پوستر
به نام خداوند بخشنده و مهربان
پوسترها آثار میرایی هستند اما پاره ای از آنها در عین گذرا بودن نیز ماندنی اند.
پوستر نخستین هنر پاپ و نخستین فرم هنری بود که به چیزهای زندگی عادی به شیوهخاص خودش یعنی بی پروایی محض و پیش پا افتادگی محض پرداخت . پوستر هنری برونگر است.در هنگام طراحی یک پوستر باید در مرحله اول موارد استفاده آن مورد نظر قرارگیرد.
امروزه اکثر ارتباطات روزمره وابسته به تبلیغات است ، تبلیغاتی همگانی وموثر در زندگی ، تبلیغاتی برای به جریان افتادن و پیشرفت ارتباطات ، عرصه خدمات وکالاها و ... ، تبلیغاتی برای فراخوانی ، هشدار دادن ، باز داشتن ، تشویق و ترویجکردن ، ... و مؤثرترین ابزار تبلیغاتی که می تواند جوابگوی تمامی این مسائل شودپوستر است ، که در دید همگان عرضه می شود و به دلیل قابلیت و گنجایش موارد بیشتریکه در مورد موضوع دارد بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
محل نصب پوستر ، جنسپوستر ، چگونگی انجام مراحل تکنیکی و چاپ پوستر ، وسایل نصبی پوستر و ... از مجموعهعواملی است که در این پژوهش به آنها می پردازیم .
مقدمه
هنر پوستر:
در سه دهه آخر قرن نوزدهم میلادی ، بر اثر تحولات مصورسازی و پیوند نزدیکی که بین نقاشی و چاپ برقرار شده بود، پدیده تازه اي موسوم بهپوستر یا آفیش بوجود آمد . امروزه پوسترهای مصور با بهره گیری از حروف متنوع ،طراحی و نقاشی و عکاسی ، بمنزله نمونه های کاملا پیشرفته اي از هنر گرافیک نوینشناخته می شوند .
گواینکه پوستر سازی ، شاخه یی از هنر گرافیک است ، ولی با سایررشته های هنرهای تجسمی نیز پیوند متقابل دارد . در واقع در تاریخ صد ساله پوسترسازی این هنر و سایر هنرهای تجسمی دارای تأثیرات متقابل و تبادل امکانات بوده اند.
سرچشمه های پوستر را همچون مصور سازی ، در گذشته های دور می توان جستجو کرد . به یک معنا نقوش برجسته آشوری ، ایرانی و رومی نوعی پوستر بوده اند . زیرارویدادهایی را به روایت تصویر ، توصیف می کردند . که در واقع تبلیغی برای دستگاهحاکم بود . بعلاوه در مصر و روم باستان ، ساختن آگهی های همگانی یا اعلامیه هایدیواری معمول بوده است .
یکی از قدیمی ترین آگهی هایی که مکشوف شده ، پاپیروسیاست که پاداش برای بازگرداندن یک برده فراری در مصر را اعلام می کرد . آگهی هایینیز از قرون وسطی باقی مانده که روی پوست نوشته می شد ، حتی برخی از اینها دارایتصویر نیز بوده اند.
آگهی همگانی چاپی از اواخر قرن پانزدهم میلادی ظاهر شد . از قرن شانزدهم به بعد نمونه هایی از آگهی های چاپی چون اعلامیه های دولتی و .... که اکثرا متشکل از حروف چاپی بودند ، رایج گشت اما فن چاپ می بایستی مراحل پیشرفتهتری را طی کند تا امکان پیدایش پوستر مصور رنگی فراهم گردد.
البته چاپ رنگی وگسترش آن به تنهایی در هنر پوستر سازی مؤثر نبود ، بلکه زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی، و نوع جدیدی از ارتباطات همگانی که به همراه خود آورد ، عامل اصلی بود.
آگهی های نمایش اولین نمونه های آگهی دیواری بودند که ضمن تحول ، اصول و قواعدپوستر سازی را پی ریزی کردند در اوایل قرن نوزدهم در برخی کشورهای اروپایی ،بخصوص در انگلستان ، بر تعداد تماشاخانه ها افزوده شده بود ، و مردم از نمایشاستقبال می کردند.
در این تماشاخانه ها به تماشاچیان قبض هایی می دادند که هم کارکردبلیط را داشت و هم برنامه در آنها توضیح داده می شد . قبض ها ی مذکور با حروف چاپیمعمول در مطبوعات چاپ می شدند ، ولی در صفحه آرایی آنها دقت زیاد مبذول میگردید. بعدها با بزرگتر شدن ابعاد قبض ها ، آنها را بر دیوارها می چسباندند . بدینطریق « آگهی های نمایش » بمنصه ظهور رسید . در طرح و صفحه آرایی آگهی های مذبورمهارت های خاصی به کار می رفت تا تنوع و فراوانی مطلب ، حالت خشکی و یکنواختی بوجودنیاورد. به این منظور از انواع بسیار متنوع حروف چاپی که ابداع شده بود ، استفادههای مناسب می کردند و گاهی نیز تصویر کوچکی بر آن می افزودند . صفحه آرایی این نوعآگهی ها ، خاصه در هنر پوستر انگلستان ، به نحوی استمرار یافت و حتی امروزه هماثرات خود را بر جای گذاشته است.
