معاینه شکم

معاینه شکم: معاینه شکم در بیماری هایی که باعث درد شکم می شوند انجام می گیرد. این دردها ممکن است ناشی از ارگان های موجود در حفره شکمی باشد یا از بافت های دیواره شکمی که فضای شکم را احاطه کرده اند ایجاد گردد. ولی به طور معمول واژه درد شکمی بیشتر برای درد ناشی از ارگان های داخل شکم نظیر آپاندیس، معده، کبد، طحال، روده ها و ... به کار می رود.

درد شکمی میتواند به وسیله التهاب مثل آپاندیسیت، دیورتیکولولیت، کولیت یا اتساع و تورم ارگانها مانند مسدود شدن روده، انسداد مجرای صفراوی بوسیله سنگ کیسه صفرا، تورم کبد بوسیله هپاتیت یا کاهش خون دهی به ارگانها مانند کولیت ایسکمیک ایجاد می گردد. درد شکمی همچنین می تواند بدون ایجاد التهاب، تورم یا کاهش خونرسانی نیز انجام شود و یک نمونه از دردهایی بدون وابستگی به این دلایل، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) می باشد.

گاهگاهی درد شکمی ممکن است توسط ارگانهای مجاور شکم مانند قسمت پایینی ششها، کلیه ها، رحم یا تخمدانها ایجاد شوند نه توسط ارگانهای حفره شکمی. چنین دردهایی معمولاً درد منتقل شده نامیده می شود زیرا مرجع و مبدأ درد خارج از شکم بوده ولی درد در فضای شکمی احساس می گردد.

روش معاینه: برای معاینه شکم، بیمار باید در پوزیشن سوپاین قرار گیرد، دست ها در کنار بدن باشند، لباس ها از روی شکم از قسمت سینه تا سمفیزس پوبیس کنار زده شوند به نحوی که ناحیه شکم به طور کامل در معرض دید معاینه کننده باشد.

معاینه کننده نیز باید قبل از معاینه دست های خود را بشوید و آنها را گرم کند. هنگام معاینه در سمت راست بیمار قرار گیرد و با دست راست معاینه را انجام دهد. در صورت وجود بیماری، معاینه ممکن است برای بیمار درداور باشد. بنابراین باید معاینه به آرامی و با دقت فراوان انجام گیرد.

برای انجام معاینه، شکم توسط خط های فرضی به ناحیه هایی تقسیم می شود. گاهی فقط دو خط فرضی به صورت طولی و عرضی از وسط شکم گذرانده می شود. این خط ها شکم را به چهار منطقه RUQ، LUQ، LLQ، RLQ تقسیم میکند.

معاینه کننده هرکدام از این چهار منطقه را جداگانه لمس کرده و هرجایی که بیمار به لمس حساسیت نشان داد به عنوان ارگانی که درد دارد در نظر می گیرد. به عنوان مثال درد کبد در RUQ، معده در LUQ، کولون صعودی در RLQ، کولون نزولی در LLQ، طحال در LUQ، آپاندیس در RLQ و دیورتیکولیت در LLQ احساس می شود.

گاهی در معاینات برای دقت بیشتر شکم را توسط چهار خط فرضی به 9 ناحیه تقسم می کنند. این نواحی شامل هیپوکندریاک راست، اپی گاستریک، هیپوکندریاک چپ، اومبلیکال، ایلیاک چپ، سوپراپوبیک، ایلیاک راست و نواحی کمری می باشند.در این مورد هم معاینه کننده جداگانه هرکدام از قسمت ها را لمس کرده و درد هرکدام ازین نواحی را به ارگان خاصی نسبت میدهد. به عنوان مثال درد معده در ناحیه اپی گاستریک احساس می شود. البته ممکن است قسمتی از معده در ناحیه هیپوکندریاک چپ قرار گیرد. کبد در هیپوکندریاک راست لمس می شود و ممکن است تا حفره ایلیاک راست هم ادامه یابد. کیسه صفرا هم در لبه تحتانی کبد است و انسداد مجرای آن بوسیله سنگهای صفراوی به طور معمول باعث ایجاد دردهای مداوم و ثابتی در قسمت بالای شکم می شود که بین 30 دقیقه تا چندین ساعت به طول می انجامد. طحال بزرگ از محدوده اومبلیکال پیشروی نموده و در حفره ایلیاک راست قرار می گیرد. کولون عرضی در محدوده فوقانی اومبلیکال احساس می شود. سکوم در ایلیاک راست و سیگموئید در ایلیاک چپ قرار دارند. کولون نزولی و صعودی از قسمت های کمری راست و چپ عبور می کنند. آپاندیس در ایلیاک راست لمس می شود که التهاب آن باعث ایجاد درد راجعه در اطراف ناف می شود. البته پیشرفت التهاب می تواند باعث ایجاد درد در حفره ایلیاک راست هم شود. خم طحالی کولون و کولون نزولی در سمت چپ حفره شکمی لمس می شوند. درد روده در ابتدا به صورت راجعه است که در روده کوچک و آپاندیس در اطراف ناف است ولی در روده بزرگ در سوپراپوبیک لمس می شود.

علاوه بر مکان درد، ماهیت درد و نحوه برخورد بیمار با دردهم دارای اهمیت زیادی است. به عنوان مثال بيماران دچار درد احشائى نظير کوليک روده‌اى يا کوليک حالب بى‌قرار هستند و به‌خود مى‌پيچند، برخلاف بيماران دچار درد جدارى نظير آپانديسيت حاد، پريتونيت ژنراليزه که سفت و بى‌حرکت، درد را تحمل مى‌کنند

پیشرفتهای جدیدی در تکنولوژی در خصوص صحت، سرعت و آسانی تشخیص دلایل دردهای شکمی به میزان بسیاری بوجود آمده است اما هنوز کشمکش های برجسته ای در مورد تشخیص درست و بجای دردها باقی است. دلایل بسیاری وجود دارد که تشخیص درد شکمی را مشکل می سازد. به عنوان مثال درد ناشی از آپاندیسیت گاهگاهی در قسمت راست بالای شکم ایجاد می گردد.

همچنین بیماران مسن و بیمارانی که از کورتیکواستروئیدها استفاده می نمایند ممکن است درد کمی یا حتی هیچ گونه درد یا حساسیتی را در هنگام وقوع التهاب احساس ننمایند به عنوان مثال علایم کوله سیستیت یا دایورتیکولیت با خوردن کورتیکواستروئید ها پنهان می گردد زیرا این دارو علایم التهاب را کاهش می دهد.

معاینه شکم

مطالب مشابه :

علت درد شکم چیست

معاینه شکم

دردشکمی