس است.
به‌علاوه میزان آلایندگی خودروهای قدیمي‌نسبت به خودروهای روز و تاثیر آن بر محیط‌زیست کاملا نمایان است و با کاهش آلودگی مي‌توان نگاهی به هزینه‌های درمان داشت و نیم نگاهی به کاهش آمار مرگ و میر ناشی از آن.
تمامي ‌تاثیرات فوق صرفا با اعمال یا بهتر بگوییم اضافه کردن چند پارامترو تغییر در شیوه‌های محاسبات بدست خواهد آمد. امید آن داریم با تلاش صنعت بیمه و همکاری نیروهای انتظامي‌ بیمه‌نامه مسوولیت رانندگان وسایل نقلیه موتوری در قبال اشخاص ثالث شکل بگیرد که سال ساخت خودرو یکی از عوامل موثر در این بیمه‌نامه نیز باشد.
به نظر نویسنده تغییر و ایجاد پارامترهای جدید به طور حتم تاثیر مثبتی بر صنعت بیمه و سوددهی رشته ثالث خواهد داشت و به‌علاوه تاثیراتی همچون قیمت خودرو که پیشتر به آن اشاره شد بی‌اهمیت نمی‌باشد که به سادگی از کنار آن بگذریم ولی هر اقدام جهت تغییر وضعیت فعلی بیمه‌نامه شخص ثالث اولین قدم در جراحی قوانین قدیمي ‌صنعت بیمه خواهد بود.
*:خودرو‌های بررسی شده: پیکان به سال ساخت 1360 و پژو روآ به سال ساخت 1386