تدریجا ، آگهی های همگانی از آگهی های مربوطبه تماشاخانه ها فراتر رفت و تبلیغات مغازه ها ، جراح ها ، وسایل حمل ونقل و مسافرترا در برگرفت.
در این آگهی ها ، گاهی حروف چاپی به صورت یک منحنی در بالایصفحه تنظیم می گردید ، و سایر مطالب بطرز زیبا و چشمگیری در صفحه آگهی گنجانده میشد . به مرور در این ها تصویر هم ظاهر گشت و ارتباط بین حروف و تصاویر مورد توجهقرار گرفت . بدین منوال پوستر مصور تولد یافت.
گرایش های متنوع در جهان
در دهه دوم قرن بیستم به بعد ، هنر پوستر در سراسراروپای غربی و امریکا رایج گشت ، و سپس به اکثر نقاط جهان رسوخ کرد . هر چه روابطاقتصادی و سیاسی و فرهنگی بین دولتها و ملتهای جهان افزونتر شد ، هنر گرافیک نوین ،و در رأس آن هنر پوستر ، مرزهای ملی را بیشتر شکافت و به سوی جهانی شدن حرکت کرد.
هنرمندان گرافیک بسیاری از کشورها کوشیده اند از ویژگی های هنر سرزمین خود مایهگرفته و به هنر پوستر خود هویت ملی بخشند.
در زمان جنگ جهانی اول و پس از آن ،شاخه ای در هنر پوستر پدید آمد که می توان آن را پوستر سیاسی نامید . سرچشمه پوسترسیاسی بیش از هر چیز همان کاریکاتورهای سیاسی قرن نوزدهم بود که در مطبوعات منعکسمیشد.
اما در دوران جنگ جهانی اول گویی یکباره دولتهای غربی کارآیی تبلیغاتیپوستر را باز شناختند و آن را به خدمت گرفتند . مضمون عمده اولین پوسترهای سیاسیمشتمل بر میهن پرستی ، جلب افراد به خدمت سربازی ، تحقیر دشمن و غیره بود . البتهپوسترهای سیاسی اولیه از لحاظ هنری چندان ارزشی نداشتند. در بعضی نقاط پوسترسازی گروهی رواج یافت . از مهمترین گروه های پوستر سازان می توان به گروه"نوامبر در آلمان "، گروه " رستا در شوروی" ، و نیز اخیرا به گروه های پوستر ساز" کوبایی" اشاره کرد.
پس از جنگ جهانی دوم ، به موازات پوسترهای تجاری و سیاسی ، انواعمتنوع پوسترهای اجتماعی و فرهنگی در غرب رواج گرفت . علاوه بر این گرایش های متنوعی درهنر پوستر پدید آمد.
در اکثر کشورهای آسیایی و آفریقایی و آمریکای لاتین نیزهنر پوستر اهمیت روز افزونی کسب کرده است.
از طرف دیگر پس از جنگ جهانی دوم برخلاف سالهای نخستین پیدایش پوستر تا حدودی از قدرت طراحی در این هنر کاسته شده است . علت را بایستی عمدتا در استفاده فراوان از عکاسی جستجو کرد . به خصوص این امر درپوسترهای تجاری بیشتر به چشم می خورد . بسیاری از تولید کنندگان اصرار دارند تاکالاهایشان همانطور که هست و یا حتی زیباتر نمایان شود . و این خواست ، بوسیلهعکاسی بهتر بر آورده می شود ، تا بوسیله طراحی.
اما از جانب دیگر کاربرد عکاسی امکانات تازه ای را از لحاظ فنی در پوستر ایجاد کردهاست . بعلاوه در برخی موارد به خصیصه اساسی پوستر یعنی پیام رسانی سریع به بینندهکمک شایانی کرده است.
پوستر ها در حدود یکصد سال پس از بوجود آمدنشان به طورشگفت انگیزی به نقاشی وابسته بودند و به گفته ای دیگر ارتباط نزدیکی با هم بر قرارمی کردند.
اولین انگیزشی که پوسترها را به عنوان یک اثر معرفی کرده در سال1870صورت گرفت . در سال 1886 جونر کرت پوسترهایی را در چاپخانه خوددر پاریس عرضه کرد که برای رنگ گذاری در آنها از تکنیک چاپ سنگی سود می برد.
در سال 1869 زمانیکه اولین پوستر های کرت ظاهر شدند در آن کارهای کوچک تبلیغاتینمونه های جدید و تازه ای از طرح نمود پیدا کردند و پس از آن به صورت اساس تکنیکهای پوستر در آمدند.
این مسئله دلیل شد تا کرت اولین نامی باشد که در دنیایپوستر بر زبان می آمد . این بدان معنی نیست که طرحهای وی در زمره کارهای استادکاران هنر قرار گیرد ولی با این وجود بیش از هزاران پوستر از کارهای او از جملهکارهای با شکوه هنری به حساب می آیند و برای بازنگری کارهای بزرگ دیواری اش نصب درکنار خیابانها را ارجح می دانست . موفقیت مواد و مصالح در نشان دادن هنرهای ظریف وزیبا به وسیله پوسترها ، خیابانها را به عنوان یک نمایشگاه هنری به مردم شناساند.
پوسترهای کرت دو چیز را به ارمغان آوردند یکی تکنیک های سنتی و دیگری تقدیر از هنربر روی دیوارهای بزرگ . ولی عنصر اصلی و اساسی در کارهایش همان مردمی بودنشان است . از جمله برنامه های جاری در انگلستان و فرانسه سالیان متمادی استفاده از طرح بهمنظور زنده و پر جلوه شدن سیرکها و فضاهایی مانند آن بود . حالاتی که در پوسترهایکرت وجود داشت مثل شفافیت ، و روان بودن و فرار بودن ، شاید از بال پروانه هایی کهدر هنگام کار نزد خود نگه می داشت الهام گرفته باشد . ته رنگهایی که به صورت لایههای حساس با کمترین خرده گیری رنگی به صورتی بسیار عالی در صفحه جای می گرفتندتأثیراتی را پدید آوردند که محصولات فرهنگی را به صورتی کاملا سنجیده ارائه می کرد.
تأثیرات رشد یافته کرت بر روی هنرمندان جوانتر در پوسترها به صورت اختصار درساختار و سادگی و صراحت بیان درآمد.کارهای او همواره در مراحل اولیه مسیریکه در آنها قرار گرفته بودند باقی می ماندند . یک موضوع تزئینی در زندگی اجتماعتنها در جایی وجود داشت که پوستر ها ظاهر می شدند.
عناصر کاریکاتوری غیر واقعیو هجو آمیز ، شکلهای تخت و خطوط تزئینی تماما توسط لوترک در پوسترهایش مستعمل بود . همچنین طرح سیلوئت ( یکدست سیاه و سفید ) در کنار هم نیز بر خلاف نقاشیها و طرحهایدیگرش به کارميرفت به طوری که این تکنیک ساده نگاری توسط بسیاری از نقاشان دراوایل قرن بیستم مرسوم شد .
در هر صورت پوسترهای لوترک به صورتی بسیار گسترده نشانگر موفقیتهای کرت بودند . آنها زمانی که فقط به صورت فرم نمایش داده می شدند هنر گذشته را تداعی می کردند.
چنین به نظر می رسید که لوترک عناصر سنتی کارهای کرت را حذف کرده و خلا آنها رابا نقشهای قابل تکرار و به صورتی اغراق آمیز پر می کرد . طرحهای او پوستر را ازچهار چوبهای سنتی نقاشی و تصویر سازی کتاب فراتر می برد.
دیگر هنرمندی کهپوسترهایش سیر تحولاتی را از ناتورالیسم به داستان گرایی یا روزنامه نگاری توصیفیایجاد کرد ، توفیل الکساندر ستنیلن سوییسی بود که مسافرت او به پاریس با به دنیاآمدن پیکاسو مصادف شد . ستنیلن و لوترک در پی اکتشاف سیر هنرهای بصری بودند . برخیاز پوسترهای ستنیلن موضوعات اجتماعی را هدف قرار می دادند .
نظری به هنر پوستر در ایران
آن سیری را که هنر پوستر در غرب طی کرد تا اشکالمختلف خود را در زمینه های تجاری ، سیاسی ، فرهنگی و غیره بدست آورد ، در ایران نمیبینیم . زیرا همانطور که چاپ و مطبوعات تقریبا یکباره در ایران رواج یافت ، بهمانگونه نیز اشکال مختلف پوستر بی آنکه سیر تکوینی خاصی را پیموده باشند ، ظاهر شدند وبرای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار گرفتند.
اگر بخواهیم سابقه ای برای پوسترچاپی در ایران بیابیم ، بایستی در اینجا هم به آگهی های همگانی اشاره کنیم . منظوراطلاعیه های چاپی دولتی و غیر دولتی است که در معابر و مجامع عمومی نصب می شد ، وپیامی را در معرض دید عموم قرارمي داد. مثل اطلاعیه های مربوط به نظام وظیفه وغیره . این نوع آگهی ها غالبا عاری از عناصر بصری جالب بودند ، و صرفا مطالب مفصلیرا با حروف یکنواخت ارائه می دادند . نخستین پوسترهای مصور هم از لحاظ هنری ارزشچندانی نداشتند . بعلاوه محدودیت فن چاپ در آن زمان بر رشد پوستر سازی تأثیر منفیمی گذارد.
در اوایل پوسترهای سیاسی و فرهنگی عمدتا از جانب دستگاه های دولتیچاپ و منتشر می شد و غالبا جنبه رسمی و تبلیغاتی آنها بر جنبه هنریشان رحجان داشت . در آن زمان هنوز پوستر سازان حرفه ای بوجود نیامده بودند و نقاشان در جنب کار خودبه طراحی پوستر نیز می پرداختند . از این رو در پوستر ها گرایشهای " نقاشانه "بسیار مشهود بود و تدریجا از میان همین نقاشان ، کسانی به سوی هنر گرافیک جلب شدند، که مرزهای بین هنر نقاشی و گرافیک را شناختند ، و ویژگیهای هنر پوستر را دریافتند.کوشش های اینان و فارغ التحصیلان جدید مدارس هنری داخلی و خارجی بود کهقلمروی هنر پوستر در ایران را وسیعتر کرد و به آن تنوع بخشید . از سوی دیگر توسعهتبلیغات برای کالاها و موسسات تولیدی و خدماتی و غیره ، موجب رواج پوسترهای تجاریگردید . به موازات پوسترهای تجاری ، پوسترهای جلب سیاحان و پوسترهای فرهنگی و هنرینیز باب شد.
اکنون تنها دستگاه های دولتی نبودند که به پوسترها سفارش کار میدادند ، بلکه موسسات خصوصی نیز ضمن آشنا شدن با کار کرد اجتماعی این هنر آنرا برایمقاصد بازاریابی و تبلیغات به کار می گرفتند . بدین منوال پوستر سازی گسترش می یافتاما پوستر ساز ناچار بود قیود بسیاری را نه فقط از لحاظ ممنوعیت های سیاسی ، بلکهاز لحاظ سلیقه مشتریان بپذیرد.
به طور کلی در رژیم گذشته مانند سایر هنرها ،هنر پوستر نیز نتوانست واقعا در جهت اعتلای فرهنگی جامعه و ارتقاء سطح آگاهی مردمخدمت کند . زیرا بخش عمده نیازهایی که پوستر می بایستی به آنها پاسخ گوید نیازهایناشی از اشاعه مصرف کنندگی اقتصادی و فرهنگی بود.
این امر از یک سو به نفوذ شکلو محتوای هنر پوستر غرب در ایران دامن می زد ، و از سوی دیگر مردم را به انحراف اندیشهو ذوق می کشاند . اما با اینهمه ، ما به نمونه های جالبی از هنر پوستر ایرانی درسالهای گذشته برخوردمی کنیم.این نمونه ها غالبا درحوزه پوسترهای فرهنگی قرار می گیرند و مربوط به فیلمها ،نمایشها ، کتابها و غیره هستند . توفیق هنری این پوسترها بیشتر از آن رو ست کههنرمند پوستر ساز ، فارغ از تحمیل نظریات سفارش دهنده ، می تواند فکر و سلیقه و فنخود را بهتر ارائه دهد.
در جریان انقلاب اسلامی و پس از آن پوستر به ناگهانقیدهای گذشته را شکست ، و در ابعاد بی سابقه ای ، خود را درجامعه مطرح کرد. دراین سالها به مناسبت های مختلف ، دیوارهای شهرها از پوسترهای متنوع پوشیده می شوندو با خود پیامهای مذهبی و سیاسی و فرهنگی را می گسترانند.خصلت همه گیر شدنپوستر ، طبیعتا ملازم با رشد جنبه های هنری آن نیست . از این روست که درمیان بیشمار پوسترهای امروزی ، نمونه های ارزنده هنری هنوز اندک هستند . سازندگان اینپوسترها دستاوردهای فنی و هنری سالهای گذشته را به نحو شایسته ای به خدمت گرفته اندتا محتوای جامعه امروز را بیان کند.
ویژگیهای یک پوستر متناسب
با توجه به پیشرفت روز افزون و سریع ارتباطات که ازنزدیکی کشورها و لزوم پیوستگی و تازگی اطلاعات بوجود میآید ، برای درست کردن یکپوستر از لحاظ گرافیکی به 3 نکته باید توجه کرد:
1- سرعت انتقال پیام
2- کیفیت انتقال پیام
3- در برداشتن فرهنگ و هویت ملی و انسانی پیام
امروزهبشر به دنبال زبان بین المللی برای ارتباط بین انسان ها می باشد . اگر این خصوصیاتتوسط ابزار مناسب گرافیک به کار گرفته شود دارای نتایج مثبت و درخشانی خواهد بود . پوستر یکی از هنرهای تجسمی است . باز هم از مسائل گرافیکی که در هنر پوستر بایددرنظر گرفته شود درک صحیحی از آن توسط بی سواد یا کم سواد ، که در طراحی آن باید درنظر گرفته شود . و یا دارای قدرت جذب باشد و از نظر روانی متناسب با موضوع باشدتأثیر روانی رنگ و نوشته به درستی در آن رعایت شود .در واقع می توان گفت کهپوستر یا آفیش یا پلاکات یک تصویر مفهومی است . امروزه پوسترهای مصور با بهره گیریاز حروف شروع طراحی و نقاشی و عکاسی به منزله نمونه های کامل پیشرفته ازهنر گرافیکنوین شناخته می شوند . می توان گفت هنر پوستر سازی شاخه هایی از هنر گرافیک است ولیبا سایر رشته های هنرهای تجسمی نیز پیوند متقابل دارد .این پوسترها بهتنهایی می توانند نیازمندیهای شخصی خود را رفع کنند و از اتلاف وقت خویش به اندازهجلوگیری نمایند.
باید میدان دید و زاویه ای پوستر در آن مکاني كه نصب می شود با دید انسان و زاویه حرکتاو متناسب باشد و باید این را نیز توجه داشت در مناطقی که این پوسترها نصب می شونداگر متناسب نباشد کمتر دیده می شوند که این به عوامل زیر بستگی دارد:
آیانوشته ها یا تصاویر با زاویه تند در یک مسیر هستند ؟
آیا نوشته ها یا تصاویرخارج از دید معمولی قرار دارند ؟
آیا فاصله دید انسان نسبت به پوستر متناسباست ؟
مهمترین عاملی که در طراحی پوسترباید در نظر گرفته شود این است که بیننده با یک نگاه، موضوعی را درک کرده مثلا اگردر مورد نمایشگاه کتاب است باید پیام را سریع دریافت کند و در ذهن خود حک کند.
نکته قابل توجه این است که قبل از طراحی پوستر باید بدانیم رنگ نوشته و عکس دراین پوستر باید چگونه باشد ویژگی آن موضوع را هنگام طراحی مد نظر داشته باشیم ومتناسب با نوع موضوع آن را طراحی کنیمبرای اتود زدن در مورد طراحی پوسترطراح ابتدا باید بداند که برای چه موضوعی پوستر را می خواهد سپس دیده های خود را برروی کاغذ ثبت می کند . ایده هر چقدر هم ساده و ابتدایی باشد طراح را برایاجرای نهایی هدایت می کند .
موضوعی که می خواهد مورد طراحی قرار بگیرد بایدبررسی شود . مثلا برای پوستر نمایشگاه کتاب باید( چه عکسی در صورت استفاده از عکس)چه فونتی برای نوشتن ، چه خطی و .... بکار برده شود .
پوستر ها با اینکه حامل خلاصه ی پیامی هستند ولی همیشه مستقیم و واضح حرف نمی زنند. برعکس، بعضی از نقاشی ها یک دوره یا یک لحظه را تعریف می کنند.
صحبت راجع بهعملکرد نقش یا تصویر است: هنری، تزئینی (دکوری)، آموزشی، آگاه کننده، علمی، عشقی ... این استفاده هاست که نقش اصلی تصویر را در جامعه شامل می شود. ما شاهد پیشرفتهای تکنیکی انتشار تصاویر هستیم. تکثیری که هدفش دنیایی است که با زبان غیر قابلدسترسی است.تصویر چیزی بیشتر از نشان دادن جهت یک حرف است، در واقع بیانگر یکفعل است، یک ایده و یک عمل. طراح پوستر کسی است که متن و تصویر را با هم رویارو میکند تا بروند و تماشاچی را هم با خودشان همراه کنند. خشم سلاح ها، هراس عشق ها،سودای قدرت، تمسخر زمان، همگی به طور غافلگیر کننده ای بیان می شوند. اثرگرافيكي دو مشخصه ی بارز دارد: امروزی بودن پیامی که ارایه می کند و بی زمان بودن و جهانیبودن آن چیزی که به یاد می آورد مجسم می کند.
سختی دیگر کار طراح پوستر ایناست که برای خلق اثری مستقل که بیانگر ذهن ها و روح های مختلف و مکالمات و روابطدرهم و مبهم باشد، باید به هنجارهای جامعه که همگی در حال تغییر هستند تسلط داشتهباشد. پوستر چیزی مرده و جامد و منجمد نیست، بلکه این نتایج حرکت های اجتماعی وفرهنگی است که در آن جمع شده است .شبیه تشکیل یک کریستال .این گفتگویی که بین جزء وکل، شخص و جامعه، زمان حال و گذشته پیش آمده، حسی را توضیح می دهد که از قبل درتصویر وجود داشته و نقش باقیمانده ی فرهنگ، سیاست، تمایلات مذهبی و شگفتی های جامعهرا به آن القا می کند.
پوستر چیزی است که به دلیل زود گذر بودنش و ماهیت سریالبودنش زود از مصرف می افتد. پیشرفت تکنولوژی باعث ساخته شدن کاغذهای بهتر و چاپقابل توجه تری شده و همچنین کیفیت کارهایگرافيكي و تجسمی به خاطر دلایل اقتصادی بهسمت ابتذال و عادی شدن کشیده شده است و این کشش به خاطر پیدا کردن زبانی که سریعاًدر همه جای دنیا قابل تحلیل و شبیه سازی شدن باشد، اقتصادی و جهانی هم باشد، تشدیدشده است. با این حال، هنوز پوستر ما را از حرکت هنجارهای جامعه آگاه می کند؛ ازپیشرفت های تکنولوژی و فکری و از ایده هایی که مبنای اجتماع ما قرارگرفتند.مرگ، زندگی، بیماری و خلاقیت هنری همگی در یک تصویر خلاصه شده اند کهنتیجه ی موازنه ی ظریف و مو شکافانه ای بین ایده ی توضیح داده شده و دنیایی است کهمی خواهد نشانمان بدهد. پوستر جزیی از میراث جامعه است، چون در ساختن جامعه و نگاهجمعی مشارکت می کند. خواسته ی بر حق پوستر برای مطرح کردن خودش برميگردد به فایدهی اجتماعی این ارایه کردن. پوستر شاهدی است بر زمان خودش و بر شرایطی که در آن خلقشده.
تاریخچه پوستر در ایران:
در تاريخچه پوستر ايرانی نخست به نوعی تصويرسازی تزيينی برمی خوريمكه فضاسازی و موضوع مذهبی داشته و هنوز هم گاهی نمونه‌هايی از آن ديده می شود . حدود صدوپنجاه سال قبل، هنرمندان ايرانی برای تبليغات دينی بنا به تقاضای افراديانياز جامعه ، پوستر را با توسل به فنون ساده، گاه به صورت نوشتاری و گاه تصويریهمراه با آرايش‌ها و نقوش زيبا و خطي خوش تهيه می كردند اين زمان را می توان به‌عنوان تاريخ پيدايش هنر "اعلان" در ايران به‌حساب آورد.
در بيشتر اين اعلان ها خوشنويسی عنصراصلی است و اگر تصويری هم وجود داشت ، دارای رنگ های سياه و سفيد ، تک رنگ و گاهآميزه ای از رنگ های مختلف طبيعی بود كه شفافيت و درخشش چندانی نداشت ، كه البتهممكن است به‌سبب كيفيت رنگ ها يا كهنگی كار و يا به جهت نوع چاپ بوده باشد .هنرمند ايرانی با آگاهی كامل از معنای تبليغات، اثر خود را می‌آفريد و مالک اثرمعمولاً آن را در قابی زيبا در بهترين نقطه خانه يا محل كسب نصب می‌كرد.
در متن اين اعلان ها از خطوط نسخ، نستعليق ، شكسته ، و مانند آن استفاده میشد و در حواشی ، به صورت كتيبه ، خطوطثلث و نقاشی قرار مي‌گرفت.
اعلانها از لحاظ تصويری به سه دسته تقسيممي‌شد:
1.اعلان‌هايی كه در آنها نوشته دردرجه اول اهميت قرار داشت و نقش و تزيين، مكمل آن بود.
2.اعلان‌هايی كه در آنها تزيين از اهميت بيشتری برخوردار بوده وخطوط و نوشته‌ها در ميان نقش ها قرار می گرفت.
3.اعلان‌هايی كه در آنها صرفاً از خوشنويسی استفاده میشد.
اعلان های آن زمان بنابر نيازجامعه و سفارش مردم تهيه مي‌گرديد و به سبب ضعف صنعت چاپ در كشور، نمونه های اندكیاز آنها در دست است. همراه با صنعت چاپ سنگي ، كادر ، حاشيه ، فرم‌ها ، و طرح هایمختلفی از گل بوته‌های تزيينی كه هنوز هم با عنوان اِسليمی مورد استفاده قرارمي‌گيرد، وجود داشت .
در اعلان های ديواری اين دوره ، همان ويژگی كتاب‌های خطی ،يعنی حفظ تقارن كه معمولاً معقول و چشم نواز بود ، حاكم است ، ولی ويژگي‌های هنریخاصِ اعلان ديواری را ندارد و تفاوتی ميان آگهی روزنامه و آگهی ديواری ديده نمی‌شودو اصولاً فاقد ارزش های خلاق و ابداعات پوستر است.
ويژگی استفاده از تک رنگ يا رنگ‌های اصلي و تند مانند : آبي ، قرمز، و زرد در اعلان‌های تئاتر و بعدها سينما و كالاهای تجاری يا مطالب سياسی در چاپسنگی به چشم مي خورد كه متناسب با امكانات موجود آن زمان صورت می‌گرفت.
با توسعه صنعت چاپ و پيشرفت هایهنر گرافيك ، اعلان ها به شكل امروزی در ايران رو اج يافت كه فضای حاكم بر آنتقليد از اصول و قواعد پوستر سازی به سبک غربی است. منشأ پيدايش اين اعلان هاهمان اطلاعيه های نظام وظيفه است كه عاری از هرگونه خلاقيت و عناصر بصری گيرا بود وبا حروف يكنواخت چاپ مي‌شد.
در حدود سال1307شمسي شايد نخستين پوسترهای فيلم توسط برادران موشخ و ناپلئون سارواری كه ازارمنستان به ايران مهاجرت كرده بودند، طراحی و ساخته شد و سپس فردريك تالبرگ ،مهاجر سوئدی ، به كار تهيه و طراحی پوستر اقدام كرد.
پس از شهريور 1320 ابتدا تئا تر آذربايجان در تبريز و سپس تئا ترهایتهران و سرانجام مؤسسات تبليغاتی و سياسي از پوستر به‌عنوان عاملی مؤثر در آگاهی‌رسانی استفاده كردند . از اين زمان ، پوستر به صورت رسانه ای ارتباطی به‌تدريج در جامعه ايران مطرح گرديد . در سال 1337 با تأسيس دانشكده هنرهای زيبایدانشگاه تهران ، در درس هنرهای تزيينی طراحی پوستر به عنوان يكی از سرفصل هایدرسی برای دانشجويان تدريس شد در دهه 1320 تلفيقي از شيوه های قديم و جديد پوسترسازی در ايران آغاز گرديد و انديشه ها و تجربه های تازه ای در بازار كار پوسترسازی مطرح شد و سه نوع گرايش به وجود آمد:
1.پوستر های سينمايی و تک اعلان های بزرگ با رنگ و روغن روی بومبر سردر سينما ها ، كه مشهورترين پوسترسازسينمايي هايک اجاقيان بود.
2.پوسترهای سياسی كه تحت تأثيرپوسترهای سياسی زمان جنگ جهانی دوم قرار داشت و بيشتر آنها كار محسن دولو بود.
3.پوستر های تجاری كه عامه پسند و درجهت سليقه سفارش دهندگان و دارای ديدی كم و بيش اروپايی و متأثر ازآگهی های تجاریروزنامه ها بود . مشهور ترين طراح پوستر، محمد بهرامی بود كه با شيوه خاص درتصويرگری ، تأثير عمده‌ای بر طراحان داشت . موج جدید پوستر سازی با كارهای هوشنگكاظمی، صادق بريرانی ، و مرتضی مميز آغازگرديد وعلی رغم تأثير سبک های مختلفگرافيک خارجی، توجه و گرايش روزافزونی به سنت‌های فرهنگی و هنری ايران در كارطراحان پديد آمد .
پوستر های انقلاب بخشیمهم ، از تاریخ گرافیک ایران محسوب می شوند ؛ اما بنا به دلایلی چون نبود پژوهش وواکاوی جدی در این عرصه ، و یا نگاه سیاسی سالهای نخست انقلاب ، همچون دیگر زمینههای گرافیک هنوز کمتر به آن پرداخته شده است ، و متاسفانه طراحان نسل امروز کشورآشنایی کمی با آن آثار دارند؛ و این نمونه ای است از انقطاع و گسستگی که در طولدوران تاریخی در فرهنگ و هنر این سرزمین به کرات شاهد آن بوده ایم ، و حاصل اختراعمجدد چرخ است که بار ها و بارها صورت می گیرد.
همزمان با جریان روشنگر های اواخر دوران قاجار و گسترشارتباط با جهان خارج و شروع انتشار روزنامه های خواهان تجدد ، بارقه های تصاویراجتماعی – سیاسی نخست به شکل کاریکاتور نمود پیدا می کند، تا سالها بعد از آن نیز کاریکاتور تنها شکل موجود گرافیک سیاسی در ایران است ، وگرافیک سیاسی به شکل پوستر به وجود نمی آید ، شاید یکی از علل را بتوان در نبودتحمل مخالفان در حاکمیت بر شمرد ، هرچند بررسی علل و آسیب شناسی عدم رشد این مقولهدر این اندک نمی گنجد.
تنها درسالهای انقلاب است که این جریان به صورت خود جوش شکل می گیرد ، حوالی سالهای۱۳۵۴-۱۳۵۵کوروش شیشه گران اولین پوستر های سیاسی را در داخل ایرانبا مضمون برای صلح در لبنان و پس از آن پوستر آزادیقلم را با همکاری برادرانش منتشر می کنند كه مورد استقبال مردم و بازخواست ساواکقرار می گیرند ، بهزاد و اسماعیل شیشه گران نیز به جریان خلق پوستر های انقلابی میپیوندند و به ساخت پوستر هایی از این دست مي پردازند.
در جوش و خروش های پیش از انقلاب نیز گروهی از دانشجویانهنرهای زیبا پوستر هایی برای انقلاب خلق می کنند گروه ۵۷ را تعدادی ازدانشجویان آن دوران هنرهای زیبا همچون امیر اثباتی ، اکبر اهری پور ، محمد فرزین، عبد الرضا نیکو وآراپیک باغداساریان و نیکزاد نجومیکه از قدیمی تر های دانشکده بودند تشکیل می دهند ، این گروه آثار خود را با امضایمشترک به نمایش می گذارند(مرتضی ممیز نیز دورا دور آنانرا همراهی می کند).
پس از این نمایشگاه گروه دیگری ازدانشجویان نیز پس از پیروزی انقلاب در حسینه ارشاد نمایشگاهی از آثار خود را برگزارمی کنند. به جز این حرکت ها طراحان زیادی در طول ایندوران به صورت انفرادی دست به تولید و ساخت پوستر می زنند ، پوستر های بسیاری نیزتوسط مردم عادی ساخته می شود و در طول مبارزات مورد استفاده قرار میگیرد . پس ازپیروزی انقلاب نیز پوستر هایی در رابطه با انقلاب طراحی و منتشر می شوند که در برخیشاهد ادامه روح انقلابی پوستر ها هستیم و برخی فقط پوستر هایی در تجلیل و ستایشانقلاب هستند ، به طور کلی ( به جز چند استثنا که اشاره شد ) طراحی و تولید اینپوستر ها فردی و خود جوش است ، با هر وسیله ممکن اعم از دستگاه کپی ، اوزالید ، چاپسیلک و بعد ها افست تکثیر می شوند .
اغلب طراحان این پوستر ها ، پوستر های سیاسیانقلاب های دیگر جهان را ندیده و مورد مطالعه قرار نداده اند،هرچند ماحصل کارشباهتهایی به پوستر های انقلابی نقاط دیگر جهان دارد ، استفاده از رنگ سیاه و قرمزکه رنگ اغلب پوسترهاست ، مفاهیم ساده و کوبنده ، تصاویری همچون مشت، خون، گل لاله، پرنده ، تفنگ عنصر غالب این پوسترهاست و بیننده را در برداشت اول متاثر می کنند، مردم با این پوستر ها به خوبی ارتباط بر قرار می کنند و این پوستر ها هستند کهقشر زیادی از مردم و جامعه را با پوستر آشنا میکنند.
نکته جالب توجه در پوستر هایانقلاب رعایت ادب و نزاکتی است که در بسیاری از پوستر ها دیده می شود ، تند ترینانتقادات نیز اغلب با بی نزاکتی و توهین همراه نمی شوند ، بيشتر پوسترها بیانیههايي هستند که بسیار منطقی متین و هرچند همراه با هیجان و از طراحان صادر شده اند ،در این پوستر ها هجو و هزل جایی ندارند ، بر خلاف آنچه در گرافیک سیاسی سایر کشور هابه کرات دیده می شود ، سالهای ۵۵ ۱۳تا ۱۳۶۰ سالهای اوج و شکوفایی پوستر های انقلابیاست ، در این سالها پوستر های زیادی ساخته می شود ، که گهگاه آثاری درخشان و در خورتوجه اند ، اما با شروع جنگ نگاه ها به سمت جنگ می رود و طومار پوستر های انقلابایران بسته می شود اما پوستر ها ی سیاسی و اجتماعی به شکلهای دیگر به حیات خودادامه می دهند...
"پايان"
تهيه كننده: مهري جمشيدزاده / كارداني امورفرهنگي / شعبه تهران يك / رسانه شناسي/ استاد ابراهيمي
------------------------------------------------------------------- منابع:
تاریخچه ای از طراحی گرافیک / ریچاردهولیس
صد پوستر فرانسوی / انتشارات داروگنو تاریخ گرافیک / فیلیپ بیمگز
مطالب مشابه :
رونمایی صد سال اعلان و پوستر فیلم در ایران
لازم به ذکر است در پایان مراسم نمونه هایی از (از پوسترهای جریان ی علمی با تعجب
پوستر
برخی از پوسترهای سازی شاخه هایی از هنر آن آثار دارند؛ و این نمونه ای است از انقطاع
طرح درس:
نمونه هایی از عجایب ( نظارت و هدایت علمی و عملکرد نشان دادن پوسترهای زیبایی
نمایشکاه تخصصی شیلات:
نمایش نمونه هایی با استفاده از پوسترهای تخصصی شیلاتی (تهیه شده از انتشارات علمی
تبلیغات و ابزارهای تبلیغاتی:
زمانی بود که پوسترهای گوش داره" دو نمونه از ریفنشتال نمونه هایی از
نمونه ای از قضاوت امام علی(ع)
محل ارائه پوسترهای مذهبی نمونه ای از حضرت داوود در کوچه به بچه هایی که بازی می
برچسب :
نمونه هایی از پوسترهای علمی